Mục
Lục
Trang
B́a
Ban
Biên Tập
Lá
Thư
Xuân
Nguyễn
Thị Lộc
Sớ
Táo Quân
Lê
Thị Ngọc
Hà
Lư Hổ
Nguyễn Xuân
Hoàng
Câu
Đối
Tết
Dương
Anh
Sơn
Câu
Đối
Tết
Vinh Hồ
Thần
Táo
Nguyễn Xuân
Hoàng
Chúc
Tết
Xoay
Người
Bạch Liên
Tết
Ta ?
Liên
Khôi
Chương
Ao
Ước Đầu
Xuân
Lư Hổ
Xuân
Bính Thân
Nguyên
Kim
Lời
Chúc Đầu Xuân
Nguyễn Thị
Lộc
Xuân
Bính Thân
Phan Phước
Huy
Chúc
Tết
Phong
Đàn
Khai
Bút Đầu Xuân
Quách Giao
Chúc
Xuân
Bính Thân
Sông Hồ
Chúc
Tết
Ninh-Hoa.com
Thi Thi
Tử Vi
Tử
Vi Phong Thủy
Năm
Bính
Thân
2016
Phạm Kế
Viêm
Vận
Hạn
Năm
Bính
Thân
2016
Cho
Những
Người
Có
Tuổi
Cầm
Tinh
Con
Khỉ
Phạm Kế
Viêm
Hương Xuân
Hương
Xuân
Bạch Liên
Chuyện
Vui
Ngày
Tết
Lâm
Ngọc
Đêm
Giao
Thừa
Xa
Xứ
Lê
Thị
Ngọc
Hà
Phút
Giao Thừa
Vân Anh
Nét
Đẹp Văn Hóa
Tết Của
Người
Việt
Nam
Vơ Hoàng
Nam
Sinh Hoạt
Niềm
Vui
Cuối
Năm
Hà Thị
Thu
Thủy
Xuân
Này
Em
Tṛn
20
Tuổi
Mai
Thị
Hưng
Hồng
Ngày
Họp
Mặt
Đồng
Hương
Nguyễn Thị
Đông
Cuối
Năm Ất Mùi
2015
Trâm Anh
H́nh
Ảnh
Hoa/
Nghệ
Thuật
Cắm
Hoa Trang Trí
Hải
Lộc
Hoa
Xuân Ngày Tết
Lê
Thị
Lộc
Trồng
Hoa
Ngày Tết
Nguyễn Thị
Kệ
Vài
Ḍng...
Vơ
Anh
Kiệt
Năm
Mới
Nhớ
Chuyện
Cũ
Đường
Xưa
Bạch
Liên
Đón
Xuân
Này
Nhớ
Xuân
Xưa
Lê
Thị
Thanh
Tâm
Nhớ
Trại Xuân Bán
Công
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Xuân
Về, Tết Đến
Ngọc
Hương
Quà
Mùa
Xuân
Tặng
Cha
Nguyễn Thị Phương
Hiền
Vườn
Cau Nhà Ngoại
Quách Giao
Chuyến
Đ̣ Ngang Không
Cập
Bến
Trần
Hà
Thanh
Sắc
Màu Văn Hóa
Trong Tết
Cổ
Truyền
Dân
Tộc
Vơ Hoàng
Nam
Linh
Tinh
Chuông
Gió
Bạch
Liên
Đọc
Đường Hoa Vàng
Của
Nguyễn
Thị
Thanh
Trí
Dương Anh
Sơn
Nỗi
Ḷng
Đường
Hoa
Vàng
Nguyễn Thị
Thanh Trí
Gởi
Về
Anh
Nồng
Nàn
Đóa
T́nh
Xuân
Tiểu
Vũ
Vi
Ca
Hát/Nhạc
Nhạc
Thơ
Slideshow/YouTube
Kim
Thành
Xuân
Về
Ước Muốn
Đềm
Xuân
Lư
Hổ
Nha Trang Mến
Yêu
Nguyễn Thị
Kính
Ảo
Ảnh
Hà
Thu
Thủy
Tôn Giáo
Sự
Cần
Thiết
Có
Một
Tôn
Giáo
Nguyên
Ngộ
Năm
Bính
Thân
Nói
Chuyện
Khỉ
Năm
BÍNH
THÂN (2016)
Nói
Chuyện
KHỈ
Nguyễn
Chức
Khỉ
Quê Tôi
Nguyễn
Xuân
Hoàng
Khỉ
Và Các
Loài
Linh
Trưởng
Vinh Hồ
d_bb
Đ.H.K.H
Liêu Trai Chí
Dị (252-253)
Đàm
Quang
Hưng
Theo Cha Hay
Theo Chồng?
