Gia
đ́nh là ǵ nhỉ? Người ta thương ví gia đ́nh là tổ ấm, là nơi lưu giữ
những hạnh phúc, cất giữ những kỷ niệm đẹp của các thành viên trong gia
đ́nh, nơi ẩn chứa nỗi buồn, niềm vui, là nơi để chia sẻ các ước mơ, ước
vọng, hạnh phúc cho các thành viên, là nơi nuôi dưỡng sự khôn lớn, tạo
nhân thế, nơi chưa đựng sự thành công hay thất bại, trong đó có mồ hôi,
nước mắt, nụ cười, tiền bạc và cũng là nơi để cho người ta ước vọng,
mong đợi, thương nhớ, nó là nơi mọi người đều hướng về nó, mong mỏi đẻ
trở về mỗi khi đi xa, là nơi mỗi vị cay, đắng, ngọt, bùi hay trong mọi
hoàn cảnh đều được các thành viên trong gia đ́nh chấp nhận và chia sẻ.
Vậy c̣n ta th́ sao?
Đầu tháng hai năm 1975, tôi được Ban lănh đạo của trại A90 gọi lên và
cấp cho tôi một tờ giấy, để trở về mái gia đ́nh, khi nhận tờ giấy ra
trại, tôi không biết nên khóc hay nên cười, tự hỏi “nhà ḿnh ở đâu
nhỉ?”. Trại cấp cho tôi 5kg gạo và 10 đồng để làm lộ phí về nhà, đeo
chiếc ba lô cũ tôi lang thang ra bến xe Ban Mê Thuột đứng tần ngần nh́n
trời nh́n đất, đă gần một năm người dân vẫn chưa quen với nếp sống Xă
hội Chủ nghĩa, họ chậm chạp và đâu đó vẫn c̣n âm ỷ một số tư tưởng lùi
về dĩ văng, tôi đứng bất động ở một góc khuất và suy nghĩ, hiện tại bản
thân tôi đang là con số không, không cha không mẹ, không anh không em,
không nhà không cửa, không nghề nghiệp, một tương lại đen tối đang chờ
đợi, tôi không định hướng được cho bản thân, về đâu bây giờ? Gia đ́nh
mái ấm của ḿnh nằm ở đâu? Đầu óc tôi lúc đó trống rỗng không suy tính
được ǵ cả.
Sao mày tự nhiên hèn quá vậy? có ǵ đâu mà phải sợ, khi xưa mẹ mày mất,
mày c̣n non dại, vậy mà mày vẫn đứng vững trên đường đôi chân này, với 2
bàn tay của mày, mày vẫn tạo dựng được cuộc sống cho bản thân. Ừ nhỉ?
Phải mạnh mẽ lên – tôi tự nhủ. Cuối cùng tôi quyết định cứ đi, đi đến
đâu tùy thời cuộc ḿnh sẽ giải quyết đến đó, vậy ḿnh cứ về Dục Mỹ nơi
cũ xem sao đă rồi hăy quyết định. Về đến Dục Mỹ cảnh vật vẫn c̣n đ́u hiu
và buồn tẻ, dù thời gian gần một năm rồi, và mau quá, Nam vẫn c̣n ở chỗ
cũ, một người bạn học cũ của tôi, Nam đúng là một người bạn tốt, vẫn
tiếp đón tôi niềm nở, Nam nói “tao cứ tưởng mà đi theo ông bà rồi chứ?”,
tôi cười: “không đâu, số tao c̣n dài lắm”, tôi ở lại ăn Tết cùng Nam,
một cái Tết sau 30/4. Cuộc sống c̣n nhiều khó khăn, nên Tết năm đó chỉ
có dưa muối và cá kho, rất thấm thía sự cô đơn cùng cực của một kiếp
người, khi không điểm đến, không có mái ấm gia đ́nh làm chỗ dựa. Sau
Tết, tôi chia tay gia đ́nh của Nam để t́m định hướng cho tương lai cuộc
đời ḿnh. Buổi sáng chia tay, mẹ của Nam dậy sớm nấu cơm và nắm cho tôi
một năm cơm kèm muối mè để đi đường, có thể nói đây là nắm cơm ân t́nh
của một con người đối với một con người, khi tôi và Nam không cùng chung
huyết thống, hay có sự ràng buộc nào cả, điểm đến của tôi là Trại Tân
Việt, gần ngă tư Bảy Hiền bây giờ, nơi mà mẹ tôi c̣n sống hay nhắc đến,
tôi quyết định về đây v́ tôi biết chắc rằng ḍng họ nội ngoại của tôi ở
đây và tôi chắc rằng một giọt máu đào hơn ao nước lă, một chút ân t́nh
họ hàng sẽ ko bỏ rơi tôi, và đúng như vậy. Một người cậu họ biết rơ về
