ô
Ba con ông Bảy Nam sinh ra và lớn lên trong một vùng quê nghèo
sát chân dăy Trường Sơn tỉnh Quảng Ngăi. Khi cô lên năm tuổi,
cha cô tham gia đội du kích xă và bị tử thương trong một trận
phục kích của quân Pháp. Xác cha cô được đem về chôn cất, h́nh
ảnh đau đớn gào khóc của mẹ cô như những lát dao xẻ da cắt từng
thớ thịt của cô bé mới chừng nấy tuổi trước sự mất mát quá lớn
lao. Thằng Nung, em cô, mới hơn một tuổi chưa hiểu được ǵ vẫn
chạy loanh quanh chiếc quan tài gỗ tạp hàng xóm gom ván đóng cho
ba nó yên nghỉ. Sau cái chết của ông Bảy, những trận càn và bom
đạn làm cho vùng quê nghèo tan tác. Mẹ của cô Ba phải gồng gánh
hai con về thị xă t́m cách sinh sống nuôi con. Bà Bảy bám víu
vào cái chợ nhỏ của thị xă bán rau cải qua ngày. Tối đến, ba mẹ
con chọn một sạp bán rau lau quét sạch, giũ chiếu nằm ngủ. Cứ
thế họ tránh chiến tranh ở quê hương đă hai mùa xuân rồi! Năm
1954 qua 1955, đất nước bị chia đôi, ḥa b́nh tạm trở về. Bà Bảy
thu xếp quang gánh, chút ít đồ dùng và tiền bạc chắt chiu quay
trở về quê nhà.
Làng quê thân yêu giờ tan tác. Ông bà nội của cô Ba nghe
nói đă mất đi trong một trận dội bom, người chú ruột theo du
kích cũng hy sinh trong một trận đánh. Mẹ con bà Bảy may mắn c̣n
có bà ngoại của cô Ba theo cậu Tám lánh vào Qui Nhơn quay trở về
làng. Họ gặp nhau mừng mừng tủi tủi. Làng trên xóm dưới lục tục
các gia đ́nh c̣n lưu luyến cố hương đă bỏ mọi thứ gắn bó với
thành thị bấy lâu để trở về. Cô Ba giờ đă bảy tuổi, thằng Nung
đă lên bốn. Cḥm xóm giúp nhau chặt tre, cắt cỏ tranh dựng cho
nhau những ngôi nhà nhỏ trên đất nền cũ. Mẹ cô Ba lo làm cỏ,
thuê trâu cày xới lại hai sào ruộng nhà để trồng lúa. Khi rảnh,
bà Bảy đi cấy mướn làm thuê cho cḥm xóm đắp đổi qua ngày. Chính
quyền mới được thiết lập, trường tiểu học sơ cấp được xây dựng
kế bên vuông đất ngôi đ́nh cũ chỉ có hai gian nhà tranh và hơn
chục bàn ghế ọp ẹp của dân đóng góp. Trên quận bổ về hai thầy
giáo trung niên dạy bậc tiểu học. Cả làng tập hợp được năm lớp
học từ lớp năm đến lớp nhất với khoảng mười em cho một lớp, chia
nhau học sáng trưa chiều chỉ với hai ông thầy cho năm lớp ! Cô
Ba bắt đầu ghi tên học lớp năm dù đă tám tuổi. Những năm chiến
tranh mấy ai ở vùng quê được yên ổn đi học ? Năm năm sau trên
quận đă có trường trung học đệ nhất cấp. Gần mười bốn tuổi, cô
Ba vào lớp đệ thất của quận. Cậu Tám đi làm thợ hồ dành dụm mua
cho cháu chiếc xe đạp cà tàng đi học. Đời lam lũ của bà Bảy cũng
chỉ đủ cơm áo cho hai con. Cô Ba học trễ nhưng rất có chí nên
vẫn theo kịp bài vở của trường. Học bạ của cô luôn có những lời
khen ngợi và động viên của các thầy cô giáo. Về nhà sau buổi học
sáng là lo cơm nước cho mẹ và em. Hai chị em ăn cơm trước để cơm
cho mẹ đi làm thuê hai ba giờ chiều mới về.
