BỆNH GOUT Bs Lê Ánh

 

 

 

Bệnh Gout (thường được gọi là bệnh thống phong) thuộc trong nhóm bệnh lắng tụ tinh thể (crystalline deposition disease).

 

Bệnh này là do sự lắng tụ tinh thể monosodium urate ở bao khớp, gân do tình trạng uric acid tăng cao trong máu, gây ra những đợt viêm khớp ngoại biên thường là các khớp chân tay, đặc biệt hay xảy ra ở ngón chân cái. Tình trạng viêm khớp là do những con bạch cầu được ví như các lính chiến đấu trong cơ thể con người đi thanh toán các tinh thể nói trên. Đây không phải là viêm khớp vì nhiễm trùng.

 

 Tình trạng viêm này có thể tái đi tái lại nhiều lần gây ra biến dạng các khớp bị gout nếu không được điều trị. Không phải tất cả những người có lượng uric acid cao trong máu là bị cơn gout, tuy nhiên nồng độ uric acid cao trong máu cao và kéo dài càng lâu thì nguy cơ bị gout cao hơn. Cơn gout có thể xảy ra vài ngày hoặc vài tuần, nhưng nếu không được điều trị, những cơn này sẽ xuất hiện thường hơn và gây ra biến dạng hủy khớp gây tàn phế.

 

I-Triệu chứng:

 Cơn gout cấp tính biểu hiện bằng các cơn đau ờ các khớp. Khớp bị sưng to, đỏ có khi sưng đỏ chuyển sang màu đỏ tím bầm. Khớp sưng to có thể có nước trong khớp, đặc biệt là ngón chân cái thường hay bị nhất. Tuy nhiên các khớp khác đều có thể bị. Cơn đau rất nặng được mô tả là rất dữ dội. Nhiều khi bệnh nhân không dám đắp mền, vì chỉ cần chạm nhẹ vào ngón chân đau cũng gây ra cơn đau rất khó chịu.

 

Cơn gout cấp tính sưng đỏ ngón chân cái  

 

Cơn gout cấp tính hay xảy ra sau một chấn thương nhẹ, nhưng thường sau bữa ăn linh đình với uống nhiều rượu. Trong vài khảo cứu cho thấy, trong cơn gout cấp tính nồng độ uric acid trong máu ở mức bình thường trong 30% số bệnh nhân.

 

 II- Chẩn đoán:

 Bác sĩ cho bệnh nhân thử nồng độ uric acid trong máu, bình thường <7ml/dl. Tuy nhiên, ở cơn gout khá đặc biệt, nên đôi khi có thể chẩn đoán qua hỏi bệnh sử và thăm khám bệnh nhân.

Hình XRay tổn thương xương dưới sụn khớp
ngón chân cái.

 Nếu lấy dịch khớp đem soi dưới kính hiển vi để thấy các tinh thể urate hình kim (needle-shaped) là chắc chắn nhất nhưng ít khi làm được.

 Chụp XRay khớp bị gout tái phát nhiều lần cho thấy hình ảnh tổn thương xương dưới sụn.

 

III- Điều trị:

Cơn gout cấp tính:

Cơn đau mới bắt đầu trong những giờ đầu (12-24 giờ),

Dùng thuốc giảm đau.

Dùng Colchicine, viên 0.6mg, không quá 1.2mg mỗi 2 giờ đến khi cơn đau bớt dần. Sau đó uống 1 viên mỗi ngày trong 1 tuần lễ. Cần thêm thuốc giảm đau Indomethacine, 50mg/6 giờ trong 2 ngày, sau đó 50mg/8giờ trong 3 ngày, và 2, 3 ngày tiếp theo, 25mg/24 giờ.

Nếu cơn gout vẫn không bớt, dùng Glucocorticoid tiêm vào khớp đang còn sưng. Nếu không tiêm vào khớp, dùng Prednisone 5mg, uống 4 viên ngày đầu, 3 viên ngày 2, 2 viên ngày 3, … ½ viên ngày thứ 4.

Nồng độ uric acid cao trong máu và thường xuất hiện cơn gout:

Dùng Allopurinol 100mg/ mỗi ngày. Nên uống nhiều nước.

