Tuyển Tập:

 LIÊU TRAI CHÍ DỊ

GS Đàm Quang Hưng

Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas
 

056. VƯƠNG QUẾ AM 

Mã anh hoa hạ trúc ly tà          Mộng cảnh tầm lai lộ bất soa

Tái đắc mỹ nhân giang thượng khứ    Cựu đình nhiêu xứ lãng như hoa

 056. NÓI ĐÙA, TƯỞNG THỰC

          Huyện Đại Danh, tỉnh Hà Bắc, có gia đình họ Vương, dòng dõi thế tộc. Ông bà Vương chỉ có một con trai, tên Quế Am. Năm Quế Am 22 tuổi, hai ông bà cùng mất, để lại cho Quế Am một gia tài khá lớn. Sinh thời, Vương ông là bạn thân của quan thái bộc họ Từ ở thủ phủ Chấn Giang, tỉnh Giang Tô.   

          Ba năm sau.

          Một hôm có việc phải xuống Hà Nam, Quế Am ra bến Đại Danh thuê thuyền xuôi nam. Khi thuyền cập bến Hà Nam, Quế Am mở bọc lấy tiền trả chủ thuyền rồi xách bọc lên bờ. Đảo mắt nhìn quanh, Quế Am thấy trên bờ, người đông như kiến, chen vai thích cánh, dưới bến thuyền tựa lá tre, san sát liền nhau. Chợt thấy ở một chiếc thuyền có một nữ lang ngồi thêu giày, Quế Am liếc mắt nhìn. Thấy nữ lang là một giai nhân cực kỳ diễm lệ, Quế Am động tâm, nhìn chẳng chớp mắt. Tuy biết ở trên bờ có người đang nhìn mình, nữ lang vẫn giả như chẳng biết.

          Quế Am bèn cất giọng ngâm bài Gái Lạc Dương thêu giày trong cổng của một thi sĩ đương thời, cốt để nữ lang nghe tiếng. Biết người trên bờ đang ngâm thơ ghẹo mình, nữ lang cũng chỉ ngửng đầu liếc mắt nhìn rồi lại cúi đầu, cặm cụi thêu giày.

          Thấy nữ lang nhìn mình, Quế Am bủn rủn tay chân, mê mẩn tâm thần. Lát sau, khi đã định thần, Quế Am mở bọc lấy một đĩnh vàng, ném xuống thuyền, ngay cạnh nữ lang. Nữ lang nhặt lấy, ném lên bờ, tựa như chẳng biết đó là vàng. Quế Am nhặt vàng cất vào bọc, rồi lấy một xuyến vàng ném xuống. Nữ lang cứ làm ngơ, tựa như chẳng biết có chiếc xuyến ném xuống cạnh mình.

          Đang nghĩ cách khiến cho nữ lang phải chú ý tới mình, bỗng Quế Am thấy một ông lão từ trên bờ bước xuống thuyền. Thầm đoán ông lão là thân phụ của nữ lang, Quế Am đâm ra lo rằng ông lão sẽ nhìn thấy chiếc xuyến. Đang nghĩ cách đối phó với cảnh tình bất lợi, bỗng Quế Am thấy nữ lang lấy một đôi giày thêu đặt phủ lên chiếc xuyến. Mừng quá, Quế Am thầm cám ơn nữ lang.

          Bỗng thấy ông lão nhổ neo, lái thuyền ngược bắc, Quế Am cứ đứng thẫn thờ nhìn theo. Như chợt nhớ ra điều gì, Quế Am vội chạy xuống thuyền cũ, thuê chủ thuyền đuổi theo thuyền ông lão.  Chủ thuyền thuận đuổi theo song vì thuyền ông lão lướt nhanh quá, chủ thuyền phải quay lại.

Thu xếp xong công việc, Quế Am thuê thuyền ngược bắc. Về nhà, hình bóng nữ lang cứ ám ảnh tâm trí suốt ngày đêm, kể cả lúc ăn lúc ngủ. Quế Am cố công dò hỏi tin tức của nữ lang song chẳng được tin tức gì. 

          Năm sau.

          Một hôm có việc phải xuống Hà Nam, Quế Am quyết tâm đem theo nhiều tiền để ở lại lâu ngày tìm kiếm nữ lang. Thu xếp xong công việc, Quế Am mua hẳn một chiếc thuyền, thả neo ở bến mà cư ngụ. Hàng ngày, Quế Am chỉ ngồi quan sát thuyền bè ngược xuôi qua bến, cầu Trời khấn Phật cho mình được gặp lại nữ lang.

