ĐẶC
SAN
5 NĂM
2003-2008
Lê
Văn
Ngô
Ngày 22 tháng 3 năm
2008, ngày sinh nhật đứa con tinh thần
www.ninh-hoa.com tại miền Nam Cali. Năm năm thai nghén một tác
phẩm là một việc b́nh thường, nhưng ở đây có một chút không b́nh
thường, lư do một người dám mghĩ dám làm v́ anh có một tấm ḷng
với:
1)
Đồng hương và thân hữu:
Sau cơn “hồng thủy” đồng hương thân hữu lưu lạc
bốn phương, kẻ c̣n người mất, kẻ xa quê hương, người c̣n cố quận
làm sao biết được nhau để nối lại t́nh cảm thân thương lúc tuổi
già, thời son trẻ.
2)
Quê cha đất tổ Ninh Ḥa:
Ninh Ḥa là một quận lỵ lớn trong tỉnh Khánh Ḥa,
một thế giới nho nhỏ tại một góc trời xa xôi. Dù là được sinh ra,
lớn lên và sống trọn cuộc đời, chúng ta cũng không sao biết hết
sơn hà cẩm tú của quê hương. Ngày nay trong mỗi đứa con Ninh Ḥa
đều có mang theo một nỗi niềm tâm sự, một hănh diện thân thương
của quê cha muốn có dịp để chia xẻ cho nhau.
3)
Văn hóa quê mẹ:
Tiếng cười, giọng nói, phương ngữ, một tṛ chơi,
một việc làm, món ăn đặc thù, đặc sản, cách suy nghĩ sống với láng
giềng, v.v… là văn hóa riêng của địa phương ấy, đă bao đời gây
dựng lưu truyền qua nhiều thế hệ. Theo thời gian, nền văn hóa quư
báu đó sẽ bị mai một nếu không có người sưu tầm ghi chép bảo quản
nó.
Đây ta lắng nghe Nguyễn Văn Thành, người chủ
trương Đặc San tâm sự “Thú thật với chị...Chị biết không ? Tôi
tâm niệm trong ḷng phải làm một cái ǵ cho bà con người đồng
hương, suy nghĩ hoài với khả năng chuyên môn về máy móc điện tử
Computer, tôi nghĩ nên làm một trang Web...(trích trong “Người Lữ
Hành Trên Con Đường Gian Khổ” của Nguyễn Bạch Tuyết).
Có lẽ khi xa quê hương, người ta mới hiểu thế
nào là quê hương...trong nỗi nhớ da diết,
www.ninh-hoa.com đă ra đời trang mạng lưới nối kết hoàn cầu để
ghi nhớ những h́nh ảnh thân yêu cùng văn hóa truyền thống của xứ
Ninh...” (trính “Lời Tựa” trong “Đặc San 5 Năm “ của Nguyễn Văn
Thành).
vài ḍng trên đây là ước vọng và mục đích cuốn “Đặc
San 5 Năm” đă phát hành gửi đến các đồng hương thân hữu.
H̀NH THỨC:
Sách dày 560 trang do 136 tác giả góp bài, cộng 7
trang in h́nh màu chân dung tác giả.
Một trang h́nh màu “Trang Trí Cắm Hoa” của tác giả
Lê Thị Lộc.
Hai trang h́nh màu các sinh hoạt hàng ngày của
người dân Ninh Ḥa
Khổ sách 5.5 in. x 8.5 in. giấy trắng, không quảng
cáo.
H́nh b́a mặt trước là bức h́nh chụp chiếc cầu Dinh.
Cầu hiện tại khác cầu Dinh trước năm 1975 bị ḿn hư một nhịp cầu
phía Bắc. Trước cầu trên ḍng sông có một đám lục b́nh cạnh có
bông hoa súng nở đỏ (Phan Đông Thức có một bài thơ “Hoa Súng Giữa
Ḍng Sông Dinh”). thật dễ thương.
Sau chiếc cầu Dinh là bờ sông cây cối xanh tươi đầy
sức sống, xa hơn là dăy Truờng Sơn hùng vĩ màu xanh, lơ lững trên
trời có đám mây trắng giăng đỉnh núi. B́a sách ghi “Đặc San 5 Năm
2003 – 2008 Quê Hương- T́nh Yêu-Kỷ Niệm”.
H́nh phía sau là núi Ḥn Hèo, gần chân núi là lán
nước trắng phau, lồng đáy nước bầu trời xanh lơ. Sát chân núi,
một thôn xóm, mái nhà ẩn hiện dưới đám cây cổ thụ cao màu xanh đậm.
