

Khu
tưởng niệm bác sĩ Alexandre Yersin là công tŕnh xây dựng để tưởng nhớ
đến nhà bác học tài ba, Alexandre Yersin (1863 - 1943), đă sống và cống
hiến hết ḿnh cho khoa học của nhân loại.
Khu tưởng niệm Alexandre Yersin Nha Trang là địa điểm thú vị để mọi
người có thể t́m hiểu thêm và những câu chuyện cuộc đời của một nhà khoa
học lừng danh trên thành phố biển nổi tiếng của Việt Nam.
1-
Tiểu sử cuộc đời bác sĩ Alexandre Yersin
–
Ngày 22 tháng 9 năm 1863 Alexandre Yersin đă ra đời tại Thụy Sỹ. - Cha
của Yersin là một giáo viên sinh học, mẹ quê ở Paris, Yersin là em trai
trong gia đ́nh có hai chị em. Với tính khiêm tốn trầm lặng thích sống ẩn
dật, ông ít nói về đời ḿnh nên hiện nay người ta ít biết về những ngày
thơ ấu của ông.
- Năm 20 tuổi, ông tốt nghiệp Đại học Paris (Pháp), năm 1886 ông làm
việc tại viện Pasteur Paris và cộng tác với bác sĩ Roux t́m độc tố vi
khuẩn bạch cầu. Năm 1890, ông được chuyển lại quốc tịch Pháp.
- Yersin bất ngờ rời bỏ ngành vi trùng học - sống đời thủy thủ và thám
hiểm - mở đầu một cuộc đời khác kéo dài 50 năm. - Năm 1890, ông quyết
định rời nước Pháp để đến Đông Dương (bấy giờ là thuộc địa của Pháp). -
Năm 1891, ông xin thôi việc ở Messageries, quyết định đến sống tại Nha
Trang.
Ông cho dựng một ngôi nhà gỗ ở Xóm Cồn (Nha Trang), và mở một pḥng
khám.Ông Năm (A.Yersin được người dân ở đây gọi như thế) là bác sĩ người
Âu đầu tiên hành nghề trong vùng này. - Tháng 6 năm 1893, được sự ủy
thác của Toàn quyền Đông Dương, ông tổ chức đoàn thám hiểm theo đường bộ
từ Biên Ḥa ra Đồng Nai, lên Di Linh, cuối cùng khám phá Cao nguyên Lâm
Viên.
Ngày 20 tháng 6 năm 1894, ông đă t́m ra vi trùng bệnh dịch hạch. - Năm
1895, Yersin thành lập viện Pasteur Nha Trang và điều chế huyết thanh
chữa bệnh dịch hạch. Một năm sau, bệnh dịch tái phát ở Trung Quốc,
Yersin lại sang Trung Quốc và cứu được nhiều người thoát khỏi căn bệnh
hiểm nghèo đă
gây
tử
vong
hàng triệu người
vào thời ấy.
Ông trở về Nha Trang, khai phá vùng suối Dầu - cách Nha Trang 10km về
hướng Nam, thành lập một trại chăn nuôi và trồng trọt. Ông đă trồng được
cây Canhkina
(Quinquina)
dùng để bào chế thuốc chống sốt rét
(Quinine).
Là người đầu tiên nhập giống cây cao su về trồng tại Việt Nam, trở thành
chủ một đồn điền cao su lúc đầu rộng khoảng 100 hecta, kiếm tiền đủ để
nuôi sống Viện của ông.