          Nửa năm sau, Quế Am thuộc lòng từng cột buồm, từng mái chèo của mỗi con thuyền ngược xuôi qua bến song vẫn chưa dò hỏi được tin tức nữ lang. Nửa năm sau nữa, tiền lưng đã cạn, Quế Am đành phải thuê người lái thuyền ngược bắc. Về nhà, Quế Am cứ thẫn thờ như kẻ mất hồn, suốt ngày thở vắn than dài, chẳng lúc nào quên được hình bóng nữ lang.

Một đêm, thả bộ dọc theo một bờ sông lạ, Quế Am lạc bước vào một tiểu thôn. Đi qua mấy ngôi nhà quay mặt về hướng bắc, Quế Am thấy một cổng gỗ quay mặt về hướng nam, trong có treo một bức rèm trúc. Đưa mắt nhìn qua rèm, thấy một khu vườn, Quế Am nghĩ là công viên, bèn bước vào coi. Thấy khu vườn trồng toàn cây mã anh, tơ hồng giăng đầy cành, giống hệt khu vườn tả trong bài Cây mã anh trồng trong cổng gỗ của một thi sĩ đương thời, Quế Am thầm nghĩ chắc tác giả bài thơ ấy đã phải đặt chân tới chốn này!

Bước vào trong, thấy ở cuối vườn có một hàng rào lau sậy, Quế Am băng qua thì thấy có một ngôi nhà ba gian, cũng quay mặt về hướng nam, cửa đóng im lìm. Bước tới bụi chuối ở đầu hồi phía đông, lén dòm qua cửa sổ, thấy trong phòng có một giá áo trên có treo một chiếc quần thêu, biết là phòng riêng của phụ nữ, Quế Am kinh hãi, vội quay người trở ra.

Đang quay trở ra, bỗng nghe có tiếng cửa mở, Quế Am đưa mắt nhìn thì thấy một nữ lang, điểm trang sơ sài, từ trong phòng chạy ra, đảo mắt nhìn quanh, tựa như đang kiếm kẻ dòm lén. Nhận ra nữ lang chính là giai nhân ở bến Hà Nam hai năm về trước, Quế Am mừng quá, vội chắp tay vái chào, nói: “Bấy lâu, tiểu sinh vẫn dò hỏi tin tức của nương tử song chẳng được tin tức gì! Bữa nay tình cờ lại được gặp nương tử ở chốn này, chẳng hay nương tử có nhận ra tiểu sinh là ai chăng?” Đang chờ nữ lang đáp lời, bỗng thấy ông lão lái thuyền năm xưa từ ngoài vườn bước vào sân, Quế Am kinh hãi, giật mình tỉnh giấc, mới biết là mình nằm chiêm bao.

Tiếc giấc mộng, Quế Am lại nhắm mắt ngủ, hy vọng được thấy lại mộng cảnh cũ, song chẳng thấy gì. Tuy nhiên, Quế Am vẫn tin rằng giấc mộng là một điềm lành, báo trước rằng mình sắp được gặp lại giai nhân. Tin rằng nếu có người khác biết được chuyện nằm mộng của mình thì giấc mộng sẽ chẳng thành, Quế Am quyết tâm giấu kín câu chuyện.

Năm sau. Một hôm Quế Am có việc phải đi Chấn Giang. Tới nơi, vào quán trọ, Quế Am viết thiếp trình với Từ thái bộc rằng mình vừa tới Chấn Giang và khất rằng sau khi thu xếp xong công việc, sẽ xin tới thăm thái bộc. Sau đó, Quế Am thuê người đưa thiếp tới nhà thái bộc. Nhận được thiếp, thái bộc mừng lắm, vội sai gia nhân tìm tới quán trọ, mời Quế Am 5 hôm nữa, tới nhà mình dự tiệc vào buổi trưa. Quế Am nhờ gia nhân về trình lại với thái bộc rằng mình sẽ xin tuân lệnh. Mới được 3 hôm, Quế Am đã thu xếp xong công việc nên phải lưu lại quán trọ thêm 2 hôm để chờ ngày tới nhà thái bộc.