Chóp núi mây trắng phủ như tuyết.
(Cả hai tấm h́nh được anh Sử Xương Hải chụp rất
nghệ thuật. )
NỘI DUNG:
Đây là tác phẩm đa dạng do 136 tác giả góp bài,
ngoại trừ một số ít nhà văn thi sĩ được nhiều người biết, c̣n lại
là những cây viết tài tử Ninh Ḥa trong và ngoài nước. Họ giống
nhau ở chỗ t́nh yêu quê hương đậm đà tha thiết, kỷ niệm thời son
trẻ ngọc ngà, ng̣i bút chân thật lôi cuốn người đọc theo tác giả.
“...Từ 5 năm nay vườn hoa
www.ninh-hoa.com đă nở rực ngát hương muôn màu muôn sắc, với
sự đóng góp đa dạng của người con Ninh Ḥa và bạn bè thân hữu xa
gần...xây dựng một vườn hoa Văn Học Nghệ Thuật (trích “Lời Tựa
“của Nguyễn Văn Thành).
“Tôi đến
www.ninh-hoa.com khi nó vừa tṛn 6 tháng tuổi… Ở đây tôi có
thể sống lại đến mấy mươi năm… Ở đây Ninh Ḥa được tái hiện với
những ngôi nhà cổ kính, với con phố chật chội thân quen, với h́nh
bóng cô cậu học sinh Trần B́nh Trọng, Bán Công, Đức Linh vui vẻ
cười nói đi bộ đến trường. Rồi chúng ta lại được đi theo những
con đường đất cong cong về thăm lại mái đ́nh xưa, ngôi làng cũ dấu
yêu có mẹ già, có em thơ, có ruộng đồng xanh tốt ...(trích “Chúc
Mừng Sinh Nhật Ninh-HoaDOTcom” của Lương Lệ Huyền Chiêu).
“Năm năm kỷ niệm Web Ninh Ḥa,
Bướm tụ, Ong mừng búp nở hoa.
Đất khách lưu truyền ḍng sử mới
Làng quê thêu dệt mối t́nh xa….
(Trích “Năm Năm Kỷ Niệm Web Ninh Ḥa” của Du Sơn
Lăng Tử).
Thật đúng vậy, lần theo trang sách ta bắt gặp hầu
như tất cả những ǵ ta mong đợi. Muốn biết từ đâu tổ tiên chúng
ta đến đây lập nghiệp ? Mảnh đât hiền ḥa thương yêu trù phú đă
đâm chối sinh hoa nẫy lộc nuôi dưỡng ta khôn lớn đến ngày nay do
ai khai phá ?. Xin đọc bài “Xứ Ninh Lịch Sử” của Vinh Hồ. Một
bài viết công phu, sưu tầm tài liệu qua nhiều tác giả sách vở đáng
tin cậy là chính xác. Khởi đi từ năm 1653, chúa Hiền Nguyễn Phúc
Tần phát động chiến dịch di dân vào đất Thái Khang (Vạn Ninh và
Ninh Ḥa) khai khẩn đất hoang làm ruộng vườn xây dựng xóm làng
sinh sống. Theo thời gian, dân số mỗi ngày một đông đất đai ruộng
vườn rộng mở, các triều đại khác nhau phân chia theo địa h́nh, dân
số để phù hợp với việc cai quản, an ninh, pḥng ngự. Ngày nay,
chúng ta có được huyện Ninh Ḥa với diện tích 1.196 km2
gồm 26 xă và một thị trấn Ninh Ḥa với dân số Ninh Ḥa năm 2000 là
217.224 người.
Trong bài “Giới Thiệu” tác giả Lê Lai cho ta biết
được một phần nào tâm t́nh, sở trường…của những cây viết thường
xuyên góp mặt trên diễn đàn Web Ninh-Ḥa nay được nhận diện trong
“Đặc San 5 Năm”.
Có những địa danh thân thương đă nghe tên nhiều lần
mà chưa có dịp đến thăm, chưa biết được nguồn gốc lịch sử, th́ đây
có những người bạn tại địa phương đó sẵn sàng thuật lại.
Mời bạn đọc vào thăm “Chùa Hang – Ḥn Hèo” qua sự
chỉ dẫn của Mục Đồng Trần Thanh Thiên. Ḥn Hèo như là một dũng sĩ
của Ninh Ḥa, đă bao năm ngăn chận băo táp từ biển Đông thổi vào
Ninh Ḥa và cũng là nơi chứng kiến bao cuộc tương tàn chiến tranh.