tôi, một thằng mồ côi, không nhà cửa, lang bạt kỳ hồ mấy chục năm qua,
nay quay về với ḍng họ, và ngay lúc c̣n nhỏ cậu mợ cũng đă nuôi tôi
rồi, không cần dài ḍng cậu mợ cũng biết tôi cần ǵ, muốn ǵ, và cuối
cùng cậu mợ đă đưa tôi xuống miền tây, vùng lúa gạo sông nước, nơi đây
có thể có điều kiện để giúp đỡ tôi dễ dàng, tôi chấp phải chấp nhận nó
thôi. Cậu mợ tôi nói “mày lông bông nhiều rồi, thôi hăy tu thân, bây giờ
phải lấy vợ, ổn định con người, rồi hăy tính chuyên làm ăn” (đến bây giờ
th́ con cái tôi gọi cậu mợ là ông bà nội). Nghe qua th́ dễ dàng, nhưng
đi vào thực tế nó mới khó khăn đủ mọi vấn đề, thời gian trong ṿng
khoảng 5 tháng, được sự sắp xếp của ḍng họ và một đám cưới diễn ra, vậy
là tôi đă có vợ, nghe có vẻ oai, nhưng thật ra là vẫn đi ở nhờ, chưa có
cái ǵ? Lư do là tôi đi ở rể, duy nhất chỉ có cô vợ là của ḿnh, c̣n
toàn bộ là con số không. Lại c̣n đằng sau là cả một quăng đường tương
lai mờ mịt. Suốt một thời gian dài tôi chỉ là thằng lông bông, vỉa hè
phố chợ, không nghề nghiệp, v́ thế laapfj gia đ́nh là phải học, làm lại
từ đây. Rất may, vợ tôi là một người nông dân, sinh ra và lớn lên ở đồng
ruộng, và cũng là con nhà nghèo v́ thế vợ tội rất giỏi việc đồng áng,
chăn nuôi trồng trọt, nên tôi phải học ở vợ tôi nhiều cái, như cầm liềm,
cuốc đất, tát nước bằng gàu, cách cày ruộng, các nấu cơm, nói chung là
tôi phải học các việc mà từ nhỏ đến khi lấy vợ tôi chưa bao giờ đụng đến
hay làm, nhưng rất may nhờ thời gian và sự kiên tŕ, tôi đă thành anh
nông dân thực thụ, không giỏi nhưng cũng tạm được.
Đến năm 1980, tôi có thành viên đầu tiên, đứa con đầu tiên, bên vợ đồng
ư cho tôi làm một căn nhà nhỏ, cho ra riêng, đây là căn nhà đầu tiên
trên cơi đời này mà tôi có được, nó cũng là niềm mơ ước ngay khi c̣n
nhỏ, gọi là nhà cho oai chứ thật ra là một cái cḥi th́ đúng hơn, được
sự giúp đỡ của mọi người, của anh em trong ḍng họ người giúp cây, người
giúp lá, người giúp công, sau một tuần đă hoàn thành cái nhà, lần đầu
tiên làm chủ một gia đ́nh, lại có vợ có con trai để nối dơi, cứ coi là
tam được đi, sau hăy tính, thật sự không thể kể hết niềm vui của một
thằng vô tích sự như tôi. Và đến năm 1986, nhờ sự tích lũy của 2 vợ
chồng, tôi làm chủ được một mảnh đất, tạo dựng cơ nghiệp bắt đầu từ đây.
Một cái nhà 3 gian 2 chái bằng lá, tường bằng đất, nền gạch tàu, đây là
niềm mong ước, sự mong đợi của mấy chục năm mới có, tại nơi đây 5 người
con của tôi lần lượt chào đời, sống từ khi thành người cho đến khi thành
người có ích cho xă hội, tất cả các kỷ niệm vui buồn đều được diễn ra
trong cái nhà nhỏ bé này, những bữa cơm thanh đạm, quây quần bên mâm cơm
là những đứa con tuổi ăn tuổi học,tuổi đang lớn, 2 vợ chồng đă lao động
ḿnh để tạo điều kiện tốt nhất cho 5 đứa con. Tôi thường nói với vợ rằng
“ḿnh có thể cho con mọi thứ, tiền bạc, ruộng đất, vàng bạc, nhà cửa,
nhưng không thể nào cho con tri thức được, vậy phải đầu tư thôi em à!”,
vợ tôi cũng đồng ư như vậy, tất cả 5 người c̣n đă đạt được những điều mà
bố mẹ chúng mong đợi, như thế là măn nguyện lắm rồi, những bữa cơm gia
đ́nh những ngày lễ Tết, ngày giỗ, chạp, diễn ra thường xuyên trong cảnh
ấm cúng và tôi thấy an ủi của tuổi xế chiều.
