trang thơ & truyện Dương Anh Sơn              |                 www.ninh-hoa.com

Dương Anh Sơn

 Giáo Sư Triết học
 Trung học Ninh Hòa
 Niên khóa 1973-1976
 Chỉ đạo lớp 12C, 74-75

 Sở thích viết và
chuyển dịch Thơ.

Đã xuất bản:

"Ảnh hưởng đạo Phật trong Đoạn Trường Tân Thanh" (2006) và

"Ức Trai Thi Tập của Nguyễn Trải" (dịch và chú giải 2009)

 


 
Hiện cư ngụ tại Việt Nam

 

 

 

 

 

 

THỜI KỲ SAU KHI BỊ TÙ OAN
MUỐN LUI VỀ ẨN DẬT
(Khoảng 1429 - 1437)
Dương Anh Sơn

   


 

 

Bài 76 :

 

 

ĐỀ TỪ TRỌNG PHỦ CANH ẨN ĐƯỜNG

徐仲甫耕
 

 

Khứ phạ phồn hoa đạp nhuyễn trần,        去怕繁花踏軟塵

Nhất lê nham bạn khả tàng thân.              一犁岩畔可藏身

Thương gia lệnh tá xưng Sằn Dã,            商家令佐莘野

Hán thế cao phong ngưỡng Phú Xuân.    世高仰富春

Tùng cúc do tồn quy vị vãn,                       未晚

Lợi danh bất tiễn ẩn phương chân.          利名不羨隱方真

Ta dư cửu bị nho quan ngộ,                     嗟余久被儒冠

Bổn thị canh nhàn điếu tịch nhân.              本是耕閒釣寂人

 

DỊCH THƠ:

 

Đề “Nhà ở ẩn để cày cấy” của Từ Trọng Phủ

 

Sợ phồn hoa bụi, rời đây,

Giấu mình bên núi đá cày ruộng nương.

Giỏi phò,  Sằn Dã nhà Thương,

Phú Xuân đời Hán, phục gương cao vời.

Khi về, tùng cúc còn nơi,

Chẳng ham danh lợi, lánh đời phải thôi.

Mũ nho lầm lụy lâu rồi

Cày nhàn, câu cá vốn người chuộng yên.

 

DỊCH NGHĨA:

 

Sợ chốn hỗn tạp ồn ào phải dẫm đạp lên bụi mềm mà rời đi - Một chiếc cày bên núi đá có thể giấu mình ở ẩn – Khen ngợi Sằn Dã là người phò giúp cho nhà Thương - Ngưỡng mộ người ở Phú Xuân đời nhà Hán, phong thái thanh cao – Tùng và cúc hãy còn đó, quay trở về vẫn chưa muộn màng – Danh lợi không ham muốn, ở ẩn mới là chuyện phải – Mũ nho đã khiến ta lầm lẫn và liên lụy từ lâu rồi – Ta vốn là người cày nhàn và chuộng thả câu (tìm sự yên tĩnh).

 

CHÚ THÍCH:

 

-     去怕 khứ phạ: sợ nên phải rời đi.

-     繁花 phồn hoa: chỗ xa hoa hỗn tạp ồn ào .

-     軟塵 đạp nhuyễn trầm: dẫm đạp lên bụi mềm nhuyễn.

-     lê: cày ruộng, cái cày.

-     岩畔 nham bạn: bên cạnh núi đá nhọn.

-     令佐 lệnh tá: chức quan đời Thương ở vai trò phụ tá nhà vua, ngang với tể tướng sau này.

-     xưng: được xưng tụng, tán dương (vì tài giỏi đức độ), dấy lên.

-     莘野 Sằn Dã: tức ông Y Doãn một ẩn sĩ lánh mình cày ruộng ở chân núi đá, có tên là Sằn Dã. Vua nhà Thương ba lần mời ra tham chính để giúp an dân, ông mới nhận lời.

-     cao phong: phong cách cao thượng của người tài đức, gió cao vời vợi.

-     ngưỡng: mến phục, ngưỡng mộ, kính trọng.

-     富春 Phú Xuân: vùng núi nơi Nghiêm Tử Lăng ở ẩn. Ông là một hiền sĩ thời Đông Hán được Lưu Tú là bạn khi lên ngôi vua hiệu là Quang Vũ, sau khi diệt loạn Vương Mãng, cho mời ra giúp trị nước nhưng ông từ chối lấy lý do chỉ thích được an nhàn, chuộng yên tĩnh (tịch nhân).