Đàm
Quang
Hưng
Nữ
Tính Trong Thi Và
Họa
Lê Phụng
Cổ Thi Thập
Cửu Thủ
Nguyễn
Hữu Quang
Kết-Ngữ
Nguyễn
Hữu Quang
Về
Với
Mẹ
Nguyễn Quang
Tuyến
Tử
Vi Phong Thủy
Năm
Bính
Thân
2016
Phạm Kế
Viêm
Vận
Hạn
Năm
Bính
Thân
2016
Cho
Những
Người
Có
Tuổi
Cầm
Tinh
Con
Khỉ
Phạm Kế
Viêm
Y Học
Bệnh
Do Thức Ăn
Nước
Uống
Bs Lê Ánh
Sự
Lan Truyền Và
Cơ Chế
Gây
Ra
Bệnh
Lao
Bs Nguyễn Vĩ
Liệt
Ẩm
Thực
Bánh
Tét Nấu Oven
Mai Thái
Vân Thanh
Kinh Nghiệm Cuộc Sống
Hương
Vạn Vật
Bạch
Liên
T́m
Người
Giải
Mộng
Đặng
Thị
Tuyết
Như
Mùa
Xuân
Với
Người
Cao
Tuổi
Mai
Thị
Tuyết
Hồng
Vui
Đón Tết Và
Giỗ Tổ
Nghề
May
Nguyễn Thị Phương
Hiền
Bỏ
"Tiên
Học
Lễ"
Th́
Đạo
Đức
Xă Hội
Sẽ
Ra
Sao?
Nguyễn Văn
Nghệ
Khám
Bệnh
Và
Chữa
Bệnh
Bảo
Hiểm
Trương
Khắc
Nhượng
Du
Lịch
Du
Lịch
Đường
Biển,
Vùng
West
Caribbean
Lê
Ánh
Buenos
Aires,
Bài
Tango
Cho
Em
Nguyễn Thị
Lộc
NhữngChiếc
Cầu
Yêu
Thương
Nguyễn Thị Phương
Hiền
Chuyến
Du
Xuân
CalTrain
San
Francisco
Thi Thi
Biên
Khảo/
Bút
Kư
Kinh
Tế
Hoa
Kỳ
Và
Thế
Giới
Năm 2015
Nguyễn Văn
Thành
Cái
Bẫy Nghèo
Phạm
Thanh
Khâm
Chút
Ư
Nghĩ
Về
Hai
Dịp
TẾT
Âm
Lịch
Và
Dương
Lịch
Việt Hải
Viết
về
ninh-hoa.com
Đoạn
Đường 12 Năm
Nh́n
Lại
Trần
Việt
Hải
Văn
Học
Lịch
Sử/Địa
Lư
Bắc
Hành Tạp Lục
(76-77)
Dương Anh
Sơn
Diễn
Giải Sấm Trạng
Tŕnh
Liên
Khôi
Chương
Việt
Nam:
Môn
Học
LỊCH
SỬ
Trong
Quá
Khứ,
Hiện
Tại
Và
Tương
Lai
Nguyễn Văn
Nghệ
Môn
Học Lịch Sử
Trần
Hà
Thanh
Văn
Học
Và
Chút
Ư
Nghĩ Riêng
Trần V́ệt
Hải
Xuân
Cảnh
(Trần
Nhân
Tông)
Trí
Bửu
Khỉ
Trong
Tục
Ngữ,
Thi
Ca
Và
Ca
Dao
Vinh
Hồ
Thơ
Đông
Quê Người
Bạch Liên
Quá
Nhiều Quá Đủ
Bạch Liên
Nỗi
T́nh
Cù Hà
T́nh
Quê Lắng Đọng
Hải
Lộc
Tết
Về
Bánh
Chưng
Bánh
Tét
Hoàng Bích
Hà
Cuối
Trời
Hương
Đài
Miền
Trung Quê Tôi
Lăng Du
Trần
T́nh
Lâm Thảo
Hoài
Niệm
Ngày
Thơ
Lê Hùng
Nhớ
Xuân
Quê
Hương
Lê
Thị
Ngọc
Hà
Bài
Thơ Ăn Tết
Sớm
Nguyễn
Hiền
Ninh
Ḥa Thương Nhớ
Nguyễn Ngọc
Thành
Vô
Nghĩa
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
Cảm
Hứng Đầu Xuân
Nguyễn Thị
Kính
Mừng
Xuân Vườn Tao
Ngộ
Nguyễn Thị
Thi
Đón
