H

 

è vừa qua, một sự ngẫu nhiên huyền diệu đến bên tôi thật bất ngờ và cảm động. Còn nhớ hôm ấy vào sáng chủ nhật (20/4/2016), tôi đang đứng trước nhà chăm sóc giàn khổ qua rừng leo bắt lên hàng rào, thì ngạc nhiên thấy một nhóm 5 người, gồm 2 người phụ nữ đứng tuổi nhưng trông cao lớn khoẻ mạnh, 2 thanh niên, 1 bé gái chừng 7, 8 tuổi có nét lai lai đẹp dễ thương. Họ ăn mặc sang trọng, vừa đi vừa hỏi thăm, mà cứ đi qua đi lại nhiều lần từ đầu đường xuống hãng nước đá Chấn Phát, rồi ngược lại. Hình như họ không phải dân địa phương và tìm kiếm người quen hay sao? Tôi tò mò hỏi cô bán phở trước nhà:

- Mấy người khi nãy hỏi thăm nhà ai ?
- Dạ, bà già hỏi nhà bà Bốn Tàu trước làm nghề dệt vải, nhưng chả ai ở xóm mình biết, nên họ cứ loay hoay tìm từ chiều hôm qua tới bây giờ đó chị, thật tội nghiệp!

  Cũng vừa lúc đó họ đi tới, có một linh cảm gì đó làm tôi chăm chú nhìn bà già chống gậy trúc bên cạnh đứa cháu trai kỹ hơn. Chợt bà cũng tiến về tôi hỏi:

-Cháu ở đây lâu chưa?
- Dạ có việc gì hả bác?
- Bác có người bạn hồi trẻ ở phía dưới chùa Hội Quán, tên Bốn Tàu, nhà bán tạp hoá, bánh xèo, vải...

 Bất chợt tôi nhận ra bà :

- Dì Hai Ngộ Đà Lạt?
- Ủa cháu biết Dì Hai hả?
- Con là Hưng có mấy lần theo ba má lên Đà Lạt thăm Dì đó, nhà Dì ở gần bệnh viện đúng không? Dì tìm nhà ai dzậy?
- Tìm Bốn Tàu, người bạn thời trẻ của Dì, ngày trước ở phía dưới chùa Hội Quán.
 - Thôi con mời Dì cùng mọi người vào nhà nghỉ chân uống nước, và con xem có giúp Dì được gì không? Thật ra từ trước đến giờ xóm này chẳng có ai tên Bốn Tàu.

 Vừa bước đến phòng khách, bà thấy bàn thờ liền hỏi:

-Nhà cháu mới có người mất hả?
-Dạ má con mất hơn năm rồi!

 Mọi người lịch sự xin thắp hương cho người mất. Trước khi an toạ, tôi đang lấy nhang đốt... thì bất chợt Dì Hai Ngộ đập mạnh vai tôi:

- Mèn ơi! Bốn Tàu ngồi đây mà tôi tìm hai ngày hổng ai biết, ngay cả con gái chị cũng không biết chị tên gì, có khổ thân tôi không chớ?
-Trời đất ơi! Bốn Tàu là tên má con hả? Từ khi con hiểu biết đến nay con cũng chưa bao giờ nghe đến tên này.
- Má con thứ bốn, ông vại bây Ba Tàu, nên bạn bè thời đó gọi má bây Bốn Tàu.
- Sự rắc rối này chỉ có Dì cùng má con tự hiểu thôi, thế hệ sau chúng con mù tịt. Dzị là có sự đồng cảm nên má con linh thiêng khiến con còn nhớ nhận ra Dì đó, xí xoá hết giận má con nhen!