Chùa Hang là tiên động của các danh sư Ninh Ḥa.
Phủ Cũ, đèo Bánh Ít, Núi Ổ Gà, miếu Ông Hổ, miếu Bà
là những địa danh chứng tích nay không c̣n nữa hoặc thay h́nh đổi
dạng. Mời anh chị nghe Lê Văn Ngô kể lại từ kư ức một thời xa xưa.
“Ḥn Khói – Quê Hương Tôi”, một địa danh nằm phía
Đông Bắc Ninh Ḥa, người dân sống bằng nghề đánh cá, làm ruộng
muối, trồng rau xanh. Tác giả Lê Phú Thọ kể lại địa danh này khá
chi tiết, nơi đă sinh sản những người con gái nhan sắc, chàng trai
hào kiệt và những đứa con hiếu học.
“Bến Đ̣ Quê Tôi” c̣n gọi là Bến Đ̣ Lá, một thời tấp
nập ghe thuyền. Nghề làm đồ gốm, nghề dệt lá buông làm buồm rất
độc đáo của làng Thuận Lợi, ngày nay không c̣n nữa. Nếu Trần Thế
Vinh không nói th́ chúng ta không nhớ không biết.
Một ngôi làng nhỏ nghèo, gặp thời buổi chiến tranh
phải dời đổi chỗ đôi lần tưởng như…, nhưng với sức sống mănh liệt
vẫn cứ vươn lên với ngày tháng. Nếu không có Phạm Vi Dân thuật
lại th́ đă rơi vào quên lăng (“Làng Tôi” Làng Cầu Cây Găng và Làng
Tam Ích).
Dục-Mỹ thuộc xă Ninh Sim, cách quận Ninh-Ḥa 15km
nằm theo quốc lộ 21 đi Buôn Mê Thuộc. Vào thập niên 50, tôi đă có
dip đến đây nhiều lần. Đây là thung lũng cây cối xanh tươi rậm
rạp, nước từ những núi cao chung quanh đổ xuống tạo thành những
con suối chảy xiếc quanh năm. Đặc biệt có một con suối nước từ
ḷng đất phun lên nóng vào khoảng 70-80 độ bách phân hơi bốc lên
nghi ngút. Khí hậu khắc nghiệt đêm lạnh ngày nóng ảnh hưởng gíó
nồm, nơi sinh sống đủ lọai chim và thú rừng. Một vài Buôn người
thiểu số Rhade trú ngụ sống, người kinh lên đây trao đổi muối, cá
khô, mực muối để lấy mật ong và gia súc người Thượng nuôi.
Năm 1958 BTTM/QLVNCH cho thành lập TTHL/Lam Sơn để
huấn luyện tân binh và các Đại đội, Tiểu đoàn về học bổ túc chiến
thuật. Năm 1960 thành lập TTHL/BĐQ và các khóa học Rừng Núi Śnh
Lầy cho các binh chủng. Năm 1961, Trường Pháo Binh từ B́nh Dương
dời về Dục-Mỹ. Địa danh Dục Mỹ của Ninh Ḥa vang lừng trong cả
nước, nơi dừng chân của những anh hùng hào kiệt từ bốn phương trời.
Quân số thụ huấn trên 20.000 cộng với quân nhân cơ hữu và gia đ́nh
cùng đồng bào về đây chung sống để phục vụ. Đời sống tại Dục Mỹ êm
đềm tha thiết như thế nào qua kư ức thời thơ ấu của Hà thị Thu
Thủy trong bài “Dục-Mỹ Quê Xưa Yêu Dấu” và Phi Ṛm trong “Núi Rừng
Dục-Mỹ”. Đọc để cảm nhận được t́nh quân dân cá nước quê hương
ḿnh.
Cuộc chiến giữa Pháp và Việt Minh, giữa VNCH và
CSVN, người dân lành Ninh Ḥa, một cổ hai tṛng chịu bao oan khiên
mất mát. Phạm Thanh Khâm đă vẽ lại bức tranh bi hùng “Nhớ Về Một
Ngôi Trường Xưa”.
Phạm Hoài Hương vẽ tỉ mỉ, sống động đau thương qua
bức họa “Tuổi Niên Thiếu Của Tôi Ở Ninh Ḥa”.
Cơn băo táp đă qua, cuộc sống b́nh yên trở lại với
quê hương, nếp sống mới đến với người dân, với học đường. Cô giáo
Lê Thị Đào trang trải nỗi ḷng, t́nh cảm sâu đậm đến các em học
sinh Ninh Ḥa trong: “Một Thoáng…Ninh Ḥa”.