Đúng ngày, Quế Am dậy sớm sửa soạn y phục rồi cưỡi ngựa tới nhà thái bộc. Vì còn sớm, Quế Am buông cương cho ngựa bước tự do. Lát sau, ngựa lạc vào một tiểu thôn. Thấy hiện cảnh phảng phất như mộng cảnh năm ngoái, Quế Am bèn rong ngựa tới chiếc cổng gỗ bỏ ngỏ thì thấy trong cổng có treo một bức rèm trúc. Đưa mắt nhìn qua rèm, thấy một khu vườn trồng toàn cây mã anh, Quế Am vừa kinh ngạc, vừa hồi hộp, vội rong ngựa vào vườn. Thấy ở cuối vườn có một hàng rào lau sậy với một ngôi nhà ba gian giống hệt như trong mộng cảnh, Quế Am càng tin rằng giấc mộng năm ngoái là một điềm báo trước, nên xuống ngựa, dắt qua hàng rào, buộc ở góc sân, rồi bước tới đầu hồi phía đông, lén dòm qua cửa sổ.

Thấy một nữ lang đang ngồi điểm trang ở trong phòng, Quế Am định thần nhìn kỹ thì thấy chính là giai nhân ở bến Hà Nam ba năm về trước. Biết có kẻ dòm lén, nữ lang bèn lớn tiếng quát:“Kẻ kia là ai mà dám tự tiện xông vào nhà người ta như thế?” rồi đứng dậy, chạy ra đóng sập cửa sổ xuống. Chẳng biết là mình đang tỉnh hay mơ, Quế Am cũng cứ đáp:“Nương tử chẳng nhận ra kẻ đã ném chiếc xuyến xuống thuyền nương tử ba năm về trước hay sao?” Vừa dứt lời, Quế Am liền nghe thấy tiếng nữ lang nói vọng ra:“Ủa! Thế ra công tử là người ở bến Hà Nam năm nọ đó sao? Công tử đi đâu mà lại lạc tới đây?” Đáp:“Tiểu sinh cưỡi ngựa đi thăm người quen, chẳng dè lại lạc tới đây! Thấy hiện cảnh giống hệt một mộng cảnh năm ngoái, tiểu sinh đánh bạo vào đây tìm nương tử!” Hỏi:“Quý tính là chi?” Đáp:“ Tiểu sinh họ Vương, tên Quế Am!” Hỏi:“Quý quán ở đâu?” Đáp:“Tiểu sinh ở huyện Đại Danh, tỉnh Hà Bắc!” Hỏi:“Lệnh tôn làm gì?” Đáp:“Trước kia, gia phụ là một triều quan, song nay đã thất lộc!” Hỏi:“Lệnh đường còn tại thế chăng?” Đáp:“Gia mẫu cũng đã mất từ lâu!” Nói:“Là con quan, công tử muốn tìm bao nhiêu giai nhân mà chẳng được, cần chi phải tới đây tìm thiếp?” Đáp:“Nương tử lầm rồi! Nếu chẳng bị đau khổ vì nương tử từng giây từng phút trong suốt ba năm qua thì giờ đây tiểu sinh đã có gia thất rồi!” Nói:“Thiếp nói thế thôi, chứ thiếp cũng biết là công tử có cảm tình với thiếp! Năm xưa, thoáng thấy tướng mạo công tử, thiếp đã đoán là người chung thủy! Vì thế, thiếp tin là thế nào rồi công tử cũng sẽ tới đây tìm thiếp. Gần đây, có mấy người tới làm mai, cha thiếp hỏi ý, thiếp đều từ chối! Giờ đây, nghe giọng nói chân thành của công tử, thiếp lại càng tin là mình đoán đúng!” Hỏi:“Chiếc xuyến năm xưa, nương tử còn giữ không?” Đáp:“Vẫn còn đây!” Hỏi:“Song thân nương tử đâu?” Đáp: “Gia mẫu mất rồi, còn gia phụ thì sang thăm bên ngoại! May cho công tử, chứ nếu gia phụ ở nhà thì chắc là công tử sẽ bị rắc rối to!” Hỏi:“Tiểu sinh muốn được kết nghĩa phu thê cùng nương tử, chẳng hay ý nương tử thế nào?” Đáp:“Nếu công tử nhờ bà mối tới đây thưa chuyện cùng gia phụ để người hỏi ý thiếp thì thiếp sẽ xin vâng! Còn nếu công tử muốn thiếp bỏ nhà trốn theo công tử thì thiếp chẳng thể nào vâng lời được!” Hỏi:“Nương tử có thể trình lại việc này với lệnh tôn chăng?” Đáp:“Chẳng thể được! Thôi, công tử về đi, kẻo gia phụ về bất thần thì thiếp chẳng biết phải ăn nói làm sao!” Vì sung sướng quá, Quế Am đâm ra nể sợ nữ lang, nên khi nghe nữ lang giục về, Quế Am vội tháo ngựa cưỡi đi, quên bẵng những điều mình định hỏi.

