Đặc San Xuân

          Tôi ở đó thấm thoát đã bốn năm (1962-1966). Những tháng ngày nơi đây lần lượt diễn ra như một đoạn phim trong khúc phim cuộc đời.

       Vạn Ninh gió núi mưa nguồn. Phố quận trải dọc theo quốc lộ một dài non cây số. Đó cũng là ''con đường tình tôi đi'',''...đi năm phút đã trở về chốn cũ. Tôi người khách lạ đi lên đi xuống. May mà có ''em'' đời còn dễ thương...''

      Trường Trung học tân lập Vạn Ninh khởi đầu khiêm tốn, dần dà đã phát triển thành một cơ sở nguy nga tráng lệ. Trường từ bậc đệ nhất cấp đã tiến lên bậc đệ nhị cấp. Khởi đầu ban giảng huấn chỉ có '' ba chàng ngự lâm pháo thủ ''. Thầy Nhủ dáng người cao gầy nho nhã. Thầy Hoàng trắng, đẹp trai, đàn hát hay, rất nghệ sĩ. Còn tôi, tôi có nhìn thấy tôi bao giờ, chỉ nghe tiếng xầm xì là cao bồi, '' trái tim chì ''... phỏng chừng tôi là D'Artagnan?

      Tôi trải qua một thời thơ ấu vất vả. Tôi sinh trưởng trong một gia đình quan lại của cuối thời phong kiến. Thân sinh ( Thầy ) tôi là tri huyện (quận trưởng) Hàm thuận, hàm Hương lô Tự Khanh đệ tứ phẩm. Phẩm trật lúc bấy giờ được xếp khởi đầu từ '' Cửu phẩm '' cao dần đến '' Nhất phẩm '', là Thượng thư. Đồng liêu của Thầy tôi là Tuần phủ Ngô Đình Diệm, sau này là vị Tổng thống khai lập nền Đệ nhất Cộng hòa. Tôi cũng có câu chuyện ngồ ngộ. Khi Cụ Ngô về chấp chánh, khi đó người anh trai tôi vừa đổ xong tú tài Pháp thì có người bảo vào gặp Tổng thống để xin học bổng du học. Anh tôi từ chối vì chúng tôi không hèn ! Sau này chính anh tôi đã cầm lá phiếu bầu ( Tổng thống ) xé ngay giữa phòng phiếu và dĩ nhiên đã được công an chiếu cố cho ở tù và nếm đòn. Anh tôi đã tham gia phong trào Hòa bình của luật sư T.Đ.Thảo...Lý tưởng cuộc đời quá nhiều thì thất vọng ê chề là tất nhiên thôi. Ngược lại người anh nuôi của tôi luồn cúi xin yết kiến và được Cụ cân nhắc cho nhiều đặc ân. Đấy thế đời là thế !

    Thầy tôi qua đời khi tôi vừa sáu tháng. Mẹ tôi ba mươi sáu tuổi xuân của một bông hoa hương sắc. Người đẹp, gương mặt phúc hậu, tính tình rất cương trực, người quê Quảng Nam. Tôi thừa hưởng dòng máu của hai miền đất nước. Hà Nội đất ngàn năm văn vật của Thầy tôi cộng với cái nghị lực của dân xứ Quảng.

Người ta thường có câu:'' học trò trong Quảng ra thi, thấy cô gái Huế bỏ đi không đành ''. Tôi là tổng hợp cái chất lãng mạn của văn nhân Bắc hà và cái cần cù nghị lực của người xứ Quảng. Cuộc đời có nghèo nhưng không hèn. Trên đường đời có lúc tôi vấp ngã tưởng rằng không thể vượt qua, nhưng tôi tự nhủ:

'' Ai chiến thắng mà không hề chiến bại

          Ai nên khôn mà chẳng dại đôi lần ''.

Lòng bảo lòng:

       '' Dậy mà đi dậy mà đi

          Khóc nhục rên hèn than yếu đuối ''.

      Tôi đến dạy học ở trường Trung Học Van Ninh khi tuổi đời mới ngoài hai mươi. Trong những tháng ngày hăng say làm việc, ra sức vun bồi cho ngôi trường thì cũng có những lúc rất ư là buông lõng. Cái thú của tôi là rong chơi đó đây. Hồi đó với con ngựa sắt, chiếc Lambretta 150 phân khối đời mới, tôi rong ruỗi suốt dọc eo đói nghèo miền Trung từ Nha Trang, Tuy Hòa đến Qui Nhơn. Từ miền lộng gió Hòn Khói Ninh Hòa hướng lên Dục Mỹ, Đơn Dương, Ban Mê Thuột.

      Tôi cũng có những mối tình. Tình của chàng trai lòng rộng mở đón gió bốn phương khi dạo chơi trên Xóm Dừa Nha Trang, chùa Hải Đức, Xóm Bóng, Hòn Chồng. Nhà thờ Đá bên góc giáo đường, tôi nguyện cầu: ''Con quỳ lạy Chúa trên trời, sao cho con lấy được người con yêu''. Tôi đi xa hơn về phía Bắc đến tận Bồng Sơn, Bình Khê thăm gia đình người chị ruột có chồng trí nhậm nơi đây.