Cô nữ sinh Thùy Trang tâm sự “Ninh Ḥa Trong Nỗi
Nhớ”, cô nhớ rất rơ cái tuổi thần tiên ở quê nhà thời nữ sinh Trần
B́nh Trọng - Nguyễn Trải với chiếc mũ vải hoa ḥe và một ước mơ
“tóc dài tà áo vờn bay”.
Rồi trở thành cô thôn nữ với đồng ruộng, với ḍng
sông đầy ấp kỷ niệm và những khát khao chồng chất…
Bức tranh quê
linh động quen thuộc của Thu Phương trên “Ḍng Sông Tuổi Dại”.
Nguyễn Thị Thu “Vể Nơi Chốn Cũ” để thưởng thức đặc
sản Ninh Ḥa: nem nướng, chả ram, bún cá, bánh tráng, cá nục kho,
dưa chua, bánh dây, bánh canh cua, v.v…tài tả chân của tác giả làm
người đọc không cầm được nước bọt.
Lại thêm Phạm Văn Trị nói về “Thương Hiệu Bún Cá
Thạnh Mỹ”, thật là hănh diện món ăn Ninh Ḥa.
Kư ức về Thầy xưa, bạn cũ thân thương thời áo trắng
trường Trung học Trần B́nh Trọng có cây bút Lữ Thanh Cư “Mái
Trường Xưa Yêu Dấu” và Vơ Thị
Như Hường với “Kỷ Niệm Trường Xưa”.
Có những chàng trai hiên ngang tung hoành, nào biết
trên đời có ai ? Nhưng rồi một chiều dừng chân trên con đường phố
Nnh Ḥa nh́n tà áo trắng bay trong nắng chiều, nụ cười, ánh mằt,
tóc xơa bờ vai gầy của cô nữ sinh mới biết rằng bên ḿnh c̣n có
một người dễ thương.
Mắt em nào phải bến bờ sông sâu ? ….
…Đành chịu chết đuối, thiệt đau đúng là. Tác gỉả Quan
Dương
Giờ đây, sau những năm dài chung sống, các chàng rể
Ninh Ḥa nhắc lại những kỷ niệm yêu thương tuyệt vời của người bạn
đời.
- “Làm Rể Ninh Ḥa” của Phạm T́n An Ninh
- “Bốn Chục Năm” của Lê Anh Dũng
- “T́nh Quê Ninh Ḥa” của Anh Vũ Thiện Tín
- “Ga Ninh Ḥa” của Trương Thanh Sơn
Chàng trai Ninh Ḥa theo dấu binh lửa khắp bốn
phương, như người đi t́m trầm trên dăy Trường Sơn, gặp những thỏi
trầm quư giá.
Dâu Ninh Ḥa – Lư Hoàng Oanh nh́n qua bức h́nh
không ảnh với lời giải thích, giới thiệu của phu quân, phóng bút
thành một bức tranh đầy đủ h́nh ảnh của con sông, luống tre, mái
đ́nh, ngôi chùa, con đường quanh co và cả những sinh hoạt hàng
ngày chan chứa t́nh cảm sâu đậm của quê chồng.
Xóm làng nh́n thấy tận trên cao
Nhỏ xíu nhưng mà thật đẹp sao!
Dặt Diệu gịng sông đang uốn khúc
…………………………………………………………………..
Và trong khung cảnh như tranh
Lặng nghe dưới ánh trăng thanh sáo diều.
Những đêm trăng sáng tỏa nhiều
Quê tôi thật chẳng mỹ
miều đó ư?
Lư Hoàng Oanh
Và đây, những lời nói chân t́nh, suy nghĩ chín chắn
nhân hậu, thông cảm, vị tha và dũng cảm của người vợ mà “Ḷng
Chàng Ư Thiếp” là một. Mời bạn đọc bài “Cảm Nghĩ Của Một Người
Làm Dâu Ninh Ḥa” của Nguyễn Thị Giỏi.
Trong Đặc San này, chúng ta gặp được nhiều người
bạn thân thương quư mến.
Tonny Panning, sau bao năm chưa có dịp trở lại Ninh
Ḥa, bất chợt ghé Web: ninh-hoaDOTcom nghe người Ninh Ḥa kể
chuyện rồi bao kỷ niệm năm xưa trở về làm rơi nước mắt để nói rằng
“Tôi Buồn Không Biết V́ Sao Tôi Buồn”.