Bỗng nghe thấy tiếng nữ lang gọi:“Vương công tử!” Quế Am dừng cương, hỏi: “Nương tử muốn dạy bảo điều chi?” Nữ lang hỏi:“Công tử đã biết tên thiếp chưa?” Như người tỉnh mộng, Quế Am đáp:“Thưa chưa! Vì đột nhiên tâm trí bị u mê, tiểu sinh chẳng nhớ là mình định hỏi nương tử những điều gì nữa!” Nữ lang nói:“Tên thiếp là Vân Nương!” Quế Am nhẩm kỹ rồi lại dợm cưỡi ngựa đi. Vân Nương lại hỏi:“Thế công tử đã biết họ tên gia phụ chưa?” Đáp: “Cũng chưa!” Nói:“Gia phụ họ Mạnh, tên Giang Ly!” Quế Am lại nhẩm kỹ rồi cưỡi ngựa đi.

Tới nhà thái bộc, Quế Am buộc ngựa ở ngoài cổng rồi vào trình diện. Thái bộc vồn vã đón tiếp, giới thiệu với trưởng nam Từ Đại, rồi hỏi thăm về gia cảnh. Lát sau, thái bộc bảo Quế Am cùng nhập tiệc với mình và Từ Đại. Vì tâm trí để tận đâu đâu nên trong tiệc, thái bộc và Từ Đại hỏi câu gì thì Quế Am trả lời câu ấy chứ chẳng hề khơi chuyện trước. Thấy thế, thái bộc nghĩ rằng Quế Am là người ít nói. Tiệc tan, Quế Am đứng dậy xin cáo biệt. Cha con thái bộc bèn tiễn Quế Am ra về.

Dọc đường về, khi cưỡi ngựa qua nhà Mạnh ông, thầm nghĩ chắc giờ này Mạnh ông đã về, Quế Am bèn chỉnh lại y phục rồi ghé vào xin gặp.

Đang ngồi trong phòng khách, chợt thấy một công tử ăn mặc sang trọng bước vào nhà, Mạnh ông chạy ra hỏi:“Công tử là ai?” Quế Am đáp:“Thưa lão trượng tiểu sinh là một học trò ở huyện Đại Danh, tỉnh Hà Bắc, họ Vương, tên Quế Am!” Hỏi: “Công tử tới tệ xá có chuyện chi?” Đáp:“Tiểu sinh mạo muội tới đây để xin được thưa chuyện cùng lão trượng!” Thấy khách phong nhã, lễ độ, Mạnh ông mời vào nhà.

Sau một tuần trà, Mạnh ông hỏi:“Công tử có chuyện chi muốn nói?” Đáp: “Thưa lão trượng, cách đây hơn ba năm, một hôm tình cờ tiểu sinh được nhìn thấy lệnh ái ngồi thêu giày trên một chiếc thuyền đậu ở bến Hà Nam. Tiểu sinh chưa được làm quen với lệnh ái thì lão trượng đã cho thuyền ngược bắc. Trong suốt ba năm qua, tiểu sinh vẫn để tâm dò hỏi nơi cư trú của lão trượng! Nay có việc tới Chấn Giang, tình cờ được biết lão trượng cư trú ở chốn này, tiểu sinh mạo muội tới đây để xin lão trượng nhận cho làm tế tử!” Hỏi:“Xin công tử cho biết lệnh tôn là ai?” Đáp: “Thưa lão trượng, gia phụ trước kia làm triều quan, nay đã thất lộc!” Hỏi:“Thế còn lệnh đường?” Đáp:“Thưa lão trượng, gia mẫu mất đã từ lâu!”

Đột nhiên, Quế Am đứng bật dậy, nói:“Xin lão trượng cho phép tiểu sinh được ra lấy sính lễ đem vào!” Mạnh ông vội ngăn lại, nói:“Xin công tử cảm phiền, lão phu vừa nhận gả tiện nữ cho kẻ khác mất rồi!” Nghe thấy thế, Quế Am choáng váng mặt mày, cứ đứng ngây người như tượng gỗ. Lát sau, như tỉnh cơn mê, Quế Am đành chắp tay vái chào Mạnh ông, xin phép ra về. Mạnh ông bèn đứng dậy tiễn khách.

