Tuyển Tập:

 LIÊU TRAI CHÍ DỊ

GS Đàm Quang Hưng

Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas
 

178. TIỂU MAI

Lai khứ phiêu nhiên liễu bất đồng                             Cảm ân đồ báo kế Hà công

Miễu cô vô dạng quy lai nhật                            Thủy tín giai danh hóa Hỷ Hồng

178. CHỌN TRẢ ƠN NGƯỜI

         Huyện Triết Thủy tỉnh Sơn Đông, có quan thái bộc hồi hưu họ Hoàng, vừa về quê cư ngụ. Hoàng công là một người đạo cao đức trọng ở trong vùng.

Huyện Mông Âm, kế cận huyện Triết Thủy, có một vị quan họ Vương, vừa thất lộc. Vương công có người con trai tên Mộ Trinh, tính tình quảng đại, hay cứu giúp kẻ khốn cùng. Vì sinh thời, Vương công giao du rất thân thiết với Hoàng công, nên Mộ Trinh cũng rất thân với gia đình họ Hoàng.

 Mộ Trinh có vợ họ Trần. Trần thị rất sùng đạo Phật, lập riêng một phòng thờ ở nhà để thờ Đức Quan Thế Âm Bồ Tát. Ngày nào Trần thị cũng vào phòng thờ cúng lễ, cầu xin cho mình sanh được một trai nối dõi tông đường cho chồng. Ngoài Trần thị, Mộ Trinh còn có một nàng hầu họ Chử.   

Năm ấy, Mộ Trinh đi du ngoạn ở Giang Nam. Tới nơi, thuê phòng trong quán trọ Lan Đình rồi hàng ngày đi ngoạn cảnh ở trong vùng.

Một hôm, đi ngoạn cảnh, gặp một bà lão ngồi khóc bên vệ đường, Mộ Trinh bèn tới gần, hỏi:"Sao lão bà lại khóc?" Bà lão đáp:"Vì chồng trước của lão thân chỉ có một mụn trai mà nay y bị kết án tử hình, lão thân chẳng có tiền chuộc cho y ra, nên thương y mà khóc!" Hỏi:"Họ tên y là gì?" Đáp:"Họ Phùng, tên Tập!" Hỏi: "Bao nhiêu tuổi?" Đáp:"Hai mươi!" Hỏi:"Tội gì?" Đáp:"Tội theo đảng cướp!" Hỏi: "Ai ghép tội?" Đáp:"Án quan tỉnh này!" Hỏi:"Y có đi theo đảng cướp không?" Đáp:"Thưa không! Y bị tội oan!" Hỏi:"Sao biết là oan?" Đáp:"Vì y bị đảng cướp tới nhà bắt đi, rồi bị binh sĩ triều đình bắt lại, chứ y không tự nguyện đi theo đảng cướp!" Hỏi:"Hiện thời y ở đâu?" Đáp:"Ở trong tỉnh ngục!" Mộ Trinh bèn an ủi bà lão rồi tiếp tục đi ngoạn cảnh. Đến tối, Mộ Trinh mới trở về phòng trọ.

Sáng sau, Mộ Trinh tìm đến tỉnh ngục, hỏi thăm người cai ngục về tử tù Phùng Tập. Được biết y bị ghép tội a tòng đảng cướp và bị kết án tử hình, đúng như lời bà lão, Mộ Trinh bèn về phòng đem tiền lên tỉnh đường xin quan án cho chuộc tử tù. Án quan chấp thuận.

Được thả, Phùng Tập ngạc nhiên lắm.

Đi hỏi thăm mọi người xem tại sao mình lại được thả, có người nói là do công tử Vương Mộ Trinh ở Sơn Đông bỏ tiền ra chuộc, Phùng Tập càng ngạc nhiên.

Hỏi thăm xem công tử cư ngụ ở đâu, có người nói là ở quán trọ Lan Đình, Phùng Tập bèn tìm đến.

Gặp Mộ Trinh, Phùng Tập sụp lạy. Mộ Trinh ngạc nhiên, toan lên tiếng hỏi thì Phùng Tập đã nói:"Trình công tử, tiểu nhân tên là Phùng Tập! Xin vạn tạ công tử đã cứu mạng cho! Tuy nhiên, dám xin công tử cho biết vì sao công tử lại cứu tiểu nhân?" Mộ Trinh nói:"À! Thì ra ngươi là con của bà lão hôm qua ngồi khóc ở bên vệ đường! Vì ta thương hại bà lão nên mới cứu ngươi ra!" Phùng Tập cực kỳ kinh ngạc, thưa:"Gia mẫu mất đã từ lâu, đâu có còn sống mà ngồi khóc ở bên vệ đường?" Mộ Trinh càng ngạc nhiên, bèn tả hình dáng bà lão cho Phùng Tập nghe. Phùng Tập cũng ngạc nhiên, chẳng biết bà lão ấy là ai! Phùng Tập bèn tái tạ Mộ Trinh rồi xin cáo biệt.

Tối ấy, Mộ Trinh đang ngồi đọc sách trong phòng thì chợt nghe có tiếng gõ cửa. Ngước mắt nhìn lên, thấy bà lão hôm qua tự tiện mở cửa, bước vào phòng, Mộ Trinh cau mày, tỏ vẻ khó chịu. Bà lão chắp tay vái chào rồi nói:"Đa tạ công tử đã cứu mạng cho đứa con lão thân!" Mộ Trinh nghiêm nét mặt, nói:"Lão bà đâu có phải là thân mẫu của tên Phùng Tập? Thân mẫu y mất đã từ lâu! Sao lão bà lại nói dối?" Bà lão đáp:"Lão thân đâu có dám nói dối! Tuy lão thân chẳng phải là người đã sanh ra y nhưng lão thân với cha y là chỗ thân tình! Hai mươi năm về trước, một đêm mưa gió, cha y cùng lão thân ân ái, rồi ở với nhau một thời gian. Lão thân biết y từ thủa sơ sinh, nên bây giờ không nỡ để cho y bị chết oan! Biết công tử hay cứu giúp kẻ khốn cùng, lão thân đánh bạo đón đường, ngồi khóc để mong công tử rủ lòng thương! Thực ra, lão thân chẳng phải là người mà là chồn, cư ngụ trong núi Đông Sơn thuộc tỉnh này!" Mộ Trinh kinh hãi, toan lên tiếng hỏi chuyện thì chợt thấy bà lão đã biến mất. Hôm sau, Mộ Trinh trả lại phòng trọ rồi lên đường trở về Sơn Đông. 

