|
Dương Tấn
Long |
Kiến Trúc Sư.
Cựu học sinh Trung Học Ninh
Ḥa, niên khóa 1968-1975. Hiện sinh sống ở Việt Nam.
|
|
|
Thơ
Văn
|
SÔNG
DINH QUA THI
CA
PHẦN 1: ĐÊM PHƯƠNG NAM
Âm Nhạc.
M ột buổi tối, hai gia đ́nh: tôi và em tôi là Tấn Sơn rũ
nhau đến quán ca nhạc loại “hát với nhau nghe” nằm trên con đường tập
trung nhiều hàng quán ăn chơi có tiếng ở trung tâm Sài G̣n. Thỉnh thoảng
vẫn thế, v́ Sơn thích ca hát và giọng tốt nên thường sưu tầm những địa chỉ
“ tầm cở” để thử tài, và cứ mỗi lần Sơn rũ là tôi không từ chối. Với máu
nghề nghiệp và thích nghe nhạc, đi chơi như vậy tôi được thưởng thức nhiều
mặt. Được biết đây là một quán mới mở, dành cho giới trẻ nên cách trang
trí rất ấn tượng, h́nh khối, đường nét mặt tiền mạnh mẽ, với hệ thống đèn
nhiều màu rực rỡ. Bước vào cửa đă nghe tiếng nhạc disco với âm lượng quá
cở, tiếng cười nói của từng nhóm bạn trẻ tạo một thứ tiếng ồn vượt mức
chịu đựng ở cái tuổi trung niên như tôi.
Gian pḥng chữ nhật không đủ rộng, chính giữa một bar rượu h́nh oval đă
đầy các thanh niên nam nữ ăn mặc rất thời thượng đang ngồi trên các ghế
cao, hướng vào giữa. Hai bên, sát tường là các bàn nước đặt dọc ở trên nền
cao gần cả mét và đầu kia là một sân khấu nhỏ. Các h́nh thức, chi tiết nội
thất thể hiện như trong một chiếc tàu biển: - những mỏ neo treo lủng lẳng,
sợi dây thừng giăng đong đưa, chiếc vô lăng như bánh xe luân hồi to đùng
gắn cuối pḥng, các ô cửa tṛn và các nữ tiếp viên xinh đẹp, phơi phới với
trang phục như lính hải quân váy cực ngắn, đang rộn ràng tṛ chuyện với
khách. Mật độ trang bị nội thất và con người nơi đây khá cao. V́ đi với
gia đ́nh nên chúng tôi t́m một nơi yên ổn, kín đáo ở góc cuối pḥng và nhờ
vậy tôi có thể quan sát được rộng và đầy đủ.
Giờ hát với nhau đă đến, tiếng nhạc phát ra từ máy chợt tắt, tiếng cười
nói giảm đi, một số lớn khách đă đổi tư thế ngồi, quay về hướng sân khấu,
không khí tỉnh lại. Một MC nam đẹp trai, tuổi trên 35 bước ra sân khấu,
rất tự tin và tươi cười chào khán pḥng, cùng lúc ban nhạc với vài nhạc
công cũng tiến đến nhạc cụ. Sau phần giới thiệu vào đầu chương tŕnh ca
nhạc hằng đêm của quán, một khúc nhạc intro trổi lên như là thứ nhạc thiều
riêng, với âm lượng vừa phải và giai điệu rumba khoan thai quen thuộc, tôi
cảm thấy thật dễ chịu. MC vào đề rất tự nhiên, hàng loạt từ hoa mỹ được
tung ra để giới thiệu một ca khúc với tốc độ chóng mặt, tôi há hốc theo
dơi với chút kính nể khả năng phát thanh trôi chảy như thuộc bài của chàng
MC này. Mặc dù đă nói rất dài nhưng tôi vẫn chưa đoán được bài hát tên ǵ,
chỉ biết rằng đó là một chuyện t́nh lâm ly bi đát. Quay lại Sơn tôi hỏi :
– Chàng này ở đâu ra vậy ?
– Tên là HT, em có quen, làm ở nhà văn hóa quận X. chuyên hướng dẫn các
chương tŕnh, ảnh mời em đến đây.- Sơn trả lời.