Về quán trọ, Quế Am cứ thắc mắc chẳng hiểu lời nói của Mạnh ông là thực hay hư, nên trằn trọc suốt đêm. Chợt nghĩ có thể là vì mình đường đột tới nhà, chẳng nhờ người mối lái, khiến Mạnh ông tức giận mà từ chối khéo chăng, Quế Am lại thấy còn hy vọng, tinh thần phấn khởi. Quế Am bèn nằm suy nghĩ xem mình nên nhờ ai làm mối. Thoạt tiên, thấy ở Chấn Giang, ngoài Từ thái bộc, mình chẳng quen ai, Quế Am nảy ý muốn nhờ thái bộc. Nhưng rồi, lại sợ thái bộc cười là con nhà thế tộc mà đi hỏi cưới con nhà chủ thuyền, Quế Am lại ngập ngừng. Rồi lại tự hỏi nếu chẳng nhờ thái bộc thì biết nhờ ai, Quế Am mới quyết tâm tới nhờ thái bộc.

Sáng sau, Quế Am dậy sớm sửa soạn y phục, cưỡi ngựa tới nhà thái bộc trình bày câu chuyện Vân Nương, rồi thưa:“Thưa thế phụ, vì gia nghiêm mất sớm nên xin thế phụ thay gia nghiêm mà lo giùm việc trăm năm cho tiểu điệt!” Thái bộc hỏi:“Thế thân phụ của Vân Nương là ai?” Đáp:“Thưa thế phụ, là Mạnh ông, húy Giang Ly!” Giật mình, thái bộc nói:“Tưởng ai chứ Mạnh Giang Ly là người em bên ngoại của ta! Hiền điệt muốn làm rể nhà ấy thì để ta nói cho!” Hỏi:“Thưa thế phụ, Mạnh ông có liên hệ với thế phụ ra sao?” Đáp:“Tổ phụ của Giang Ly là bào đệ của tổ mẫu ta!” Rồi tiếp:“Sao chẳng nói với ta từ trước mà lại đường đột tới nhà Giang Ly cho sinh chuyện?” Đáp:“Vì tiểu điệt sợ thế phụ cười là con nhà thế tộc mà đi hỏi cưới con nhà chủ thuyền!” Nghe thấy thế, bỗng thái bộc tỏ vẻ hoài nghi, nói:“Chẳng biết Giang Ly mà hiền điệt nói đây có phải là người em bên ngoại của ta không? Tuy em ta nghèo thực song đâu có làm nghề chủ thuyền? Trong thiên hạ thiếu gì người trùng họ, trùng tên! Hay là hiền điệt lầm chăng? Thôi, để ta cho người đi dò hỏi xem sao?” Rồi thái bộc gọi trưởng nam lên, dặn dò cặn kẽ mọi điều, sai tới nhà Mạnh ông.

Vâng lệnh cha, Từ Đại cưỡi ngựa tới nhà Mạnh ông. Nhận ra Mạnh ông đúng là cậu họ của mình, Từ Đại bèn chắp tay vái chào rồi lên tiếng:“Thưa cữu phụ, gia phụ sai tiểu điệt tới đây để hỏi xem cữu phụ đã nhận gả Vân muội cho ai chưa?” Mạnh ông đáp:“Chưa! Song quan thái bộc hỏi để làm chi?” Từ Đại đáp:“Thưa cữu phụ, gia phụ muốn xin cữu phụ gả Vân muội cho con của người bạn gia phụ!” Hỏi: “Công tử ấy tên chi?” Đáp:“Thưa cữu phụ, tên Quế Am, họ Vương!” Hỏi:“Có phải là công tử hôm qua đã tới đây để xin hỏi cưới em Vân Nương đó không?” Đáp:“Dạ, thưa phải!” Nói:“Ta đã trả lời cho công tử biết rồi mà!” Đáp:“Thưa cữu phụ, nhưng hôm qua cữu phụ lại nói là cữu phụ đã nhận gả Vân muội cho kẻ khác mất rồi!” Mạnh ông cười, nói:“Vì công tử coi thường gia đình ta quá, tự nhiên sồng sộc tới nhà ta, chẳng nhờ ai mối lái. Vả lại, công tử nói là chưa có gia thất song ta cũng chẳng tin, chỉ sợ công tử muốn lấy em Vân Nương về làm thứ thất mà thôi! Rồi lại còn việc công tử đang ngồi nói chuyện với ta mà đứng bật dậy, đòi ra lưng ngựa lấy sính lễ đem vào. Chắc công tử nghĩ rằng ta nghèo, thấy vàng ắt phải động tâm nên mới có hành động như thế! Tuy ta nghèo thực song ta chẳng tham tiền, chẳng muốn gả em Vân Nương như bán đồ vật! Nay công tử đã phải tới nhờ quan thái bộc đứng ra làm mối thì ta tin là công tử chưa có gia thất. Tuy nhiên, em Vân Nương bướng bỉnh lắm. Mấy đám con nhà tử tế tới hỏi, em đều từ chối. Vậy hiền điệt hãy ngồi đây chơi để ta vào hỏi ý em xem sao? Có thế nào, ta sẽ ra trả lời cho hiền điệt biết để về trình lại với quan thái bộc!” Nói xong, Mạnh ông đứng dậy, vào nhà trong.