Sáu năm sau.

Trần thị hoài thai rồi sanh một gái, đặt tên là Ngọc Yến. Trần thị bèn ăn chay trường, cầu xin Trời Phật cho mình sanh được một trai. Một đêm, Trần thị nằm mộng thấy Đức Bồ Tát hiện ra, báo cho biết là mình chẳng thể sanh con được nữa. Sáng sau, Trần thị thuật chuyện cho chồng nghe rồi đòi được ra ở phòng riêng. Chiều vợ, Mộ Trinh thuận ý.

          Hai năm sau. Nàng hầu họ Chử sanh được một trai, đặt tên là Bảo Nhi.

          Bốn năm sau nữa.

Một hôm, đột nhiên Trần thị bị bạo bệnh, tâm thần mê loạn, rất sợ huyên náo. Mộ Trinh bèn rước thầy thuốc về chữa bệnh cho vợ song bệnh tình chẳng thuyên giảm. Trần thị đòi dời giường vào nằm trong phòng thờ. Chiều vợ, Mộ Trinh cũng thuận ý.

Năm sau. Một hôm Trần thị lại đòi kê thêm một chiếc giường nhỏ vào góc phòng thờ, nói là để cho tì nữ hầu cận nằm. Chiều vợ, Mộ Trinh lại thuận ý. Tuy nhiên, cứ tối đến là Trần thị lại đuổi tì nữ hầu cận ra, ngủ một mình. Chẳng hiểu chủ mẫu đòi kê thêm giường vào phòng thờ để làm chi, đám tì nữ hiếu kỳ, rủ nhau đêm khuya lén lên phòng dò xét.

Một đêm, chúng áp tai vào cửa phòng nghe ngóng thì thấy có tiếng một thiếu nữ nói chuyện thì thầm. Kinh ngạc quá, chúng vội chạy đi báo cho chủ nhân hay. Nghe báo, Mộ Trinh dặn chúng nếu lần sau mà còn rình thấy như thế thì cứ việc phá cửa phòng mà vào để xem thiếu nữ ấy là ai.

Đêm sau, chúng lại lén nghe như đêm trước. Khi nghe thấy tiếng thiếu nữ nói chuyện thì thầm, chúng bèn phá cửa phòng ùa vào, thắp đèn lên coi. Thấy chỉ có một mình chủ mẫu đang nằm ngủ, chúng kinh ngạc lắm, vội khép cửa phòng rồi chạy đi trình chủ nhân. Mộ Trinh cũng kinh ngạc, song cũng chẳng quan tâm.

Trần thị bị bệnh dai dẳng như thế trong hai năm liền. Thường thì mê sảng, song cũng có lúc tỉnh táo như người bình thường.

          Năm ấy, Ngọc Yến đã 14. Một hôm tỉnh táo, Trần thị sai gia nhân đi mời bà mối tới, nhờ làm mai cho con. Cuối năm, thấy có một đám tới cầu hôn, Trần thị liền xin chồng gả. Chiều vợ, Mộ Trinh gả con.

Tháng sau. Một tối, Trần thị sai tì nữ ra mời chồng vào phòng thờ cho mình nói chuyện. Vào phòng, thấy vợ nằm thiêm thiếp, Mộ Trinh tới gần, hỏi:"Nàng có khoẻ không?" Trần thị gật đầu rồi giơ tay ra nắm lấy tay chồng, thều thào:"Vợ chồng mình chung sống đã được hơn 20 năm. Bây giờ là lúc thiếp sắp phải vînh biệt. Đáng lẽ thiếp đã chết từ hai năm rồi, nhưng nhờ được Thượng Đế cho sống thêm hai năm nên hôm nay thiếp mới còn đây!" Hỏi:"Sao nàng biết?" Đáp:"Cách đây hai năm, một đêm thiếp mộng thấy Đức Bồ Tát hiện ra báo cho biết là ngày hôm sau, thiếp sẽ chết. Thấy gia vụ còn bề bộn, mà con Ngọc Yến mới 12, chưa gả chồng được, thiếp cầu xin Đức Bồ Tát gia hạn cho thiếp được sống thêm hai năm. Đức Bồ Tát bảo thiếp phải cầu xin Thượng Đế. Thiếp bèn làm theo lời. Đêm sau, thiếp mộng thấy Đức Bồ Tát hiện ra, báo cho biết là Thượng Đế đã chấp thuận lời cầu xin của thiếp. Vì hôm nay là ngày hết hạn hai năm, nên thiếp biết là hôm nay thiếp sẽ chết!" Mộ Trinh an ủi:"Nàng bị bệnh tâm thần nên mới mộng thấy như thế! Mộng mị hoang đường, chẳng đáng tin đâu! Nàng còn thọ, thế nào rồi nàng cũng khỏi bệnh!" Trần thị lắc đầu, nói:"Chẳng phải vậy đâu! Vì hôm nay thiếp sẽ chết, nên thiếp muốn trăn trối với lang quân một điều quan trọng!" Mộ Trinh nói: "Chỉ có điều nàng khỏi bệnh mới là điều quan trọng! Ngoài ra, chẳng có điều chi là quan trọng cả! Hãy nằm yên mà nghỉ, đừng có nói chi nữa!" Trần thị vẫn cứ nói: "Thiếp chỉ xin lang quân lắng tai nghe thiếp nói một chuyện mà thôi!" Mộ Trinh hỏi:"Chuyện gì?" Trần thị nói:"Nguyên là từ khi thiếp bị bệnh, thiếp thường mộng thấy Đức Bồ Tát hiện ra báo cho biết những điều liên quan tới gia đình mình. Năm ngoái, trước khi Ngài về Nam Hải, Ngài có sai một thiếu nữ, tên Tiểu Mai, vừa đẹp, vừa hiền, đêm đêm tới phòng này trông nom cho thiếp. Vì thế thiếp mới bắt gia nhân kê thêm chiếc giường nhỏ vào đây cho Tiểu Mai nằm. Suốt một năm qua, đêm nào Tiểu Mai cũng tới hầu hạ thiếp, quên cả thân mình. Bây giờ thiếp sắp chết mà lại chẳng sanh được cho lang quân đứa trai nào thì sớm muộn gì, lang quân cũng sẽ lấy vợ kế! Cứ tưởng tượng ra chuyện vợ kế của lang quân ghen tuông, hành hạ mẹ con Bảo Nhi, thiếp lại thấy thương hại hai mẹ con. Vì nghĩ Tiểu Mai chẳng có tính ghen tuông, thiếp khuyên lang quân nên cưới Tiểu Mai làm vợ kế!" Thấy vợ nói toàn chuyện hoang đường, Mộ Trinh nói:"Nàng vốn sùng đạo Phật mà nay lại khuyên ta lấy nữ thần làm vợ thì chẳng hóa ra là nói nhảm hay sao? Chắc nàng bị mê sảng nên mới nói như thế! Thôi, hãy nằm yên mà nghỉ, rồi nàng sẽ khỏi bệnh!" Trần thị nói:"Thiếp chẳng nói nhảm đâu! Vì Tiểu Mai là người chứ chẳng phải là thần nên thiếp mới khuyên lang quân nên cưới làm vợ kế!" Mộ Trinh nói: "Nàng cứ nói mãi về Tiểu Mai, mà ta có nhìn thấy Tiểu Mai bao giờ đâu!" Trần thị kinh ngạc, hỏi:"Thế từ nãy đến giờ lang quân không nhìn thấy Tiểu Mai ngồi ở giường bên kia hay sao?" Đưa mắt nhìn sang giường bên, thấy chẳng có ai, Mộ Trinh lắc đầu, quay lại nhìn vợ để hỏi thì chợt thấy vợ đã tắt thở. Mộ Trinh thở dài buồn bã rồi gọi gia nhân khiêng xác vợ ra phòng khách khâm liệm.