Từ năm 1902 đến năm 1903, ông ra Hà Nội để thành lập trường đại học
Yersin Đông Dương và làm hiệu trưởng đầu tiên. - Năm 1924, ông giữ chức
vụ Tổng Thanh Tra Các Viện Pasteur ở Đông Dương. - Năm 1933, ông làm
viện trưởng danh dự viện Pasteur ở Paris. - Ngày 28 tháng 6 năm 1935,
trường trung học Yersin được khánh thành ở Đà Lạt. Yersin trở về Đà Lạt
lần cuối cùng trước khi mất. - Ngày 1 tháng 3 năm 1943, Yersin thanh
thản qua đời, hưởng thọ 80 tuổi để lại niềm thương tiếc sâu sắc. Hàng
ngàn người dân Nha Trang đă đưa linh cửu ông đến nơi an nghỉ cuối cùng ở
suối Dầu. - Cả cuộc đời ông là sự giản dị và cống hiến hết ḿnh cho khoa
học và những người dân nghèo khổ. Ngày nay, người dân vùng Xóm Cồn (Nha
Trang) vẫn kể những câu chuyện về vị bác sĩ như một vị thiên sứ của t́nh
yêu thương. - Người dân địa phương vẫn c̣n nhớ tới cái tên “ông Năm
Yersin” và những bó hoa tươi vẫn hàng ngày được mang tới tượng đài của
ông tại công viên Yersin bên bờ biển Nha Trang. Các khu di tích tưởng
niệm bác sĩ Alexandre Yersin Nha Trang.
Hiện nay tại Nha Trang đang có ba nơi tưởng niệm bác sĩ Yersin:
1-
Bảo tàng Yersin nằm ngay trong khuôn viên Viện
PasteurNha Trang,
trên đường Trần Phú, thành phố Nha Trang, nơi ông đă từng làm việc rất
nhiều năm.
2-
Mộ bác sĩ Yersin tại Suối Dầu,
thuộc xă Suối Cát, Diên Khánh, Khánh Ḥa.
3-
Căn nhà gỗ hai tầng
là nơi làm việc của bác sĩ những năm tháng cuối cùng trên khu du lịch
Ḥn Bà. Đến nay, ba điểm đến này đều là những địa điểm du
lịch
Nha Trang rất nổi tiếng, được nhiều du khách t́m đến mỗi khi đến du lịch
Nha Trang.
·
Bảo tàng Yersin tại Nha Trang
Năm 1997 bảo tàng mang tên Alexandre Yersin ra đời, nằm trong khuôn viên
Viện Pasteur, số 10 Trần Phú, Bảo tàng tọa lạc trên tầng hai ngôi nhà
phía bên tay phải của Viện Pasteur, có diện tích khoảng 100m2, trong đó
trưng bày một phần rất nhỏ đồ vật c̣n sót lại mà nhà bác học đă từng sử
dụng. Nhiều đồ vật của nhà khoa học vẫn được lưu giữ gần như nguyên vẹn
gồm những chiếc tủ gỗ đặt sát tường, nơi chứa hơn 1.200 quyển sách cùng
các tài liệu, sách báo, thư… cùng bút tích của A. Yersin. Những tài liệu
về cuộc đời, sự nghiệp cùng sự cống hiến của ông với ngành y học thế
giới và Việt Nam được sao chép và bảo quản cẩn thận. Những đồ dùng hàng
ngày của ông như chiếc bàn làm việc, giường, kính hiển vi, cuốn sổ ghi
kết quả nghiên cứu, chiếc máy tính cũ kỹ… vẫn như đang
c̣n
hiện diện h́nh dáng
người bác sĩ đáng
kính
và
đầy
thiện
tâm giúp người
ấy. Các nhân viên bảo tàng cho biết, khi được đọc cuốn tiểu thuyết Dịch
hạch và thổ tả của nhà văn người Pháp Patrick Deville, rất nhiều du
khách đă quyết tâm
đến
đây để t́m hiểu về Yersin.Đối với họ, nhà khoa học ấy như người “cứu
nhân loại” khỏi đại dịch thổ tả kinh hoàng.