Dì nhanh chóng giới thiệu tôi với các con, em, cháu của Dì rồi phân bua:

- Tự nhiên mấy năm nay Dì nhớ đến những bạn thời xưa trong đó ba má cháu đứng đầu danh sách. Dì muốn đi tận nơi thăm hỏi nhưng đứa nào cũng cản: "Nội đã ngoài 90 thì những bạn của nội có còn trẻ, còn sống không? Đi đứng rất vất vả, hơn nữa chắc ai còn nhớ ai! Đã U90 hơn, ngay cả các em các cháu còn ở trong gia đình mà đứa nhớ đứa quên". Nhưng tao đã quyết phải về Việt Nam chuyến này, tụi nó phải chiều, hai ngày ròng không tìm được nhà ba má cháu, tụi nó hết kiên nhẫn bắt đầu cằn nhằn đòi bỏ cuộc.
- Dạ thưa Dì Hai, ba má con khi còn sanh tiền thường nhắc đến Dì, song kinh tế gặp nhiều bất trắc, lần hồi già yếu không đi được. Có lần con lên Đà Lạt ghé thăm Dì nhưng người gần nhà cho hay Dì đã theo con gái về Sài gòn rồi!
- Ụa chị Bốn Tàu chết lâu mau rồi?
- Dạ tháng 4/6 tới đây là mãn tang, dì tới thăm ba má con muộn nhưng chắc ba má rất vui.

 Dì kể: Dì quê ở Diên khánh, làm cô mụ ở bệnh viện Thầy Hà bên kia cầu Dinh, thường tới quán chị Bốn ăn bánh xèo. Khi sanh đứa con gái đầu lòng, chính tay Dì đỡ. Tình cảm Dì và ba má con thắm thiết như chị em ruột, mới đây mà mấy mươi năm rồi hén! Sau Dì có chồng theo về Đà Lạt, rồi bận bịu công việc, con nhỏ... nên Dì ít có dịp trở lại Ninh Hoà, bây giờ khác quá! Dì nhớ từ chùa Hội Quán xuống đến lò heo của ông Trong là đồng ruộng lớn rồi xuống dưới nữa mới có nhà anh Lý Ba. Còn giờ đồng ruộng biến thành nhà cửa đông đúc, đường xá rộng rãi, cảnh vật và người đều thay đổi...

 Trong khi mọi người lắng nghe Dì Hai tâm sự thì tôi để ý người em dâu út của Dì đăm đăm nhìn vào tấm ảnh bao gồm những thành viên trong gia đình tôi được phóng to treo trên tường. Bất chợt bà ấy ồ lên:

- Chị Hai ơi! Em cũng tìm ra được Bác Bốn ân nhân của em rồi đây!

 Dì Hai hỏi dồn:

- Ở đâu? Lúc nào?
- Tại đây, thật em không ngờ vợ chồng bác Tư Tằm của em cũng chính là bạn của chị mà chị em mình đã cất công tìm bấy lâu nay.

 Rồi bà kêu con trai lại:

- Khánh ơi, vợ chồng ân nhân mà mẹ thường nói với các con, người đã bảo bọc mẹ thời thơ ấu cùng ông bà ngoại lúc khó khăn ( bà chỉ vào ảnh ba mẹ tôi ).

 Nói xong bà lấy trong bóp đầm tấm ảnh 8x12 đưa cho tôi xem có nhận ra ai?

 Dù tấm ảnh đã hoen ố theo thời gian nhưng tôi vẫn nhận ra, hình được chụp khi tôi 3 ,4 tuổi mặc áo đầm, tóc ngắn tay ôm hoa. Ở nhà tôi cũng có hình lưu niệm ở tuổi này nhưng đứng một mình. Tôi thắc mắc thầm nhủ: "Bà này là ai mà có hình mình khi nhỏ và người đứng cạnh mình thời ấy là ai nhỉ?".

 Bà Nhàn vui vẻ kể:

- Tôi đố quý dzị ĐỜI NGƯỜI CÓ MẤY MÙA XUÂN? Ai trả lời đúng tôi sẽ bao quý dzị một chầu đi nhà hàng!

 Tôi nghĩ thầm: thông thường người ta bao nhiêu tuổi là bấy nhiêu mùa xuân, nhưng bà này hỏi như vậy chắc là mùa xuân sâu sắc ấn tượng chăng? Tôi im lặng để ý xem mọi người có câu trả lời như thế nào, chắc là ngồ ngộ lắm! Nhưng mọi người chỉ tủm tỉm cười. Con bà cất tiếng:

- Mẹ thua chắc à nhen!

Bà ấy không trả lời, chỉ đưa đôi mắt ngấn lệ nhìn xa xăm như đang tìm kiếm hay ngụp lặn theo một kỷ niệm nào đó buồn vui lẫn lộn, khiến mọi người ngỡ ngàng...

