Tuyển Tập:

 LIÊU TRAI CHÍ DỊ

GS Đàm Quang Hưng

Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas
 

120. TRẦN VĂN THÊ

Mạc đạo uyên ương ngộ nữ quan        Hội khan cầm địch vị thừa hoan

Phần hương thệ tiễn Anh Hoàng ước     Do ký lang quân thuyết tính Phan

120. HAI VỢ ĐỀU LÀ ĐẠO CÔ

          Huyện Di Lăng, tỉnh Hồ Bắc, có cử nhân họ Chân, tuổi ngoại ngũ tuần. Phu nhân họ Tang, được huyện dân gọi là Tang phu nhân, quê ở huyện Hoàng Cương, cùng tỉnh. Ông bà có một trai, tên Dục Sinh, tính mê nữ sắc. Ông bà dạy con rất nghiêm.

Năm Dục Sinh lên 10i, Chân ông mời thầy số tới nhà coi số cho con. Thẫy số đoán:”Khi trưởng thành, thế nào cậu bé này cũng lấy đạo cô làm vợ!” Ông bà chỉ cười, chẳng tin. Lớn lên, Dục Sinh có phong tư đẹp đẽ, thông minh dĩnh ngộ. Được cha mẹ cho đi học, Dục Sinh học rất giỏi, văn hay chữ tốt, nổi tiếng trong vùng. Năm Dục Sinh 20 tuổi, có nhiều đại gia muốn gả con gái cho, song hôn sự chẳng thành.

Một hôm, nhân dịp Chân bà về Hoàng Cương thăm mẹ là Tang thái phu nhân và em là Tang Mạnh Phác, Dục Sinh xin đi theo. Chân bà cho đi. Tới nơi, Dục Sinh xin phép mẹ cho ra chợ chơi. Tới chợ, nghe người ta bàn tán về chuyện đạo trưởng họ Trần, tên Quang Phục, ở am Lã Tổ (thờ tiên ông Lã Đỗng Tân) mới thu nhận bốn nữ đệ tử đẹp lắm, Dục Sinh liền lân la dò hỏi. Được biết nữ đệ tử đẹp nhất, cùng họ Trần với đạo trưởng, cũng là nữ đệ tử trẻ nhất, Dục Sinh liên tưởng ngay tới cổ tích Phan Trần (thuật lại sự tích nho sinh Phan Pháp Thành lấy ni cô Trần Diệu Thường) rồi nảy ý tìm tới am, nói dối là mình họ Phan để chọc ghẹo đạo cô trẻ. Tuy nhiên, vì sợ mẹ, Dục Sinh chưa dám đi.

Suốt tuần, Dục Sinh cứ cố tìm cách lén mẹ để tới am song vẫn chưa tìm ra cách gì. Tuần sau, Chân bà trở về Di Lăng, Dục Sinh đành phải theo về. Tới nhà, Dục Sinh vẫn tìm cách trở lại Hoàng Cương để xem nhan sắc bốn đạo cô, song cả tháng vẫn chưa tìm ra giải pháp.

Một hôm, Dục Sinh đánh liều, lên xin phép cha mẹ cho đi Hoàng Cương thăm bà ngoại và cậu Phác. Chẳng ngờ được cha mẹ cho đi, Dục Sinh mừng quá, vội vàng sắm sửa hành trang rồi lên đường.

Sáng sau, tới nhà bà ngoại, Dục Sinh vào chào bà và cậu rồi xin phép được ra chợ chơi. Hỏi thăm thị dân về am Lã Tổ, được biết am ở cách chợ chừng mươi dặm về phía tây, Dục Sinh liền tìm tới am, gõ cổng. Có một đạo cô áo vàng ra mở, hỏi:”Chẳng hay quý tính là chi?” Dục Sinh đáp:”Tiểu sinh họ Phan, tên Dục Sinh!” Hỏi:”Quý quán ở đâu?” Đáp:”Tiểu sinh quán tại huyện Di Lăng!” Hỏi:”Cư sĩ tới bản am có chuyện chi?” Đáp:”Tiểu sinh có việc đi qua đây! Nghe nói quý am đẹp lắm nên muốn xin vào coi!” Thấy Dục Sinh đẹp trai, khỏe mạnh, đạo cô nhìn Dục Sinh mỉm cười, liếc mắt đưa tình, rồi dẫn Dục Sinh vào phòng khách.

Vào phòng, Dục Sinh thấy ba đạo cô khác, trẻ hơn, ngồi quây quần quanh chiếc bàn rộng. Đạo cô áo vàng giới thiệu:”Đây là Phan cư sĩ, nho sinh ở huyện Di Lăng, muốn vào coi am của sư phụ!” Quay nhìn Dục Sinh, đạo cô giới thiệu:”Bần đạo họ Bạch, tên Vân Thâm! Đây là nhị sư muội họ Lương, tên Vân Đống, đây là tam sư muội họ Thịnh, tên Vân Miên, còn đây là tứ sư muội họ Trần, tên Vân Thê!”

Dục Sinh thấy Vân Thâm trạc 30, Vân Đống trạc 25, Vân Miên trạc 20, còn Vân Thê chỉ trạc 14, 15. Liếc nhìn bốn đạo cô, Dục Sinh thấy người nào cũng xinh đẹp, kiều diễm. Tuy nhiên, đúng như lời đồn, Vân Thê đẹp hơn cả. Dục Sinh bèn nảy ý hỏi cưới Vân Thê làm vợ.

Vân Thâm mời Dục Sinh ngồi vào bàn. Bốn đạo cô thay phiên nhau hỏi chuyện. Dục Sinh trả lời cả bốn song mắt chỉ chằm chặp nhìn vào Vân Thê. Thấy thế, Vân Thê lấy tay chống má, quay mặt đi nơi khác.

Chợt Vân Thâm nói:”Các sư muội hãy ngồi đây tiếp khách để ngu tỉ vào nhà trong pha trà!” Nói xong, Vân Thâm đứng dậy, bỏ vào nhà trong. Vân Đống, Vân Miên cũng đứng dậy theo vào, để một mình Vân Thê ngồi lại với Dục Sinh.

Thấy chỉ còn Vân Thê với mình, Dục Sinh liền lên tiếng chọc ghẹo:”Lạ quá!” Vân Thê hỏi:”Cư sĩ thấy chi lạ?” Đáp:”Đạo cô thì họ Trần mà tiểu sinh lại họ Phan!” Biết Dục Sinh chọc ghẹo mình, Vân Thê ửng hồng đôi má, cúi đầu chẳng nói, rồi đứng dậy, bỏ vào nhà trong, để Dục Sinh ngồi một mình trong phòng.

 Lát sau, ba đạo cô kia trở ra, bưng theo trà với trái cây mời Dục Sinh, rồi ngồi nói chuyện. Tới trưa, chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh buồn lắm, hỏi:”Thưa quý đạo cô, sao tiểu đạo cô không ra đây nói chuyện?” Vân Thâm đáp:”Con nhỏ ấy nhát lắm, cứ thấy người lạ là bỏ trốn!”

Lát sau, vẫn chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh bèn đứng dậy, nói:”Vì tiểu sinh có hẹn với mấy người bạn nên giờ này phải xin cáo biệt!” Vân Thâm giữ lại, nói:”Cư sĩ tới đây coi am, chị em bần đạo chưa kịp dẫn đi, sao đã vội về?” Dục Sinh đáp:”Vì tiểu sinh đã trót hẹn với bạn!” Biết chẳng giữ được khách, Vân Thâm nói:“Nếu cư sĩ vẫn còn muốn gặp con nhỏ ấy thì sáng mai xin trở lại!” Dục Sinh vâng dạ rồi cáo biệt. Về nhà bà ngoại, Dục Sinh đâm ra tương tư Vân Thê.

