SÔNG
DINH QUA THI
CA
(kỳ 2)
PHẦN 1 : ĐÊM PHƯƠNG NAM (tiếp theo)
Sau những lời nhẹ nhàng phủ nhận toàn bộ cái “trật lất” của bạn một cách
tinh vi, Sơn đă “hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”. Tâm trạng phức tạp, khó
chịu trong tôi mới được giải tỏa, tôi nghĩ rằng - nhiều người, nhất là các
bạn trẻ nơi chốn ăn chơi, náo nhiệt như thế này có mấy ai để ư đến bài hát
xa lạ, b́nh thường hơn những ǵ b́nh thường ấy. Lẽ ra cũng chẳng cần đính
chính nhưng sao lúc ấy tôi vẫn muốn Sơn làm như vậy. Trên đường trở lại
chỗ ngồi Sơn ghé nơi vị khách hát nhầm nói điều ǵ rất lâu ra bộ vui vẻ,
đồng cảm. Tôi thấy mọi việc như vậy là ổn, đă không xăy ra phiền lụy ǵ.
Sơn về chỗ ngồi, cười mỉm và được vợ con khen nức nở pha chút khôi hài,
con gái tôi rút cành hoa hồng duy nhất đang cắm trên chiếc b́nh trang trí
đặt trên bàn đưa cho bé Khiêm tặng bố. Tôi định hỏi Sơn về cuộc kỳ ngộ vừa
rồi th́ lại thấy một người đi về hướng bàn của ḿnh, nh́n kỹ tôi biết là
chiến hữu ấy đang t́m đến.
- Chào các anh chị, em tên Định, các anh chị đều ở Nha Trang phải không ?
- Đúng rồi. Tôi cười trả lời và đưa tay, chàng ra vẻ kính cẩn đưa cả hai
tay nắm chặt
- Vừa rồi em giới thiệu tầm bậy quá, cũng may các anh nói cho em biết, chứ
hồi giờ em cứ nghĩ bài hát như vậy.
Nghe Định phân trần trong hơi men, tôi vội đỡ lời :
- Vui vẻ như vậy là sướng rồi, có ǵ quan trọng lắm đâu, ai biết đúng sai
ra sao, Định hát hay đấy chứ, ờ mà sao em biết bài hát ấy.
Chàng bắt đầu kể –… hồi em học Đại Học Thủy Sản Nha Trang có thằng bạn ở
chung pḥng kư túc xá, nó hát bài ấy rất hay và em thích quá nên nhờ nó
chỉ em, nó nói xuất xứ bài hát như em giới thiệu trên sân khấu vừa rồi,
ḿnh cũng ham vui, hay đi ca hát và bài này là bài ruột của em đấy, anh
thấy em hát bài này được không? .
- Tuyệt vời rồi c̣n ǵ, nếu chọn là bài ruột th́ ráng mà nhớ tên tác giả,
tên bài hát, và thuộc lời đầy đủ nhé, lần sau mà c̣n trật nữa là kêu cảnh
sát phạt đấy.
- Định cười huề, xoa xoa vai tôi – tha cho em, như vậy là thuộc nhiều lắm
rồi !
- Định hát có hồn lắm, anh nghe mà nhớ nhà, nhớ quê hương Ninh Ḥa, hồi
học ở ngoài đó Định có ra Ninh Ḥa lần nào chưa?
- Em có nghe nói chứ chưa ra ấy bao giờ, tiếc quá !, nghe nói Ninh Ḥa đẹp
lắm phải không anh? H́nh như thằng bạn dạy em bài hát quê đâu ng̣ai đấy.
Tôi chẳng biết phải trả lời sao với câu hỏi ít vô tư và khá tế nhị này!
Định một thoáng nghĩ ngợi bồi thêm một câu rất tâm lư:
– Cảnh vật thiên nhiên và con người Khánh Ḥa em thấy đều đẹp cả, các anh
chị đúng là người Khánh Ḥa, em rất cảm mến…bữa nào em mời mấy anh đi lai
rai nói chuyện cho vui, em có mấy chỗ hay lắm.!