Năm cô Ba mười sáu tuổi, đang học lớp đệ ngũ trên trường
quận bỗng nghe tin dữ của người bà con xa đến trường cấp báo :
người mẹ thân yêu đang làm ruộng bỗng bị đạn lạc nằm chết bên bờ
ruộng. Du kích lại về làng khiến cho lực lượng quân sự của quận
phải chặn đánh tại một địa điểm gần đó. Khi bên kia rút lên núi,
dân làng đem xác mẹ cô Ba quàng trước sân nhà nhỏ của họ. Cô Ba
thất thần đạp xe vội về nhà. Nước mắt đầm đ́a từ trên quận cho
đến lúc đến nhà. Cô Ba ôm xác mẹ khóc thảm thiết. Cô vật vả nằm
lăn dưới đất khóc đau đớn. Thằng Nung đang chăn trâu buổi xế
trưa cũng chạy về khóc quằn quại bên xác mẹ. Cậu Tám và bà ngoại
nghe hung tin cũng chạy vội qua khóc tức tưởi....... Sau khi
chôn cất mẹ, cô Ba xin nghỉ học để làm ruộng kiếm sống và lo cho
em. Từ những năm 60 về sau, miền Bắc phát động cuộc chiến tranh,
đất nước không c̣n được yên ổn. Những năm tháng tương đối thanh
b́nh sau khi chia đôi đất nước của miền Nam không c̣n nữa ! Đêm
khuya, những du kích trên núi về làng kiếm lương thực và lôi kéo
các thanh niên mới lớn nhảy núi. Các cuộc đụng độ giữa hai bên
ngày càng nhiều, tang tóc cũng gia tăng. Với ḷng thù hận từ cái
chết của cha từ thời chiến tranh Việt Pháp và cái chết oan uổng
của mẹ, cô Ba thấy ḿnh không thể nào ngồi yên. Những đêm trời
tối om như mực, những du kích trai trẻ trong xóm nhảy núi về
làng tập hợp thanh niên, thanh nữ ra b́a làng nghe tuyên truyền,
lôi kéo họ. Cô Ba giờ đă mười bảy tuổi, gửi thằng Nung nhờ cậu
chăm sóc, c̣n cô nhảy núi làm giao liên. Do bị tuyên truyền lôi
kéo, cô cứ nghĩ cái chết của cha mẹ cô là do phía bên này, từ
Pháp đến Mỹ và quân lính miền nam gây ra! Chuyện đánh đuổi thưc
dân Pháp là đúng đắn! C̣n nguyên nhân sâu xa nào gây ra cuộc
chiến nam bắc th́ cô chỉ hiểu theo sự tuyên truyền là " chống mỹ
ngụy để cứu nước". Cuộc sống của miền nam đang h́nh thành những
nền móng tốt đẹp cho tương lai đất nước phải dồn mọi công sức
đối phó với những trận chiến càng lúc càng leo thang với một số
lượng lớn quân chính quy phía bắc theo dăy Trường Sơn và đường
ṃn nam Lào xâm nhập miền nam. Mỹ lại đổ quân và vũ khí nhằm
ngăn chặn hiểm họa của C. S do Liên Xô và Trung Cộng đang mượn
vũ lực để thôn tính miền nam, áp đặt thứ chủ nghĩa lai căng, mơ
hồ lên số phận dân tộc. Chỉ có họ với việc tôn sùng cái chủ
nghĩa lạc loài kia là đúng c̣n phía bên kia là ngụy.... Ván cờ
lớn và mơ hồ đó làm sao cô Ba hiểu cho thấu.... Cô tham gia cuộc
chiến khởi đi từ ḷng thù hận rồi từ vai tṛ du kích giao liên,
cô lại t́nh nguyện tham gia đội đặc t́nh chuyên theo dơi, thanh
toán những thành phần được phía cô cho là phản động cũng như thu
thập những tin t́nh báo từ phía bên kia. Đội đặc t́nh của cô là
những người gan dạ, có ḷng căm thù sâu sắc, nghe theo sự sai
phái một cách máy móc ! Nhiều viên chức quận, xă đă chết dưới
họng súng của cô và đồng đội. Trong số những người bị họ giết có
vài người chỉ là người đi dạy ở các trường xă không chịu vào
mạng lưới của họ hoặc ra mặt không đồng t́nh những hành vi của
họ. Thế là được xếp vào thành phần phản động cần thanh toán! Họ
xem chuyện giết lầm là b́nh thường v́ thà giết lầm c̣n hơn để
sót ! Cậu Tám của cô Ba bị động viên đi lính địa phương quân
đóng chốt ở xă sát vùng núi. Những lúc có lính chính quy bên kia
tăng cường quấy phá, đơn vị được rút về ṿng đai của quận. Cô Ba
và đồng đội để tâm theo dơi hoạt động của đơn vị này. Một buổi
