

Khốn
khổ, bạn cũng trong số người đang nhiễm cúm, thân mỏi, đầu nhức, người
mệt, chân run. Đă thế, mũi chảy nước không ngừng, cổ họng c̣n đau rát,
và chốc chốc bạn ho những tràng dài. Hôm qua c̣n ho khan, hôm nay bạn
khạc ra đàm vàng. Một tuần trước lúc mới bị cúm sốt cao, nay may hết
sốt rồi.
Bạn đii khám bệnh, bác sĩ bảo bạn đang viêm ống phổi do cúm, nên ho
khạc ra đàm vàng. “Trời đất, bị viêm ống phổi, bác sĩ? Tôi chắc phải
dùng đến trụ sinh mới mau lành?”
Bác sĩ trả lời: “Không, trụ sinh chẳng giúp ǵ đâu, bạn ạ”.
I- Không cần dùng trụ sinh?
Viêm ống phổi cấp tính (acute bronchitis) là t́nh trạng viêm sưng mới
xảy ra của các ống phổi lớn (bronchus) trong phổi, khác với viêm ống
phổi kinh niên (chronic bronchitis) những người hút thuốc lá hay bị.
Viêm ống phổi kinh niên khiến người hút thuốc lá quanh năm ho hắng,
khạc nhổ. C̣n chúng ta, không hút thuốc, thỉnh thoảng có thể viêm ống
phổi cấp tính, ho khạc ra đàm, nhất là khi ta nhiễm cảm (cold) hoặc
cúm (flu). Nếu viêm ống phổi cấp tính mang dạng suyễn (acute asthmatic
bronchitis), ta c̣n kḥ khè như người hen suyễn, và
có thể thấy khó thở.
Viêm ống phổi cấp tính khiến ta ho lâu 10-20 ngày, khạc ra đàm có màu
trong, vàng hoặc xanh, thường do nhiễm trùng (infection). Song ấy chớ,
vừa nghe đến tiếng nhiễm trùng, bạn đừng vội nghĩ đến trụ sinh. Hầu
hết (90%) các trường hợp viêm ống phổi cấp tính do nhiễm gây bởi siêu
vi trùng (virus), những thứ trụ sinh chẳng đụng đến được. Trụ sinh chỉ
đánh các vi trùng (bacteria).
Nhiều siêu vi trùng hay gây viêm ống phổi: siêu vi trùng cúm
(influenza virus), hai siêu vi trùng cảm coronavirus và rhinovirus,
các siêu vi trùng khác như parainfluenza virus, adenovirus. V́ thế, ta
chẳng nên ngạc nhiên khi kết quả của nhiều khảo cứu đều cho thấy, dùng
trụ sinh để chữa viêm ống phổi cấp tính, viêm ống phổi cấp tính chẳng
mau hết hơn tí nào, so với không dùng trụ sinh.
Viêm ống phổi cấp tính là một trong những trường hợp bác sĩ hay dùng
trụ sinh không đúng nhất. Mọi tài liệu y khoa đều kêu gọi các bác sĩ
nên hết sức thận trọng khi sử dụng trụ sinh, v́ dùng trụ sinh bừa băi
khi không cần thiết, đưa đến một sự kiện đang được báo động đỏ: hiện
nhiều vi trùng, có con rất dữ, đă kháng nhiều loại trụ sinh. Người ta
lo ngại, có những bệnh nhiễm vi trùng (bacterial infection) nguy hiểm
sẽ không c̣n trụ sinh hiệu nghiệm để trị.
Không có tài liệu y khoa nào ủng hộ việc dùng trụ sinh để chữa viêm
ống phổi cấp tính, v́ thường bệnh do siêu vi, trụ sinh có ăn thua ǵ
đâu. Cho trụ sinh để chữa viêm ống phổi cấp tính đă không đúng, c̣n
khiến người bệnh tin rằng cứ cảm, cúm là phải cần đến trụ sinh, đưa
dẫn đến t́nh trạng trữ sẵn trụ sinh ở nhà, rồi chia cho người thân
quen dùng, người này một viên, người kia hai viên, lung tung cả lên.
Trụ sinh là loại thuốc rất quí chúng ta cần bảo vệ và dùng thực đúng.
Việc bác sĩ chiều cho trụ sinh khi người bệnh đến xin với lư do để sẵn
thuốc ở nhà thiệt là không đúng sách vở! (Rồi ghi làm sao trong hồ sơ
bệnh lư khi làm vậy, chắc chắn phải bịa ra một định bệnh không có thực
thôi, như vậy càng sai trái với việc làm của một bác sĩ!)
II- Chữa trị
Thế sau khi thăm khám bạn kỹ, bác sĩ bảo bạn bị viêm ống phổi cấp tính
do cúm? Đúng rồi, đến 90% các trường hợp cúm sẽ gây ho có đàm, tức
viêm ống phổi cấp tính. Cúm nó vẫn dữ hơn cảm. (V́ thế, chúng ta nên
chích ngừa cúm hàng năm.)
Không sao đâu bạn, cái ho của bạn, dù có đàm, màu vàng hoặc xanh đi
nữa, rồi cũng sẽ thuyên giảm dần trong ṿng 10-20 ngày. Nếu chỉ viêm
ống phổi cấp tính, không sưng phổi (pneumonia), ta không cần phải dùng
trụ sinh. (Sưng phổi là một câu chuyện khác hẳn: sưng phổi gây nóng
sốt, mạch nhanh, thở gấp, khám thấy phổi có những tiếng bất thường của
sưng phổi, chụp phim xác định đúng là sưng phổi.)
Thuốc xịt Atrovent có thể giúp ta bớt ho. Nếu viêm ống phổi dạng suyễn
(asthmatic bronchitis), ho nhiều và kḥ khe, khó thở như người bị
suyễn, ta dùng thêm các thuốc dăn cuống phổi (bronchodilators) như
Alupent, Albuterol, Proventil, ... C̣n thuốc ho? Theo những tài liệu y
học mới, thuốc ho không giúp ǵ nhiều trong trường hợp viêm ống phổi
cấp tính. Ho th́ ai cũng khổ và nóng ruột muốn nó mau hết, song đổi
hết thuốc ho này sang thuốc ho khác cũng vậy thôi, chúng đều không
giúp nhiều, có thể c̣n khiến ta ngầy ngật, dật dờ khó làm việc. Với
các cháu nhỏ hoặc các vị cao niên, thuốc ho c̣n có thể nguy hiểm,
khiến đầu óc mất sáng suốt, khó tiểu, té ngă, …
Ho lâu quá 3 tuần, ta cần t́m hiểu thêm các nguyên nhân khác như nước
sau mũi chảy xuống cổ họng (postnasal drip), suyễn (asthma), bệnh dội
ngược bao tử thực quản (gastroesophageal reflux disease) khiến ta ho
dai dẳng.
Viêm ống phổi cấp tính, thường do cảm, cúm, sẽ lui dần trong ṿng
10-20 ngày. Chúng ta hăy b́nh tâm, chờ cơ thể chúng ta nó tự giải
quyết vấn đề. Thuốc trụ sinh không cần đến, các thuốc ho không giúp
nhiều. Trường hợp viêm ống phổi cấp tính, kiên nhẫn là liều thuốc tốt
nhất.