Sáng sau, Dục Sinh lại xin phép bà và cậu ra chợ chơi rồi tới thẳng tới am, gõ cổng. Vân Thâm lại ra mở, mời Dục Sinh vào phòng khách. Thấy chỉ có Vân Đống với Vân Miên chứ không có Vân Thê, Dục Sinh cứ nhấp nhổm toan hỏi xem Vân Thê ở đâu, song lại dè dặt, chẳng dám hỏi. Ba đạo cô lại ngồi hỏi chuyện.

Tới trưa cũng chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh bèn đứng dậy, xin cáo biệt. Vân Thâm nói:”Cư sĩ hãy ở lại đây dự tiệc với chị em bần đạo đã!” Dục Sinh đáp: ”Xin đa tạ quý đạo cô song tiểu sinh có chút việc gấp, cần phải đi ngay!” Vân Thâm nói:”Việc gấp tới đâu thì cũng cứ ở lại đây dự tiệc đã!” Rồi Vân Thâm chạy tới nắm hai vai Dục Sinh, ấn ngồi xuống ghế. Dục Sinh đành phải ngồi lại. Vân Thâm bèn đi bày tiệc rồi mời mọi người yến ẩm. Trong tiệc, Vân Thâm ân cần rót rượu và gắp thức ăn mời Dục Sinh, mắt cứ liếc nhìn Dục Sinh mà mỉm cười.

Tiệc tan, Dục Sinh nóng lòng muốn gặp Vân Thê nên chẳng dè dặt nữa, cất tiếng hỏi:”Thưa quý đạo cô, tiểu đạo cô đâu?” Vân Thâm cười, đáp:”Sao cư sĩ nôn nóng thế? Con nhỏ ấy đã biết cư sĩ đang ở đây thì thế nào mà nó chẳng mò ra?” Dục Sinh lại ngồi chờ.

Tới chiều, vẫn chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh lại đứng dậy xin cáo biệt. Vân Thâm vội chạy tới nắm cổ tay Dục Sinh, nói:”Cư sĩ hãy rốn ngồi, để bần đạo vào bắt con nhỏ ấy ra ngay cho cư sĩ gặp mặt!” Dục Sinh lại ngồi xuống.

Lát sau, Vân Thâm trở ra, nói:”Con nhỏ ấy sắp ra rồi!” Dục Sinh mừng lắm.

Lát sau, Vân Thâm đứng dậy đi thắp đèn rồi lại vào nhà trong lấy rượu và thức ăn ra bày tiệc, mời mọi người yến ẩm. Trong tiệc, Vân Thâm cứ xoắn xuýt lấy Dục Sinh. Thấy thế, Vân Miên xấu hổ quá, bèn đứng dậy, bỏ vào nhà trong.

Vân Thâm với Vân Đống ngồi lại chuốc rượu cho Dục Sinh. Được vài tuần, chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh lại hỏi:”Sao giờ này mà tiểu đạo cô vẫn chưa ra?” Vân Thâm đáp:”Con nhỏ ấy thích người có tửu lượng cao! Nếu cư sĩ chịu uống thêm ba chén nữa thì thế nào nó cũng ra!” Tuy chẳng tin, song Dục Sinh cũng nhắm mắt uống thêm ba chén. Uống xong, chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh cứ nhấp nhổm, muốn đứng dậy xin cáo biệt. Vân Đống cười, nói:”Cư sĩ phải uống thêm ba chén nữa thì con nhỏ ấy mới chịu ra!” Dục Sinh lại nhắm mắt, uống thêm ba chén. Uống xong, vẫn chẳng thấy Vân Thê ra, Dục Sinh bức tức, hỏi:”Tiểu sinh đã uống hết sáu chén rượu ép mà vẫn chẳng thấy tiểu đạo cô đâu! Vậy có phải là quý đạo cô đã nói dối tiểu sinh không?” Vân Thâm đáp:”Chị em bần đạo nói dối cư sĩ để làm chi? Cư sĩ cứ yên trí, con nhỏ ấy sắp ra rồi!” Nói xong, lại mời rượu. Dục Sinh từ chối, nói:”Tiểu sinh say quá rồi, xin quý đạo cô miễn cho!” Vân Thâm bèn nhìn Vân Đống, nói:”Chị em mình phận mỏng, chẳng thể mời cư sĩ uống thêm được! Sư muội hãy vào nhà trong dắt con nhỏ ấy ra đây! Cứ nói với nó là Phan lang đang ngồi chờ Diệu Thường ở ngoài này thì nó sẽ phải ra!” Vân Đống bèn đứng dậy, vào nhà trong.

Lát sau, Vân Đống trở ra nói:”Con nhỏ ấy cứng đầu lắm, nhất định chẳng chịu ra!” Dục Sinh thất vọng, toan đứng dậy xin cáo biệt thì chợt thấy đêm đã khuya nên đành ngồi lại, giả vờ say, ngủ gà ngủ gật. Vì mệt quá, lát sau Dục Sinh ngủ thực, đầu gục xuống bàn. Thấy thế, Vân Thâm, Vân Đống cùng chán nản, bỏ vào nhà trong.

          Khi thức giấc, thấy trời đã sáng, chung quanh chẳng có ai, Dục Sinh bèn đứng dậy, ra mở cổng am mà về. Tới nhà bà ngoại, Dục Sinh nghĩ lại, thấy sợ Vân Thâm quá, định bụng từ đây sẽ cố lánh mặt.

Sáng sau, Dục Sinh lại tới am song chẳng dám gõ cổng vì sợ lại gặp phải Vân Thâm. Tìm được chỗ núp ở gần am, Dục Sinh chỉ mong Vân Thâm ra khỏi cổng để mình xin vào gặp Vân Thê. Chờ tới tối cũng chẳng thấy Vân Thâm ra, Dục Sinh thất vọng, đành trở về nhà bà ngoại.

          Ba hôm liên tiếp, hôm nào Dục Sinh cũng tới núp ở gần am, chỉ mong thấy Vân Thâm ra khỏi cổng song vẫn chưa gặp được dịp nào.

Hôm thứ tư, Dục Sinh lại tới núp ở gần am. Khi mặt trời đã ngả về tây, Dục Sinh toan đứng dậy ra về thì bỗng thấy Vân Thâm ra mở cổng, lẻn ra ngoài, khóa cổng lại rồi giơ tay lên trời mà vẫy. Chợt có một thiếu niên từ xa chạy tới, nắm cổ tay Vân Thâm kéo đi, Dục Sinh mừng quá, chờ cho hai người đi khuất rồi mới tới gõ cổng. Thấy Vân Miên ra mở, Dục Sinh hỏi:”Thưa đạo cô, đại đạo cô có ở trong am không?” Vân Miên đáp:”Không! Đại sư tỉ vừa đi vắng!” Hỏi:”Thế nhị đạo cô có ở trong am không?” Đáp:”Cũng không!!” Hỏi:”Thế tiểu đạo cô có ở trong am không?” Đáp:”Có! Cư sĩ có muốn gặp mặt không?” Dục Sinh đáp:”Thưa có!” Vân Miên nói:”Thế thì hãy đi theo bần đạo!” Dục Sinh liền bước theo Vân Miên.

Vào sâu trong am, tới một căn phòng, Vân Miên gõ cửa, gọi:”Vân Thê! Có khách!” Chợt nghe có tiếng khóa cửa lách cách ở bên trong, Vân Miên cười, hỏi: ”Khách tới thăm thì phải mở, chứ sao lại khóa?” Nói rồi bỏ đi.

