T

 

heo lịch xưa của Tàu, khỉ là. linh vật được xếp thứ 8 sau dê và trước gà. Khỉ là động vật hoang dã, lớp thượng đẳng, có xương sống, có vú và chỉ xếp sau con người. Về những đặc tính tâm sinh lý được thấy có trên người cũng thấy có trên khỉ. Do đó mà ở lĩnh vực khoa học thực nghiệm nhất là Y và Dược khoa, trước khi được sử dụng tiêm chích trên con người, các nhà nghiên cứu thường cho chích vào cơ thể khỉ trước để theo dỏi phản ứng, tác dụng và nhận xét kết quả của các dược phẩm mới vừa được phát minh.

 

Theo thuyết tiến hóa của sinh vật, Lamarck và Darwin (1809-1882) thì cho rằng thủy tổ của loài người là khỉ. Nhưng lý thuyết này ngày nay đã không còn được chấp nhận vì so sánh các gène di truyền DNA của khỉ hoàn toàn khác xa hẳn với con người.

 

Về lĩnh vực thiên văn học, trước khi đưa con người vào vũ trụ các khoa học gia không gian đã đưa con khỉ lên vũ trụ để thăm dò và tìm hiểu về điều kiện sống ở môi trường vô trọng lực, về sức chịu đựng của hệ thần kinh, tuần hoàn, hô hấp, về tâm sinh lý…

 

Khỉ là loài có đời sống tự nhiên hoang sơ, ở rừng sâu, núi cao trong thiên nhiên và được các nhà động vật học ước tính hiện nay trên thế giới có 260 loài bao gồm loài nhỏ nhất như linh dương, vượn, vọc cho đến loài to lớn hơn như dã nhân, khỉ đột, gorilles… và hiện còn tiếp tục tìm kiếm và phát hiện một số loài quí hiếm mới được ghi trong sách đỏ như vọc chà vá má trắng…

 

Các nhà phân loại đã dựa vào sự cấu tạo của xương đầu, xương mặt, màu sắc lông, tập tục, thói quen, có đuôi hay không đuôi, các xoáy ở đầu, lưng, trán để phân chia ra giống, loài, họ, lớp… Và trên toàn thế giới hiện nay chia ra làm 2 nhóm lớn dựa vào nơi trú ngụ:

- Các khỉ ở cựu lục địa: Châu Á, Châu Phi.

- Các khỉ ở tân lục địa: Trung Mỹ và Nam Mỹ.

 

Các khỉ sống và phát triển tự nhiên ở sinh môi trường hoang dã, rừng sâu, núi cao nhờ tài leo trèo, chạy nhảy, di chuyển từ cây này sang cây khác, sống nhờ trái cây rừng, lá rừng và nhờ biệt tài hái và lượm nên đã mãi mãi trường tồn trong điều kiện thiên nhiên.

 

Về tâm sinh lý thì khỉ cũng có vui buồn, hờn giận, ghen ghét và yêu thương như con người. Khỉ thông minh và hay bắt chước và làm theo các động tác của con người như bắt chấy, rận cho nhau, tắm rửa cho nhau. Một xã hội hay quần thể khỉ cũng có phân chia giai cấp rõ rệt. Khỉ đầu đàn là khỉ chúa tể, thường là khỉ đực lớn nhất, khỏe nhất, can đảm nhất, dám cắn, đánh rượt đuổi nhau với các khỉ khác yếu thế hơn để làm chúa lãnh địa. Khỉ thua cuộc thường bỏ đi và tìm nơi trú ẩn mới để sinh sống. Gần giống như tổ chức xã hội của loài người ở thời thượng cổ, ăn lông ở lổ, sống nhờ vào hái trái, thu lượm và săn bắt.

 

Kẻ chiến thắng xem như người hùng được hưởng mọi quyền lợi của người thắng cuộc, kể cả các khỉ cái mới vừa lớn cũng phải phục tùng. Vì thói quen và đặc tính là quậy phá nên đảo nuôi khỉ phải ở xa đất liền mà không hề trồng trọt được một thứ cây hoa, trái gì cả. Nếu phải nuôi nhốt trong đất liền thì chuồng trại phải thực sự chắc chắn bằng lưới kẽm, Nếu không thì chúng sẽ đào thoát và trở lại rừng hoang. Chuồng trại nuôi khỉ không thể lợp một thứ gì, tôn hay ngói đều bị bức phá, lôi kéo xuống và đập phá tan nát.

 

Xã hội hay quần thể khỉ được tổ chức một cách chặc chẻ tự nhiên gần giống như tổ chức xã hội dân sự của người ở thời kỳ phong kiến, đứng đầu là lãnh chúa hay chúa đảo, là khỉ đực to lớn nhất có thể dàn xếp, tranh giành mọi cuộc chia chát thức ăn, hay tranh nhau chỗ ở. Nếu có khỉ nào làm sai thì xô đẩy, rượt đuổi, không khuôn phép kỷ luật thì phạt bỏ đói, không chia cho thức ăn.

 

Nhiều chuyện kể về tình mẫu tử, tình phu phụ, tình đồng loại rất đáng thương tâm và khâm phục về lòng nhân từ yêu thương đồng loại. Tác giả bài viết đã chứng kiến một khỉ mẹ tiếp tục ôm giữ con vào lòng khi leo trèo từ cây này sang cây khác không hề biết là con đã chết cho mãi đến khi thân xác con thối rữa ra mới thôi.

 

Có hôm một khỉ bị trúng tên của kẻ săn và rơi xuống đất, đám khỉ bu quanh, tụ tập phản đối, khọt khẹt, gào thét, ứa nước mắt tỏ vẻ vô cùng thương tiếc. Loài khỉ là thế, còn con người không hề biết yêu thương đồng loại sao?