Bích Phượng bơi lội trên ḍng sông Web:
www.ninh-hoa.com mà tưởng chừng như đang “Bước Chân Về Vùng
Biển Mặn Dấu Yêư”, thông cảm, sâu sắc, t́nh cảm đậm đà dành cho
ḍng văn thơ của người bạn xứ Ninh.
Lê Thị Đào, gặp buổi giao thời, thấu hiểu trang
trải nỗi niềm trong “Một Thoáng…Ninh Ḥa”.
Việt Hải, một thân hữu thân thiện nhất của Ninh Ḥa
trong “Nỗi Nhớ Quê Hương”.
Trong Đặc San Kỷ Niệm 5 Năm “Quê hương - T́nh Yêu -
Kỷ Niệm" c̣n rất nhiều văn nhân thi sĩ tài tử như trăm hoa đua nở
trong nắng Xuân. Một bài viết ngắn không sao kể hết được, xin quư
THI-VĂN tha thứ cho tôi những thiếu sót, xin hẹn lại dịp khác.
Ngày ra sách cũng có một chút bất b́nh thường; anh
Nguyễn Văn Thành ban đầu dự định khoảng chừng 15 đến 20 đồng hương
thân hữu gặp nhau tại quán Cà-phê hay tiệm Phở nào đó để ăn sáng
rồi tặng sách mỗi người vài cuốn Đặc San về đọc và tặng bạn bè.
Nhưng khi đến Nam Cali th́ lại thêm việc, anh em đề
nghị một buổi ra mắt sách bỏ túi tại nhà hàng Sea Food Restaurant
đường Beach Boulevard, thành phố Santa Ana. Khách tham dự trên
dưới 50 người, Anh Vũ trong vai MC rất linh động, hai anh Phan
Đông Thức và Linh Vũ phát biểu vài lời về vùng đất Ninh Ḥa và Đặc
San rất xúc tích. Phần Văn nghệ có con gai của anh Anh
Vũ đàn violin, và có cháu Kim Loan cùng với hai bác Lê
Anh Dũng và Anh Vũ đưa khán giả về lại những ngày xa xưa có hoa
Phượng đỏ, có tiếng ve sầu. Những lời phát biểu của bạn hữu Thầy
Cô thân t́nh đậm đà ơn nghĩa sau 30-40 năm gặp lại nơi xứ người.
Có bánh sinh nhật, có champagne, có tặng hoa, có chụp h́nh lưu
niệm, v.v….
Nhận thấy anh chị Thành bỏ nhiều công sức và tiền
tài trong việc in và gửi Đặc San, nên một số đồng hương tự nguyện
đóng góp ít tiền cho việc in sách. Anh chị Thành cảm ơn và khẳng
định không nhận mà chỉ “cho không biếu không” như là món quà tao
ngộ.
Cuộc vui nơi đây chưa đủ để chấm dứt, theo lời mời
của vợ chồng Lê Anh Dũng và Diệp Thế Mỹ, một số anh em lại tụ họp
một lần nữa. Một buổi cơm chiều với dê hầm thuốc Bắc và các món
ăn đặc sản Ninh Ḥa được anh chị Dũng - Mỹ khoản đăi đậm t́nh quê
hương.
Niềm hạnh phúc chan chứa trên gương mặt của đồng
hương và thân hữu, chuyện tṛ đến 12 giờ đêm mới chia tay, hẹn
ngày tái ngộ, hè năm 2009 tại Nam Cali với đứa con tinh thần “Đặc
San” số 2.
Riêng tôi, qua cuốn Đặc San và lần gặp nhau này cho
tôi rất nhiều kỷ niệm, thế hệ nối tiếp tài ba, tương lai rực sáng
quê hương yêu thương của tôi. Chúc các bạn đồng hương keo sơn gắn
bó đời đời.
Để kết thúc bài viết này, tôi xin mượn lời của một
thân hữu: “NhàQuê - Trần B́nh Trọng” viết:
“Trang
www.Ninh-hoa.com được đóng góp từ những tấm ḷng tha thiết của
những con người liên hệ gần xa đến Quận lớn nhất của Khánh Ḥa….Những
con người của vùng đất ấy đă giới thiệu, ngợi ca một góc quê hương
họ mà tôi có dịp sống ở đó một thời gian ngắn.
Các bạn đă làm
được việc mà không phải ai cũng làm được !.
(trích “Ninh-hoaDOTcom và Tôi” trong Đặc San Kỷ
Niệm 5 Năm).