Dục Sinh toan lên tiếng thì chợt nghe thấy tiếng Vân Thê vọng ra:”Cám ơn cư sĩ đã tới thăm! Nhưng nếu cư sĩ cứ tới thăm như thế này thì thế nào cũng sẽ có ngày gặp phải đại sư tỉ và nhị sư tỉ!” Dục Sinh hỏi:”Gặp hai đạo cô ấy thì sao?” Đáp:”Thì cư sĩ sẽ bị lâm nguy!” Hỏi:”Sao lại bị lâm nguy?” Đáp:”Vì hai người ấy đang dùng tiểu đạo làm mồi câu cư sĩ để làm chuyện gió trăng! Cư sĩ phải lánh mặt đi mới được!” Hỏi:”Thế đạo cô định đi tu suốt đời hay sao?” Đáp:”Không! Tiểu đạo tự biết mình chẳng thể đi tu suốt đời được song tiểu đạo cũng chẳng thể làm chuyện vô liêm sỉ như hai người ấy! Tiểu đạo chỉ mong có một người chồng đàng hoàng như Phan Pháp Thành trong sự tích Phan Trần để hầu hạ mà thôi!” Dục Sinh nói:”Tiểu sinh cũng chỉ mong được kết hôn với đạo cô trong vòng lễ giáo, chứ đâu có muốn làm chuyện gió trăng? Xin đạo cô hãy gắn bó với tiểu sinh một lời rồi tiểu sinh sẽ nhờ người mai mối. Nếu đạo cô không tin thì tiểu sinh xin thề!” Vân Thê nói:”Tiểu đạo bằng lòng chờ người mai mối, nhưng cư sĩ cứ thử thề đi coi!” Dục Sinh bèn nặng lời thề thốt. Nghe xong, Vân Thê nói:”Tiểu đạo tin lời cư sĩ rồi! Nhưng còn chuyện này nữa!” Dục Sinh hỏi:”Chuyện chi?” Vân Thê đáp: ”Chuyện gia sư! Tiểu đạo mồ côi cha mẹ từ thủa nhỏ, được gia sư đem về nuôi dậy nên chịu ơn lớn của người. Nếu cư sĩ thực lòng yêu thương tiểu đạo thì xin hãy đem 20 lạng vàng tới đây trả ơn người để xin chuộc tiểu đạo ra!” Hỏi:”Lệnh sư là ai?” Đáp:”Là Trần lão đạo trưởng, húy Quang Phục!” Hỏi:”Hiện thời người ở đâu?” Đáp:”Ở căn phòng cất trên sườn núi, sau am này! Vì người cao tuổi nên ít khi xuống đây, trừ phi có việc quan trọng! Vì người đã trao hết mọi việc trong am cho đại sư tỉ nên đại sư tỉ lộng hành lắm!” Hỏi:”Nhưng hiện thời tiểu sinh chưa có đủ 20 lạng thì biết làm thế nào?” Đáp:”Không sao! Tiểu đạo sẽ chờ ba năm!” Hỏi: ”Thế trong ba năm ấy, tiểu sinh có được tiếp xúc với đạo cô không?” Đáp:”Nếu muốn nói chuyện đứng đắn thì được còn nếu muốn làm chuyện trăng gió thì không!” Dục Sinh toan lên tiếng phân trần thì chợt thấy Vân Miên trở lại, nói:”Trời tối rồi. Chắc hai sư tỉ cũng sắp về tới nơi!” Dục Sinh vội lớn tiếng chào Vân Thê: ”Xin đạo cô tự bảo trọng!” rồi ra về. Vân Miên bèn tiễn Dục Sinh ra khỏi am rồi khóa cổng lại.  

Vè tới nhà bà ngoại thì trời vừa tối. Nghĩ mình nên viết thư xin phép cha mẹ cho ở lại Hoàng Cương để đi làm, kiếm tiền chuộc Vân Thê, Dục Sinh toan lấy giấy bút viết thư thì chợt thấy gia nhân từ Di Lăng sang, đưa tin:”Thưa công tử, lệnh ông đột nhiên bị bạo bệnh, phu nhân sai tiểu nhân sang mời công tử về ngay!” Dục Sinh bèn vào trình bà và cậu. Tang thái phu nhân khuyên Dục Sinh phải về ngay. Dục Sinh tuân lời, vào chào bà và cậu, rồi cùng gia nhân về Di Lăng. 

          Sáng sau, tới nhà, Dục Sinh vào thăm cha rồi ra chào mẹ. Chân bà hỏi chuyện ở Hoàng Cương. Dục Sinh thuật đủ, chỉ giấu chuyện đi thăm am Lã Tổ.

          Tháng sau, bệnh của Chân ông trở nặng. Mấy hôm sau, Chân ông qua đời. Sau tang lễ, Chân bà với Dục Sinh ở tại Di Lăng đủ ba năm để cư tang Chân ông.

Trước kia, khi được mẹ cho đồng nào, Dục Sinh cũng tiêu hết ngay, nhưng bây giờ Dục Sinh lại quyết tâm để dành, hầu có tiền chuộc Vân Thê.

          Ba năm sau, khi vừa để dành đủ 20 lạng, Dục Sinh cũng vừa hết tang cha.

Từ đó, có nhiều bà mối tới nhà làm mai cho Dục Sinh. Chân bà hỏi ý song Dục Sinh đều từ chối, lấy cớ là mình mới hết tang cha. Chân bà giận lắm.

Một hôm, khi bà mối đã ra về, Chân bà gọi Dục Sinh vào phòng, nói:”Vì con đã hết tang cha nên mới có nhiều người tới nhà mai mối. Mẹ muốn con lựa lấy một đám mà lập gia đình!” Kinh hãi quá, Dục Sinh quỳ xuống đất, thưa:”Ba năm trước đây, khi con sang Hoàng Cương thăm bà ngoại và cậu Phác, cậu Phác có làm mai cho con một cô họ Trần ở Hoàng Cương. Bà ngoại cũng quý cô Trần lắm! Trong ba năm qua, vì cư tang cha nên co chẳng dám liên lạc với cô Trần! Hiện thời con cũng không biết cô Trần ra sao? Đã lâu rồi, con chưa được sang Hoàng Cương thăm bà ngoại và cậu Phác, bây giờ xin mẹ cho con đi. Nhân thể, con sẽ hỏi thăm tin tức về cô Trần. Nếu chuyện chẳng thành thì xin mẹ chọn cho con một đám khác!” Chân bà chấp thuận.

Dục Sinh bèn đem 20 lạng vàng sang Hoàng Cương.Tới nơi, Dục Sinh đến thẳng am Lã Tổ. Thấy cổng bỏ ngỏ, Dục Sinh bước vào phòng khách. Cảm thấy không khí hoàn toàn khác lạ, Dục Sinh lên tiếng gọi:”Đạo cô! Đạo cô!” song chẳng có tiếng trả lời. Đánh bạo bước vào nhà trong, Dục Sinh cũng chẳng thấy ai. Bước xuống bếp, thấy một sư bà đang ngồi nấu ăn, Dục Sinh đằng hắng, lên tiếng: ”Bạch sư bà!” Sư bà ngẩng đầu, nheo mắt nhìn Dục Sinh rồi hỏi:”Thí chủ họ tên chi?” Đáp:”Tiểu sinh họ Chân, tên Dục Sinh!” Hỏi:”Thí chủ muốn hỏi việc chi?” Đáp:”Ba năm về trước, tiểu sinh có tới thăm am này thì thấy có bốn đạo cô cư ngụ ở đây! Bây giờ họ đi đâu, xin sư bà làm ơn cho biết!” Hỏi:”Có phải là thí chủ muốn hỏi thăm về bốn cô Vân không?” Đáp:”Bạch sư bà, phải!” Nói:”Năm ngoái, sau khi Trần lão đạo trưởng quy tiên, cả bốn cô ấy đều đã dời khỏi am này!” Hỏi: ”Bạch sư bà, họ dời đi đâu?” Đáp:”Lão ni nghe nói hai cô Vân Thâm, Vân Đống thì trốn đi theo hai thằng vô lại, cô Vân Miên thì chẳng có tin tức gì, còn cô Vân Thê thì đi ở nhờ đâu đó trên vùng bắc huyện này!” Dục Sinh buồn lắm song cũng mừng là mình đã biết được chút tin tức về Vân Thê. Dục Sinh bèn cám ơn sư bà rồi xin cáo biệt.