          Tối ấy, Mộ Trinh nằm canh xác vợ. Nửa đêm, bỗng nghe có tiếng thiếu nữ khóc ở phía phòng thờ, Mộ Trinh nghi là ma, bèn đánh thức đám tì nữ dậy thắp đèn, soi đường cho mình tới coi xem ai khóc? Vừa mở cửa vào phòng, đám tì nữ giật mình vì thấy một thiếu nữ xinh đẹp, tuổi chừng đôi tám, mình mặc tang phục, đang ngồi trên chiếc giường nhỏ mà khóc. Nghĩ rằng thiếu nữ là thần, chúng vội bảo nhau sụp xuống đất lạy. Thiếu nữ liền xỏ chân vào giầy, chạy tới đỡ chúng dậy. Mộ Trinh cũng kinh ngạc, cứ đứng nhìn thiếu nữ. Thiếu nữ cúi đầu bẽn lẽn. Mộ Trinh lên tiếng:"Có phải cô nương là Tiểu Mai không?" Thiếu nữ đáp:"Thưa phải!" Mộ Trinh hỏi:"Cô nương tới đây làm chi?" Tiểu Mai đáp:"Vì thiếp nhận lời ủy thác của phu nhân nên tới đây để kết duyên với hiền lang!" Thấy Tiểu Mai xinh đẹp, Mộ Trinh gật đầu, nói:"Nếu đúng thế thì xin mời cô nương hãy ra phòng khách cho gia nhân được bái kiến tân chủ mẫu!" Tiểu Mai bèn cúi đầu mà bước ra phòng khách. Mộ Trinh và đám tì nữ cũng bước theo sau.

Tới phòng khách, Mộ Trinh sai gia nhân lấy chiếu trải ra sàn, để mình và Tiểu Mai làm lễ giao bái. Rồi Mộ Trinh cho gọi tất cả mọi người trong nhà lên xếp hàng, nhỏ trước lớn sau, vào chiếu lạy mừng tân chủ mẫu. Bảo Nhi và Chử cơ được xếp ở cuối hàng. Khi Bảo Nhi lạy xong, tới lượt Chử cơ vào lạy thì Tiểu Mai xua tay, nói là mình miễn lễ.

Chờ cho đám gia nhân lạy mừng xong, Tiểu Mai mới nói:"Vì cảm cái thành ý của phu nhân nên khi phu nhân đem mọi gia vụ trong nhà này ủy thác cho ta, ta đã nhận lời. Từ ngày phu nhân nằm bệnh, chẳng còn ai cai quản gia vụ thì mọi công việc trong nhà này đều bị bê trễ. Trong đám các ngươi có nhiều kẻ lười biếng, ăn cắp đủ thứ, ta đều biết cả. Đáng lẽ ta phải kể tên vạch tội từng kẻ ra mà trừng trị nhưng vì phu nhân vừa nằm xuống nên ta chẳng nỡ làm thế. Ta chỉ muốn những kẻ ấy phải hối cải mà thôi. Vậy từ nay trở đi, những kẻ ấy phải rửa lòng cho sạch, chẳng được lười biếng, ăn cắp nữa, mà phải gắng sức làm việc, lấy công chuộc tội. Nếu được như thế thì các tội lỗi cũ sẽ được xóa bỏ. Còn nếu tưởng nhà này chẳng còn ai cai quản thì chớ trách ta ác độc!"

Nghe Tiểu Mai nói, đám tì bộc cũng chẳng sợ chi. Tuy nhiên, khi nhìn lên ghế cao, thấy Tiểu Mai ngồi uy nghiêm như bức tượng Quan Thế Âm Bồ Tát ở trên phòng thờ, chúng mới kinh hãi.

Hôm sau, Tiểu Mai đứng ra trông nom tang lễ cho Trần thị.

