Bạn còn nhớ
hay có biết ?
Tập
tục Dân Gian:
Cúng Thí Thực Cô
Hồn
Tôi còn nhớ rõ lắm cách đây trên 30 năm, gia
đình tôi sống tại một vùng quê nhỏ nhưng đầy ấp tình người, người dân quê vẫn
luôn giữ được tập tục tốt đẹp: Ngày Lễ Vu Lan Rằm tháng 7 âm lịch, tức là
ngày cúng Cửu huyền thất tổ, đồng thời là ngày cúng "Cô hồn các đảng" không
nơi nương tựa. Việc cúng cô hồn không ai bảo ai nhà nhà đều lập bàn thờ cúng
thí với lòng thành và ý thức rằng những oan hồn sống lây lất phiêu bạc nơi gò
đồng, núi rừng, đói rách tả tơi, lang thang đây đó, không ai đơm quẩy thì ta
nên nghĩ tưởng nhớ đến họ mà tội nghiệp, nếu không trong tâm họ sẽ cảm thấy
bức rức trong lòng.
Vào mỗi đêm trong tuần tháng 7, bất kể kẻ
giàu người nghèo, mọi người đều thiết lễ cúng cô hồn tùy theo khả năng, hoàn
cảnh của mình, có gì cúng nấy. Lễ cúng được bày giữa sân nhà hoặc trước cửa
nhà, trên hết là một bàn cúng hương hoa quả, chè xôi bánh trái, nhất là phải
có một bát cháo trắng, một đĩa nhỏ gạo muối và một nia để bày bánh trái với
dụng ý cúng cho cô hồn non trẻ gồm: kẹo, bánh, mía cắt khúc, khoai lang,
khoai mì, đậu phộng, cốc, ổi...và những đồng tiền cắc.
Gia chủ đem cả lòng thành kính dâng cúng,
không phải để cầu cho gia đình một điều gì, mà chỉ mong cô hồn các đảng được
no đủ. Khi các vật phẩm dâng cúng được bày đầy đủ, gia chủ đốt hương khấn vái
mời thỉnh các vong hồn về dự lễ.
Cứ vào đầu xóm, khi các gia chủ đang cúng
thí thì xuất hiện từng tốp trẻ con kéo đến từng nhà, ngồi đứng quanh đó. Lúc
gia chủ vừa đốt giấy tiền vàng bạc và rãi muối gạo coi như lễ cúng xong. Không
ai bảo ai, nhóm trẻ ùa vào chụp nia, được gì lấy nấy, gây nên tiếng la hét
cười cợt vui nhộn. Họ lần lượt từ nhà này đến nhà khác để "chụp nia", người ta
thường gọi nhóm này là "Cô hồn sống". Gia chủ cũng cảm thấy hả hê trong lòng.
Qua lễ chúng ta nhận thấy một hình ảnh sống
động, mang ý nghĩ "từ bi bố thí", tạo nên một tập tục tốt đẹp, người chết được
ấm lòng nương theo phép Phật siêu âm nơi miền lạc quốc, người sống được cởi mở
tấm lòng, thực hiện pháp bố thí cho hàm linh an lạc. Ngày nay lễ cúng này cũng
chỉ còn một số ít, hình ảnh "chụp nia" cũng không còn nhiều, và truyền thống
tốt đẹp ấy đã dần dần đi vào dĩ vãng.
Đối với nhà Phật thì lễ cúng thí cô hồn
được thực hiện trong dịp Rằm đến 30 tháng bảy âm lịch.
Người viết:
Tuệ
Thi