Lên vùng bắc huyện thành, Dục Sinh vào các đạo quán hỏi thăm song chẳng ai biết Vân Thê là ai. Buồn quá, chẳng biết làm thế nào để tìm ra người đẹp, Dục Sinh đành lên đường trở về Di Lăng.

          Tới nhà, Chân bà hỏi:”Thế nào? Đã liên lạc được với cô Trần chưa?” Dục Sinh đáp:”Thưa chưa!” Hỏi:“Sao vậy?” Đáp:”Vì cậu Phác nói Trần ông đi thăm thân nhân ở huyện Nhạc Châu chưa về. Chừng nào Trần ông về thì cậu Phác sẽ liên lạc với Trần ông và ngỏ ý xin hỏi cô Trần nương cho con. Chờ xem Trần ông trả lời ra sao rồi cậu Phác sẽ cho người sang đây trình lại với mẹ!” Tin là thực, Chân bà chẳng hỏi chi thêm.

          Ba tháng sau.

Chẳng thấy em trai mình báo tin gì cho mình cả, Chân bà bèn lên đường sang Hoàng Cương để hỏi thăm cho rõ sự tình. Tới nơi, thấy em mình đi vắng, chỉ có mẹ già ở nhà, Chân bà bèn vào chào mẹ rồi hỏi thăm về chuyện cô Trần. Tang thái phu nhân ngơ ngác, nói:“Mẹ có biết chi đâu?” Thấy Dục Sinh dối gạt mình, Chân bà giận lắm, la hét, mắng chửi con ầm ĩ. Tang thái phu nhân bênh cháu, nói:”Có thể là hai cậu cháu nó mưu tính với nhau nhưng còn giấu mẹ đó thôi!” Nghe mẹ nói có lý, Chân bà đâm ra nghi hoặc nên cơn giận cũng nguôi đi. Chân bà ở chơi với mẹ được một tuần thì xin cáo biệt. Trên đường về Di Lăng, Chân bà lên núi Liên Phong hành hương.

          Trước khi lên núi, khách hành hương thường vào quán trọ Liên Hoa ở chân núi, thuê phòng trai giới. Mỗi phòng có hai giường để cho hai khách thuê. Chân bà tới quán, thuê một giường. Tối ấy, vừa đi nằm, chợt nghe có tiếng gõ cửa, Chân bà dậy mở thì thấy chủ quán dẫn một đạo cô rất trẻ, mặc đạo phục, xin phép được vào ở chung. Chân bà mời vào. Chủ quán cám ơn Chân bà rồi cáo lui.

Đạo cô vào phòng, đặt hành lý lên giường, rồi chắp tay, cúi đầu chào Chân bà:”Tiểu đạo xin kính chào phu nhân!” Chân bà nói:”Không dám! Chào đạo cô!” Đạo cô bèn tới ngồi ở mép giường Chân bà, gợi chuyện làm quen:”Thưa phu nhân, chẳng hay phu nhân ở đâu tới đây hành hương?” Chân bà đáp:”Tôi ở huyện Di Lăng tới! Còn quý tính là chi?” Đạo cô đáp:“Tiểu đạo họ Trần” Hỏi:”Tôn tính lệnh sư ra sao?” Đáp:“Gia sư cũng họ Trần” Hỏi:”Đạo cô ở đâu?” Đáp:”Trước kia, tiểu đạo ở am Lã Tổ!” Hỏi:”Thế bây giờ đạo cô ở đâu?” Đáp:”Bây giờ thì tiểu đạo tạm trú tại Lâu Hạc Quán của sư thúc họ Vương!” Hỏi:”Sao đạo cô không ở am Lã Tổ nữa?” Đáp:”Vì gia sư đã quy tiên!” Hỏi:”Lệnh sư quy tiên từ bao giờ?” Đáp:”Từ hơn một năm nay!” Hỏi:”Đạo cô đi đâu mà lại ghé vào quán này?” Đáp:”Sáng qua, tiểu đạo lên núi hành hương. Tối nay, xuống đây thuê giường ngủ để sáng mai trở về đạo quán!” Rồi đạo cô kể lể:”Vương sư thúc của tiểu đạo khí độ hẹp hòi quá! Hiện thời, tiểu đạo sống trong Lâu Hạc Quán, thấy một ngày dài tựa một năm!” Kể lể xong, đạo cô nói tiếp:”Tiểu đạo có người anh bên ngoại, họ Phan, là nho sinh ở Di Lăng. Kính nhờ phu nhân cho người tìm gặp Phan huynh của tiểu đạo , chuyển lời tiểu đạo hỏi thăm và nói rõ tình cảnh khổ sở hiện thời của tiểu đạo để xem Phan huynh có giúp được gì cho tiểu đạo không?” Nghĩ rằng ở Di Lăng làm gì có nho sinh nào họ Phan, Chân bà lấy làm lạ, nói:”Nếu lệnh huynh là nho sinh ở Di Lăng thì thế nào con trai tôi cũng biết vì con trai tôi cũng là nho sinh ở Di Lăng. Thế nào tôi cũng cho người đi tìm Phan sinh tới nhà, rồi sẽ chuyển lời giùm đạo cô!” Đạo cô nói:”Tiểu đạo xin cám ơn phu nhân!” rồi xin phép đi ngủ.  

Sáng sau, đạo cô dậy sớm, tới giường phu nhân, nói:”Tiểu đạo xin cáo biệt phu nhân và xin kính chúc phu nhân thượng lộ bình an. Khi phu nhân về tới Di Lăng, xin phu nhân chuyển lời của tiểu đạo tới Phan huynh của tiểu đạo giùm!” Chân bà nói:”Đạo cô cứ yên trí. Thế nào tôi cũng chuyển lời giùm đạo cô. Mong đạo cô tự bảo trọng!” Đạo cô bèn ra khỏi phòng, khép cửa lại.

Sau khi lên núi hành hương, Chân bà về Di Lăng.

Tới nhà, Chân bà gọi Dục Sinh lên, đem chuyện gặp đạo cô họ Trần ở quán trọ Liên Hoa ra thuật rồi hỏi:“Con là nho sinh ở huyện Di Lăng này, vậy có biết nho sinh nào trong huyện thuộc dòng họ Phan không?”

Kinh hãi quá, Dục Sinh quỳ xuống đất lạy mẹ, rồi thưa:”Con xin thú thực với mẹ rằng nho sinh họ Phan ấy chính là con!” Chân bà kinh ngạc, hỏi:“Sao lại thế?” Dục Sinh bèn thuật chuyện mình đi thăm am Lã Tổ ở Hoàng Cương hơn ba năm về trước. Chân bà nổi giận, mắng:”Mi là một đứa con bất tiếu, dám làm chuyện dâm bôn nơi đạo quán, toan lấy đạo cô làm vợ, bêu xấu thanh danh của gia đình thì ta còn mặt mũi nào mà trông thấy bà con bạn bè nữa?” Kinh hãi quá, Dục Sinh chỉ biết cúi đầu nghe mắng.