Xuân
Nguyễn Thị
Thu
Mừng
Năm Mới
Nguyễn
Văn
Ḥa
Nếu
Như -01
NhàQuê
Ngẫu
Hứng
Trên
Đồi
Nhất
Chí
Mai
Mùa
Xuân Nhớ Mẹ
Mùa
Xuân
Có
Em
Phan
Phước
Huy
Vườn
Xuân
Phong
Đàn
Cố
Hương
Quốc
Sinh
Cánh
Thiệp Mừng Xuân
Thi
Thi
Nghiêng
Thu
Bốn
Tiếng
Cười Em
Thủy
Khánh
Điền
Nắng
Xuân
Trần Phương
Tết
Về Giữa Mùa
Đông
Trúc Lan
Nha
Trang
Biển
Nhớ
Trương
Văn
Nghi
Kiếp
Người,
Đời
Hoa
Trương
Khắc
Nhượng
Tháng
Giêng
Xuân
Về
Bên
Anh
Tiểu
Vũ
Vi
Thiếu
Phụ Tha
Phương
Tứ Hải
Tôn
Ngộ Không
Vinh
Hồ
Tết
Quê
Vơ Hoàng
Nam
Văn
Kư
Ức Ngọt Ngào
An
Giang
Đông
Và Vạn Vật
Bạch
Liên
Tết
Đầu Đông
Bạch
Liên
Em
Ơi
Mùa
Xuân
Đến
Rồi
Đó
Hoàng Bích
Hà
Gởi
Hoàng
Lan
Người
Yêu
Của
Lính
Lâm Thảo
Ninh
Ḥa Cà Phê
Lương
Lệ
Huyền
Chiêu
Ninh
Ḥa Quê Tôi
Mai
Thị
Hưng
Hồng
Tiếng
Động
Cuối
Năm
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
Giấc
Mơ
Của
Chàng
Lính
Biển
- Kỳ 38
Nguyễn Văn
Thành
Đoản
Văn
Cho
Phương
Mai
Nguyễn Vũ
Trâm Anh
Tản
Mạn:
Viết
Cho
Ngày
Sinh
Nhựt
NhàQuê
(Trần
B́nh
Trọng)
Đen
Bạc Đỏ T́nh
Phan Kiến
Ưng
Tri
Ân Ba
Má
Phan Phước
Huy
Thư từ,
bài vở, h́nh ảnh hoặc
ư kiến xây dựng, xin liên lạc:
Điểm danh ai c̣n ai mất : những ai đă sống một thời với Đại Gia Đ́nh Trung Học Ninh Ḥa ngày xưa.
T
ôi đi dạy học từ thập niên 1960. Do nhu cầu công vụ hoặc hoàn cảnh cá nhân, Bộ Quốc Gia Giáo Dục thời ấy thuyên chuyển chúng tôi đến dạy học ở nhiều tỉnh lỵ dọc theo duyên hải Miền Trung xuống phía Nam. Chúng tôi h́nh dung những nhiệm sở đó như những ga tạm trên hành tŕnh một con tàu. Từ ư nghĩa đó nhiệm sở Trung Học Ninh Ḥa là một ga tạm, song nơi ga tạm đó gắn bó với chúng tôi nhiều kỷ niệm với người Ninh Ḥa, t́nh thầy tṛ, t́nh đồng môn t́nh đồng nghiệp t́nh cảm những người tứ phương gặp nhau bên ḍng Sông Dinh có rặng Trường Sơn hùng vĩ và biển cả bao bọc. Ḍng sông non cao như măi ghi những kỷ niệm những ai một thời sống và gắn bó nơi chốn nầy.
Ngày nay dù ở phương trời nào chúng tôi đều nhớ măi cuộc sống thanh b́nh dưới mái trường xưa giữa thời binh lửa.