Lát sau, Mạnh ông trở ra, nói:“Hiền điệt về trình lại với quan thái bộc rằng ta xin tuân lệnh!” Từ Đại nói:“Vì Quế Am sắp phải về Hà Bắc, kính xin cữu phụ ấn định cho hai ngày nạp thái và nghênh hôn để tiểu điệt về trình lại với gia phụ!” Mạnh ông bèn lấy lịch ra chọn hai ngày rồi nói cho Từ Đại hay. Từ Đại bèn cám ơn Mạnh ông rồi xin phép ra về.

Tới nhà, Từ Đại trình lại với cha. Thái bộc cho gọi Quế Am lên, báo tin cho biết rồi nói:“Bây giờ, ta cho hiền điệt mượn một căn phòng ở nhà ta mà làm lễ nghênh hôn. Cưới xong, ở lại đây chơi ít bữa rồi hãy dắt vợ về Hà Bắc!” Nghe thấy thế, Quế Am cực kỳ sung sướng, cám ơn thái bộc rối rít rồi xin phép được ra chợ sắm sửa nữ trang cho Vân Nương.

Đến ngày nạp thái, thái bộc dẫn Quế Am tới nhà Mạnh ông nạp sính lễ. Đến ngày nghênh hôn, thái bộc sai gia nhân dựng rạp, tổ chức lễ cưới thực linh đình, rồi dẫn Quế Am cùng khách khứa, gia nhân tới nhà Mạnh ông đón dâu. Đến tối, tiệc cưới thực náo nhiệt. Đến đêm, vợ chồng Quế Am làm lễ hợp cẩn, rất tương đắc.

Ba hôm sau, Quế Am xin thái bộc cho mình đưa vợ về Hà Bắc. Thái bộc ưng thuận, sai Từ Đại tiễn hai vợ chồng ra tận bến sông.

Đêm ấy, nằm trong khoang thuyền, hai vợ chồng thủ thỉ ôn chuyện cũ. Quế Am hỏi:“Nàng còn nhớ hôm chúng mình mới gặp nhau, ta ném chiếc xuyến xuống thuyền nàng hay không?” Vân Nương đáp:“Nhớ chứ! Hôm ấy, thoạt nhìn thấy lang quân, thiếp đã nghĩ lang quân là một nho sinh phong nhã, nên muốn làm quen. Thế nhưng, khi thấy lang quân ném vàng với xuyến xuống thuyền, thiếp lại nghĩ lang quân là một kẻ khinh bạc, chuyên dùng của cải để rủ rê đãng phụ, nên thiếp đổi ý, chẳng muốn làm quen nữa. Tuy nhà nghèo, song cha thiếp vẫn dạy chẳng được tham của phù vân. Lúc ấy, thiếp cười là lang quân có mắt mà chẳng có ngươi, toan lấy vàng để làm chuyển lòng thiếp! Cha thiếp mà nhìn thấy chiếc xuyến ấy thì chắc là lang quân đã bị rắc rối to rồi, đâu còn có ngày hôm nay? Lang quân đã thấy thiếp thương chồng chưa?” Chẳng đáp, Quế Am chỉ hỏi:“Hôm ấy, cha lái chiếc thuyền của ai?” Đáp:“Lái chiếc thuyền mà cha thiếp thuê ở bến Chấn Giang!” Hỏi:“Vừa từ trên bờ xuống, sao cha đã vội lái thuyền đi đâu?” Đáp:“Cha thiếp lái lên Giang Bắc để thăm chú Giang Đoài, bào đệ của cha thiếp!” Hỏi:“Thế sao hôm ta tới xin hỏi nàng, cha lại nói là đã nhận gả nàng cho kẻ khác mất rồi?” Đáp:“Vì cha thiếp ngờ rằng lang quân đã có chính thất, chỉ muốn lấy thiếp về làm thứ thất mà thôi!” Bỗng Quế Am phá lên cười mà nói:“Cha tinh thực! Chỉ có nàng ngây thơ nên mới bị mắc bẫy của ta!” Vân Nương hỏi:“Bẫy gì?” Quế Am chẳng đáp. Vân Nương cứ gặng hỏi mãi:“Bẫy gì?” Bấy giờ Quế Am mới mỉm cười mà đáp:“Bẫy lường gạt!” Hỏi:“Lường gạt cái gì?” Đáp:“Lường gạt nàng là ta chưa có chính thất! Bây giờ ván đã đóng thuyền, chúng mình cũng sắp về tới nhà, ta chẳng thể giấu nàng được nữa, phải thú thực với nàng rằng ta đã có chính thất!” Chẳng tin, Vân Nương nói:“Làm chi có chuyện ấy? Lang quân chỉ nói đùa!” Nghiêm nét mặt, Quế Am đáp:“Ta nói thực! Chính thất của ta tên Phong Nương, con quan thượng thư họ Ngô ở kinh đô!” Nghe nói, Vân Nương thất sắc, chỉ nằm im lặng. Lát sau, bỗng Vân Nương vùng dậy, chạy vọt lên mui. Cực kỳ kinh hãi, Quế Am cũng vùng dậy, chạy lên theo. Vừa lên tới mui, bỗng nghe có tiếng người nhảy ùm xuống nước, Quế Am vội tri hô ầm ĩ, khiến cả thuyền huyên náo, kinh hoàng. Chủ thuyền vội sai bốn chân sào nhảy xuống tìm vớt Vân Nương, song vì đêm tối, chẳng ai thấy Vân Nương đâu, mà chỉ thấy ánh sao lấp lánh trên khắp mặt sông. Chủ thuyền bèn cho thả neo để tìm vớt.