Chợt Dì Hai vừa cất tiếng vừa lay bờ vai bà ấy, phá tan sự ngột ngạt:

- Đời người có mấy mùa xuân chắc hẳn khác với mùa xuân của dòng đời phải hông em Nhàn?

 Bà Nhàn đưa khăn lau mắt lấy bình tỉnh nói lời xin lỗi sự xúc động của mình làm ảnh hưởng đến mọi người, rồi bà thổ lộ:

- Chị Hai nói đúng ý em rồi.

Không đợi ai hỏi nữa, bà Nhàn nôn nao kể về những mùa xuân thật sự đi qua đời bà:

- Quê tôi ở tận Quảng Nam, theo lời cha tôi kể năm 1945 quê tôi ảnh hưởng chiến tranh loạn lạc mùa màng thất bát, ông bà nội tôi chết vì đói. Lúc đó tôi được 3 tuổi nhưng nhỏ thó gầy đét lại mụt nhọt lở loét như con mèo ghẻ nên cha và bà con trong làng đặt cho tôi cái tên "Con Mèo Lác". Để lánh nạn chiến tranh và đói khổ, ba má bồng tôi cùng những người trong làng rủ nhau vào miền Trong kiếm sống. Hồi ấy không có phương tiện xe cộ như bây giờ, mọi người phải tay đeo nách mang đồ dùng, còn ba mẹ tôi ngoài mang nải còn phải thay phiên cõng tôi trên lưng, khi thì băng rừng lội suối, lúc đi đường lộ. Đi đến đâu kiếm sống đến đó, lúc đào củ mài, củ chuối, lúc làm thuê... Vì quá đuối sức nên má tôi lâm bệnh nặng, chết gởi xác quê người (Bình Định ). Cuối cùng chỉ còn ba cõng tôi trên lưng theo đoàn người di cư đến Ninh Hoà. Lúc này tôi được 7 tuổi, hằng ngày mấy người đàn ông ra bến xe phụ khiêng xách hàng hoá cho khách hoặc quét rác... người ta thù lao cho vài trinh, vài xu, có khi cả ngày chẳng có gì bỏ bụng. Còn phụ nữ thì ra chợ Dinh dọn quét, rửa chén cho các hàng bún, bánh xèo... người ta cho gì hưởng nấy. Cả đám trú ngụ dưới gầm cầu Dinh với những người vô gia cư vào buổi trưa, buổi chiều. Ban đêm lính canh cầu đuổi thì tất cả mọi người phải chen chúc ngủ ké trong các sạp hàng, sáng phải dậy sớm sợ chủ sạp biết. Một hôm vào nửa đêm tôi bị nóng, run cầm cập, cha tôi lo lắng mà chỉ biết ôm con khóc chứ chẳng biết làm sao vì trong túi không có một xu dính túi, không người thân thuộc, lại sợ tôi chết! May sao có ông cụ trong nhóm mách cha xuống xóm Rụ nhà ông Tư Tằm gần Giốc CÂY THỊ "có thuốc cao đơn hoàn tán trị cảm gió hay lắm, nghèo không tiền vợ chồng anh bán chịu hoặc cho. Bay để tao xốc nó chạy trước. Tao biết nhà và cũng có quen chút chút, mày chịu khó chạy sau nhen!".

 Tới nơi tôi được chủ nhà vội ủ ấm trong cái mền cũ và bảo:

- Nó bị lạnh và đói!

 Rồi bảo người nhà khuấy ly sữa nóng đưa đến. Cha tôi kể: lúc ấy tôi đang mệt nhoài nhưng nhìn thấy ly sữa là tỉnh ngay. Uống sữa xong, bác Tư gái mới cho uống thuốc. Đêm đó cha con tôi ngủ lại nhà bác Tư để theo dõi bệnh. Sáng sớm, thấy tôi tươi tỉnh lại, cha tôi cảm ơn sự giúp đỡ và xin khất nợ tiền thuốc khi nào có tiền sẽ trả. Nghe qua hoàn cảnh của cha con tôi, hai bác chủ nhà thấy cha tôi tội nghiệp đáng thương nên đề nghị:

- Bây giờ là đầu tháng chạp rồi, năm hết tết đến, cha con anh ăn ngủ như vậy con nhỏ sẽ bệnh nặng thêm tội nó. Tôi tính thế này nếu anh thấy được thì nghe, không hợp ý coi như tôi chưa nói gì nhen: vợ chồng tôi và các anh chị em trong nhà này cũng từ quê lánh giặc, rủ chạy ra đây thuê nhà hợp sức làm ăn kiếm sống, còn khó khăn song thấy con bé còn nhỏ bệnh hoạn tôi không đành. Thôi bây giờ cha con tạm thời ngụ tại nhà tôi. Qua tết trời ấm, con bé khoẻ hẳn rồi tính chưa muộn, dù nhà không rộng nhưng vẫn còn chái sau cha con ở tạm.