Tôi đến Ninh-Ḥa vào đầu mùa hè khi năm học vừa chấm dứt, những cánh phượng đỏ thắm đầu góc sân trường. Không khí sân trường trầm lắng nhưng không hoang vắng, gió hạ ŕ rào lướt nhẹ trên đồng lúa mênh mông từ thôn Phú Ḥa mang đến hương đồng cỏ nội cũng như hương thơm bông lúa mới trổ. Chiều xuống, bầu trời xanh lơ dần dần chuyển sang màu tím ḥa lẫn khói lam chiều tỏa ra từ những ngôi nhà xưa cổ kính khuất sau hàng dừa . Trăng lên dần , những hạt sương trên cành lá lóng lánh phản chiếu ánh trăng vằng vặc từ trên cao. Gió đêm hè thổi nhẹ, âm thanh ŕ rào ḥa ḥa lẫn tiếng ca êm dịu phát ra từ ngôi nhà sau hàng phi lao như một hợp tấu khúc thanh b́nh ca.
Chúng tôi cũng có cơ hội trải qua những đêm trăng hè ngoài hải đảo xa bờ. Bên ánh lửa bập bùng ḥa lẫn tiếng sóng gầm ngoài biển cả, chúng tôi cảm thấy ḿnh nhỏ bé mà cô đơn trước cái hùng vĩ của thiên nhiên và đại dương như vợ chồng An Tiêm hay Robinson lưu lạc ngoài hoang đảo.
Những ngày đầu đến Ninh-Ḥa là như thế đó. V́ chúng tôi trải qua thời thơ ấu và đi học trong thời chiến tranh. Nơi quê nhà chúng tôi khoảng năm 1945 có câu ca dao :
Tàu cười Tây khóc Nhật lo
Xin giải thích ư nghĩa câu ca dao trên :
Tàu cười : Quân Trung Hoa của Tương Giới Thạch. Trung Hoa thời đó là một trong Ngũ cường (Anh Mỹ Pháp - Liên Xô Trung Hoa) chiến thắng Nhật Đức Ư. Theo hiệp ước Postdam th́ Anh Trung Hoa Mỹ giải giới quân Nhât ở Châu Á. Quân đôi của Tương Giới Thạch sẽ giải giới quân Nhật từ biên giới Việt Hoa đến vĩ tuyến 16 (Đà Nẵng). Nhật thua trận và đầu hàng đồng minh đó là Nhật lo.
Tây khóc : Nhật đảo chánh Pháp toàn Đông Dương 9-3-1945. Quân đội Pháp trở thành tù binh của Nhật.
Từ tuổi thiếu nhi lúc bắt đầu cắp sách đến trường, tuổi thơ sống trong binh lửa, quê hương là nơi giao tranh và sự hiện diên quân đội ngoại quốc Pháp-Nhật –Trung Hoa (Quân đội Tưởng Giới Thạch) rồi Pháp trở lại Đông Dương.
Từ từ 19-12-1946 th́ chiến tranh Pháp-Việt Minh bùng nổ. Trẻ con chúng tôi từ vùng xôi đâu ra thành thị đi học. Đường đi đến trường nơi thị tứ thật lắm chông gai. Đa số bạn bè chúng tôi học hành dang dở trừ một số có hoàn cảnh hay cơ hội vào ở hẳn nơi thành thị mà người ta gọi là "vùng tề” th́ việc học hành mới không bị gián đoạn.
Từ năm 1954-1960 chúng tôi đă sống một thời gian thanh b́nh.
Nhưng từ năm 1964 th́ cuộc chiến trở nên ác liệt. Đường giao thông từ Miền Trung về Nam bi gián đoạn nhiều nơi. Tỉnh lỵ cô lập với thế giới bên ngoài. Phương tiện đi lại là máy bay dân sự hoặc quân sự.
Khi được thuyên chuyển đến Ninh Ḥa chúng tôi mới có những ngày nghỉ hè đúng nghĩa như những ngày hè trong tiểu thuyết thời tiền chiến. Cho dù thời gian nghỉ không nhiều v́ công việc đi chấm thi chiếm mất hai phần ba thời gian. Những ngày c̣n lại sau những kỳ thi tú tài 1 và tú tài 2 th́ nơi không gian ngôi trường nầy là những ngày hạnh phúc. Từ khung cửa sổ nh́n ra hành lang những lớp học, chúng tôi có cảm tưởng trường học vắng lặng chờ năm học mới như con tàu đang neo bến chờ khách sang sông. Sân Trường vắng học sinh như bến sông vắng khách. Thỉnh thoảng có một số học sinh tốt nghiệp tú tài 1 tú tài 2 đến văn pḥng xin rút hồ sơ học bạ. Họ là những khách sang sông rồi không bao giờ trở lại khi năm học bắt đầu trong vài tuần nữa. Gặp dịp ghé thăm thầy rồi bùi ngùi giả từ ngôi trường sau một thời dài chung sống với đại gia đ́nh đó. Bóng họ khuất dần c̣n lại sau lưng dăy hành lang, sau cánh cửa của lớp hoc những h́nh ảnh mờ dần trong kư ức họ theo năm tháng : đó là những mộng đời chua hề tan vở, dáng dấp những vị thầy nghiêm nhưng hiền đă thay đổi cuộc đời của cậu bé Lê Quí Đôn "rắn đầu biếng học” hay cậu bé Đào Duy Từ. Hăy tạm quên đi để đối diện trước mắt con đường vạn nẻo.