…. Và có dài th́ cũng phải có đoạn kết, đó là bài “hoa sứ nhà nàng”… một
chàng tướng to, khỏe cở anh Vọi trong “trống mái” của Khái Hưng, mặc chiếc
áo rất hoa lá cành, ôm sát người, phơi lồ lộ những cơ bắp! rời bar rượu từ
từ tiến lên sân khấu với dáng vẻ hiên ngang như đi chiến đấu, khán giả vỗ
tay nồng nhiệt, một tín hiệu sinh động, lạc quan khởi đầu, mấy đứa nhỏ con
tôi và con Sơn thích chí vỗ tay hưởng ứng theo. Tôi thấy lùng bùng hai
tai. Có lẽ chàng này đi rất sớm và đă kiếm ngay xuất đầu tiên.
Câu vô đề -“đêm đêm ngưởi mùi h… mùi hương của nhà nàng” thấy lạnh cả
người, một chất giọng eo ẻo, pha cải lương đúng chất với bài hát nhưng
không tương ứng với tướng mạo của chàng lực sĩ tí nào, chàng say sưa, rên
rĩ diễn tả nỗi đau khổ, có thể xếp vào bậc thầy của sến …không khí khán
pḥng tỏ ra nhẫn nại, chia xẻ, chờ phút cáo chung của khúc bi ca, thế
nhưng kết cục lại có hậu với tràng pháo tay như pháo tết và vài tiếng huưt
sáo inh tai, anh “Vọi” một lần nữa hiên ngang trở về bar rượu. MC lại xuất
hiện, rất hào hứng và chợt xuống giọng ra vẻ triết lư cao siêu đầy kịch
tính, nói về thân phận con người giữa cuộc đời ô trọc này…Một lần nữa tôi
được chứng kiến tài nghệ của MC - đúng là một cao thủ, chữ nghĩa có thừa,
- à, th́ ra là một bài hát của Trịnh Công Sơn, bài “phúc âm buồn”. Một cô
gái khoảng hai mươi lăm, mặt đầy đặn, mắt đeo cặp kính cận nặng, bước lên
sân khấu..” người nằm co, như loài thú, khi mùa đông về...người nằm yên
không kêu than chết trên căn phần…người c̣n đứng như tượng đá…” khán pḥng
trầm lắng, một chút chùng ḷng v́ lời hát thấm sâu, chất giọng alto khoẻ
khoắn, đầy dẫn dụ ngọt ngào, bài hát được kết thúc với sự ngưỡng mộ trân
trọng. Và không khí như nóng lên khi MC giới thiệu một tay chơi gầy g̣,
mặc bộ Jean rách rưới bạc phết màu, điệu twist được trổi lên với bài “60
năm cuộc đời”, tôi chợt nhớ đến giai điệu kích động được phổ biến, ngự trị
trong các vũ trường và các pḥng trà Sài g̣n trong thập niên 60 với chiếc
quần ống túm là biểu tượng. “…ới..ới đời sống là thế không là bao, em ơi
có bao nhiêu 60 năm…” Chàng trai vừa hát vừa lắc theo twist rất điệu nghệ,
thỉnh thoảng chàng ứ…ứ nghe rất bốc (không thua ǵ Hùng Cường). Các nhạc
công được dịp cũng xă hết công suất.
Những bạn trẻ bị cuốn hút với những thân h́nh cựa quậy và tay chân quờ
quạng theo, với hậu quả là tiếng pháo tay, la hét dậy trời của đám cuồng
nhiệt. Sau trận bị trấn áp ngạt thở bằng âm thanh ấy tôi nghe ê ẩm cả
người, đến nhân vật thứ tư tôi không c̣n đủ sinh lực chăm chú theo dơi mà
quay về nói chuyện với gia đ́nh, nhưng lần nữa lại phải quay về hướng sân
khấu v́ có một chàng trông rất lăng tử không hát mà đang nói điều ǵ, khán
pḥng bớt ồn. Nh́n cách ăn mặc có chút lè phè và cách diễn đạt lại lè nhè,
tôi cảm nhận chàng là một bợm nhậu hơn là ca sĩ, thử lắng nghe ??!,- th́
ra chàng muốn đọc thơ, môt bài thơ tự biên, tự diễn nói về một nghịch lư
trong t́nh yêu mà chàng đă trăi qua. Tôi phải quay người lại để nghe, một
cảm giác vừa khó chịu nhưng thích thú; khó chịu v́ nơi này đâu phải là chỗ
của thơ thẩn, và thích v́ đụng đến lănh vực hảo của ḿnh. Chiến hữu này
xem chừng bị lạc lơng nhưng vẫn tự tin, mắt lim dim đầy tâm trạng, chậm
răi và một chút xuất thần, hai câu cuối chàng lại ngẫu hứng ngâm lên nghe
thống thiết, bài thơ dài vừa phải, đôi chỗ cảm thấy “phê” v́ những ư tứ
độc đáo, có thể xếp vào loại khá. Thật ái ngại cho chàng,v́ giữa chốn “đạn
bom khói lửa” thế này mà dám bay bổng như vậy, nhưng khán giả tỏ ra lịch
sự và cho một tràng pháo tay không kém phần nhiệt liệt, một nửa để khích
lệ tiết mục lạ, một nửa để tống tiễn cho nhanh?!.
