T

 
heo lịch xưa của Tàu, thì Hợi là linh vật cuối cùng của chu kỳ 12 con giáp. Có lẽ do thân hình béo phì, nặng nề, vóc dáng thô kệch, chậm chạp không nhanh nhẹn như các linh vật khác nên Heo được xếp sau, cuối bảng xếp hạng.

Nguồn gốc:

 

Heo là động vật bốn chân có vú, toàn thân được xem như một kho dự trữ mỡ và thịt. Hai mắt nhỏ, đầu phẳng và lép, tai to, bụng bự, mõm dài, mũi bằng. Tính tình hiền lành, nhưng tương đối thông minh. Heo là con vật cung cấp thịt và mỡ cho người nên được nuôi khắp mọi nơi. Heo thuộc họ Suidae. Và được chia ra 2 loại:

 

- Heo rừng, có đời sống hoang dã. Sus crofa.

- Heo nuôi chuồng, có tổ tiên là heo rừng: sus srofa domesticus. Các nhà động vật học đã phân tích từ gene di truyền DNA và cho rằng đều xuất xứ từ nguồn heo rừng vùng Á Âu và được thuần dưỡng từ 5-7 ngàn năm  trước công nguyên.

 

Đặc tính

 

Theo thống kê năm 2017, tổng số heo nuôi trên toàn thế giới là 729,2 triệu.

- Heo nuôi là động vật hiền lành, ít khi tức giận, trừ trường hợp bị chọc phá. Tương đối thông minh, chỉ số IQ tương đương một em bá 3 năm tuổi (theo tạp chí Human Society).

- Heo nuôi có thể huấn luyện nhảy theo nhạc hay làm xiếc.

- Vườn thú San Diego (Mỹ) cho rằng heo nuôi có đuôi cong và heo rừng có đuôi thẳng.

- Vườn thú San Srego có heo nuôi tên Raggic  nặng 1.335 lbs(605,5kg) tương đương trọng lượng một con bò.

- Trong thiên nhiên heo rừng có tuổi thọ từ 4-8 năm, heo nuôi có tuổi thọ 15-20 năm. (1)

- Heo là con vật hổn tạp như con người, có thể ăn rau cỏ, khoai củ và thịt cá.

- Thị giác của heo bình thường nhưng khứu giác rất mạnh. Mũi heo có thể ngữi mùi vị. Heo dùng mõm để đào bới để tìm các rễ, củ ở sâu dưới đất và dùng răng nanh để tự vệ khi đánh nhau với các thú rừng khác.

- Heo cần đến 3-5 gallons nước uống mỗi ngày.(1)

- Nọc độc của rắn it tác động với heo vì lượng nọc độc sẽ bị phân hủy bởi lớp mỡ dưới da.

- Về phương diện giải phẩu, sinh lý học và miễn dịch học , da heo tương đương với da người.

- Đại học Oklahoma (Mỹ) đang nghiên cứu để thay tim người bởi tim heo. Insulin và khoảng 40 loại dược phẩm khác được điều chế từ các bộ phận của cơ thể heo như pepsin được trích từ bao tử heo nái.

- Theo bảo tàng nông nghiệp tỉnh Liêu Ninh (Trung Quốc), con heo được ghi vào sách Guinness có trọng lượng 1984 lbs (900 kg) lớn nhất thế giới có thân hình dài 2.5m, răng nanh dài 14.4cm và đã chết ngày 5-2-2009.

- Heo thích sạch sẽ không dơ bẩn như ta tưởng, Heo thường ị và tè nơi xa chỗ chúng nằm.(1)

 

Nơi lưu trú.

 

Trong thiên nhiên heo rừng thường tập hợp và sinh sống cùng nhau thành từng đoàn, cư trú ở vùng hoang vu, rừng núi, đồng cỏ hoang vì nơi đây có nhiều lá cây rừng, nhiều hoa củ quả, cây rừng, dưới lòng đất có nhiều loài côn trùng, loài gặm nhắm hay loài bò sát để làm thức ăn.