Qua tiếp xúc, tôi ghi nhận Định là một con người chân t́nh, có tâm hồn
nhưng ẩn chứa một chút hoang đàng. Rất biết ơn Định v́ Định đă quay ngược
được ḍng suy nghĩ của chúng tôi đến 180 độ trong một khung cảnh khó mà
những cảm xúc loại ấy xen vào. Buổi tối hôm ấy trên đường về tôi cứ miên
man vô cớ, vùng kư ức đang bị khuấy động, một cảm giác bâng khuâng xen lẫn
những hân hoan. Về đến nhà tôi đă phải điện thọai ngay ra NhaTrang để chia
xẻ một nỗi niềm rất thực nhưng cũng rất mơ hồ với H́nh Phước Liên dù đă
gần 11 giờ đêm, đây cũng là cái cớ để tôi liên lạc với Liên và nói một số
chuyện v́ vài tháng rồi không tin tức về nhau, tôi nghỉ rằng dù có phải bị
đánh thức lúc này chắc Liên không trách cứ ǵ tôi . Và rồi Liên có mặt bên
kia đầu dây. Sau những lời chào hỏi như mọi khi, tôi báo cho Liên biết -
rất mừng v́ đă t́m được hai đĩa cd nhạc hải ngọai mà Liên giới thiệu là
album “Ḍng sông Kỷ niệm” do Asia phát hành và Lâm Thúy Vân hát, trong đó
có bài “phố huyện chiều em nhớ” của Liên và album “Con gái” do Hạ Vy thực
hiện, trong đó có 2 bài của Liên là “Hồn nhiên như lá” và “Mưa xanh”, nhận
xét chung về những bài hát trên là những cảm xúc nhẹ nhàng, gợi tả thật
sinh động về vùng đất kỷ niệm, với nhiều chất Ninh Ḥa, rất tiếc bài “Phố
huyện chiều em nhớ” giọng Lâm Thúy Vân yếu quá nên nghe không rơ, nhất là
ở những nốt xuống thấp, Liên nói - chất giọng như Lâm Thúy Vân rất thích
hợp với tính cách bài hát nhưng nếu được Ngọc Lan hát th́ hay hơn, giọng
Ngọc Lan tuy mong manh nhưng vẫn rơ ràng, có khả năng len lỏi đến tận cùng.
Tôi có nói vui với Liên là - bạn chắc đă biết câu danh ngôn “chỉ v́ một
cái má lúm đồng tiền mà phải cưới nguyên một cô gái “ và ở đây “ chỉ v́
một hai bài hát của bạn mà tôi phải mua đến 2 đĩa nhạc đấy nhé…” tôi đă
phải nghe tới, nghe lui để thắm thía, để mong t́m kiếm những ǵ sâu kín,
cho đáng đồng tiền bát gạo! (những năm tháng ấy đĩa nhạc CD xuất hiện ở VN
chỉ có con đường mang từ nước ngoài về và rất đắt cũng như rất khó kiếm,
nhất là những album nhạc không phải nằm trong thị hiếu của của đông đảo
người nghe, không phải được copy tại chổ nhiều và rẽ như hiện nay, ngay cả
lúc ấy Liên cũng không có những đĩa nhạc trên).
Liên kể lại việc ca sĩ Hạ Vy nhân chuyến về thăm quê, muốn t́m một số nhạc
phẩm viết về quê hương Khánh Ḥa để ra album riêng, sau khi Liên cho nghe
một số bài hát, Vy thấy thích nên mang đi và những bài hát ấy xuất hiện ở
hải ngọai là do vậy (quê Hạ Vy ở xă Ninh Diêm, Ninh Ḥa. Trước khi sang Mỹ,
Vy là ca sĩ của đoàn Hải Đăng- Khánh Ḥa) . Cuối cùng tôi nói về sự kiện
đi ca hát tối nay, Liên lắng nghe tỏ vẻ thích thú, Liên nói rằng bài hát
“ơi con Sông Dinh” ra đời khoảng năm 1981. Đó là một nội dung mà Liên ấp ủ
rất lâu, với tâm nguyện rằng ḿnh là người Ninh Ḥa, đă sáng tác nhiều bài
hát ca ngợi nhiều thứ nhưng chưa viết ǵ về Ninh Ḥa, về sông Dinh là
không ổn, khi ấy Liên công tác ở Ninh Ḥa và vợ Liên th́ đang làm việc ở
Nha Trang nên nghĩ rằng một ngày nào đó sẽ phải vào Nha Trang để ổn định
cuộc sống gia đ́nh và ngày đó phải giă từ vùng đất thân yêu, ĺa xa con
sông Dinh yêu dấu và ư tưởng ấy đă thôi thúc Liên viết nên bài hát. Bài
này được tŕnh diễn nhiều lần, nhiều nơi trong các chương tŕnh văn nghệ ở
Ninh Ḥa và được nhiều người Ninh Ḥa trong giai đoạn ấy biết đến.