          Sáu tháng sau.

Triều đình cho mở khoa thi hương ở Hoàng Cương. Dục Sinh bèn xin phép mẹ cho mình sang Hoàng Cương ở nhà bà ngoại để đi thi. Chân bà chấp thuận. Dục sinh vội lên đường. Tới Hoàng Cương trước ngày thi ba ngày, Dục Sinh lén tìm tới Lâu Hạc Quán, xin gặp Vân Thê. Được Vương đạo trưởng cho biết là cách đây sáu tháng, Vân Thê xin phép đi hành hương rồi đi mất tích, Dục Sinh buồn quá, xin cáo biệt. Về nhà bà ngoại, Dục Sinh cứ nghĩ là Vân Thê đã đi lấy chồng vì Vân Thê chỉ hứa chờ mình có ba năm mà bây giờ thì đã quá ba năm rồi!

Ba hôm sau, Dục Sinh đi thi. Hai tuần sau, trường thi yết bảng, Dục Sinh bị hỏng. Trở về Di Lăng, vừa bị uất ức về mối tình dang dở vừa bị uất ức về việc hỏng thi, Dục Sinh ngã bệnh, cứ lay lắt chẳng khỏi.    

          Ba tháng sau, Tang thái phu nhân mất. Được tin, Chân bà vội lên đường sang Hoàng Cương dự tang lễ. Vì bị bệnh nên Dục Sinh không được mẹ cho đi.

Sau tang lễ, trên đường trở về Di Lăng, Chân bà lạc vào một ngôi làng hẻo lánh. Khi biết mình bị lạc, Chân bà tới gõ cổng một ngôi nhà trong làng để hỏi thăm đường đi. Nữ chủ nhân là Kinh bà, chạy ra mở cổng. Chợt nhận ra Chân bà là chị họ chồng mình, Kinh bà sửng sốt kêu lên:”Trời ơi! chị Chân!” Nhận ra nữ chủ nhân là vợ cậu em họ mình, họ Kinh, tên Hồng, Chân bà cũng sửng sốt kêu lên:”Trời ơi! mợ Kinh!” Kinh bà hỏi:”Sao chị biết được nhà em mà tới?” Chân bà đáp:”Chị đâu có biết đây là nhà em! Vì mẹ chị mới mất, chị về Hoàng Cương dự tang lễ! Hôm nay, trên đường trở về Di Lăng, chị bị lạc nên mới vào đây hỏi thăm đường đi! Ai ngờ lại vào đúng ngôi nhà của em! Đây là đâu?” Kinh bà đáp:”Đây là làng Hòa Giả!” Rồi Kinh bà dẫn Chân bà vào phòng khách, vồn vã mời ngồi, pha trà mời uống.  

Chân bà hỏi:”Cậu ấy đâu?” Kinh bà đáp:”Nhà em đi vắng, chắc cũng sắp về. Chẳng mấy khi chị tới chơi, xin mời chị ở lại ăn uống và ngủ qua đêm, sáng mai hãy về!” Hỏi:”Từ đây về Di Lăng đi đường nào cho tiện?” Đáp:”Ở đây có đường thủy về Di Lăng tiện lắm, lúc nào ra bến cũng có thuyền ngay!” Chân bà bèn nhận lời mời rồi ngồi hàn huyên với Kinh bà.

Lát sau, Kinh ông đi chơi về. Thấy người chị họ, Kinh ông ngạc nhiên lắm. Kinh bà vội thuật lại đầu đuôi cho chồng nghe. Kinh ông cùng Chân bà bèn tíu tít hỏi thăm nhau về chuyện gia đình.

Tối ấy, sau khi cơm nước, thấy trong nhà có một cô gái trạc 18, 19, tư dung yểu điệu, kiều diễm vô song, Chân bà chợt nghĩ nếu con trai mình mà lấy được cô gái này thì chắc là y mãn nguyện lắm! Chân bà bèn đi tìm Kinh bà, hỏi: ”Mợ Kinh ơi! Tôi nghe nói cậu mợ không có con mà sao trong nhà lại có cô gái nào thế?” Kinh bà đáp:”Thị là con bà chị họ của nhà em. Bà ấy lấy chồng họ Vương, sanh ra thị. Ông bà mất đã từ lâu. Vì thị mồ côi cả cha lẫn mẹ nên bị lưu lạc, khổ sở lắm. Cách đây chín tháng, tình cờ nhà em gặp thị ở giữa đường nên đem về đây cho ở!” Chân bà hỏi:”Cô ấy tên chi?” Kinh bà đáp:”Thị tên Vân Thê!” Hỏi:”Cậu mợ đã nhận lời gả cô ấy cho ai chưa?” Đáp:”Thưa chưa! Thực ra nhà em đã toan gả chồng cho thị song thị chẳng chịu, nên vợ chồng em cũng chẳng ép!” Chân bà bèn đi tìm Vân Thê, nắm tay hỏi chuyện. Thấy Vân Thê đối đáp cung kính, nhỏ nhẹ, Chân bà mừng lắm.

Lát sau, Chân bà đi tìm Kinh bà, nói:”Ch ị muốn hỏi cưới cô gái này cho con trai chị !” Kinh bà cười, nói:”Nếu chị ưng thì em thấy chúng đẹp đôi lắm. Thấy chị  nói cháu Dục Sinh cứ lần lữa mãi, chưa chịu lập gia đình, em nghĩ chắc cháu muốn kén vợ đẹp đó thôi. Nghĩ đi, em sợ cháu làm cao, nhưng nghĩ lại, em thấy chẳng phải, vì con nhỏ này đẹp như thế thì cháu sẽ vui thích và ưng ý ngay!” Chân bà bèn xin phép đi nghỉ. Kinh bà liền gọi Vân Thê tới, sai vào phòng sửa soạn giường chiếu, chăn màn rồi ra mời Chân bà vào nghỉ. Chân bà liền đi theo Vân Thê.

Vào phòng, chờ cho Vân Thê sửa soạn xong, Chân bà nói:”Đêm nay, cháu ở lại phòng này mà ngủ với bác!” Vân Thê đáp:”Cháu xin vâng!” Chân bà bèn bảo Vân Thê đi nằm, chuyện trò rủ rỉ. Vân Thê vui vẻ lắm. Tới khuya, đột nhiên Vân Thê nói:”Thưa bác, xin bác nhận cháu làm con nuôi!” Chân bà cười, nói:”Bác cũng đang muốn xin cháu về nhà làm con nuôi đây! Vậy sáng mai, cháu hãy xin phép cậu mợ cho về Di Lăng ở với bác!”

Sáng sau, Chân bà dắt Vân Thê ra gặp ông bà Kinh, xin phép cho mình được đem Vân Thê về Di Lăng làm con nuôi. Ông bà liền ưng thuận. Trưa ấy, Chân bà thuê thuyền, đem Vân Thê về Di Lăng.