 Trước sự quan tâm ân cần của hai bác, ba tôi mừng rỡ xin ở lại. Nhờ hũ thuốc tím, thuốc đỏ bác Tư cho mà những mụt ghẻ dần dần biến mất trên thân thể tôi từ lúc nào chẳng hay. Cha tôi hằng ngày phụ với những thợ dệt kéo sợi, còn tôi có nhiệm vụ đưa võng hát cho bé Hai ngủ, em khóc thì gọi bác gái cho bú sữa. Nhờ có chỗ ăn ở đàng hoàng, cha con tôi dần dần hồi phục sức khoẻ. Ngày tết, cha con tôi được ngồi chung mâm với gia đình vui vẻ, tôi được ăn nhiều bánh kẹo, được bác gái cho áo mới. Lần đầu được mang guốc bước đi lọc cọc, tôi vui vô cùng : "Đó là MÙA XUÂN, NGÀY TẾT ĐẦU TIÊN của Nhàn này".

 

  Qua tết trời ấm, ba tôi ngỏ ý xin phép ra đi nhưng hai bác thấy ba siêng năng thiệt thà nên thương tình: " Nếu anh thích làm thợ dệt như anh em chúng tôi thì ở lại học nghề, làm cho tôi, tới kỳ bán vải xong trừ hết chi phí, lãi được chia đều trên từng công. Ai dệt nhiều hưởng nhiều, ai dệt ít hưởng ít. Hơn nữa con gái anh yếu đuối làm sao theo anh sống lang bạt lang thang như anh mãi, và nó phải có tên tuổi đàng hoàng như bao đứa trẻ khác, chớ ai đời con gái ngày càng lớn mà lúc nào cũng gọi: Mèo Lác ơi, Mèo Lác hỡi!"

 Thế là ba con tôi tiếp tục ở lại chẳng có tờ giấy gì chứng minh, nên bác Tư trai nhận cha là em của bác để nhờ người quen ở sở Mật Thám xin tờ căn cước tuỳ thân. Bác cũng nhận tôi làm con nuôi nhờ ông Lục Sự gần nhà làm tờ thế vì khai sinh với cái tên Nguyễn thị Thanh Nhàn. Bác còn cẩn thận căn dặn kẻ ăn người làm trong nhà nay nó tên Thanh Nhàn, đứa nào gọi nó là Mèo Lác là bị đòn nghe chưa! Nói thế chứ nhiều khi quen miệng mọi người cũng gọi Mèo Lác ơi ới, mãi đến một thời gian sau tên Mèo Lác mới dần dần quên lãng theo thời gian.

Tài xen vào:

- Nếu bây giờ ai gọi Nội Út Mèo Lác, Nội Út có buồn giận?

Chị cười:

- Cái thằng này hỏi lắc léo thật, cái tên nghĩ lại cũng là một kỷ niệm thời thơ ấu. Tôi và bé Hai cùng lớn lên bên sự chăm sóc thương yêu của mọi người. Được cái tên đẹp dù chưa hiểu ý nghĩa như thế nào song tôi rất sung sướng không còn mặc cảm "Mèo Lác". Mỗi đêm bên ánh đèn dầu bác Tư trai còn dạy bốn năm người thợ dệt, kẻ giúp việc... trong nhà học chữ Quốc Ngữ, làm toán. Bác thường nói:

- Thời giặc giã mà ra đường không biết đọc, không biết viết là hay gặp rắc rối lắm!