Liên nói thêm rằng anh H́nh Phước Long có viết ca khúc “nhớ sông Dinh”
cũng rất hay. Chớp được thông tin đó tôi hỏi dồn - Liên có nhớ lời và hát
được không ? Liên với giọng khàn khàn đặc biệt, tuy hát không hay nhưng
thường các nhạc sĩ nắm bắt được ư tứ bài hát, có khả năng diễn đạt tinh tế
nên khi hát dễ tạo cảm xúc tốt “… có đi là đi trăm nẻo, có vượt là vượt
ngh́n đèo,vẫn nhớ tới quê hương ḿnh có ḍng sông Dinh nho nhỏ, vẫn nhớ
bóng tre êm đềm, nghiêng ḿnh soi bóng sông…” , nghe Liên hát tôi cứ ngỡ
những lời nhắc nhở của con sông quê. Cũng như Liên, nhạc sĩ H́nh Phước
Long cũng gởi gấm tâm tư, nỗi ḷng của ḿnh, một lúc nào đó sẽ phải ly
hương, mang tâm trạng tha phương, tự nhủ ḷng luôn nhớ về quê nhà, điều ấy
bắt gặp ở câu tâm đắc và chủ đạo nhất của bài hát “ơi con sông Dinh” của
Liên, như là thông điệp gửi đến tất cả những người con Ninh Ḥa xa xứ.
Định vừa rồi đă hát thiếu hoặc sai chỗ nào đó nghe là lạ. Tôi đang ngập
ngừng chưa nhớ rơ hết th́ Liên tiếp lời bài hát“… nhưng nếu tôi xa ḍng
nước xanh quê nhà là trọn đời tôi sẽ nghèo đi nỗi nhớ, như con sông phơi
băi cát hoang cằn khô…” thật đúng và ư vị cho sự so sánh này, v́ không ǵ
buồn và thất vọng khi thấy ḍng sông xinh đẹp ngày nào chỉ c̣n trơ lên một
vùng rong rêu, bùn cát giữa mùa khô hạn, những dáng vẻ thơ mộng, những
huyền hoặc vô h́nh chỉ tồn tại như là sự sống, như là phần hồn khi ḍng
nước c̣n hiện diện, c̣n êm đềm trôi giữa tháng ngày. Ta thử nghĩ một lúc
nào đó, những h́nh ảnh quê nhà sẽ không c̣n nằm trong ḍng chảy của nỗi
nhớ th́ liệu một cuộc sống đích thực của quăng đời ly hương có tồn tại,
thân xác ta như băi cát của ḷng sông phơi trơ, như con sông đă mất đi sự
sinh động….Liên im lặng một lúc, rồi nói vu vơ vài ư không ăn nhập ǵ vào
những điều tôi mới gợi lên, có lẽ Liên muốn dấu cảm xúc sâu kín của ḿnh,
phải chăng là một thứ hạnh phúc của người trồng hoa, dù chỉ là một thỏang
hương nhưng lại rất ngào ngạt tận sâu thẳm tâm hồn, nhất là thứ hương đồng
nội đă dễ gợi lên một vùng trời đầy h́nh ảnh của quê hương và kỷ niệm.
Nói về những ca khúc viết về sông Dinh, tôi c̣n nhớ buổi ra mắt tập thơ
“Bóng lá” của Phạm Dạ Thủy ở quán cà phê Phong Lan Ninh Ḥa. Cái đêm hôm
ấy trời mưa từ buổi chiều nhưng khách mời ở xa vẫn đến đông đủ: - từ Huế,
Hà Nội, Nha Trang và tôi về từ Sài G̣n. Với những bài nhận xét tinh tế,
b́nh phẩm thơ rất xúc tích, khá bài bản với nhiều ngợi khen, cổ vũ của
những nhà thơ đi trước, có tên tuổi trong giới văn học Khánh Ḥa và Việt
Nam. Hôm ấy cũng có nhiều giọng ngâm điêu luyện của câu lạc bộ thơ nữ
Khánh Ḥa làm cho những bài thơ được bay bổng và ngào ngạt hơn. Chắc chắn
Phạm Dạ Thủy rất sung sướng và hạnh phúc, v́ buổi ra mắt tập thơ như vậy
là thành công. Riêng tôi một cảm xúc mạnh mẽ được ghi nhận khi Phạm Dạ
Thủy giới thiệu bài thơ “Nhớ quê “ không nằm trong tập thơ v́ chị mới viết
riêng tặng các bạn trong hội thân hữu Ninh Ḥa tại Sài G̣n mà tôi có mặt
hôm đó. Bá thơ được nhạc sĩ H́nh Phước Liên phổ nhạc rất xuất sắc cũng để
riêng tặng tôi cùng vài bạn. Bài hát được ca sĩ Kim Khánh, một ca sĩ có
giọng ca “dĩ văng” như Ánh Tuyết, là ca sĩ nổi tiếng cuả thành phố Nha
Trang tŕnh bày. Nôị dung bài hát vẫn trung thành với lời thơ :
“…………………………………
Thoắt đó tóc em giờ chớm bạc
Thơ ngây gởi lại cuối trời xưa
Nhớ quê mấy độ buồn em hát
Lời trôi lênh đênh trên sông mưa
……………………….