Khi những tiếng ve sầu rời rạc rồi thưa dần, ngọn gió heo mây lướt nhẹ xuyên lá cành báo hiệu mùa thu đến khởi đầu cho một năm học, sân trường rôn rịp hẳn lên rồi dần đi vào nề nếp. Khi mọi việc đă an bài, công việc trôi chảy quay đều theo bánh xe của thời gian. Thầy tṛ có điều kiên học kịp chương tŕnh để thi bán niên lần thứ nhất vừa tham gia những sinh hoạt văn nghệ thể thao bên ngoài lớp học như câu cách ngôn đă nói : Một linh hồn trong sạch trong một thân thể tráng kiện.
Từ ư nghĩa đó chúng tôi cho rằng vóc dáng của người trí thức tương lai khác xa với”cụ non”ḿnh hạc xương mai sau 10 năm (có thể hơn nếu không thi đỗ) đèn sách của thế kỷ 19. Họ (những cụ non vừa nêu) chỉ lo hưởng thụ bù lại những ngày lao lưc tâm hồn với tứ thư ngũ kinh sức khỏe đâu mà phục vụ cho nhân quần xă hội.
Một khi kỳ thi đệ nhất bán niên vừa xong th́ Trường chúng tôi tham gia vào sinh hoạt văn nghệ thể thao với các trường khác. Thời gian như thoi đưa Tết âm lịch lai gần kề, sân trường như sáng lên những màu sắc đón xuân theo thời tiết . Sau mười hôm chia tay, thầy tṛ chúng tôi trở về với đại gia đ́nh nửa năm học c̣n lại. Không gian trầm lắng ngoài tiếng giảng bài của thầy giáo vong ra bên ngoài hành lang lớp học. Tuy nhiên những sinh hoạt bên ngoài lớp học vẫn diễn tiến đều đặn và trầm lắng như tiến hành ra mắt đăc san mùa hè và những màn diễn văn nghệ cho phát thưởng cuối năm học. Đối với tuổi học tṛ th́ Mùa Xuân Trong Mùa Hạ. Đối với tuổi niên thiếu cắp sách đến trường th́ Nắng Hạ và Phượng Thắm mang ư nghĩa như thế đó. Chấm dứt năm học, rồi 90 ngày xa cách, năm học mới biết c̣n tái ngộ không do hoàn cảnh cá nhân, lớp người xa rời mái trường xưa , lớp học sinh mới sẽ đến. Từ đó mới có những khúc t́nh ca hay vũ khúc hay và ư nghĩa vọng xa, mới có những chuyến lưu diễn ngoài tỉnh hoặc đến Đà Lạt hay Saigon. Cuộc sống nơi nầy thật thanh b́nh giữa thời chinh chiến kể cả lúc cuộc chiến đến hồi khốc liệt nhất”mùa hè đỏ lửa 1972”với những địa danh B́nh Long, Kontum, Bắc B́nh Định, Quảng Trị không ảnh hưởng đến khung trời yên b́nh nầy. Có đươc”bầu trời vẫn xanh trong nắng sáng và chan ḥa”nhờ những bước chân âm thầm đi sâu vào đất địch. Đó là những chiến sĩ tuổi cùng trang lứa chúng tôi sớm khoát áo chinh y đi vào miền gió cát. Sự dấn thân của họ nên hậu phương chúng tôi mới có cuộc sông an b́nh. Điểm son nơi hậu phương an b́nh đó là những sinh hoạt của lớp học diễn tiến đều đặn so với sự gián đoạn học h́nh ở những nơi từ Bắc B́nh Định trở ra cho đến Quảng Trị.