Cha con cũng được bác chỉ dạy, nghĩ lại tôi càng thương quý mến bác vô cùng. Nghe đâu lúc còn thanh niên bác dạy học ở quê, sau đó bác bị giặc Tây bắt đánh hành hạ nên tai bác lúc nghe lúc không, ai muốn nói chuyện với bác thì phải nói to hoặc kề sát tai bác mới nghe. Chính bác trai cầm tay tập cho tôi viết từ nét chữ đầu tiên, cách học cửu chương...

  MÙA XUÂN THỨ HAI của tôi chính là ngày bác trai hướng dẫn tôi tự viết, đọc thành thạo tên mình Nguyễn thị Thanh Nhàn và nói ý nghĩa tên mình. Bác khen tôi thông minh chịu khó. Nhà có bán nhật trình (báo), mỗi khi có người đến mua thì tôi nhanh chân bán sợ người khác bán tôi mất cơ hội lập công với bác Tư. Từ đó tôi có thói quen bắt đầu ham đọc sách, đọc báo, tự tìm hiểu tự học chứ bác Tư sau đó bận công việc làm ăn không dạy chúng tôi học đều như trước. Nhưng có điều gì không hiểu tôi ghi vào một trong bao thuốc lá chờ khi bác rỗi rảnh nhờ bác giảng. Bà chủ cho bác Tư mướn nhà, ngày Tết con cháu về đông đủ vui lắm, nên rước thợ về chớp ảnh. Tôi cũng như những đứa trẻ nhỏ trong xóm thấy hay hay ngồ ngộ xúm xít chạy theo coi, còn bé Hai mũm mĩm được chú Út con bà chủ nhà thương nên bế trên tay chụp hình cùng chú. Tôi sợ mất em nên cứ chạy theo đòi em. Chú cười trả em và nói với ông thợ chụp tặng riêng cho hai chị em nó một pô đẹp đẹp nhen - đó là tấm hình kỷ niệm này, tôi giữ từ đó đến giờ.

 

 Bây giờ tôi gật đầu, song vẫn có điều thắc mắc chưa rõ nhờ chị giải thích:

- Tại sao chị gọi ba em Tư Tằm, em là bé Hai?
- Thời đó ba em nuôi tằm khéo tay nên mọi người gọi thân thiện anh Tư Tằm, chú Tư Tằm. Còn em là bé Hai là chị gọi theo mọi người quen miệng. Hồi đó chị rất thương em, em cũng quấn quýt bên chị.

 Uống cạn ly nước tôi mời, chị hắng giọng kể tiếp:

- Đến năm tôi 10 tuổi, bé Hai 4 tuổi thì ba tôi và cô Tâm (người làm công việc cùng trong nhà) được bác Tư tác hợp nên duyên vợ chồng, tức là mẹ tôi hiện nay. MẸ TÂM là MÙA XUÂN THỨ BA, đã cho tôi cảm nhận tình mẹ con sâu sắc cần thiết ra sao. Ba má đưa nhau về quê ngoại Bình Tuy sinh sống, mẹ Tâm không con nên rất yêu quý tôi, dù khổ nghèo thiếu thốn nhưng vẫn cố gắng cho tôi đến trường.

 Đưa mắt nhìn tôi, chị nghẹn ngào:

 - Thời gian đầu chị rất nhớ em khóc cả đêm, ba mẹ chị hứa khi nào có tiền sẽ đưa cả nhà về thăm hai bác và thăm em. Rồi cái nghèo cái khó lôi kéo, rồi chị có chồng, là Mười Út em chồng bà Hai đây, sanh được bảy đứa con. Mười năm trước chị về VIệt Nam ra Bình Định bốc mộ mẹ chị, sau đó chị đến Ninh Hoà, nhưng suốt ba ngày chị tìm và hỏi thăm, chẳng được tin tức gì! Tiếc thật, phải chi sớm hơn vài năm để chị gặp thăm hai bác thì vui biết dường nào!

 Cháu Tài cười xen vào:

- Tìm người như bác Hai với các tên "cổ đại" nằm xếp hạng trong viện bảo tàng, con chắc chắc suốt cả thế kỷ cũng không bao giờ tìm được, nếu không nhờ may mắn gặp dì Hưng phải không? Vậy trong đời mẹ đã có mấy MÙA XUÂN?