Tháng ngày tơ tưởng ḍng sông cũ
Vạt cỏ mềm xanh mướt tuổi thơ
Cánh bướm thắm, con chuồn chuồn đỏ
Bay chập chờn trong những giấc mơ.
……………………………………………“
Vẫn là ḍng sông Dinh lăng đăng trong thơ được âm nhạc chấp cánh bay cao
đă tạo một sức truyền cảm gấp nhiều lần. Bài hát thiết tha, đầm ấm, tuy
đượm chút buồn của hoài niệm nhưng vẫn là niềm tin yêu, hứa hẹn một ngày
mai sáng tươi. Nhạc của Phước Liên thường nghe rất gần gủi nhưng lại rất
khó diễn đạt, cách chuyển cung và những luyến láy thật khó chịu cho những
ai mớI đụng vào bài hát, phải chuẩn bị và xử lư kỷ bài hát mới mong không
lạc và khô cứng. Bài “nhớ quê” cũng vậy, Kim khánh ca không chê vào đâu
được nhưng khi tôi đề nghị Tấn Sơn hát bài này trong dịp họp cuối năm 2002
của hội thân hữu Ninh Ḥa th́ Sơn lại không truyền cảm hơn v́ thiếu chuẩn
bị, giọng Sơn th́ khoẻ mạnh, đầy kỹ thuật nhưng thiếu chất mượt mà, cứ “vô
tư” mà hát th́ không thể lột tả hết cái t́nh của bài ca. Chịu khó vuốt ve
một tí, đôi chổ sên sến mới đă ! v́ âm giai những bài hát của Liên có
nhiều chất dân ca. Có thể nói Dạ Thủy đă chọn đúng nhạc sĩ để trao việc
phổ nhạc bài thơ ấy và Phước Liên đă chọn đúng ca sĩ để tŕnh bày ca khúc
cuả ḿnh. Ngoài Phước Liên, hôm ấy c̣n có thêm 3 bài thơ được phổ nhạc với
3 nhạc sĩ khác cũng có mặt là Đỗ Trí Dũng - Nha Trang, Huỳnh Liên - Ninh
Ḥa và một người nữa là anh Tân chủ quán Thiên Thanh ở Lương Sơn nhưng
không gây nhiều ấn tượng trong tôi và những bài ấy không dính líu ǵ với
sông Dinh . Trong bữa tiệc văn nghệ “bóng lá” linh đ́nh hôm ấy, món nào
cũng ngon lành, nhưng món “nhớ quê” đă thực sự làm tôi khóai khẩu và xúc
động, v́ món ấy được Dạ Thủy xào nấu bằng nhiều nguyên liệu và gia vị quê
nhà, trong đó mặc dù không nói rơ nhưng “nước” của sông Dinh rất tràn đầy,
ngọt ngào và thấm đậm.
Điểm lại số người sáng tác nhạc cuả Ninh Ḥa chỉ cần dùng một bàn tay đă
đếm đủ v́ đó là lănh vực không phải ai muốn cũng làm được. Nó đ̣i hỏi
người viết phải có một khả năng, một tŕnh độ nhất định về cảm xúc, về
thẩm âm, sự hiểu biết văn học và điều tiên quyết là phải biết nhạc thuật.
Chúng ta có thể điểm danh không khó lắm những nhạc sĩ của Ninh Ḥa như:
H́nh Phước Liên, H́nh Phước Long, Bảo Anh, Huỳnh Liên và một vài anh em
không chuyên khác. Như vậy số bài hát viết về Ninh Ḥa cũng không thể
nhiều hơn, và ca khúc viết về sông Dinh càng hiếm, chẳng khác nào đăi cát
t́m vàng.
Để kết thúc phần này, một lần nữa chúng ta lại cám ơn những người nhạc sĩ
đă góp lời ca tiếng hát vào khu vườn văn nghệ của quê hương Ninh Ḥa, dù
những sáng tác ấy đă có nhưng âm vang bay xa, được nhiều người biết đến
hoặc lặng thầm như một lời nguyện cầu th́ chúng ta cũng rất trân trọng
dành cả tấm ḷng theo những cảm xúc của người nghệ sĩ, người con Ninh Ḥa
viết và ngợi ca về quê nhà.
(c̣n tiếp - mời các bạn chờ xem phần 2 : Nước trôi ra bể lại quay về nguồn
)
(c̣n tiếp)
Dương
Tấn
Long