Tới nhà, thấy Dục Sinh vẫn còn nằm bệnh, Chân bà thương hại lắm. Biết con mình ngã bệnh vì bị uất ức về mối tình dang dở cũng như về việc hỏng thi, Chân bà bèn gọi tì nữ lên dặn dò mọi chuyện rồi bảo vào thuật lại cho Dục Sinh nghe. Tì nữ vào nói:”Công tử ơi! Phu nhân sang Hoàng Cương dự tang lễ thái phu nhân, đã về tới nhà rồi! Phu nhân có đem về cho công tử một kiều nương đẹp lắm, hiện đang ở phòng khách!” Nghe nói, Dục Sinh bán tín bán nghi, vội nhỏm dậy, chạy ra ghé mắt vào khe cửa, dòm vào phòng. Thấy quả có một cô gái lạ đang ngồi ở trong phòng, trông có phần còn kiều diễm hơn cả Vân Thê, Dục Sinh thầm nghĩ mẹ mình đã kiếm được cho mình một cô gái xứng đáng. Vì thế, Dục Sinh cảm thấy tinh thần phấn chấn, thể xác khang kiện, bệnh tình thuyên giảm hẳn đi. Sợ bị gia nhân bắt gặp mình dòm trộm, Dục Sinh vội trở về phòng.

Chân bà sai tì nữ dẫn Vân Thê đi tắm, rồi bà cũng đi tắm. Khi gặp lại nhau ở phòng khách, Chân bà hỏi:”Con có biết mẹ đem con về đây là có ý gì không?” Vân Thê mỉm cười, đáp:”Thưa mẹ, có! Nhưng con nghĩ chắc mẹ chưa biết con xin làm con nuôi của mẹ là có ý gì?” Chân bà nói:”Mẹ chưa biết! Hãy nói cho mẹ nghe!” Vân Thê bèn nói:”Cách đây hơn ba năm, khi còn ở Hoàng Cương, con có hứa hẹn với một nho sinh họ Phan ở Di Lăng này. Phan sinh có hứa là sau ba năm sẽ trở lại Hoàng Cương tìm con. Nhưng bây giờ đã quá ba năm mà không thấy Phan sinh trở lại nên con muốn xin làm con nuôi của mẹ để được theo về đây cho rõ sự tình! Nếu Phan sinh đã lập gia đình thì con xin được làm con dâu của mẹ, còn nếu Phan sinh chưa lập gia đình thì con xin được làm con gái của mẹ. Dù là con dâu hay con gái, con vẫn có cơ hội được báo hiếu mẹ!” Chân bà nói:”Nếu quả thực là con đã hứa hẹn với người khác thì mẹ cũng chẳng ép, song mẹ thấy có hai điều lạ!” Vân Thê hỏi:”Thưa mẹ, hai điều chi?” Chân bà đáp:”Điều thứ nhất là  chín tháng trước đây, khi mẹ lên núi Liên Phong hành hương, mẹ có gặp một tiểu đạo cô họ Trần, ngủ chung với mẹ trong một căn phòng ở quán trọ Liên Hoa. Tiểu đạo cô có nhờ mẹ nhắn lời cho một nho sinh họ Phan ở Di Lăng! Bây giờ mẹ lại thấy con cũng nói là có hứa hẹn với một nho sinh họ Phan ở Di Lăng! Vì thế, mẹ không hiểu tại sao tiểu đạo cô ấy với con cùng có liên hệ với một nho sinh họ Phan ở Di Lăng? Điều thứ nhì là mẹ thấy ở Di Lăng này không có nho sinh nào họ Phan cả!” Đột nhiên Vân Thê tỏ vẻ kinh hãi, hỏi:”Thế ra vị phu nhân trai giới trong quán trọ Liên Hoa cách đây chín tháng chính là mẹ đó sao?” Chân bà đáp:”Phải! Nhưng sao con lại biết vị phu nhân ấy?” Vân Thê đáp:”Vì tiểu đạo cô ở chung phòng với mẹ chính là con!” Vỡ lẽ, Chân bà cười, nói:”Thế thì nho sinh họ Phan ấy hiện đang cư ngụ ở trong nhà này!” Vân Thê kinh hãi, hỏi:”Thưa mẹ, bây giờ Phan sinh ở đâu?” Chân bà cười, đáp:”Ở nhà trong!”

Chân bà bèn gọi tì nữ lên, thuật tóm tắt câu chuyện cho nghe, rồi bảo vào thuật lại cho Dục Sinh nghe. Tì nữ tuân lệnh rồi ra trình lại với Chân bà. Chân bà bèn sai tì nữ dẫn Vân Thê vào phòng Dục Sinh.

Vào phòng, Vân Thê cúi đầu chào Dục Sinh. Dục Sinh cũng cúi đầu đáp lễ, rồi hỏi:”Phải chăng nương tử là đạo cô họ Trần, tên Vân Thê, trước kia cư ngụ trong am Lã Tổ, huyện Hoàng Cương?” Vân Thê đáp:”Thưa phải!” Rồi hỏi:”Phải chăng cư sĩ là nho sinh họ Phan, trước kia đã tới am Lã Tổ thề thốt nặng lời với tiểu đạo?” Dục Sinh đáp:”Thưa phải!” Hỏi:”Sao cư sĩ lại tới nhà này cư ngụ?” Đáp: ”Vì tiểu sinh là con của phu nhân nhà này!” Hỏi:“Phu nhân nhà này là dâu họ Chân, cư sĩ là trai họ Phan, sao lại là con của phu nhân được?” Đáp:”Tiểu sinh họ Chân chứ chẳng phải họ Phan!” Hỏi:”Sao lại thế?” Đáp:“Hôm tiểu sinh tới am Lã Tổ, thấy nương tử họ Trần nên mới nói dối là mình họ Phan để chọc ghẹo nương tử đó thôi!” Vỡ lẽ, Vân Thê chợt ửng hồng đôi má. Sau khi trò chuyện với Dục Sinh, Vân Thê xin phép được ra trình lại với Chân bà.

Ra phòng khách, Vân Thê nói với Chân bà:”Thưa mẹ, bây giờ con mới biết nho sinh họ Phan ở Di Lăng là con trai của mẹ! Vậy từ nay trở đi, con xin được làm con dâu của mẹ suốt đời!” Chân bà cười, nói:”Thế là mẹ mãn nguyện rồi! Tuy nhiên mẹ vẫn còn một điều thắc mắc!” Vân Thê hỏi:”Thưa mẹ, điều chi?” Chân bà đáp:”Mợ Kinh Hồng của con nói với mẹ rằng con họ Vương. Thế mà hôm ở quán trọ Liên Hoa, con lại nói với mẹ rằng con họ Trần?” Vân Thê đáp:”Thực ra thì con họ Vương, song vì con mồ côi cha mẹ từ hồi còn nhỏ, được Trần lão đạo trưởng đem về nuôi dậy, nên đạo trưởng cải con sang họ Trần. Khi cậu Kinh đem con về nuôi, thì cậu lại cải con trở lại họ Vương!” Chân bà bèn chọn ngày lành tháng tốt để làm lễ thành hôn cho Dục Sinh với Vân Thê.