Tuy nhiên những chuổi ngày vui nơi Đại Gia Đ́nh ấy không kéo dài bao lâu một khi vận nước trôi vào ṿng xoáy nghiệt ngă của lịch sử. Từ mùa hè năm 1974 có những tin tức bi quan về chiến sự từ chiến trường như tái phối trí v́ quân viện giảm, không có ḥa b́nh trường cửu như kỳ vọng. Đàu năm 1975 chúng tôi về họp ở Saigon để chuẩn bị cho kỳ thi tú tài tháng 6 năm 1975, chúng tôi được nghe nhiều dự tính trước một tương lai mù mịt : di tản như năm 1954 nhưng đi về đâu ; c̣n kiếm một học bổng đi tu nghiệp, nhưng ra đi th́ gia đ́nh c̣n lại ra sao, chỉ c̣n một chút an ủi : nhiều công chức, sĩ quan đi tu nghiệp hết thời hạn đa số xin trở về, thôi th́ có người ta cùng ḿnh. Chúng tôi trở về nhiệm sở ḷng đầy phiền muộn. Giờ đây theo chu kỳ cuối đông sang xuân sân trường rộn lên chuẩn bị đón tết, chúng tôi tạm quên đi những sầu muộn mà ḥa nhập vào niềm vui của tuổi trẻ, như mọi năm những ngày vui tết trôi qua trong thanh b́nh. Ngày đi học lại bắt đầu, chuẩn bị cho bế giảng năm học chúng tôi tiến hành ra mắt đặc san nhân dịp phát phần thưởng cuối năm hoc. Thầy tṛ chúng tôi tập hợp những sáng tác, duyệt lại bài vở, phân loại, trang trí, hoàn tất những phần cuối cùng trước khi đem in.
Thế những điều chúng tôi lo âu nhiều tháng trước đang đến "việc phải đến sẽ đến". Ngày 10-3-1975 cuộc chiến xẩy ra ở Ban Mê Thuột, rồi 17-3-1975 toàn cao nguyên di tản, từ 25-3-1975 trở đi t́nh h́nh Miền Nam Việt Nam xấu đi từng ngày một. Riêng trường học chúng tôi sinh hoạt vẫn b́nh thường mới lạ. Hoc sinh đến trường đều đặn số vắng không đáng kể đối nghịch với từng đoàn xe chở người di tản xuôi nam. Do đó ḷng tôi càng bối rối tuy ngoài mặt b́nh thản. Nếu không có giờ dạy ở lớp tôi đi lang thang đó đây thăm hỏi tức, có lúc qua cổng trường tôi tần ngần không muốn vào nhất là lúc đứng bên ngoài tôi nghe tiếng giảng bài, lời dặn ḍ của giáo sư cho kỳ thi đệ nhi bán niên đầu tháng tư sau lễ phục sinh (lễ phục sinh năm đó học sinh được nghĩ vào các ngày 29-3-175, 30-3-1975 và 31-3-1975). Tôi có có cảm tưởng học sinh chúng tôi đang nghe lời giảng dạy cuối cùng.
Có một buổi chiều thứ sáu cuối tuần 28-3 tôi đang dạy học ở lớp 10, c̣n 15 phút nửa th́ hết giờ, một nhân viên văn pḥng vào nói nhỏ với tôi”…. . Khánh Dương mất rồi "Khánh Dương nơi có đèo Phượng Hoàng nằm trên đường Ninh-Ḥa – Ba mê-thuột cách trường 30 km. Tôi trả lời cho bải học sớm. Sau nầy tôi mới thấy đó là lần dạy học cuối cùng của tôi. Khi hiệu lệnh ban ra học sinh toàn trường tuần tự ra về trong ṿng trật tư khác hẳn những đoàn xe đủ các loại chen chúc chạy về nam . Tôi b́nh tỉnh theo đoàn học sinh ra thị trấn. Nơi đây tôi thấy lính dù và thiết giáp đóng các nơi trọng yếu hoặc nơi ngả ba đường. Thấy được lực lương tổng trừ bị ḷng tôi b́nh yên đến tiếp tục xem trận cầu giao hữu.
Từ những biến cố 10-3 đến nay chúng tôi được ngầm chỉ dẫn khi nhảy dù rút th́ ḿnh liệu mà lo thân.