Sau tang lễ, Tiểu Mai nắm quyền cai quản và giải quyết mọi gia vụ. Tì bộc trong nhà muốn làm việc chi cũng phải lên trình Tiểu Mai. Vì sợ Tiểu Mai, ai cũng làm việc chăm chỉ, chẳng dám trễ nải công việc hay ăn cắp vật nữa.

Trong đám tì nữ, có kẻ tên A Đoan, vẫn nổi tiếng bướng bỉnh. Trước kia, Trần thị bảo làm gì, A Đoan cũng không làm, Trần thị nói điều gì, A Đoan cũng cãi lại. Mộ Trinh đánh mắng thế nào, A Đoan cũng chẳng chừa. Thế mà bây giờ Tiểu Mai bảo làm gì, A Đoan cũng làm ngay, Tiểu Mai nói điều gì, A Đoan cũng nghe ngay. Thấy thế, đám tì nữ lấy làm lạ, hỏi A Đoan:"Tại sao trước kia mi không sợ cố chủ mẫu mà bây giờ mi lại sợ tân chủ mẫu?" A Đoan đáp:"Thực ra, tao đâu có sợ gì tân chủ mẫu? Tuy nhiên, tao cũng chẳng hiểu tại sao tao lại ghét những kẻ làm phật ý tân chủ mẫu! Vì thế, mỗi khi tân chủ mẫu sai tao làm gì, tao cũng làm ngay, nói điều gì, tao cũng nghe ngay, tựa hồ như tao tự bắt tao phải tránh làm phật ý tân chủ mẫu vậy!"

Thấy thế, Mộ Trinh khâm phục Tiểu Mai lắm. Rồi chính Mộ Trinh, mỗi khi làm việc gì cũng báo cho Tiểu Mai hay. Vì quá kính nể Tiểu Mai nên tuy đã làm lễ giao bái với Tiểu Mai được hơn một tháng mà Mộ Trinh vẫn chưa dám thủ thỉ chuyện riêng tư.

          Một hôm, Mộ Trinh muốn vào phòng Tiểu Mai nhưng không dám nói, phải nhờ Chử cơ nói giùm. Chử cơ lên gặp Tiểu Mai, nói:"Thưa đại nương, lang quân bảo thiếp lên thưa với đại nương rằng tối nay lang quân muốn được vào phòng đại nương!" Tiểu Mai nói:"Ta đã nhận lời trăn trối của phu nhân thì thế nào ta cũng phải để cho lang quân được vào phòng ta, nhưng tối nay thì chưa được!"Chử cơ hỏi:"Thưa đại nương, vì sao vậy?" Tiểu Mai đáp:"Vì lang quân chưa cử hành hôn lễ với ta! Hiền muội hãy ra nói với lang quân rằng nếu lang quân muốn vào phòng ta thì trước hết phải sang Triết Thủy mời Hoàng lão bá sang đây chủ trì hôn lễ cho lang quân đã!"Chử cơ bèn xin cáo biệt rồi ra nói lại với chồng.

Hôm sau, Mộ Trinh sắm sửa lễ vật đem sang Triết Thủy. Tới nhà Hoàng công, Mộ Trinh trình bày gia cảnh của mình, rồi nói:"Thưa lão bá, tiểu điệt sang đây để xin lão bá đứng ra làm chủ hôn cho tiểu điệt với cô nương Tiểu Mai! Hoàng công hỏi:"Hiền điệt chẳng nhờ được ai ở gần hay sao?" Mộ Trinh đáp:"Thưa lão bá, tiểu điệt cũng có thể nhờ được người khác ở gần, nhưng cô nương Tiểu Mai nói chỉ khi nào được lão bá nhận lời đứng ra làm chủ hôn cho thì nàng mới chịu làm kế thất của tiểu điệt! Vậy thì kính xin lão bá giúp cho tiểu điệt!" Hoàng công nói: "Hiền điệt đã cất công sang đây thì ta cũng phải nhận lời thôi!" Nói xong, Hoàng công sai gia nhân sửa soạn hành trang rồi theo Mộ Trinh đi Mông Âm.

Tới nơi, Hoàng công thấy Tiểu Mai ăn mặc đẹp đẽ, đứng ở ngoài cổng đón chờ mình. Tiểu Mai rước Hoàng công vào phòng khách, mời an tọa, đối xử vô cùng cung kính, tựa như con dâu đối xử với bố chồng vậy. Sau đó, Tiểu Mai sai gia nhân trải chiếu xuống sàn cho mình lạy Hoàng công. Thấy Tiểu Mai có dáng vẻ thanh thoát uy nghiêm như thần nữ, Hoàng công vội đứng dậy, dời khỏi ghế, chẳng dám nhận lạy. Tiểu Mai bèn chạy tới năn nỉ. Hoàng công vẫn từ chối. Tiểu Mai lại tiếp tục năn nỉ. Thấy thế, Hoàng công đành phải nhận lạy cho Tiểu Mai vui lòng. Mộ Trinh bèn sai gia nhân bày bàn thờ rồi xin Hoàng công thay thân phụ mình mà chủ trì buổi hôn lễ cho.

          Đám cưới thực linh đình.

Tối ấy, sau lễ hợp cẩn, Mộ Trinh nói với Tiểu Mai:"Tối nay chúng mình đã thành vợ chồng, chẳng còn phải giấu nhau điều chi nữa! Vậy nàng hãy giải cho ta một thắc mắc!" Tiểu Mai cười, hỏi:"Lang quân thắc mắc điều chi?" Mộ Trinh nói: "Ta cứ thắc mắc chẳng hiểu nàng là người hay là thần?" Tiểu Mai cười, nói:"Sao lang quân lẩm cẩm vậy? Nếu thiếp là thần thì thiếp đâu có chịu lấy chồng trần thế?" Mộ Trinh nói:"Nếu vậy thì nàng hãy cho ta biết lai lịch của nàng đi!" Tiểu Mai cười, nói:"Lang quân đòi biết lai lịch của thiếp để làm chi? Lang quân chỉ cần biết rằng thiếp cũng giống như mọi đàn bà khác là đủ! Còn nếu lang quân tin rằng thiếp là thần thì cũng chẳng sao, xin lang quân cứ đối xử với thiếp như đối xử với thần là được! Thiếp càng thích chứ chẳng phàn nàn chi đâu!" Thấy Tiểu Mai cứ ỡm ờ, Mộ Trinh chẳng căn vặn nữa.