Cực kỳ hối hận về việc nói đùa với vợ để xảy ra nông nỗi ấy, Quế Am chẳng dám hé môi nói cho ai biết, chỉ ngồi trên mui thuyền, ôm đầu mà khóc suốt đêm.

Sáng sau, Quế Am bỏ tiền ra nhờ chủ thuyền thuê thợ lặn mò vớt Vân Nương song thợ lặn mò từ sáng đến chiều cũng chẳng thấy Vân Nương. Đến tối, chủ thuyền đành cho thuyền nhổ neo lên đường.

Về tới Đại Danh, Quế Am buồn bã, bỏ ăn bỏ ngủ. Khi người lão bộc thân tín lân la tới hỏi nguyên do, Quế Am bèn thuật cho nghe. Rồi Quế Am lại lo đến chuyện khi Mạnh ông tới thăm, chẳng biết mình phải đối đáp ra sao? May thay, vì đang bận việc nhà, Mạnh ông chưa có thì giờ liên lạc với con gái và con rể.

Buồn quá, Quế Am bèn giao hết gia vụ cho lão bộc rồi xuống Hà Nam thăm người chị ruột, có chồng làm quan ở đó. Thấy em buồn, chị hỏi nguyên do. Em bèn thuật hết đầu đuôi. Nghe xong, chị bảo em cứ ở lại chơi cho khuây khỏa, khi nào hết buồn hãy về.

Thời gian rồi cũng làm vơi mối sầu.

          Hai năm sau.

Quế Am xin phép anh chị cho mình trở về Hà Bắc. Thấy em đã hết buồn, chị để cho về.

          Dọc đường, Quế Am vào trú mưa dưới mái hiên của một ngôi nhà bên đường. Nhìn vào phòng khách, thấy có một bà vú đang bế một đứa bé, mà đứa bé cứ giơ hai tay ra đòi mình bế, Quế Am rất ngạc nhiên. Thế nhưng vì thấy đứa bé dễ thương, Quế Am bèn chạy vào xin bà vú cho mình bế nó ra hiên. Bà vú ưng thuận.

          Lát sau, bà vú ra xin lại đứa bé, song nó chẳng chịu theo bà vú nữa. Khi trời tạnh mưa, Quế Am bế đứa bé vào trả bà vú rồi khoác hành lý lên vai thì nó khóc thét lên, bập bẹ nói:“Bố đi rồi! Bố đi rồi!” Ngượng quá, bà vú mắng nó. Nó càng khóc lớn. Dỗ mãi nó cũng chẳng chịu nín, bà vú đành phải bế nó vào nhà trong.