·
Phần mộ của Yersin
Theo Quốc lộ I từ Nha Trang
xuôi về hướng Nam khoảng 20km bạn sẽ nh́n thấy một tấm biển chỉ dẫn
đường vào ngôi mộ. Ngôi mộ hiện nằm tại xă Suối Cát, huyện Cam Lâm,
Khánh Ḥa. Nằm sâu trong một khu đồi nhỏ tại trang trại Suối Dầu, con
đường đất nhỏ dẫn vào phần mộ của ông tĩnh lặng và b́nh yên. Trước khi
vào thăm viếng mộ, du khách có thể liên hệ với các nhân viên của trang
trại để có người hướng dẫn và chỉ đường. Con đường lát đá nhỏ rợp bóng
cây xanh, một không gian tĩnh lặng bao trùm, cách bài trí của khu mộ
cũng đơn sơ và giản dị như chính cuộc đời và nhân cách của Yersin. Đúng
như tâm nguyện khi c̣n sống, khi ra đi, ông được đặt nằm sấp, hướng về
phía biển để có thể măi măi ôm trọn lấy mảnh đất quê hương. Một ngôi mộ
h́nh chữ nhật được xây bằng xi măng giản đơn, trên có khắc tên ông, năm
sinh và năm mất. Một tấm bia đá được dựng lên để bày tỏ ḷng biết ơn và
ghi dấu những đóng góp to lớn của bác sĩ Yersin với nhân loại. Trên bia
có ḍng chữ “Ân nhân và nhà nhân đạo được nhân dân Việt Nam tôn kính”.
·
Căn nhà gỗ trên đỉnh Ḥn Bà
Tính từ khi bác sĩ Yersin khám phá ra đỉnh Ḥn Bà và xây cất căn nhà
trên đỉnh núi (từ năm 1915), đến nay đă trên một
thế.
Ngôi nhà gỗ hai tầng của ông chính là ngôi nhà duy nhất được xây dựng
trên đỉnh Ḥn Bà cho đến tận bây giờ. Qua thời gian, căn nhà ngày xưa
được xây cất bằng gỗ, đă mục nát, chỉ c̣n lại phần nền là nguyên vẹn. Và
để ghi ơn vị bác sĩ đă cống hiến cả đời ḿnh cho khoa học, cho người dân
Nha Trang vùng Xóm Cồn, Suối Dầu, một kế hoạch phục chế lại ngôi nhà
ngày xưa ấy được thực hiện từ năm 2004, tái tạo lại nguyên bản ngôi nhà
của bác sĩ Yersin. Ngôi nhà với lối thiết kế kiến trúc đặc biệt, mang
một sứ mệnh đặc biệt, và vị trí tọa lạc của nó cũng đặc biệt. Đó chính là
ngôi nhà của bác sĩ Yersin ngày xưa đă từng sống và làm việc trên đỉnh
núi Ḥn Bà – nơi được mệnh danh là một Đà Lạt của thành phố biển Nha
Trang.
·
Các chức vụ ông đă đảm nhận
Sau hơn 50 năm
sống và làm việc v́ khoa học ở Viện Pasteur Nha Trang (1891 - 1943)
Yersin đă cống hiến cho khoa học 55 công tŕnh nghiên cứu có giá trị.
Các chức vụ ông đă đảm nhận: Viện trưởng Viện Pasteur Nha Trang. Viện
trưởng Viện Pasteur Đông Dương. Hiệu trưởng Trường Đại Học Y Khoa Hà
Nội.Tổng thanh tra các Viện Pasteur Đông Dương. Viện sỹ Viện Hàn Lâm
Khoa Học Pháp.Chủ tịch danh dự Hội Đồng Y Khoa Viện Pasteur Paris.
Để biết ơn về một nhà khoa học đă dành cả cuộc đời cống hiến cho nhân
loại và người dân Việt Nam, tuy khu tưởng niệm bác sĩ Alexandre Yersin
Nha Trang cách trung tâm khá xa, nhưng với những đóng góp của ông th́
chắc chắn bạn không nên bỏ qua điểm tham quan hấp dẫn này.

Xuân
NHÂM DẦN 2022
Bs Lê Ánh
(07/2021)

|