  Dì hai Ngộ cất tiếng:

- Vậy tính đến nay, mẹ thằng Khánh có mấy mùa Xuân?
- Em năm nay 75 tuổi mà chỉ có 5 mùa xuân!
- Dzị sẵn đây bà Nội Út kể tiếp những mùa xuân còn lại cho mọi nghe nữa đi.
- Dạ, MÙA XUÂN THỨ TƯ là ngày Khánh ra trường làm thầy giáo. Hồi ấy được Ông Tư dạy, tôi ước ước ao sau này được làm thầy dạy học nhưng giấc mơ không thành, nên khi Khánh có nguyện vọng thi Sư phạm, tôi dù khó khăn vẫn cố gắng cho Khánh học đến nơi đến chốn. MÙA XUÂN THỨ NĂM là tìm được mồ Ngoại thiêu đem về chùa.
-Nếu hôm nay mẹ không nói ra, con cứ nghĩ ngoại hiện nay là ngoại ruột của con chứ!
- Tuy ngoại Tâm không sanh mẹ, song có công nuôi dưỡng thương yêu mẹ. Bà quả là người mẹ vĩ đại đó con!

 MÙA XUÂN THỨ SÁU là hôm nay, tuy không có cơ hội gặp lại vợ chồng bác Tư ân nhân nhưng được biết tin tức về hai bác, gặp bé Hai, tôi sung sướng toại nguyện rồi.

 Chị quay qua bảo Khánh lưu địa chỉ nhà, số phôn của hai phía để tiện liên lạc và cho biết đại gia đình chị hiện sống ở Paris từ năm 1980 đến nay (cha chồng chị có quốc tịch Pháp). Chị cùng mọi người về Việt Nam du lịch, khi đến Nha Trang gia đình xin tách đoàn ba ngày tìm người quen cũ.

 Chị vui vẻ nói tiếp:

 - Để kỷ niệm ngày gặp nhau, tôi xin mời mọi người đi ăn đặc sản nem chả Ninh Hoà,

  Khánh cười bảo:

- Bác Hai và mẹ cháu trường chay mà dì!
- Thế thì hay quá, dì cũng trường chay mấy năm rồi!

 Mọi người rộn ràng đưa nhau đến tiệm cơm chay gần nhà tôi. Tiệc chay đơn giản nhưng rất vui. Dì Hai, chị Nhàn thi nhau kể cho chúng tôi những kỷ niệm với ba má tôi và xúc động nghe tôi kể chuyện ba má tôi, chị em tôi...

 Chúng tôi chia tay nhau trong sự luyến tiếc, hứa hẹn dặn dò nhau giữ gìn sức khoẻ, để sẽ gặp nhau trong MÙA XUÂN THỨ BẢY.

 Cuộc hội ngộ bất ngờ, thời gian không nhiều, nên tôi không kịp báo với các em tôi về cùng gặp người quen thân của ba má. Ngày hôm sau tôi điện thoại thuật chuyện từng đứa nghe, chúng tiếc hùi hụi và nhắc tôi cố gắng MÙA XUÂN THỨ BẢY phải cho tụi nó tham dự. Tất cả đều đồng cảm sự thuỷ chung sâu sắc của họ dành cho gia đình tôi. Nghĩ lại tôi cũng vô tích sự, hối hận muộn màng: khi dì Hai đề nghị cháu Tài chụp ảnh lưu niệm thì cháu chợt nhớ ra bỏ quên máy ở khách sạn đành chờ dịp khác, tôi có ipad ghi hình khá tốt mà sao không nhớ tí ti gì cả, mãi hai ba ngày sau tôi sực nhớ để rồi tiếc tới tiếc lui, tiếc hùi hụi...

  Đón Tết năm nay, tôi cứ nghĩ hoài, không biết tôi đã có được mùa xuân nào sâu đậm tuyệt vời khó quên như mùa xuân của Thanh Nhàn không nhỉ?

 Và ở cái tuổi gần thất thập này, tôi sẽ còn được đón bao nhiêu MÙA XUÂN nữa? Câu trả lời xin dành cho các em cháu hiếu thảo trong nhà, và nhất là dành cho những người bạn thân thương đã từng bên nhau từ thuở ấu thơ. Hãy chúc cho tất cả chúng ta được thêm nhiều MÙA XUÂN ĐẦY Ý NGHĨA nữa, nha các bạn!

 

Hưng Hồng