Sau ngày thành hôn, một tối, cơm nước xong, Chân bà cho gọi vợ chồng Dục Sinh lên phòng khách nói chuyện. Chân bà bảo Vân Thê:”Con hãy thuật cho mẹ nghe câu chuyện của con từ hồi dời khỏi am Lã Tổ!” Vân Thê bèn thuật:

          “Sau khi sư phụ Trần Quang Phục quy tiên, sư tỉ Vân Miên dẫn con tới Lâu Hạc Quán xin cư ngụ. Vương sư thúc cho ở. Được một tuần, thấy sư thúc có khí độ quá hẹp hòi, sư tỉ chịu không nổi, bèn rủ con trốn sang thị trấn Hán Khẩu cũng trong tỉnh Hồ Bắc. Vì con biết con chân yếu tay mềm, chẳng chịu nổi khổ cực, vả lại tính con nhút nhát, sợ bị mang tiếng là xuất đạo, nên con từ chối. Sư tỉ bèn trốn đi một mình. Thấy sư tỉ bỏ trốn, sư thúc ghét lây sang con. Con ở lại Lâu Hạc Quán hơn một năm, bị ngược đãi khổ sở lắm. Nhân thấy thiên hạ rủ nhau lên núi Liên Phong hành hương, con cũng đánh liều xin đi. Con ngỡ là sư thúc sẽ từ chối, chẳng ngờ sư thúc lại chấp thuận! Vì thế con mới được gặp mẹ ở quán trọ Liên Hoa. Sáng hôm xin cáo biệt mẹ để trở về Lâu Hạc Quán, dọc đường con gặp cậu Kinh từ Hòa Giả sang Hoàng Cương có việc. Con nhận ra cậu, bèn chạy tới chào. Cậu hỏi về tình cảnh của con. Con khóc lóc, kể lể nỗi khổ cực. Nghe xong, cậu thương hại, bảo con theo về ở Hòa Giả. Tới nhà, vì muốn gả chồng cho con, cậu Kinh bảo con trút bỏ đạo phục để giấu chuyện con là đạo cô. Cậu Kinh có mời một nho sĩ trong vùng tới nhà coi mắt con. Hôm nhà trai tới, con không chịu ra tiếp khách nên nhà trai phải về. Cậu Kinh buồn lắm, hỏi con muốn thế nào mà con thì cũng chẳng biết phải trả lời ra sao! Cậu rất ngại, chẳng muốn cho con ở nữa song cũng chưa nỡ đuổi con đi! Con đang suy tính tìm nơi nương tựa mới thì may mắn được gặp mẹ. Vì thế con mới xin mẹ nhận con làm con nuôi!” Nói tới đây, Vân Thê xúc động quá, òa lên khóc. Chân bà và Dục Sinh cùng an ủi.

Vân Thê thờ mẹ chồng rất có hiếu. Chân bà thương yêu con dâu lắm song vì Vân Thê chỉ biết đàn hát chứ chẳng biết trông nom gia vụ nên Chân bà rất lo.

Tháng sau. Một hôm Chân bà bắt vợ chồng Dục Sinh ra bến thuê thuyền đi Hòa Giả để chào ra mắt và cám ơn ông bà Kinh. Vợ chồng Dục Sinh tuân lời. Tới nơi, ông bà Kinh cùng giữ vợ chồng Dục Sinh ở lại chơi hai ngày rồi mới cho về.

Khi ra bến thuê thuyền trở về Di Lăng, chợt thấy một đạo cô trong thuyền bên, Vân Thê bèn trèo qua để hỏi chuyện thì nhận ra đạo cô ấy chính là Vân Miên. Vân Thê mừng quýnh, hỏi:”Chị đi đâu thế?” Vân Miên đáp:”Chị toan tìm tới nhà Kinh ông thăm em đây!” Vân Thê kinh ngạc, hỏi:”Sao chị biết em ở đó mà tìm tới?” Vân Miên đáp:”Từ ngày trốn khỏi Lâu Hạc Quán để sang Hán Khẩu, chị chưa có dịp trở lại Hoàng Cương. Tháng này được rảnh rỗi nên chị về Hoàng Cương thăm bà con bạn bè. Chị có tới Lâu Hạc Quán thăm Vương sư thúc thì được biết là em đã bỏ đạo quán ra đi được gần một năm rồi. Tình cờ có người cho chị biết em đang cư ngụ ở nhà Kinh ông nên chị mới thuê thuyền sang đây thăm em. Bây giờ được biết em đã đoàn tụ với người trong mộng, chị rất mừng cho em. Chẳng biết người trong mộng của em đã giữ được gót chân phiêu bạc của em từ bao giờ?” Vân Thê đáp:“Chân lang mới thành hôn với em được hơn một tháng!” Rồi Vân Thê mời Vân Miên sang thuyền mình, xin Vân Miên thuật lại cho mình nghe mọi nỗi gian truân.

Ngồi nghe Vân Miên kể lể, Vân Thê thương hại lắm, cứ thở dài sườn sượt, nảy ý muốn cho chồng mình lấy luôn cả Vân Miên.

Tuy nhiên, vì e Chân bà và Vân Miên chẳng chịu, Vân Thê nảy ý âm mưu một mình. Vân Thê bèn nói với Vân Miên:”Chị bị gian truân đã nhiều. Bây giờ em muốn từ nay chúng mình sẽ được ở bên nhau mãi mãi. Bố chồng em mất rồi, mẹ  chồng em là người có đức, nhưng cô đơn lắm, muốn có một người bạn gái. Em muốn chị trút bỏ đạo phục, giả làm chị ruột của em. Em sẽ đưa chị về nhà, xin với mẹ chồng em cho chị ở lại làm bạn rồi nhờ bả xem có nơi nào xứng đáng thì gả chồng cho chị. Chị nghĩ sao?” Vân Miên thở dài, nói:”Chị chán cái cảnh gian truân lắm rồi, chỉ mong có một nơi bình lặng để nương thân, chứ chẳng thiết chi tới chuyện chồng con nữa. Nay em đã nói thế thì chị cũng thử nghe lời xem sao. Nếu chẳng xong thì sẽ tính sau vậy!” Vân Thê bèn vào khoang thủ thỉ với chồng rồi lấy ra một bộ thường phục của mình đưa cho Vân Miên thay, mời Vân Miên theo vợ chồng mình về Di Lăng.

Tới nhà, Vân Thê vào trước thưa chuyện với Chân bà. Chân bà cho tì nữ ra mời Vân Miên vào phòng khách.

Gặp Chân bà, Vân Miên chắp tay cúi đầu chào hỏi rất mực cung kính. Chân bà đáp lễ rồi mời ngồi nói chuyện. Thấy Vân Miên nói năng lễ độ, cử chỉ theo đúng cung cách con nhà đại gia, hiểu biết sành sỏi mọi chuyện ở đời, Chân bà quý lắm, mời ở lại làm bạn. Vân Miên nhận lời. Chân bà mừng lắm.

Từ đó, sáng nào Vân Miên cũng dậy sớm, thay Chân bà trông nom gia nhân làm ăn cầy cấy, chẳng nề hà việc chi. Thấy thế, Chân bà càng mừng, chỉ sợ Vân Miên đổi ý, đòi đi ở nơi khác.

Vân Thê rất sợ việc Chân bà biết mình mạo nhận Vân Miên là chị ruột và giấu diếm quá khứ làm đạo cô của Vân Miên. Vì thế, Vân Thê rất cẩn thận, chẳng dám hở môi nói ra điều gì có thể làm cho Chân bà nghi ngờ.

Một hôm, Chân bà đưa sổ sách cho Vân Thê, bảo  tính toán tiền công cho đám gia nhân. Vân Thê vâng dạ rồi quên đi. Khi Chân bà hỏi tới thì Vân Thê thú thực là đã trót quên, chưa tính. Chân bà bèn đòi lại sổ sách để tính lấy thì thấy Vân Miên nói rằng mình đã tính xong cả rồi. Chân bà bèn thở dài, nói với Vân Thê: ”Vì con giống như người trong tranh nên chẳng thể nào quán xuyến được gia vụ. Mẹ lo lắm. Giá mà con giống như Vân Miên thì mẹ chẳng còn phải lo chi nữa!” Thấy âm mưu của mình có cơ thành tựu, Vân Thê cười, nói:”Ngày xưa vua Nghiêu có hai người con gái là Nga Hoàng với Nữ Anh cùng lấy một chồng là vua Thuấn. Nay mẹ đã có lòng yêu thương chị Miên như thế thì con cũng muốn được giống như Nữ Anh, chẳng biết mẹ nghĩ thế nào?” Chân bà chẳng tin là Vân Thê không ghen nên chỉ cười, chẳng đáp. Thấy Chân bà cười, Vân Thê vội chạy về phòng tìm chồng, nói:”Mẹ đã bằng lòng cho chàng lấy chị Miên tỉ rồi!” Dục Sinh cũng cười.