Chúng thường qui tụ thành nhóm. Nhóm trưởng là con heo đực lớn nhất, một đàn heo nái và một bầy heo con. Có nhiều đoàn có thể lên đến 300 cá thể. Chúng đi đến đâu là tàn phá ruộng vườn, nương rẫy của người  nông dân. Hàng năm gây thiệt hại lớn mùa màng. Do đó nên nhiều quốc gia hay chính quyền của vùng lãnh thổ cho phép săn bắt, đánh bẩy làm tiêu diệt đàn heo nhằm bảo vệ mùa màng, hoa quả. Nhiều nơi còn bỏ bả độc hay cho ăn mồi có thuốc để hạn chế sinh sản của đàn heo rừng. Vùng thôn quê Ninh Hòa gia đình nào cũng có chăn nuôi một đàn gà và một chuồng để nuôi heo. Nhà nuôi ít thì vài con heo, nhiều thì cả chục con. Đó là một hình thức lưu trữ thức ăn tươi hay để dành tiền tiết kiệm chỉ sử dụng khi có kỵ giỗ hay ngày Tết. Thức ăn của heo là cơm thừa cá cặn, các phó sản từ nông nghiệp cám gạo, cám bắp, bột khoai, bột sắn, tấm cám hay hèm rượu hay thức ăn thừa ở các nhà hàng, các tiệm ăn.

 

Chăn nuôi công nghiệp.

 

Các nước tiên tiến nhằm cung cấp đủ số lượng thịt và mỡ ra thị trường, nơi cửa hàng, siêu thị và xuất khẩu thì heo được chăn nuôi theo lề lối công nghiệp. Nhiều trang trại có đến vài ngàn con. Những trang trại này được xây dựng rất qui mô và tiện nghi theo chu kỳ khép kín, từ việc nuôi heo nái sản sinh ra heo con, chuyển qua một khu vực khác để nuôi heo thịt và 6 tháng sau có trọng lượng 80-100 kg thì xuất chuồng.

 

Thức ăn là một hổn hợp bao gồm bột bắp, bột gạo, bột đậu, bột cá, bột khoáng, bột xương, cám gạo, cám bắp và sinh tố. Heo nuôi chỉ có mỗi việc ăn no, uống nước và phát triển lớn. Heo là một cái máy biến đổi các loại tinh bột thành thịt và mỡ. Lười vận động nên ít hao tốn năng lượng, do đó mập phì và mau tăng trọng lượng.

Để tránh lây lan và truyền nhiểm bệnh tật cũng như gà, các trang trại này đều được xây dựng xa khu dân cư và quốc lộ, hạn chế tối đa sự thăm viếng và tham quan của du khách.

 

Các bệnh tật thông thường. (3)

* Dịch tả heo- do virút gây bệnh truyền nhiễm, lây lan nhanh, dùng vacxin phòng bệnh,

* Cúm heo- do virút, có thể lây lan sang người.

* Thương hàn heo- do vi khuẩn Salmonella, dùng vacxin phòng bệnh.

* Tụ huyết trùng heo- do vi khuẩn Rastunella, dùng vacxin phòng bệnh.

* Bệnh đỏ Rouget- dùng vacxin phòng bệnh.

* Các bệnh do ký sinh trùng:

    - giun đủa.

    - Sán sơ mít Teonia Solium.

    - Heo gạo- Cysticereosis Trichinosis.

 

Các giống heo nuôi

 

Hiện trên thế giới có hơn 100 giống heo đã được nuôi, tất cả đều có chung một gen di truyền và nguồn gốc từ heo rừng. Các Sus nerofa demetrius này được nuôi theo từng vùng, miền mà có màu sắc lông khác nhau. Xin kể một vài giống chính:

 

* Yorkshire- được nuôi khắp mọi nơi, sắc lông trắng toàn thân.

* Ba Xuyên Việt Nam- đen và trắng.

* Thuộc nhân Việt Nam- trắng toàn thân.

* Arapawa Tân Tây Lan- đỏ và trắng.

* Landrace Bỉ- trắng.

* Belarus Belarus- trắng và đen.

* Duroc Mỹ- đỏ và đen.