-     bất tiễn: chẳng ham muốn.

-     chân: sự thật, đúng, phải.

-     bị: liên lụy, chịu, bị, phiền lụy.

-     儒冠nho quan ngộ: mũ nhà nho thường lầm lẫn (lấy từ câu 儒冠多 nho quan đa ngộ thân của Đỗ Phủ).

-     寂人 tịch nhân: người ở ẩn chuộng sự yên tĩnh, vắng lặng.

 

 


 

Bài 77 :

 

HÒA HƯƠNG TIÊN SINH VẬN GIẢN CHƯ ĐỒNG CHÍ

先生同志
 

 

Sầu lai đốt đốt mạn thư không                   咄咄漫

Thiên địa vô cùng thán chuyển bồng.          天地無窮嘆轉

Thế sự hôi tâm đầu hướng bạch,               世事灰心向白

Suy nhan tá tửu vựng sinh hồng.                 衰顏借酒

Lãm huy nghĩ học minh dương phượng,     覽輝擬學鳴陽鳳

Viễn hại chung vi tỵ dực hồng.                    終為避弋

Luân lạc thiên nhai câu thị khách,                落天涯俱是客

Niên lai xuất xử lược tương đồng               略相同

 

DỊCH THƠ:

 

Hòa cùng Hương tiên sinh chọn vần thơ với các bạn chung chí hướng

 

Chao ôi! Sầu viết khắp trời!

Đất trời thăm thẳm vần trôi ngọn bồng.

Chuyện đời bạc tóc, nguội lòng

Mặt người tàn mượn rượu hồng thắm tươi!

Hót theo phượng dõi ánh trời,

Làm hồng, tên tránh xa nơi hại nào!

Góc trời khách lạc như nhau,

Cùng chung “xuất, xử” cũng lâu năm rồi!

 

DỊCH NGHĨA:

 

Chao ôi! Cái sầu đến, viết tản mạn rải rác nơi nơi trên bầu trời - Đất trời mênh mông thăm thẳm than (cho mình) rằng phải vần xoay như ngọn bồng - Việc đời đã nguội tắt lửa lòng, mái đầu đã bạc rồi - Mặt người đã héo tàn, gầy guộc phải mượn rượu uống cho hồng tươi - Học theo chim phượng hót lúc mặt trời lên – Làm con chim hồng (bay rất cao) để tránh tên bắn hại từ xa – Chúng ta đều là khách lưu lạc ở góc trời - Mấy năm rày cùng giống nhau (ở quan niệm) “xuất” và “xử”.

 

CHÚ THÍCH:

 

-     hòa: cùng tham gia, hòa mình vào.

-     咄咄 đốt đốt: tiếng kêu than vì sự bất ngờ như “chao ôi”, “quái lạ”, “lạ thay”, “chu choa”…v.v..

-     mạn thư không: viết tản mạn trên không.

-     嘆轉thán chuyển bồng: than thở cho sự xoay vần như là ngọn cỏ bồng bị đẩy đưa.

-     灰心 hôi tâm: lòng nguội lạnh  (như tro đã tàn).

-     衰顏 suy nhan: vẻ mặt xấu đi và tàn héo.

-     借酒tá tửu vựng sinh hồng: mượn rượu cho sáng vẻ hồng hào, tươi tốt.

-     覽輝 lãm huy: dõi mắt nhìn ánh sáng mặt trời lúc sớm

-     擬學鳴陽鳳 nghĩ học minh dương phượng: học theo như chim phượng hót lúc mặt trời lên.

-     câu 6: làm chim hồng (bay cao) tránh xa mối hại của tên bắn ra từ dây cung. (dực: tên đặt trên dây cung sắp bắn đi; - chim hồng: tượng trưng cho người có chí cao)

-     câu 7: lưu lạc ở nơi chân trời đều là khách như nhau cả.

-           xuất, xử: việc học hành đậu đạt ra làm quan giúp vua trị nước và việc về ẩn dật khi thấy công việc không phù hợp với ý nguyện.

-           略相同 lược tương đồng: đại khái, nhìn chung đều cùng giống nhau.

 

 

 

 



D
ương Anh Sơn
 Giáo Sư Triết học

 Trung học Ninh Hòa

 

 

 

trang thơ & truyện Dương Anh Sơn              |                 www.ninh-hoa.com