          Sau hôn lễ, Hoàng công cáo biệt. Từ đó, Mộ Trinh càng thêm thân thiết với Hoàng công.

Đối với gia nhân, Tiểu Mai rất rộng lượng, khoan dung, nhưng cũng rất nghiêm nghị, chẳng hề đùa bỡn với bọn chúng bao giờ. Thấy chúng vẫn xì xào bàn tán với nhau rằng mình là thần chứ chẳng phải là người, Tiểu Mai chỉ làm ngơ, coi như chẳng biết.

         Một hôm, đám tì nữ được rảnh rỗi, xúm nhau xì xào bàn tán về lai lịch Tiểu Mai. Chợt thấy Tiểu Mai ở đằng xa, chúng kinh hãi quá, nín bặt, nói lảng sang chuyện khác. Tiểu Mai bước tới gần, cười nói:"Chắc các ngươi đang thắc mắc chẳng hiểu ta là thần hay là người, phải không? Ta chẳng phải là thần đâu, cũng chỉ là người như các ngươi mà thôi! Chắc các ngươi muốn biết tại sao phu nhân lại quen biết ta, phải không? Vì ta là người em con bà dì của phu nhân! Chắc các ngươi muốn biết tại sao lại có tin đồn rằng ta là thần phải không? Vì phu nhân sợ để ta gặp mặt anh rể thì thiên hạ sẽ xì xào bàn tán! Vì thế, phu nhân mới nói thác rằng ta là thần để tránh chuyện tị hiềm nam nữ! Chắc các ngươi muốn biết tại sao ta lại tới đây cư ngụ, phải không? Vì hồi còn nhỏ, phu nhân với ta ở cạnh nhà nhau nên thân nhau lắm. Năm ngoái, phu nhân mắc bệnh. Chợt nhớ đến ta, phu nhân đã nhờ bà hàng xóm họ Thẩm đi gọi ta tới đây cư ngụ để làm bạn với phu nhân, nhắc lại chuyện ấu thời cho phu nhân nghe. Chắc các ngươi muốn biết tại sao ta chẳng dời khỏi phòng thờ để ra ngoài tiếp xúc với người khác, phải không? Vì phu nhân e ta bất cẩn, để lộ hình tích là một thiếu nữ bình thường, nên phu nhân mới đóng cửa phòng thờ nhốt ta, chẳng cho ta ra ngoài tiếp xúc với ai cả!" Nghe Tiểu Mai nói, chúng vẫn còn nghi. Tuy nhiên, lâu dần, thấy Tiểu Mai cũng sinh hoạt bình thường như cố chủ mẫu, chúng mới bớt nghi.

Tiểu Mai cai quản và giải quyết mọi gia vụ trong ngoài rất êm xuôi, chẳng hề gặp điều chi trở ngại.

          Năm năm sau.

Gia đình Mộ Trinh trở nên giàu có nhất làng, ruộng nương thẳng cánh cò bay, thóc lúa chứa đầy kho, ước tới trên vạn hộc.

Năm năm sau nữa.

Tiểu Mai sanh được một trai, có vết son đỏ ở cánh tay phải. Vì thế, Tiểu Mai đặt tên con là Tiểu Hồng. Khi Tiểu Hồng đầy tháng, Tiểu Mai làm tiệc lớn, sai gia nhân sang Triết Thủy mời Hoàng công sang chủ tọa buổi tiệc. Vì tuổi già sức yếu, Hoàng công ngại đi, nên từ chối, chỉ gửi quà mừng, nhờ gia nhân nhà Tiểu Mai đem về giùm. Gia nhân đem quà về trình. Tiểu Mai không nghe, lại sai hai bà vú phải theo gia nhân rong xe sang Triết Thủy mời Hoàng công lần nữa. Tới nơi, hai bà vú vào trình bày mọi sự tình với Hoàng công. Thấy Tiểu Mai thành khẩn, Hoàng công đành nhận lời.

Khi Hoàng công tới nơi, vợ chồng Mộ Trinh ăn mặc đẹp đẽ, ra tận ngoài cổng đón rước vào nhà. Sau khi mời Hoàng công an tọa, Tiểu Mai gọi bà vú bế Tiểu Hồng ra chào. Vạch ống tay áo Tiểu Hồng cho Hoàng công coi, Tiểu Mai hỏi: "Thưa lão bá, vết son đỏ này là điềm lành hay điềm dữ?" Hoàng công cười, đáp: "Màu đỏ thì phải là màu lành rồi! Vì thế, ta muốn đặt thêm cho y một tên nữa là Hỷ Hồng!" Tiểu Mai mừng lắm, hết lời cảm tạ Hoàng công, rồi đổi tên con thành Hỷ Hồng. Hôm đó, Tiểu Mai mời đông đủ bà con bạn bè tới dự tiệc. Ai được mời, cũng tới dự. Nhà đông như chợ, trống nhạc om sòm, vang cả thôn xóm. Vợ chồng Mộ Trinh giữ Hoàng công ở lại chơi ba ngày rồi mới sai gia nhân rong xe tiễn Hoàng công về Triết Thủy, sai hai bà vú theo hầu.

Tháng sau, Chử cơ cũng sanh được một gái, đặt tên là Ngọc Oanh.

Tháng sau nữa.