Các đồng nghiệp chúng tôi da phần từ xa đến dạy học. Nếu chúng tôi không b́nh tĩnh mà lo đưa gia đ́nh di tản trước th́ trường sẽ loạn lên mất. Song ổn định và sư b́nh tĩnh đó không c̣n kéo dài lâu nữa. Đó là tối 29 tháng 3 năm 1975 tin Đà Nẵng mất, Miền Nam Việt Nam đă mất cao nguyên, mất lănh thổ từ Đèo Cả đến Quảng Trị. Sáng 30-3-1975 có người đến khuyên gia đ́nh chúng tôi di tản v́ Ṭa Lănh sự Mỹ ở Nha Trang đă đóng cửa, ông Hiệu Trưởng Trung Học Bán Công Ninh Ḥa cho biết như thế và ông ta đang thu xếp việc trường lần cuối. Rồi một buổi sáng một số nhân viên đến văn pḥng vừa khóc vừa xin ư kiến ngày mai 1-4-1975 học sinh trở lại th́ trả lời như thế nào trong t́nh h́nh hổn loạn như thế nầy. Sau một hồi phân vân không biết tham khảo ư kiến hoặc xin lệnh ở đâu, tôi nói : Tôi tuyên bố chấm dứt năm học 1974-1975 kể từ hôm nay 31-3-1975, mọi việc và hậu quả tôi xin chịu trách nhiêm với cấp trên. Quư vị hăy ra về lo công việc, xin từ biệt. Buổi chia ly sao mà buồn thế. Tôi bùi ngùi nh́n theo bóng họ-những đồng nghiêp- khuất dần.
Tôi từ giả ngôi trường từ ngày ấy, đến nay gần 42 năm tôi chưa có cơ hôi ngang qua trường cũ để nh́n một lần từ bên ngoài để có thể so sánh hai cảm nghỉ một hiện tại, đằng khác một quá khứ 42 năm trước.
Cho nên thầy tṛ chúng tôi, kể cả những đồng nghiệp c̣n hiện hữu đến ngày hôm nay đều ví von : Năm học đó kết thúc sớm giống như Chuyến Đ̣ Ngang Không Cập Bến.
Không cập bến v́ phong ba bảo táp. Người cho đó là đổi đời, với tôi là một Đại Hồng Thủy trong ngành giáo dục.
C̣n số phận thầy tṛ chúng tôi sau cơn hồng thủy đó như thế nào.
Thầy : một số được tiếp tục đi dạy học gọi là Lưu Dung (mà người ta cử quen gọi là lưu dụng) dần dần gia nhập hàng ngũ giáo viên nhân dân, một số lưu lạc khắp mọi miền dất nước kể cả miền xa ….
Tṛ tiếp tục đến trường, học với thầy giáo mới. Thầy giáo mới từ miền bắc chi viện, hoặc mới lưu dung. Nếu những em đă đọc”Thầy Giáo Mới”tác phẩm Tâm Hồn Cao Thượng (bản dịch của Hà Mai Anh) không biết các em so sánh ra sao thầy trong tác phẩm với thầy hiện tại.
Nhớ lại khoảng năm 1972 trong một buổi họp mặt các giáo chức các trường Bán Công Tư Thục cũng như công lập Ninh Ḥa, Giáo Sư Cao Đ́nh Đăi ngâm bài thơ Ông Lái Đ̣. Qua đó chúng tôi ước mong cuộc sống thầm lặng như một ông giáo già như trong thơ ca mà mộng cũng không thành. Bản thân Anh Đăi chỉ ở xa Ninh Ḥa 100km từ ngày đó không một ghé qua Ninh Ḥa, đến phút cuối cuộc đời vẫn nghỉ ngày về thăm Ninh Ḥa, c̣n cá nhân tôi thuở tấm bé th́ đi học mất trường (phải đi học nhờ), trung niên th́ sống lưu lạc, cuộc đời xế bóng th́ làm dân mất nước.
Cảm đề cho thân phận lưu đày trên chính quê hương ḿnh, người ta ngâm những câu ca dao:
Trăm năm dầu lỗi hẹn ḥ,
Cây đa bến cũ con đ̣ khác đưa.
Cây đa bến cũ con lưa
Con đ̣ đă thác năm xưa tê rồi.
Lỗi hẹn : đúng hơn 40 năm trước người thầy dạy học chúng tôi đă lỗi không tṛn trach nhiệm giống như người lái đ̣ không) đưa khách cập bến. Nếu do hoàn cảnh lịch sử nhưng cá nhân phải chịu trách nhiêm trước. Nhưng chúng tôi ước mong nền giáo dục mới con người mới có điều kiện phát triển giáo dục cao hơn, tiến bộ hơn.