 

Như con người, khỉ cái cũng có kinh nguyệt như phụ nữ.

Thời gian mang thai của khỉ cái là 117 ngày. Mỗi lứa được 1-2 con. Khỉ con sống nhờ sữa mẹ.

 

Trong tất cả các loài vật nuôi gần nhà, khỉ là động vật được xếp vào lọại thông minh nhất và trung thành. Chúng có thói quen hay bắt chước các động tác của con người. Có khỉ đột dùng que chọc vào hang kiến để làm kiến bò ra, liên tục luộm bỏ vào miệng.

 

Chúng còn bắt chước bắt tay nhau thành chuỗi dài để xuống giếng uống nước khi trời nắng khô hạn. Bắt chước động tác giặt giũ quần áo, bắt chước động tác chụp hình du khách ở sở thú. .

 

Khỉ với Y học.

 

Khỉ là động vật cao cấp gần giống với con người nhất, do đó mà được giới y dược học thường dùng làm thí nhiệm các loại dược phẩm mới vừa được phát minh trước khi được thực hiện trên cơ thể con người. Tất cả bệnh tật mà con người mắc phải như dịch tả, dịch hạch, thương hàn… Khỉ cũng đều mắc bệnh, nhất là các bệnh do virus như sốt xuất huyết Dengue, sốt bại liệt, cúm…

Các bệnh do ký sinh trùng như giun sán, giun mốc, giun kim… đều thấy có ở khỉ.

 

Điều chế vacxin bại liệt từ tế bào thận khỉ.

 

Giết mổ khỉ Macacus Rhesus để lấy 2 quả thận, loại bỏ các sợi xơ, dùng trypsin để phân tích protein và chọn lọc để lấy tế bào thận khỉ và nuôi cấy tế bào thận ở môi trường có thêm sinh tố nhóm B như biotin, riboflavin, thiamin, B12. Tế bào thận sẽ mọc và phát triển thành đám xung quanh thành bình Roux. Rồi gieo cấy chủng giống Polio vào. Virus sẽ xâm nhập vào bên trong tế bào thận và ký sinh trong tế bào này. 4 ngày sau quay ly tâm, loại bỏ cặn và bóc vỏ tế bào ra và Virus thoát ra và làm bất hoạt với nhiệt độ. Sau đó lọc vô trùng và phải qua các công đoạn kiểm tra về vô trùng, an toàn, hiệu lực.

 

Virus của bệnh bại liệt được lan truyền do nước uống dơ bẩn, nhiểm trùng. Khi xâm nhập vào cơ thể, vi-rút có ái lực mạnh với tế bào tủy sống làm trẻ con sốt cao và làm teo cơ năng vận động. Dị chứng là bại liệt suốt đời, đi đứng rất khó khăn.

 

Khỉ với không gian.

 

Khỉ là động vật thượng đẳng, gần giống với con người nhất nên được đưa vào thí nghiệm trong lĩnh vực không gian để các khoa học gia tìm hiểu về sức chịu đựng hệ thần kinh, tuần hoàn, hô hấp trong điều kiện vô trọng lực của cơ thể khỉ trước khi đưa con người vào vũ trụ.

 

Khỉ Albert II do hỏa tiển US Launchod Rocket V2 phóng ngày 14-6-1949 đã góp công lớn trong việc giúp con người tìm hiểu, chinh phục không gian và sự sống trong điều kiện vô trọng lực.

 

Khỉ với thực phẩm.

 

Óc não khỉ là một món ăn cao cấp, chỉ được dành cho vua chúa và người quyền cao chức trọng của Trung quốc thời Mãn Thanh. Từ Hy thái hậu đã từng dùng món óc não khỉ để chiêu đãi các thượng khách trong các buổi đại yến đại tiệc.

 

Khỉ sống được cột thực chặc và che kín dưới bàn ăn, chỉ để lộ lên mặt bàn hộp sọ màu trắng phau đã lột sạch da đầu. Người phục vụ dùng dao cắt bỏ xương hộp sọ, dùng muỗng múc óc não khỉ cho vào chén thực khách có sẵn gia vị và nhâm nhi với rượu đại bổ thận.

 

Nhiều tác giả còn mô tả thêm khi cột khỉ và che dấu dưới bàn ăn có thêm lò lửa để làm nóng chân, khỉ dãy dụa và dồn máu lên đầu. Não có nhiều máu làm món ăn được bổ dưởng hơn.

 

Cao khỉ.

 

Các xương cốt và lục phủ ngũ tạng của khỉ đều được dùng để nấu cao. Nấu trong nồi liên tục từ 8-12 giờ liền, làm xương cốt rục rệu ra thành keo như gelatin dùng để bồi dưởng cho người cao tuổi. Cao khỉ được pha chế và uống với nước chè nóng hoặc ngâm trong rượu để bồi dưởng cho người lớn tuổi, người bị bệnh khớp …

 

Khỉ làm xiếc.

 

Các gánh hát rong, các đoàn xiếc, thường dùng khỉ để làm trò hề, chọc cười giúp vui như chạy xe đạp, đánh trống, nhảy dây, giúp vui cho khách phương xa tham quan đảo khỉ. Khỉ cũng được dùng đưa người thiếu năng qua đường, người khiếm thị.

 

Khỉ còn được nuôi nhiều ở các sở thú, các công viên quốc gia để nghiên cứu tâm sinh lý và giảng dạy môn vạn vật cho sinh viên.

 

 

 

 
 

 NGUYỄN CHỨC
Xuân Bính Thân