Một hôm, có một đoàn xe tới đậu ở trước cổng nhà Mộ Trinh rồi có hai bà vú xuống xe, tự xưng với người canh cổng là hai lão tì của song thân Tiểu Mai, muốn xin vào gặp Tiểu Mai. Người canh cổng vào trình. Tiểu Mai liền sai hai tì nữ ra dẫn hai bà vú vào nhà. Hai bà vú chắp tay vái chào mọi người rồi nói với Tiểu Mai rằng song thân Tiểu Mai sai họ tới mời và rước Tiểu Mai về quy ninh, nhắn Tiểu Mai nhớ bế cả Hỷ Hồng về theo. Thấy chuyện lạ, Mộ Trinh hỏi Tiểu Mai: "Trong 10 năm qua, có bao giờ ta thấy nàng đả động chi tới song thân nàng đâu mà bây giờ đột nhiên lại có hai bà vú tới đây mời nàng bế con về quy ninh?" Tiểu Mai cười đáp:"Vì trước kia gia đình thiếp ngại hai điều. Thứ nhất là biết thiếp đang bận rộn trông nom thu xếp mọi gia vụ cho lang quân, thứ nhì là biết thiếp chưa có con với lang quân, nên chẳng nỡ bắt thiếp quy ninh! Giờ đây gia đình thiếp thấy mọi gia vụ trong nhà lang quân đã được ổn định, lại thấy thiếp đã sanh được thằng Hỷ Hồng nên mới bảo thiếp quy ninh để gặp lại thiếp và xem mặt thằng Hỷ Hồng!" Nghe Tiểu Mai nói, Mộ Trinh vẫn còn hồ nghi, nhưng cũng chẳng hỏi chi thêm. Tuy nhiên, đám gia nhân thì hồ nghi lắm, cứ xì xào bàn tán. Tiểu Mai biết chuyện nhưng cứ làm ngơ, giả như chẳng biết. Tiểu Mai bèn sai hai tì nữ sửa soạn hành trang cho mình, rồi bế Hỷ Hồng theo hai bà vú lên xe.

Thấy vợ bảo mình cưỡi ngựa đi tiễn, Mộ Trinh nể lời, nhất nhất tuân theo.

Khi đi được chừng 30 dặm, bỗng Tiểu Mai ra lệnh cho đoàn xe dừng bánh. Tiểu Mai xuống xe, bảo chồng xuống ngựa, dẫn chồng tới một chỗ vắng mà nói: "Lang quân! Hợp ngắn, tan dài, lang quân có buồn không?" Kinh hãi quá, Mộ Trinh nói:"Sao nàng lại hỏi thế?" Tiểu Mai nói:"Thế trong 10 năm qua, lang quân nghî thiếp là ai?" Mộ Trinh đáp:"Thì nàng đã nói với ta rồi! Nàng là người!" Tiểu Mai lắc đầu, nói:"Thiếp nói dối lang quân đó! Thiếp chẳng phải là người đâu!" Mộ Trinh hỏi:"Thế nàng là thần ư?" Đáp:"Thiếp cũng chẳng phải là thần!" hỏi:"Thế nàng là ai?" Đáp:"Thiếp là con gái của thân mẫu thiếp!" Mộ Trinh nghiêm nét mặt, nói:"Giờ phút này mà nàng còn nói đùa được hay sao?" Tiểu Mai cũng nghiêm nét mặt, nói:"Thiếp đâu có nói đùa! Lang quân biết thân mẫu thiếp mà!" Hỏi:"Thân mẫu nàng là ai?" Đáp:"Là kế mẫu của tên tử tù ở Giang Nam mà 30 năm về trước, lang quân đã bỏ tiền ra chuộc mạng cho y! Lang quân còn nhớ không?" Chợt nhớ ra, Mộ Trinh bèn đáp:"À! Ta nhớ ra rồi! Có phải tử tù ấy tên là Phùng Tập không?" Tiểu Mai đáp:"Đúng đó!" Hỏi:"Thế ra bà lão tự xưng là chồn ở núi Đông Sơn, tỉnh Giang Nam chính là thân mẫu nàng đó hay sao?" Đáp:"Lang quân nói đúng! Bà lão ấy chính là thân mẫu thiếp! Mà cũng là kế mẫu của Phùng Tập!" Hỏi: "Nhưng tại sao nàng lại tới ở với nội nhân ta trong phòng thờ?" Đáp:"Vì thân mẫu thiếp cảm cái công ơn của lang quân đã chuộc mạng cho Phùng Tập nên mới bảo thiếp tới ở với phu nhân để báo đáp lại cái công ơn ấy!" Hỏi:"Muốn trả công cho ta, lão mẫu thiếu gì cách, việc chi phải bắt nàng tới ở với nội nhân ta?" Đáp:"Vì thân mẫu thiếp thấy phu nhân không có con trai nối dõi tông đường cho lang quân mà mệnh của Bảo Nhi lại yểu nên muốn thiếp tới làm kế thất cho lang quân, mong thiếp sẽ sanh được cho lang quân một đứa con trai!" Hỏi:"Thế sao nội nhân ta lại nói rằng nàng là một thiếu nữ do Đức Quan Thế Âm Bồ Tát phái tới?" Đáp:"Vì thân mẫu thiếp biết phu nhân sùng đạo Phật nên mới giả làm Đức Bồ Tát, hiện ra báo mộng cho phu nhân để phu nhân tin!" Mộ Trinh hỏi:"Thế bây giờ nàng bỏ ta ra đi hay sao?" Tiểu Mai gật đầu đáp:"Bây giờ thiếp đã làm tròn được công việc thân mẫu giao phó, nghîa là đã sanh cho lang quân được một đứa con trai thì thiếp muốn xin lang quân cho thiếp ra đi!" Hỏi:"Thế sao nàng chẳng để thằng Hỷ Hồng ở lại với ta mà lại bế nó đi theo?" Đáp:"Vì lang quân sắp gặp đại họa! Thiếp e nếu để thằng Hỷ Hồng ở lại, có thể y cũng sẽ chịu chung cái họa với lang quân, nên thiếp mới bày ra chuyện quy ninh, đem y đi xa để cứu mạng y!" Hỏi:"Ta có thể tránh được họa không?" Đáp:"Có thể, song không chắc lắm đâu, vì còn tùy thuộc vào phúc đức của lang quân!" Hỏi:"Bao giờ thì ta gặp họa?" Đáp:"Bao giờ lang quân thấy trong nhà có người chết thì bấy giờ là lúc lang quân sắp gặp họa!" Hỏi: "Làm thế nào để tránh được họa?" Đáp:"Phải cầu xin! Nếu chẳng chịu cầu xin thì chắc chắn là họa sẽ tới!" Hỏi:"Cầu xin ai?" Đáp:"Cầu xin người gánh đèn hoa quỳ!" Hỏi:"Người ấy ở đâu?" Đáp:"Ở bờ đê Tây Giang!" Hỏi:"Bao giờ thì phải cầu xin?" Đáp:"Bao giờ thấy trong nhà có người chết thì hôm sau, khi gà vừa gáy sáng, lang quân phải đi ngay tới bờ đê Tây Giang. Khi gặp người gánh đèn hoa quỳ thì phải mau chạy tới mà lạy lục, may lắm thì mới thoát được họa!" Hỏi:"Thế bao giờ nàng mới trở lại với ta?" Đáp:"Thiếp chẳng thể biết trước được! Tuy nhiên nếu lang quân thoát được họa thì cuộc trùng phùng cũng chẳng xa đâu!" Nói xong, Tiểu Mai rơm rớm nước mắt, cầm tay chồng kéo lại chỗ đoàn xe.  