      Thế rồi cuối đệ lục sang đệ ngũ, đệ tứ có thêm ba cô giáo đổi đến. Cô Đặng Tuyết Như dạy văn, cô Trương thị Niệm, cô Nguyễn thị Ánh dạy sinh vật, công dân, nữ công. Cô Niệm đã có gia đình, chồng là sĩ quan và chỉ một năm sau cô đổi theo chồng về Vĩnh Bình. Trong những năm này, tôi chỉ dạy giờ phụ trội vì phần lớn thời gian dành cho chức vụ.

      Hai năm sau, có lẽ '' anh hùng thấm mệt '' hay đã '' thỏa chí tang bồng '', tôi dừng bước giang hồ. Tôi chỉ dạo quanh vùng Đại Lãnh, Tu Bông, Xuân Tự.

Và cũng có thể vì một lý do nào đó rất mơ hồ:

      '' Chỉ biết năm xưa một buổi chiều

         Nó chiếm hồn tôi bằng nắng nhạt

         Bằng mây diù dịu gió hiu hiu ''( Xuân Diệu).

      Tôi thường đến thăm cô giáo dạy văn (1965 ) để nghe '' Em đến thăm anh một chiều mưa, mưa dầm dề đường trơn ướt tiêu điều ... Tôi đến thăm em người con gái ... Hồn tôi như say đấm vì đâu ...''

      Cô giáo người Bắc ninh, quê hương quan họ. Dáng người nhỏ nhắn, giọng nói êm nhẹ, hiền hòa đầm thắm. Cô có trình độ nhưng trong giao tiếp với bạn bè cô rất nhún nhường khiếm cung. Và có lẽ cô cũng thấy '' chàng cao bồi '' tốt bụng kia không có gì đáng ghét. Cái ghét của một cái gì '' đáng yêu ''.

Năm đó ( 1965 ) tôi đi chấm thi Đà Lạt - giám thị ở Ban Mê Thuột rồi mang bài về Hội đồng Đà Lạt chấm. Ngày về tôi mang tặng nàng một bó hoa '' Ai lên xứ Hoa đào đừng quên mang về một cành hoa'', tôi tự nhủ.

Năm 1966 chúng tôi thành hôn '' từ đó có lứa đôi tựa vào đời ... có áo vàng hoa cưới ... ''. Chúng tôi tưởng sẽ cùng nơi đây ( Vạn Ninh ) ''dệt mộng quay tơ, rồi anh làm thơ, em dệt vải, ta sẽ là vợ chồng sống bên nhau mãi mãi ''.

Những đêm trăng sáng luồn song cửa, gió lộng đêm hè, thoáng nghe giọng hát ru êm :

'' Đêm qua say tiếng đàn. Chim uyên đến bên giường

Chim báo tin xuân đã về.

Trong giấc mộng. Em yêu câu hát buồn

Lả lướt trong màn xuân. Yêu trời thanh vắng.

Đón đưa em tới chàng

Hồn em chìm đêm tối. Tình em còn chơi vơi.

Lòng em chưa tàn. Xin đừng nhạt phai

Ôi phôi pha tháng ngày

Vì lúc trăng về đây

Tiếng đàn đêm nay. Đã ru trái tim này.

Hồn em còn nương náu. Tình em chờ, thương đau

Lòng em yêu rồi. Xin đừng phụ nhau ''.

      Rồi một sự việc không hay ập đến. Chúng tôi rời Van Ninh, nơi ghi nhớ bao kỷ niệm thân thương. Các em ơi, các em có biết Thầy ra đi mà lòng quặn thắt thương yêu. Thương một cái gì mình cảm thấy chưa hoàn tất. Chúng tôi về thẳng Sài Gòn trình diện Bộ Giáo Dục. Tôi tin là con người ta có số. Tôi trình diên và gặp các vị Thầy cũ. Giáo sư LCT ( Đổng lý VP Bộ Giáo Dục ), Giáo sư ĐXT ( giám đốc Nha Trung Học ) cho tôi tự chọn nhiệm sở. Lúc bấy giờ '' mật ít ruồi nhiều '' việc chọn một trường ở ngay Sài Gòn không phải là chuyện đơn giản.

         Thời may, bên Bộ Tư Lệnh CSQG cần giáo sư. Chúng tôi xin về đó và tiếp tục dạy học cho đến 1975. Vận nước nổi trôi, cuộc đời bị cuốn nơi gió cát cùng với nhân dân miền Nam. Chúng tôi trải qua tháng ngày nơi '' thiên đường ''. Sau đó '' vượt biển '' trao phó số mạng cho trời.

        Chúng tôi đến được bến bờ tự do ( 1981 ) và bây giờ '' tuổi già '' thảnh thơi '' khi xem hoa nở khi chờ trăng lên ''. Đó là tất cả những tháng ngày phôi pha đậm nét trong đời mình !

       Con người tuy '' Bắt phong trần phải phong trần''

nhưng phải biết ''Cho thanh cao mới được phần thanh cao '' ( Kiều ).

        Rồi một mai đến lúc phải lìa bỏ cõi đời trở về với cát bụi, tôi chỉ muốn hồn mình được hòa vào cái vô tận của Đất Trời Miên Viễn.

Xuân Canh Dần 2010

Trương Văn Nghi