Toan bước ra đường, bỗng Quế Am thấy một nữ lang bế đứa bé từ nhà trong bước ra phòng khách. Nhìn kỹ, Quế Am bàng hoàng cả người vì thấy nữ lang chính là vợ mình. Vân Nương lên tiếng:“Phụ tình lang! Để cục thịt này lại cho người ta! Bây giờ hãy đem nó đi đi!” Lúc đó Quế Am mới biết rằng đứa bé chính là con mình. Bị nỗi chua cay vò xé tâm can, Quế Am nói:“Trước kia ta chỉ nói đùa nàng chứ ta đã có chính thất nào đâu!” Vân Nương nói:“Chẳng thể tin được!” Quế Am bèn chỉ trời vạch đất mà thề, thuật lại hết mọi sự thực. Nghe xong, Vân Nương mới tin, rồi đổi giận làm buồn, nhìn Quế Am mà khóc. Quế Am cũng chảy nước mắt mà nói:“Nàng hãy thuật lại cho ta nghe mọi chuyện xảy ra cho nàng kể từ lúc nàng trầm mình xuống sông! Làm thế nào mà nàng còn sống sót để lưu lạc tới đây?” Vân Nương bèn thuật: “Chủ ngôi nhà này là Mạc ông với Mạc bà, cùng ngoài 60. Ông bà cư ngụ ở đây cùng với bà vú và một gia nhân. Hai năm về trước, ông bà sai gia nhân lái thuyền chở cả gia đình xuống Hà Nam du ngoạn. Lượt về, đúng vào đêm thiếp trầm mình, ông bà bảo gia nhân neo thuyền ở bên sông để nghỉ. Bị sóng cuốn đi, thân thiếp đụng vào thuyền của ông bà. Ông bà bèn sai gia nhân nhảy xuống vớt. Thấy thiếp còn thoi thóp, ông bà ra sức cứu. Tới gần sáng, thiếp tỉnh lại. Ông bà hỏi chuyện, thiếp thuật đầu đuôi. Ông bà bèn nhận thiếp làm con nuôi, chở về cho ở chung. Ba tháng sau, ông bà muốn gả chồng cho thiếp song thiếp chẳng thuận. Mười tháng sau, thiếp hạ sanh thằng bé này, đặt tên là Vương Ký Sinh. Hôm nay là sinh nhật đầu tiên của nó!” Quế Am bèn thở phào nhẹ nhõm rồi cởi bỏ hành lý trên vai mà nói:“Nàng hãy dắt ta vào nhà trong chào ông bà Mạc đi!” Vân Nương gật đầu rồi dắt Quế Am vào nhà trong.

Gặp ông bà Mạc, Quế Am vội chắp tay cúi đầu thi lễ. Ông bà cũng gật đầu đáp lễ. Nghe Vân Nương trình bày mọi chuyện, ông bà mừng lắm. Quế Am nói:“Tiểu sinh xin đa tạ ông bà đã thi ân cứu mạng cho tiện nội. Nay tiểu sinh xin ông bà cho tiểu sinh được nhận ông bà làm nhạc phụ mẫu!” Mạc ông nói:“Dĩ nhiên là vợ chồng lão phu phải ưng thuận rồi! Thế nhưng, hãy ở lại đây chơi một tuần rồi hãy đưa vợ con về!” Tuy muốn về ngay song vì nể lời Mạc ông, Quế Am đành ở lại. Tuần sau, Quế Am xin phép ông bà cho mình được đưa vợ con về Hà Bắc. Ông bà vui vẻ tiễn chân hai vợ chồng và đứa con ra về.

Ở nhà Quế Am, Mạnh ông tới chơi đã được hơn hai tháng. Khi mới tới, nghe người lão bộc thuật chuyện Vân Nương trầm mình, Mạnh ông hốt hoảng song vẫn chưa tin, nên nán ở lại, chờ Quế Am về để hỏi cho rõ đầu đuôi.

Sáng ấy, khi ra mở cổng, chợt thấy Quế Am dẫn một nữ lang với một đứa bé về nhà, người lão bộc hô hoán ầm ĩ. Cả nhà cùng vui mừng tíu tít, chạy ùa ra cổng đón chào. Vào phòng khách, khi nhìn thấy Mạnh ông, Quế Am vừa mừng vừa sợ, còn Vân Nương thì vừa tủi vừa mừng, chạy tới ôm chầm lấy cha mà khóc. Mạnh ông khuyên giải con rồi hỏi chuyện trầm mình. Vân Nương bèn thuật lại đầu đuôi cho cha nghe, khiến Mạnh ông quyết định ở lại thêm một tuần để chơi với con và cháu. Tuần sau, Mạnh ông ra về.

Từ đó, Quế Am và Vân Nương chung sống rất hạnh phúc trong cảnh gia đình đầm ấm, cạnh đứa con trai cùng người lão bộc và đám gia nhân.

Người đời thường nói:“Muốn được hưởng hạnh phúc lâu dài thì phải trải qua một khúc chông gai!” Phải chăng lời nói ấy là một lời chí lý?

GS Đàm Quang Hưng
Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas

www.ninh-hoa.com