Nhưng cuộc sống mỗi ngày mỗi thay đổi, con cái ngày càng lớn khôn, và
hiểu biết, nếu các con tôi hiểu rằng 30 năm trước đây ba nó từng là
những người chuyện đi ăn nhờ ở đậu, mong ước có một gia đ́nh, chỉ một
gian nhà nhỏ, có vườn rau, ao cá, có đàn gà, nhưng giờ tất cả những thứ
này chỉ có trong mơ ước, luôn luôn vượt khỏi bàn tay bé nhỏ của ba, mong
ước có một bàn thờ để nhớ đến bà nội, trong ngày Tết có bánh chưng, có
mứt, có hoa mai, những tất cả những thứ đó chỉ là ảo tưởng, vậy mà hôm
nay nó đang hiện diện trước mắt, nâng niu và quư hóa biết bao. Đến năm
1999, cuộc sống lại thay đổi tôi đă xây được căn nhà cấp 1 với đầy đủ
tiện nghi cho cuộc sống, ngôi nhà lá bị phá bỏ, tất cả những kỷ niệm của
một thời của căn nhà lá bé nhỏ giờ chỉ c̣n là kỷ niệm, một căn nhà bề
thế hoành tráng làm các thành viên trong gia đ́nh thích thú, nhưng cũng
từ đây, các ước mơ bữa cơm đầm ấm càng ngày càng mất dần, rất hiếm khi
có được một bữa cơm họp mặt đầy đủ các gương mặt như hồi c̣n nhà lá, v́
cuộc sống con cái tự động rời xa và dần dần xa ṿng tay của ba mẹ, chỉ
trừ ra may mắn lắm chỉ có vào ngày đầu xuân duy nhất tạm gọi là đầy đủ,
c̣n lại chỉ có 2 người trên cái bàn mà ngày xưa vẫn ồn ào tiếng cười đùa
tranh giành nhau từng th́a canh, con cá.
V́ cuộc sống gia đ́nh nó là vậy, ước mơ bao nhiêu năm, nay đạt được,
song nó lại đi vào thế bí, nó không thể như ta mơ ước, nếu ta thấy rằng
chim bố và chim mẹ chăm chỉ suốt thời gian dài kết thành tổ ấm, các chim
con ra đời, chim bố và chim mẹ thay phiên nhau kiếm mồi, nuôi đàn con
trưởng thành, khôn lớn đủ lông đủ cánh bay chuyền rồi biết bay xa, và
chim con sẽ bay luôn không có con chim nào bay về tổ cũ của ḿnh, sự
buồn chán chim bố và mẹ cũng bỏ tổ ấm, để lại sự buồn thảm trên cành
cây, một sự thật không ai chối căi, cũng không ai muốn nhắc đến để đem
đến sự đau ḷng.
Con người cũng vậy, dù bôn ba đi đâu, đến ngày giờ Tết cũng phải kéo
nhau về quây quần bên mâm cơm gia đ́nh để chia sẻ niềm vui cùng tuổi già
xế chiều của bố mẹ nếu ai đă từng là kẻ không nhà, ngày lễ Tết mới cảm
nhận được cái không khí thế nào là mái ấm gia đ́nh, chim có tổ, con
người phải có nhà, để cuối đời để cho các con thờ phượng. Ôi mái nhà của
t́nh yêu nói cả đời không hết ư. Bạn tôi nghèo lắm, cũng thuộc diện mồ
côi, nhà bạn tôi mái lợp lá, mái lợp tôn, phía trước ghép tôn để cho dễ
coi, c̣n đằng sau 2 bên đủ các vật liệu để che mưa che nắng, thế vậy mà
bạn ấy vẫn mời tôi về nhà bạn để ăn Tết, trong căn nhà nhỏ bé đó, vẫn
c̣n vang lên tiếng cười, vẫn đầm ấm mâm cơm ngày Tết, vẫn có t́nh yêu
thương của gia đ́nh, vậy cần ǵ để so sánh nhà xây hay nhà lá, v́ hiện
tại, căn nhà mái ấm của tôi, vẫn c̣n vang tiếng cười, những bữa cơm đầm
ấm cả 2, 3 thế hệ, mong rằng nó măi măi là tổ ấm cho tất cả các thế hệ
kế tiếp, mong lắm thay!!!