          Tiểu Mai lên xe, ra lệnh cho xa phu phóng như bay. Mộ Trinh đứng tần ngần mà nhìn. Hồi lâu, khi đoàn xe đã khuất, Mộ Trinh mới lên ngựa trở về nhà.

Từ đó, ngày nào Mộ Trinh cũng mong tin Tiểu Mai với Hỷ Hồng, nhưng tuyệt nhiên chẳng được tin tức gì.

Tám năm sau.

Vào đầu mùa hè, đột nhiên có bệnh dịch hoành hành khắp huyện Mông Âm.

Một hôm, một tì nữ nhà Mộ Trinh mắc bệnh dịch mà chết. Mộ Trinh hết sức kinh hoàng. Nhớ lời dặn của Tiểu Mai, Mộ Trinh quyết định sáng sau sẽ ra bờ đê Tây Giang để gặp người gánh đèn hoa quỳ.

Tối ây, Mộ Trinh mời khách tới nhà uống rượu cho đỡ sợ. Vì quá chén, Mộ Trinh say mèm, nằm lăn ra tràng kỷ mà ngủ. Thấy thế, khách khứa đều bỏ ra về.

Khi gà gáy sáng Mộ Trinh mới tỉnh giấc. Sức nhớ tới lời dặn của Tiểu Mai, Mộ Trinh vội chạy ra bờ đê Tây Giang. Tới nơi, đảo mắt nhìn quanh, thấy một người gánh đèn hoa quỳ đang đi dọc bờ đê, Mộ Trinh vội chạy theo. Khi còn cách người ấy chừng trăm bước, đột nhiên Mộ Trinh thấy người ấy bước nhanh hơn. Mộ Trinh cũng chạy nhanh theo thì thấy người ấy càng lúc càng xa mình, rồi đột nhiên biến mất.

Tuần sau, Mộ Trinh mắc bệnh dịch, rồi chết.  

          Bọn vô lại trong họ Vương của Mộ Trinh thấy Mộ Trinh chết, con trai là Bảo Nhi còn nhỏ, lại là con nàng hầu, bèn rủ nhau tới nhà Mộ Trinh chia của. Chỉ trong có một ngày mà chúng đem hết quá nửa cơ nghiệp nhà Mộ Trinh ra chia nhau, chỉ để lại cho ba mẹ con Chử cơ non nửa, coi như di sản của Mộ Trinh để lại cho Bảo Nhi.

Tháng sau, Bảo Nhi cũng mắc bệnh dịch, rồi chết.

Thấy thế, chúng lại rủ nhau tới chia chác nốt phần cơ nghiệp dành cho Bảo Nhi, chỉ chừa lại cho hai mẹ con Chử cơ và Ngọc Oanh ngôi nhà đang ở.

Mấy hôm sau, vì lòng tham không đáy, chúng lại rủ nhau tới phòng khách nhà Chử cơ hội họp để bàn tính chuyện bán mẹ con Chử cơ với ngôi nhà còn lại để lấy tiền chia nhau.

Nghe tin, hai mẹ con kinh hoàng cực độ, cứ ôm lấy nhau mà khóc. Thấy thế, hàng xóm cũng thương tình, nhưng chẳng ai dám xen vào chuyện bàn tính của chúng.

Trong khi chúng đang ngồi bàn tính với nhau ở trong phòng thì ở ngoài đường, có một bọn phu, khiêng một chiếc kiệu tới cổng, hạ kiệu xuống trước cổng. Chúng chạy ùa ra coi thì thấy Tiểu Mai từ trên kiệu bước xuống, dắt theo một đứa bé chừng 8, 9 tuổi. Thấy chẳng có chi khác, chúng lại kéo nhau vào phòng bàn tính.

Nghe tin Tiểu Mai dắt Hỷ Hồng về, Chử cơ mừng quá, vội dắt Ngọc Oanh chạy ra cổng đón. Chử cơ bảo con chắp tay vái chào Tiểu Mai.

Thấy ở trong nhà người đông như chợ, Tiểu Mai hỏi:"Những ai đang ở trong nhà mình mà đông thế?" Chử cơ đáp:"Đó là bọn vô lại trong họ Vương của lang quân! Khi lang quân vừa nằm xuống, chúng đã xúm nhau lại chia chác hết quá nửa cơ nghiệp! Nay Bảo Nhi đã chết, chúng lại muốn bán cả hai mẹ con thiếp với ngôi nhà này để lấy tiền chia nhau!" Nghe Chử cơ nói, Tiểu Mai uất hận, mặt biến sắc.

Tiểu Mai bèn dắt Hỷ Hồng vào bếp, sai gia nhân ra khóa chặt cổng, rồi dắt Hỷ Hồng lên phòng khách.

Thấy Tiểu Mai dắt đứa bé lên phòng, bọn vô lại bèn bàn tính là nên trói cả hai, đem bán cùng với mẹ con Chử cơ. Chúng bèn đứng dậy, hò nhau bắt trói. Đột nhiên cả bọn đều thấy chân tay mình bị cứng ngắc, tựa hồ như bị mắc bệnh tê liệt. Tiểu Mai liền gọi gia nhân đem dây thừng lên trói hết bọn chúng vào cột nhà.