Trò chơi Dân Gian:
Đánh banh thẻ hay
còn gọi là đánh
chuyền, chắc múa
Gồm 10 cây
đũa tre với 1 trái banh lông nhỏ thường dùng để đánh Tennis, nếu không
có banh có thể thay banh bằng một trái chanh. Dùng banh thì có độ phản
hồi của trái banh dễ đánh hơn dùng quả chanh, chỉ thảy lên và chụp lại
ngay. Số người đánh thẻ gồm 2 người, ngồi đối diện nhau trên nền nhà.
Thi để lấy quyền đánh trước:
Cách thứ nhất: Dùng 3
cây thẻ nắm ngay chính giữa xoay tròn rồi thả nhẹ xuống nền nhà, để 3
cây thẻ có thể tạo thành một hình tam giác và dùng một cây thẻ khác chấm
đầu thẻ vào hình tam giác đó, cố gắng sao cho đầu đũa không đụng vào thẻ,
thế là người chơi đã ghi được một điểm. Cả hai bên cùng tiếp tục như thế
đến 3 lần, và nếu bên nào đã tạo ra được 3 hình tam giác thì được quyền
đi trước.
Cách thứ nhì: Bao tiếng
sùm (Oẳn Tù Tì) xem ai được quyền ưu tiên đi trước, xem bài đã viết
trước.
1.Cách đánh thẻ: Người đánh thẻ rải đều
10 cây thẻ xuống nền nhà, cố gắng bằng cách không để thẻ chồng lên nhau
cho dễ lấy từng đôi thẻ một, vừa tung trái banh lên thì tay cầm banh
phải nhanh tay nhặt từng đôi gồm 2 thẻ, khi trái banh rớt xuống nền nhà
và tung lên, tay phải bắt kịp trái banh không để rơi xuống đất lần nữa,
và cứ thế cho hết số thẻ, làm 5 lần như vậy và không được sang tay bên
kia.
2.Đến canh chụm: Bên đối phương dùng tay
chụm 10 cây đũa thẻ vào một nhúm, người chơi thảy banh lên trong cùng
một bên tay, lấy số thẻ làm sao để chừa lại số thẻ còn lại 2 thẻ, thì
cuộc chơi tiếp tục dễ dàng hơn vì nếu chừa nhiều thì khi đánh đến các
vòng kế tiếp cuộc chơi sẽ tính tùy vào số thẻ chừa lại trong canh chụm.
3.Kế tiếp là canh quyét: Cầm bó thẻ
trong tay ngay đầu thẻ rồi thảy banh lên trong khi trái banh đang ở độ
cao thì người chơi cầm bó thẻ quét như cầm chổi quét nhà vậy, quét qua,
quét lại liền, điều này liên quan đến số thẻ chừa lại ở canh chụm (2
thẻ),(các cách chơi còn lại cũng tùy thuộc vào số thẻ còn dư lại trong
canh chụm) và chụp ngay trái banh khi banh rơi xuống và đã tung lên mặt
đất. Tiếp tục 5 lần như thế để đủ.
4.Canh chuyền: Cầm chặt bó thẻ để ngang
người thảy banh lên trong khi banh đang ở độ cao thì người chơi xoay
tròn 2 vòng bó thẻ và chụp cho kịp trái banh như những lần trước khi
banh rơi xuống và được tung lên.. Tiếp tục cho hết 5 lần.
5.Canh giã: Cầm giữa bó thẻ, trái banh
được tung lên cao và kịp dộng đứng bó thẻ xuống nền nhà 2 lần, tiếp tục
không ngừng và đếm 2,4,6,8,10 cho kịp bắt được trái banh. Thế là kết
thúc cuộc chơi.
Hơn thua nhau khi chơi banh thẻ: nếu người chơi không
bắt kịp trái banh để banh rơi ra ngoài và khi bắt thẻ không đủ số hoặc
dư so với số thẻ còn dư lại trong canh chụm quyết định. Người đánh thẻ
giỏi có thể chừa 4 cây thẻ trong canh chụm để khi đánh các canh thẻ tiếp
tục phải đánh 4 lần thay vì 2 lần trong cách chơi thẻ nói trên. Chơi khó
vì khi vừa thảy banh và vừa nhặt thẻ hay đánh thẻ mà phải điều khiển cả
tay và mắt nhìn. Bên nào hư thì đưa cho bên kia bắt đầu cuôc chơi.
6.Cách phạt: Bên thắng sẽ dùng cả bó thẻ
nắm trong tay gõ vào chân họăc tay đối phương với số lượng đánh phạt tùy
vào sự giao hẹn trước khi chơi, trong khi đó trái banh cũng được tung
lên nhịp nhàng theo mỗi lần đánh phạt.
Người viết:
Văn
Thu