chiều cuối năm Mậu Thân, đơn vị của cô Ba bày trận phục kích hai
tiểu đội lính địa phương quân trên đường rút chốt về ṿng đai
quận. Trận đánh diễn ra nhanh chóng khi trái ḿn do cô Ba chôn
trên đường phát nổ. Vài người bên quốc gia bị thương nặng ḅ lết
vào mương nước của ruộng lúa, trong đó có cậu Tám. Trời chạng
vạng tối. Bên cô Ba tràn lên bắn xối xả vào toán lính. Họ cũng
chống trả quyết liệt và v́ bị đánh bất ngờ nên buộc phải rút
nhanh về quận. Cô Ba xông lên bắn vào một người lính đang quằn
quại do bị ḿn. Kịp khi giáp mặt nh́n tương đối rơ bộ dạng người
lính, cô Ba mới biết đó là cậu Tám em ruột của mẹ ḿnh!. Sau
trận đánh với vài người chết mỗi bên, đơn vị cô Ba rút về cứ. Họ
kiểm điểm trận phục kích. Cô Ba cứ ray rức chuyện ḿnh ra tay
giết chính cậu ruột. Cô hối hận ngồi trong bóng tối khóc âm
thầm. Viên chỉ huy biết được câu chuyện kêu gọi cô Ba phản tỉnh,
phân biệt ta và kẻ thù ! Cô phải viết kiểm điểm cho đến khi
nguôi ngoai. Sau Mậu Thân, nhiều trận đánh ác liệt xảy ra, cô
lao vào cuộc chiến như một cái máy. Con số người chết hai bên cứ
gia tăng hàng tuần. Chuyện ông cậu bị giết bởi cô cháu cũng lọt
đến tai mợ Tám. Mợ buôn bán nhỏ trên chợ quận phải nuôi một đàn
con sáu đứa quá vất vả khi chồng chết trận. Nghe tin này, mợ
than khóc măi. Có ai ngờ con cháu lại giết chính cậu ruột của
ḿnh !. Chiến tranh gây ra biết bao nhiêu thảm cảnh và ai là kẻ
gây ra cuộc chiến tranh tương tàn giữa những người cùng gịng
máu Việt ?!
Mợ Tám đâm ra oán hận cô Ba và phía bên kia không xiết !
Bà không cho các con ḿnh được nói đến cái tên cô Ba trong bất
cứ lúc nào. Thằng Nung được gia đ́nh cậu Tám cưu mang cho đi học
đàng hoàng. Năm mười lăm tuổi, không đậu vào trường công lập,
Nung xin cậu cho đi học nghề phụ sửa xe gắn máy trên quận. Một
hôm có một người lạ đem thư của cô Ba gửi cho Nung nói nó về
làng gặp chị tại địa điểm bí mật. Nung nghe lời chị đi về làng
qua nhiều điểm hẹn khác nhau do giao liên chỉ lối. Hai chị em xa
cách bấy lâu giờ gặp nhau ôm nhau mừng mừng tủi tủi. Sau khi hàn
huyên, cô Ba kêu gọi em tham gia vào cứ với ḿnh. Thằng Nung
cũng nghe chuyện cái chết của cậu Tám, nó là người ít suy nghĩ
nên lúc đầu có chút áy náy giờ th́ chẳng c̣n nhớ đến chuyện đó
nữa ! Nung cũng biết thái độ lạnh nhạt của mợ Tám nên cũng không
muốn làm nghề trên quận. Hắn về lại làng cũ tham gia bộ phận
giao liên của đơn vị cô Ba. Trong một lần đi liên lạc, hắn dẫm
phải ḿn do đơn vị cô Ba gài đặt ven đường chờ địch. Xác hắn
tung tóe khắp nơi. Cô Ba và đồng đội phải đợi đêm xuống thu nhặt
xác Nung đem chôn cất trên một cái g̣ cao rậm ven chân núi. Ḷng
thù hận và cuộc chiến đă làm cho nước mắt cô ráo hoảnh. Cô chỉ
buồn chuyện mất em trai ít bữa rồi lại cùng các đơn vị chi viện
ngoài bắc vào cùng nhau phối hợp nổ lực các trận đánh trong vùng
núi xa. Cô đă chôn rất nhiều đồng đội, lập nhiều chiến công giết
thù nên được thưởng nhiều danh hiệu anh hùng !.. . Tâm hồn cô
giờ chai sạn như bàn tay đen rám cầm súng của ḿnh !
o0o
Cuộc chiến tranh tương tàn cũng tới hồi kết thúc. Mỹ rút về
nước, chẳng chiếm một thước đất nào, đảo Hoàng Sa của tổ quốc bị
người anh em hữu nghị phương bắc cướp đoạt nhân miền bắc lo tập
trung chiếm cho bằng được miền nam dưới sự hỗ trợ ào ạt đủ loại
vũ khí và quân lương của Nga Tàu !Tháng ba năm bảy mươi lăm, cô
cùng đồng đội theo đơn vị lính chính quy ngoài kia về lại quận.