Nghe tin Tiểu Mai về, đám tì bộc cũ rủ nhau tới nhà thăm. Gặp Tiểu Mai, chúng òa lên khóc.

Tiểu Mai nói với Chử cơ:"Hai tháng trước, ta đã toan về đây thăm mọi người thì được tin gia mẫu bị bệnh. Gia mẫu cho người tới gọi ta về ở chơi với bà hai tháng nên ta phải về. Chẳng ngờ trong thời gian ấy, nhà này đã gặp biết bao tai nạn dồn dập, cơ nghiệp tiêu tan!" Rồi Tiểu Mai hỏi:" Đám tì nữ nhà mình đâu?" Chử cơ đáp:"Thưa đại nương, chúng bị bọn vô lại họ Vương bắt đem đi cả rồi!" Tiểu Mai thở dài, vừa buồn vừa giận.

Tối ấy, khi thấy người nhà của những kẻ bị trói tới tụ tập trước cổng nhà Mộ Trinh tìm chồng con, Tiểu Mai liền cho gia nhân ra nói rằng chồng con họ đã ra về rồi. Mọi người xôn xao bàn tán hồi lâu rồi mới chịu giải tán.

Tiểu Mai bèn sai gia nhân nấu cháo trắng để nguội, đút cho mỗi kẻ bị trói bốn muỗng để cầm hơi.

Bọn vô lại bị trói nói với Tiểu Mai:"Theo lệ làng này, đàn ông nào chết mà không có con trai nối dõi tông đường thì gia sản sẽ bị chia đều cho các người trong họ. Nay Mộ Trinh đã chết mà không có con trai thì gia sản cũng bị chia như thế. Sao cô lại được quyền trói chúng tôi?" Tiểu Mai lấy tay chỉ vào Hỷ Hồng, nói: "Công Tử Mộ Trinh có con trai với ta là thằng Hỷ Hồng này, sao các người lại nói là không có?" Bọn chúng nói:"Khi Hỷ Hồng mới được ba tháng thì cô đã bế y đi, đâu có để cho người trong họ Vương biết mặt? Vì thế, bây giờ chẳng ai biết là Hỷ Hồng còn sống hay đã chết? Mà nếu Hỷ Hồng còn sống thì lấy gì làm bằng chứng rằng Hỷ Hồng chính là thằng bé này?" Tiểu Mai im lặng, chẳng nói một lời. 

Tiểu Mai bèn sai hai gia nhân rong xe sang Triết Thủy trình bày với Hoàng công hết mọi chuyện, rồi mời Hoàng công sang Mông Âm giải quyết giùm mình mọi gia vụ. Hoàng công nhận lời, sai gia nhân sắm sửa hành trang, rồi theo hai gia nhân nhà Tiểu Mai đi Mông Âm.

Hôm sau, Hoàng công tới nơi. Tiểu Mai dắt đứa bé ra chào rồi thuật chuyện bọn vô lại trong họ Vương đã nghi đứa bé chẳng phải là Hỷ Hồng. Hoàng công bèn bảo Tiểu Mai sai gia nhân cởi trói cho bọn chúng rồi gọi bọn chúng tới gần, vén ống tay áo đứa bé lên cho chúng coi. Thấy ở cánh tay đứa bé có vết son đỏ, chúng mới chịu tin đứa bé là Hỷ Hồng.

Hoàng công bảo gia nhân nhà Chử cơ ghi đầy đủ những vật đã bị mất vào một cuốn sổ, viết đơn kiện giùm Tiểu Mai rồi sai người đem cả đơn kiện và cuốn sổ lên huyện đường nạp quan tể.

Vốn nể Hoàng công, quan tể liền sai lính đi bắt bọn vô lại về huyện đường tra hỏi. Biết chẳng thể chối cãi, bọn chúng đành nhận hết tội lỗi. Quan tể bèn sai lính đánh mỗi đứa bốn chục roi rồi giam cả vào ngục.

Bốn ngày sau, quan tể sai lính thả bọn chúng ra, rồi ra lệnh cho bọn chúng phải đem hết những vật đã vơ vét được ở nhà Mộ Trinh, trả lại cho Tiểu Mai. Bọn chúng vâng dạ rối rít. Thế là tuần sau, mọi vật mất mát đều được hoàn cố chủ.

          Tuần sau, Hoàng công cáo biệt. Tiểu Mai dắt Hỷ Hồng ra lạy chào Hoàng công, nói:"Kính thưa lão bá! Như lão bá đã biết, tiểu nữ chẳng phải là người của thế gian này. Nay tiểu nữ sắp phải đi xa, nên tiểu nữ kính xin lão bá trông nom thằng Hỷ Hồng này giùm tiểu nữ để mai sau y có thể nối dõi tông đường cho cha y!" Hoàng công nói:"Điệt nữ cứ yên trí mà đi! Ngày nào ta còn sống mà gia đình này có chuyện chi thì ta cũng sẽ sang đây khu xử!" Tiểu Mai bèn sai hai bà vú theo gia nhân rong xe tiễn Hoàng công về tận Triết Thủy.  

          Hoàng công về rồi, Tiểu Mai bàn giao lại hết mọi gia vụ cho Chử cơ, bảo Chử cơ phải trông nom cho Hỷ Hồng như đã trông nom cho Bảo Nhi. Chử cơ vâng dạ rối rít.

Tiểu Mai lại sai gia nhân làm một mâm cơm, đem ra mộ chồng để mình ra cúng. Cúng xong, Tiểu Mai bảo gia nhân cứ về nhà trước rồi mình sẽ về sau. Gia nhân tuân lệnh, kéo nhau ra về. Tối ấy, Chử cơ làm tiệc để chờ Tiểu Mai về dự. Cả nhà chờ đến khuya cũng chẳng thấy Tiểu Mai về.

Từ đó, Tiểu Mai biệt tích, chẳng ai biết là Tiểu Mai đã đi đâu.

GS Đàm Quang Hưng
Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas

www.ninh-hoa.com