Vân Thê bèn đi tìm Vân Miên, hỏi:”Năm xưa, khi còn ở đạo quán, một đêm chúng mình ngủ chung với nhau, chị có nói với em một điều, ch ị còn nhớ không?” Vân Miên đáp:”Chị không nhớ!” Vân Thê nói:“Chị nói rằng nếu có người đàn ông nào biết yêu thương đạo cô thì chúng mình cùng lấy người đó làm chồng!” Vân Miên thở dài, nói:”Điều tâm sự năm xưa chỉ là một ước nguyện, mong chi thành sứ thực? Bây giờ chị chỉ mong mẹ già chẳng đuổi đi, cho được ở lại đây làm bạn mãi mãi thì chị đã toại nguyện lắm rồi, đâu còn mơ ước chi tới điều tâm sự năm xưa? Từ trước tới nay, ngày nào chị cũng làm việc vất vả mà có ai để ý tới đâu? Bây giờ, mới làm việc có một chút mà đã được mẹ già thương xót, chị thấy ấm lòng lắm!”

Vân Thê liền chạy lên trình lại với Chân bà những điều Vân Miên vừa nói, rồi thưa:”Chị em con đã nguyện được cùng lấy một chồng, xin mẹ chấp thuận cho!”

Chân bà nói:”Mẹ chỉ sợ bây giờ thì muốn thế nhưng sau này lại hối hận thôi!” Vân Thê nói:”Xin mẹ đừng lo! Chẳng bao giờ chị em con dám hối hận cả!” Chân bà nói:”Mẹ khó tin lắm. Nếu thực lòng muốn thế thì phải thắp hương thề nguyền! Có thế, mẹ mới tạm tin!” Vân Thê bèn chạy đi kéo Vân Miên tới trước mặt Chân bà, xin thắp hương thề nguyền. Chân bà mỉm cười.

Sau khi Vân Thê với Vân Miên thắp hương thề nguyền, Chân bà liền sai tì nữ đi gọi Dục Sinh tới, nói:”Vân Thê với Vân Miên vừa thề nguyền trước mặt mẹ là hai chị em đã ưng thuận cùng lấy một chồng. Hôm nay tốt ngày, con hãy đi sửa soạn để tối nay làm lễ hợp cẩn với Vân Miên!” Dục Sinh vâng dạ mà lui.  

Tối ấy, chờ cho Dục Sinh và Vân Miên làm lễ hợp cẩn xong, Vân Thê dọn ra ngủ ở phòng riêng để phòng chung cho chồng với Vân Miên động phòng hoa chúc.

Vào phòng, Vân Miên nói với Dục Sinh:”Năm nay thiếp đã 23 tuổi, già rồi. Sở dĩ thiếp bằng lòng kết duyên với chàng là vì thiếp muốn làm con dâu của mẹ để phụng dưỡng mẹ, chứ chẳng phải là vì thiếp không chịu nổi cảnh cô đơn! Thú thực với chàng, thiếp vốn là con nhà khuê các mà tính lại không ưa chuyện phòng the! Nếu chàng bắt thiếp thù tiếp như gái giang hồ thì thiếp không chịu nổi đâu! Vì thế, xin chàng cho thiếp được nhờ Vân Thê gánh vác giùm bổn phận phòng the!” Dục Sinh chỉ ậm ừ.

Tối sau, Vân Miên đem chăn gối tới ngủ ở phòng Chân bà. Chân bà bảo Vân Miên phải về chung phòng với Dục Sinh song Vân Miên nhất định chẳng nghe. Chân bà bèn gọi Dục Sinh và Vân Thê tới phòng mình để giải quyết. Cuối cùng Vân Miên cũng phải chịu vào chung phòng với Dục Sinh mỗi tuần một lần. Thế rồi thành lệ.

Sáng nào, Vân Miên cũng vào dọn dẹp giường chiếu cho Chân bà. Chân bà giao hết mọi gia vụ cho Vân Miên trông nom quán xuyến, rồi trình lên.

Khi Chân ông còn sống, Chân bà thường đánh cờ với chồng. Từ ngày Chân ông mất, Chân bà rất cô đơn, chẳng đánh cờ nữa. Nay được Vân Miên về làm dâu, khi nào Vân Miên có thì giờ rảnh rỗi, Chân bà lại gọi vào phòng đánh cờ với mình.

          Tối nào cũng vậy, sau khi cơm nước, Chân bà lại thắp đèn, pha trà, gọi con trai và hai con dâu vào phòng khách, ngồi uống trà nói chuyện và bảo hai con dâu gảy đàn cho nghe, tới nửa đêm mới bãi. Chân bà thường nói với gia nhân:”Ta vui quá! Kể cả lúc phu quân ta còn sống, cũng chưa có hồi nào ta được vui như hồi này!” Thấy Vân Miên giỏi giang tháo vát, Chân bà cứ ngờ rằng Vân Miên chẳng phải là chị ruột của Vân Thê.

          Một hôm, Chân bà hỏi Vân Miên:”Hai chị em con mồ côi cha mẹ từ hồi còn nhỏ, vậy ai đã dạy con viết chữ, tính toán, gảy đàn, đánh cờ?” Vân Miên cười, đáp:”Bây giờ con phải thú thực với mẹ rằng con với Vân Thê chẳng phải là hai chị em ruột mà chỉ là sư tỉ, sư muội, cùng theo học một sư phụ!” Chân bà cũng cười, nói:”Mẹ cũng đã ngờ như thế từ lâu vì thấy con khác Vân Thê quá!” Vân Miên hỏi: ”Nhà con lấy đạo cô làm vợ, mẹ có buồn không?” Chân bà cười, đáp:“Trước kia thì mẹ buồn vì chẳng muốn cho con trai mình lấy đạo cô làm vợ, nhưng bây giờ thì mẹ lại vui vì được tới hai đạo cô về làm dâu! Lúc Dục Sinh mới lên 10, có thầy số tới nhà đoán là khi trưởng thành thế nào Dục Sinh cũng sẽ lấy đạo cô làm vợ. Lúc đó bố chồng con với mẹ đều cười, chẳng tin. Nay thì mẹ thấy số trời đã định, chẳng chạy đi đâu được!”

          Năm sau, Dục Sinh lại ứng thí rồi lại hỏng. Thấy con buồn, Chân bà gọi vào phòng, nói:”Nhà ta tuy chẳng phải là cự phú, song cũng có được ba trăm mẫu ruộng. Nay nhà ta lại có cái may mắn là được Vân Miên về làm dâu, trông nom thu vén cho, nên gia tư mỗi ngày một khá, mọi người trong nhà đều được ấm no. Con lại được tới hai vợ, cùng ở một nhà với mẹ. Cả nhà đều được vui sống trong cảnh hạnh phúc đầm ấm. Vậy thì con cần chi phải đi tìm công danh phú quý ở đâu nữa?” Nghe mẹ nói, Dục Sinh bèn quyết tâm bỏ hẳn việc học hành thi cử.

          Về sau, Vân Miên sanh được một trai, một gái, còn Vân Thê thì sanh được một gái, ba trai. Khi lớn lên, các con của Dục Sinh đều thi đậu vào học ở trường huyện. Đứa con trai lớn là con của Vân Miên, về sau đi thi hương, đậu cử nhân.

Chân bà vui sống với các con các cháu, thọ đến ngoài 80 tuổi mới mất.

GS Đàm Quang Hưng
Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas

www.ninh-hoa.com