Cô nghe bà con cũ khuyên đừng ghé thăm nhà người mợ v́ bà đă
tuyên bố không hề có đứa cháu nào tên là Thảo cả! Thảo là tên đi
học của cô Ba. Cô Ba lặng lẽ t́m phần mộ của ông cậu trong nghĩa
địa thắp hương xin tha thứ ! Cô về làm việc tại bộ phận thương
binh xă hội. Nhờ có thành tích và từng học lớp đệ ngũ tức lớp
tám đươc gọi là có tŕnh độ nên cho vào đảng, cơ cấu ban lănh
đạo cơ quan ! Ban ngày cô làm chức trưởng pḥng, tối đến cắp
sách vở học bổ túc văn hóa cấp tốc nên chỉ ba năm sau cô đậu tốt
nghiệp phổ thông được đề bạt làm phó giám đốc sở. Về sau, chức
vụ này cần có bằng đại học!. Thế là cô được cơ quan cho đi học
đại học tại chức ngành lư luận chính trị tại Đà Nẵng. Với cách
học nhanh, học hấp tấp theo lối tại chức, chỉ hai năm rưỡi cô
cùng các cán bộ đương chức có ngay tấm bằng gọi là cử nhân đại
học. Mỗi lần đến kỳ thi cuối khóa, cô và các cán bộ đương chức
góp nhau chung một b́ thư và quà cáp cho ông thầy môn học
!Chuyện mua chuộc người gọi là làm thầy vẫn thường xảy ra trong
cái xă hội bát nháo này ! Thế là chuyện có tấm bằng cử nhân coi
cũng dễ ̣m, bất kể là loại cử nhân ǵ !. Nhiều người c̣n tham
lam, với nhiều thứ thủ đoạn hay ho hơn, lấy cho được tấm bằng
thạc sĩ, tiến sĩ ǵ đó cũng dễ ̣m để cho có oai danh với thiên
hạ và có cơ sở thăng quan tiến chức !
Ít lâu sau cô Ba Thảo giờ đă ba mươi hai tuổi quen biết
với một đồng đội cũ đóng lon trung tá thương binh xin hỏi cưới.
Hai người có nhau một đứa con gái đầu kháu khỉnh nhưng khi cháu
lên năm tuổi, một cơn bệnh nặng đă đem cháu đi qua thế giới
khác. Cô được cấp một lô đất trong khu qui hoạch dành cho cán bộ
lănh đạo và xây một căn nhà gạch hai tầng khang trang. Cách mấy
năm sau, cô sinh đôi được hai bé trai nhưng bất hạnh thay hai
đứa trẻ sinh ra đă bị bại liệt. Cô Ba Thảo và ông chồng quá đau
khổ phải ráng sức nuôi hai trẻ. Họ không thiếu tiền của nhưng họ
cảm thấy nỗi bất hạnh đang đổ ập lên gia đ́nh họ. Những người
quen ai cũng tội nghiệp cho gia đ́nh cô Ba. Cô gạt đau khổ sang
một bên nuôi nấng hai trẻ. Buổi sáng cô nhờ xe sở chở hai trẻ
gửi trường khuyết tật, chiều tan sở đến đón về. Cứ thế, chúng
cũng lớn lên nhưng đầu óc ngu ngơ ! Ông chồng của cô do những
vết thương của các trận đánh ngày trước cùng với căn bệnh ung
thư gan đă ra đi ở tuổi gần năm mươi. Bà con bên ngoại nội hầu
như không mấy ai muốn thân cận với cô Thảo. Quá khứ của cô có
cái ǵ đó không ổn. Cô về làng cũ thăm họ hàng nhưng họ lăng
tránh. Nhiều người thân của họ đă chết v́ những họng súng thù
địch của đơn vị cô nên họ làm sao quên cho được ! Cô Ba bây giờ
mới thấm thía. Một buổi tối con mưa xối xả, gió mạnh làm cây ngă
đứt dây điện nên cả khu vực có nhà cô tối om. Cô đi ngủ sớm
nhưng vừa chợp mắt đă nghe tiếng ai đó bước vào pḥng. Cô nghe
tiếng dép lê trong pḥng và một gương mặt hiện ra trong bóng
tối, gương mặt cậu Tám ! Cô thắp ngọn đèn cầy. Gương mặt biến
mất !Phải hai cây đèn cầy thắp lên tàn ngún cô mới chợp mắt chút
đỉnh và lại mơ màng thấy ông cậu hiện về, ḿnh mẩy máu me. Ông
trừng trừng nh́n cô Ba tức giận chẳng nói chẳng rằng! Cô Ba toát
mồ hôi tỉnh dậy chong đèn cầy ngồi co ro trong góc giường không
dám nằm xuống. Thế rồi, cách một vài tuần ông Tám lại hiện về.