Ừ th́ buổi đầu khó khăn do phải hàn gắn vết thương chiến tranh, nên chưa hoàn thiện được việc ǵ cả. Buổi đầu khó khăn ai mà trách :
Đèn nhà hàng ngọn xanh ngọn đỏ,
Đèn nhà trường ngọn tỏ ngon lu….
Song khi dất nước giàu lên, cơ hôi tiếp cân những nền giáo dục của nhiều cường quốc th́ có những nghịch lư xẩy ra :
►Luật không qua được lệ. Luật giáo duc có điều khoản giáo duc cưởng bách và miễn phí ; song lệ làng vẫn thu học phí dưới h́nh thức bảo trợ gọi là tự nguyện.
►Xă hội hóa giáo dục : có nhiều loại trường từ đó có trường sang trọng (cho con nhà giàu ở các đô thị) và trường nghèo ở ngoại ô. Ngay trong một ngôi trường cũng có sự phân loại : lớp học dành cho con nhà giàu có máy điều ḥa trang trí như pḥng khách của một thự hạng sang. Con em học những lớp thiếu tiên nghi về nhà kêu réo cho bằng người ta khiến cha mẹ vô cùng khổ tâm.Đua tranh với nhau đă đành, lại c̣n đua tranh với những trường quốc tế nữa và c̣n nhiều nữa.
Sau nhiều thập niên đổi mới về giáo dục :
►Thừa đại học thiếu mầm non
►46, 5% học sinh trung học bỏ học v́ giá học phí cao ngất trời.
Nguyên nhân về sự thoái hóa giáo dục th́ nhiều xin dẫn chứng vài điều :
Học để làm ǵ : học để làm công chức hoặc siêu công chức. Công chức, siêu công chức th́ số lượng có hạn c̣n người chen chúc xin th́ nhiều. Đó là sự tương quan giữa cấp số cộng và cấp số nhân. Người ta lại công chức hóa hay siêu công chức hóa các tổ chức đoàn thể từ thiện như hội chữ thập đỏ (Hôi Hồng Thập Tự)’
Học cái ǵ : hiện nay người ta đang loay hoay việc soạn thảo chương tŕnh không chắc năm học mới 2016-2017 đă có chương tŕnh.
Thật ra muốn trở thành công chức th́ cần ǵ phải trau dồi kinh sử chờ đợi khoa thi mà nói như Thi Sĩ Trần Tế Xương : Người ta thi chữ ông thi phúc. Nói một cách khác có một sự thật : trí tuệ xếp hạng sau cùng : Hâu duệ
►Đồ đệ - Quan hệ - Tiền Tệ - Trí Tuệ.Đó là quá tŕnh hơn 40 năm trồng người. Đó cũng là ư nghĩa cảm đề câu ca dao ;
Cây đa bến cũ con đ̣ khác đưa.
Con giáo dục Miền Nam Viêt Nam trước 1975 th́ sao. Nền giao dục đó dựa vào 3 chủ diểm : Dân Tộc – Nhân Bản – Khai Phóng. Người ta tiếc cho nền giáo dục đó v́ nền giáo dục đó kéo dài có 20 năm (1955-1975). V́ tiếc cái mệnh yểu của nền giáo dục dưới thời Việt Nam Cộng Ḥa mà người ta t́m lại h́nh bóng cũ qua tài liệu, h́nh ảnh đen trắng như t́m những mảnh vụn của vật trong đông gạch vụn khổng lồ. C̣n người thức giả th́ cho rằng”…. . Giáo dục Miền Nam trước 1975 là một nền giáo dục rất mở, người sinh viên và thầy giáo được quyền tiếp cận các nền giáo dục nhiều tư tưởng, dù là tư bản hay công sản không hạn chế…”
Giờ đây mỗi độ tết về, sóng gió như tạm yên ngoài biển cả, chung ta hiện hữu sau nhiều biến động :
►
►Tự
hào đi học và được nghe rao giảng những kiến thức xuất phát từ một nền
giáo dục Dân Tộc Nhân Bản Khai Phóng.
►Chúng
tôi rất hạnh phúc v́ với tuổi nầy ngoài 70 gần 80 mà được hàn huyên tâm sự
kỷ niệm một thời phấn trắng bảng đen. /.
THANH TRẦN
23 tháng 1 năm 2016