 

IV- Tiến triển của bệnh:

Thường thì cơn gout cấp tính có thể đẩy lui bằng các thứ thuốc kể trên. Nếu bệnh nhân chịu theo cách điều trị và chấp nhận ăn kiêng thì có thể ngăn chận được bệnh nhưng nên nhớ rằng đây là loại bệnh không thể chữa dứt, nghĩa là bệnh nhân phải chấp nhận chế độ ăn kiêng và theo dõi bệnh suốt đời.

 

Nếu không điều trị hoặc để cơn gout xảy ra nhiều lần sẽ gây hủy khớp, gây tàn phế, lúc đó cần đến các phẫu thuật tái tạo lại khớp.

 

Khoảng 20% bệnh nhân bệnh gout bị sỏi thận do chính tinh thể urate lắng tụ gây ra sỏi làm tắc nghẻn đường tiết niệu, có thể dẫn đến gây suy chức năng thận, nhiễm trùng thận,... Một số bệnh nhân có các cục dưới da như ở vùng khuỷu tay, mắc cá,... gọi là các cục tophi ( một cục tophus) là do lắng tụ tinh thể urate, khi bể ra làm chảy ra một chất bột trắng giống như phấn.

 

V- Chế độ dinh dưỡng:

 

Thức ăn:

Kiêng tuyệt đối những thực phẩm giàu đạm có gốc purine như: Hải sản: tôm, tôm hùm, cua… Các loại thịt đỏ : Thịt trâu, thịt bò, cừu, dê, ngựa, thịt thú rừng,…Phủ tạng động vật: Lưỡi, lòng, tim, gan, thận, óc, . . Các loại trứng , nhất là các loại trứng đang phát triển thành phôi như trứng vịt lộn,…

 

Giảm bớt những thưc phẩm giàu đạm khác:

 Đạm động vật nói chung như: Thịt lợn, thịt chó, thịt gà, vịt,… Cá và các loại thủy sản như: cá tuna, lươn, ếch,…

 Đạm thực vật: Đậu hạt nói chung nhất là các loại đậu như đậu trắng, đậu đỏ, đậu xanh,… Các chế phẩm từ đậu nành, như sữa đậu nành,… nhìn chung ít làm tăng uric acd hơn các loại đậu chưa chế biến.

Kiêng tất cả các loại thực phẩm có tốc độ tăng trưởng nhanh như măng tre, măng tây, nấm, giá,… vì sẽ làm gia tăng tốc độ tổng hợp uric acid trong cơ thể.

Nên ăn các thực phẩm giàu chất xơ nói chung như dưa leo, củ sắn, cà chua,… giúp làm giảm quá trình hấp thụ đạm, làm giảm thoái hóa biến đạm để sinh năng lượng nên giảm sự hình thành uric acid.

 

Đồ uống:

Tuyệt đối không uống bất kỳ dạng chất cồn nào: Rượu, bia, cơm rượu, …

Hạn chế đồ uống có gaz, nước uống ngọt nhiều vì sẽ làm tăng nguy cơ béo phì, một trong những yếu tố tăng nặng bệnh gout.

Bớt dùng các đồ uống có tính toan như: nước cam, chanh, nước trái cây giàu vitamin C vì tăng nguy cơ kết tinh urate ở ống thận, tăng nguy cơ sỏi thận.

 

Nên uống nhiều nước, 2 đến 2.5 lít nước mỗi ngày.

Nên uống nước khoáng không gaz có độ kiềm cao giúp tăng đào thải uric acid và hạn chế sự kết tinh urate tại ống thận, làm giảm nguy cơ sỏi thận.

 

  

 

Tài liệu tham khảo:

http://mayoclinic.com/health/gout-diet/MY01137.

www.mayoclinic.com/gout/DS00090?DSECTION=treatments.

The Washington Manual-Manual of Medical Therapeutics-28th Edition-Department of Medicine, Washington University-School of Medicine, St Louis, Missouri, USA

 

 

 

Bác sĩ LÊ ÁNH
8/2016