* Danish Landrace Đan Mạch- trắng.

* Cumberland Anh- trắng.

 

Vùng quê hương Ninh Hòa có giống heo rượu, có nguồn gốc từ Hải Nam (Trung Quốc) được lai tạo để hợp thủy thổ với giống heo địa phương mà tạo ra con heo rượu: mắt nhỏ, tai nhỏ, đầu lép, bụng phệ, mõm ngắn, lưng đen, bụng trắng, 4 chân ngắn, năng xuất thấp nhưng thịt ngon, nhiều nạc ít mỡ. Do đó mà vùng này có món Nem (nướng và chua) rất nỗi tiếng, được chế biến từ thịt giống heo này.

 

Các sản phẩm có nguồn từ heo.(3)

Thịt và mỡ heo là thức ăn cần cho con người và nhờ tài nấu nướng và chế biến khéo léo của các đầu bếp nên thịt heo trở thành những món không thể thiếu ở các đại tiệc.

- Thịt heo muối (Jambon), xúc xích, lạc xưởng từ ruột heo, ham thịt xông khói.

- Thịt heo đóng hộp để dự trử và xuất khẩu.

- Mõm, mũi, tai heo làm món thịt đong hay nộm.

- Gan heo làm paté. Lòng heo làm phá lấu.

- Da heo làm phồng món xào hay Snack.

- Lông heo làm bàn chải và cọ sơn.

- Phân heo làm phân bón cây trồng hay ủ làm gaz nấu bếp.

 

Cách thưởng thức món nem Ninh Hòa.

Món nem Ninh Hòa được chế biến với nhiều công sức nhờ tài chọn phẩm chất thịt và bí quyết gia truyền thêm bớt nhiều ít gia vị là một bí quyết nghệ thuật và sự khéo léo chân tay nghề nghiệp,

 

Nam chua và nem nướng là hai sản phẩm đặc trưng nỗi tiếng của Ninh Hòa. Tất cả các du khách thập phương khi đến Ninh Hòa, Nha Trang đều được thưởng thức món nem Ninh Hòa được chế biến và sản xuất từ thịt nạc của heo rượu: giống heo của Ninh Hòa.

 

Thưởng thức món nem nướng là một pha trộn của một chút chua, một chút chát, một chút cay, một chút ngọt, đủ sả hương và vị của một tài chế biến mà tạo nên danh tiếng này. Nem nướng, kể cả nem chua, luôn ăn kèm với các loại rau ghém và bánh tráng mõng. Bánh tráng phải được làm từ loại bột gạo dẽo nên không gãy nát. Đặt vào bánh tráng một lát nem nướng, một cái chả chả ram, một lá xà lách, vài cọng hẹ, rau thơm, lát khế, dưa leo, chuối chát, chút carot chua hay củ kiệu chua hay củ hành chua. Cuốn tròn, chấm vào chén nước chấm được làm từ nước thịt xay nhuyễn trộn nước mắm, đường trộn với bột gạo rang hay cốm gạo rang đã xay nhuyễn. Cắn nhẹ một miếng ôi đậm đà hương vị ngọt ngào. Tất cả cái ngon , cái ngọt thấm vào kẻ răng, thấm vào lưỡi vào miệng cảm thấy tràn đầy hương vị quê hương đầy quyến rũ, hấp dẫn và lôi cuốn.

 

Ôi! quá ngon miệng, hợp khẩu vị nên ăn mãi không thôi. Nem chua Ninh Hoa cũng là một món rất ngon, đặc sắc. Thịt nạc được thêm gia vị rồi xay nhỏ hay giã nhỏ và gói trong lá chùm ruột hay lá vong.  Bao bọc bên ngoài nhiều lớp lá chuối thật kín để tạo độ ẩm và giữ ấm cần thiết cho sự lên men chua.

 

Nem chua được ăn với rau sống và củ tỏi. Một món không thể thiếu nơi thực đơn của bợm nhậu.

 

Tài liệu tham khảo:

 

1- Wikipedia 2018

2- Bệnh lý gia súc1963

3- Kỹ nghệ Súc Sản 1964