Căn bệnh mất ngủ của cô bắt đầu, chữa trị khắp nơi không khỏi
được. Cô nhờ một cô nhân viên trẻ ở huyện đang làm ở sở cô về ở
sát pḥng cho đỡ sợ. Nhưng một thời gian sau cô nhân viên cũng
nằm thấy nhiều oan hồn hiện ra quấy phá. Cô nhân viên phải khéo
léo xin cô thủ trưởng cho về lại chỗ trọ cũ ! Nh́n hai đứa con
trai sinh đôi giờ đă trên hai mươi nằm co quắp trên giường cọ
quậy chân tay do bại liệt, cô thấm thía nỗi đau khổ. Nhờ tiền
bạc biếu xén thong thả, cô thuê người ở trong nhà chăm lo ăn
uống, tắm rửa cho hai thanh niên nằm ngọ nguậy trên giường !.
Những giọt nước mắt của người làm mẹ cũng lăn nhẹ trên khuôn mặt
mới năm mươi đă già xọm đi. Cô bắt đầu lặng lẽ đi chùa cầu xin
chư Phật giúp cho tâm hồn được yên ổn. Cô chịu khó ngồi nghe các
thầy giảng về luật nhân quả, luân hồi trong những ngày vía, ngày
lễ ở chùa. Những bài giảng dần dần giúp cô thấy được phần nào
những tai ương mà cô phải gánh chịu bấy lâu nay. Tiền của thu
góp được trong chức việc, cô theo các đoàn từ thiện giúp cho các
hộ nghèo ở vùng xa. Cô mua nhiều sách về đạo Phật loại phổ thông
để t́m học. Dần dần, cô thấy ḷng ḿnh không c̣n u ám như trước.
Những oan hồn và cậu Tám cũng không c̣n hiện về nữa. Tuy làm cán
bộ lănh đạo, cô vẫn ăn chay thường xuyên chỉ trừ khi đi dự họp
ăn tiệc cô ăn lấy lệ trước mọi người thôi. Có người trong đảng
hỏi v́ sao cô ăn chay, cô đáp là tôi ăn kiêng cho đỡ mập !
o0o
Khi cô năm mươi ba tuổi, hai chàng thanh niên tật
nguyền của cô bỗng dưng bỏ ăn, gầy ṃn rồi ít lâu sau lên cơn co
giật và lần lượt ra đi cách nhau mấy ngày đến cơi khác. Cô Thảo
rất đau đớn nhưng nhờ nghe kinh kệ nên cô hiểu được nghiệp duyên
của ḿnh và các con. Nấn ná đến năm mươi lăm tuổi, theo chính
sách cô được về hưu. Ở trong vùng quê sát chân núi có một am
tranh lợp ngói sơ sài thờ Phật. Cô âm thầm bán nhà đem tiền về
quê sửa sang cái am thành một ngôi chùa nhỏ trang nghiêm và xin
một ḥa thượng ở một ngôi chùa trong tỉnh qui y và xuống tóc đi
tu. Sau những khóa học, ni cô Thảo với pháp danh Thích Nữ Thảo
Như do ḥa thượng trụ tŕ đặt, xin trở về ngôi chùa mới xây dựng
xong để tu tập và phát huy chánh pháp. Cô đă mời các lương y có
ḷng cùng chùa lập pḥng khám chữa trị đông y giúp cho xóm làng.
Bây giờ, cô ít nhiều đă nghiệm ra được mọi sự đều vô thường, chỉ
có con đường tu tập để dần dần thấy được lẽ đạo, lần hồi tu
chỉnh cho cái tâm của ḿnh được lắng đọng mới có thể đạt được sự
an lạc cho ḿnh và cho người......