Trò chơi Dân Gian:
Chơi Chắc Múa
Lúa Hết Bồ
Vừa đọc được
bài viết của chị Văn Thu "Đánh banh chuyền" mà người Ninh Hòa mình
còn gọi là "Chơi chắc múa" làm tôi sực nhớ lại câu thơ :
"Chơi chắc múa lúa hết bồ".
Tôi cũng không rõ câu thơ này đã bắt nguồn từ
đâu, thế nhưng các bà mẹ ở Ninh Hòa đã dựa vào câu thơ ấy rồi trở thành mê tín
dị đoan.
Hồi nhỏ tôi mê trò "chơi chắc múa" lắm, có khi không rủ được bạn bè, tôi chỉ
chơi có một mình thôi. Thường thì tôi và các bạn tôi hay rủ nhau chơi trên
thềm xi măng ở mái hiên sau hè; hôm nay thì chơi ở nhà đứa này, ngày mai thì
chơi ở nhà đứa kia, vì rất sợ các bà mẹ mỗi lần thấy là mỗi lần
chúng tôi bị la rầy. Khi
thấy tụi này ngồi tụm năm tụm bảy lại chơi chắc múa thì
bà lấy chổi chà lên rượt
rồi thét lên:
"Tụi mày cứ thi nhau mà múa đi rồi
sẽ không có gạo để mà nấu cơm".
Bây giờ
tôi ngồi ngẫm nghĩ mà "thắc cừ" (mắc cười), làm sao chơi chắc múa mà lúa có thể hết bồ được,
ấy vậy mà hồi đó tụi này rất sợ bị đánh đòn cho nên thường đợi cho tới khi mà
mẹ của bạn tôi vừa xách giỏ đi chợ là xúm nhau lại chơi liền và khi vừa thấy
bóng của bà về là chúng tôi lật đật xả bàn.
Tôi phải đợi con gái của tôi lớn rồi sẽ cùng
chơi chắc múa với nó vì tôi nghĩ đó là một trò chơi rất vui và thú vị cho cả
người ngồi coi.
Người viết:
Chân
Quê


Bạn có nghe ?
Hú Chuột
Chi chi chuột chuột
Hú chuột răng mới về tao răng cũ về mày
Răng tao sao răng mà y
vậy.
Xưa kia khi chúng tôi còn nhỏ sau mỗi lần được
mẹ nhổ răng sữa bị lung lay, mẹ thường dùng sợi chỉ may gập đôi lại cho chắc
và quấn vài vòng quanh chân răng rồi giật mạnh ra, thế là xong.
Mẹ thường bắt chúng tôi tự ném cái răng vừa
nhổ của mình lên mái nhà ngay lúc đó và hú chuột với những câu ví von như vậy
để cho răng mau được mọc lại.
Người viết:
Nguyên Hà


Bạn có nghe ?
Côm, Cam Hay Kem ?
Mỗi địa phương có một cách phát âm riêng thật
đặc trưng và dễ thương - Người
Ninh Hòa mình hay nói vần am thành vần em, nên mới có câu chuyện này :
Một chị Ninh Hòa đ i
buôn chuyến tận Đà Nẵng. Ngồi trên xe đò khát nước chị kêu cô bán Cam.
- Ê! bán cho tôi trái "Kem"
Chị bán Cam không trả lời .
- Ê! đ em
“Kem” lại đây bán. Bộ điếc hả?
- Nhưng tui đâu có bán Kem .
Chị Ninh Hòa
bực tức chỉ vào thúng Cam
- Chớ còn cái thúng gì đó mà nói không bán "Kem"?
Như sực hiểu ra, cô Đà Nẵng phân trần :
- Trời ơi! "Côm" mà nói là "Kem" thì làm sao tui biết ngõ mà "bón".
Người viết:
Lê Huyên

|