Tưởng bở, chàng thừa thắng xông lên, quyết tâm không chịu rời micro và
tiếp tục giới thiệu cho khán giả thưởng thức thêm một tiết mục nữa, lần
này chàng hát chứ không phải đọc thơ. Chàng thật can đảm trước một lực
lượng “ca sĩ” hùng hậu nộp đơn xin hát đang hăm hở, chờ đợi đến lượt ḿnh,
bài thơ vừa rồi đă làm nhụt chí và ngao ngán nhiều tay chơi nhưng chàng
nào có hay biết, vẫn ung dung tự tại, b́nh thản tiếp tục. Bài hát được
giới thiệu với tựa đề “ con sông quê hương”- nói về một con sông ở B́nh
Định của nhạc sĩ Xuân An, thoáng qua tựa bài hát nghe không quen và tác
giả càng không biết, có chăng một nhận xét là chàng này thích hàng lạ, chỉ
tŕnh diễn những cái người khác chưa biết. Vẫn hào hứng và tự tin, sau khi
dặn ḍ, chỉ vẽ các nhạc công, tiếng nhạc trổi lên, chàng cất tiếng ca: - “
b́nh thường, b́nh thường thôi bạn ơi…” rất hồn nhiên và lạc quan.-“ vẫn
núi giăng mây, vẫn lúa xanh đôi bờ…”. Đến đây th́ tôi thấy ngờ ngợ, bài
hát h́nh như đă nghe đâu đó, giai điệu và tiết tấu nhẹ nhàng, tha thiết,
ca từ đơn giản, gần gủi, một air nhạc xưa cũ ?! bài viết theo nhịp 2/4,
không trang trọng, tươi vui, thướt tha cho những ḍng sông theo kiểu valse
như “blue Danube”, “Danube waves” hoặc “ḍng An Giang” cũng không hào hùng
như “Bạch Đằng Giang” hay “Sông Lô”.
Tôi cố suy nghĩ để t́m những yếu tố quen thuộc của bài hát, nhưng sinh
hoạt ồn ào kiểu này thật khó mà moi lại kư ức, đang miên man tôi chợt nghe
Sơn lẩm bẩm – Uả, bài này của anh Phước Liên viết về con sông Dinh đây mà.
Vừa lúc ấy tôi chớt nhớ ra tựa bài hát “Ơi con sông Dinh” và Sơn cũng gật
đầu. Chàng ca sĩ rất thiết tha và tôi rời khỏi thực tại “…ơi con sông Dinh
yêu thương và tháng ngày em thơ ấu, sớm tối qua cầu dừng chân ngắm xuồng
câu, con sông quê hương chảy từ buồng tim của mẹ, ôm con chờ chồng rồi hoá
đá vọng phu….” Nhớ lại bài hát này lần đầu tiên tôi biết được là nó xuất
hiện trong tập bài hát mà Phước Liên in chung với nhạc sĩ Đổ Trí Dũng của
hội văn học nghệ thuật Khánh Ḥa xuất bản, Liên đă gởi tặng tôi trong
những năm tháng khi tôi c̣n măi mê với những công tŕnh xây dựng ở Đồng
Tháp. Sở dĩ tôi nhớ và có ấn tượng với bài này v́ lần đầu trong đời tôi
thấy được một bài hát viết về con sông Dinh quê ḿnh và tác giả lại là
người bạn thân. Khi ấy tôi đă phải viết thư tới Liên với nhiều lời lẽ ca
ngợi và cám ơn. Sau đó tôi cứ áy náy hoài về một ư sửa lưng bạn, v́ trong
bài hát có câu“…Sớm tối qua cầu dừng chân ngắm xuồng câu…” tôi nói đùa
rằng - đứng trên cầu Dinh chỉ thấy ghe thôi chứ làm ǵ có xuồng mà ngắm”,
ư tôi muốn nói rằng phương tiện đi trên sông Dinh đoạn ấy người quê ḿnh
chỉ gọi bằng ghe. Tôi mạnh dạn nói lên điều này v́ Liên là bạn cùng xóm
Rượu với ḿnh, không xa lạ với con sông Dinh, có đi đâu cũng phải theo con
đường Nguyễn Trường Tộ mà về, có nghĩa là từ thơ ấu đến lúc vào đời, dân
xóm Rượu cứ phải đi, về dọc theo sông Dinh nên h́nh ảnh ǵ của sông Dinh
cũng đều được chứng kiến và khắc sâu vào tâm trí mỗi người. Sau này khi
quay về Sài G̣n công tác và Tấn Sơn vào Sài g̣n học, anh em ở chung nhà,
thỉnh thoảng tôi có nghe Sơn hát và được biết rằng bài hát này khá phổ
biến ở Ninh Ḥa.
Cứ măi suy nghĩ về chuyện cũ mà quên thực tại Saigon by night tạp lục, tôi
với Sơn c̣n miên man với chuyện bài hát th́ may mắn quá, chàng lăng tử đă
nhường sân khấu lại cho MC và người khách được mời lên kế tiếp chính là
Tấn Sơn, tôi vội nói với Sơn là sẵn dịp này khéo léo đính chính lại tên và
tác giả bài hát mà vị khách vừa rồi nhầm lẫn. Sơn không vội vàng rời chỗ
ngồi và như đang do dự điều ǵ, b́nh thản một chút, Sơn từ từ bước về sân
khấu với phong thái chửng chạc và trịnh trọng t́m một vài lư lẻ hay đẹp
giới thiệu bài hát của ḿnh. Bài hát “Xin c̣n gọi tên nhau” của Trường Sa
là bài hát tôi rất thích, cùng những bài hát quí hiếm khác của cùng tác
giả như “Mùa thu trong mưa”. Bài này tiết tấu sôi nổi nhưng thiết tha; lúc
dồn nén, lúc dàn trăi, tạo một hiệu ứng mạnh mẽ, phải récitatif và nhấn
nhá như Lệ Thu mới lột tả hết độ tuyệt cuả nó, nhất là những đoạn cao trào.
Khánh Ly tuy mượt mà và ngọt ngào ở bài này nhưng diễn đạt đều quá. Sơn
tŕnh bày cũng khá. Tôi đă được nghe Sơn hát nhiều lần nhưng không nhàm
chán, có lẽ là một trong những bài ruột của sơn và h́nh như hôm nay Sơn ưu
ái tặng tôi món đặc sản này !? – Nhạc đă hay, lời và nội dung cũng không
kém. “ Tiếng hát bay trên hàng phố bâng khuâng, chiều đông đưa những bước
chân đau ṃn …c̣n ai giữa mênh mông đời ḿnh, nỗi đau mù lấp trên tuổi thơ
….. rồi trong mưa gió biết ai vỗ về…..t́nh trong cơn ngủ mê, rồi phai
trong hàng mi.….” Một nỗi đau t́nh nhẹ nhàng, một đối xử thật vị tha và
bao dung với người yêu dù cuộc t́nh đă vỡ, lúc nào cũng lo toan cho một
cánh chim bay xa ….Khán giả vỗ tay rất nhiều khi Sơn hát xong, thế nhưng
tôi vẫn cảm thấy điều ǵ đó đang vướng víu, cả nhà vỗ tay rất dài để ủng
hộ gà nhà nhưng tôi lại lơ đễnh cho đến khi Sơn có vài lời đính chính :
- Thành thật cám ơn bạn vừa rồi đă tŕnh bày rất hay bài hát ngợi ca con
sông quê hương chúng tôi, chúng tôi rất xúc động v́ lâu lắm rồi mới được
nghe lại. Tác giả bài hát là người anh cùng xóm với chúng tôi tên là H́nh
Phước Liên hiện đang sống tại Nha Trang, con sông mà bạn vừa hát tên là
sông Dinh chảy qua thị trấn Ninh Ḥa một huyện của tỉnh Khánh Ḥa, bài hát
ấy tên là ”ơi con sông Dinh…”
(c̣n tiếp)
Dương
Tấn
Long
|