N
|
gày Tết Tây được tính theo dương lịch, tức lịch do Giáo-Hoàng Gregorio
XIII lập ra. Ngày, tháng, năm được tính theo vị tri của quả đất chuyển
động chung quanh mặt trời, do vậy ta gọi là dương lịch, có 365,5 ngày
một năm, vào khoảng 365 ngày hoặc 366 ngày những năm nhuận, mỗi 4 năm.
Với dữ kiện như vậy, hệ thống Dương lịch hiện hành được xem là khoa học,
là chính xác v́ là nó được tính từ năm sinh của Thiên Chúa.
C̣n ngày Tết ta th́ được tính theo âm lịch, nghĩa là tháng được tính
theo chu kỳ vận-hành của mặt trăng chung quanh quả đất: ngày đầu tháng
là tháng mới (new moon hay nouvelle lune) và ngày thứ 15 là trăng tṛn
(full moon hay pleine lune) và 1 năm chỉ có 354 (29,5 x 12) ngày.
V́ thế nên hằng năm chúng ta có 2 cái Tết và ăn mừng vào 2 dịp:
Tết Tây: Khi năm cũ hết, bước sang năm mới là một dịp để ăn mừng
trên toàn thế giới và ngày mồng 1 tháng giêng năm dương lịch đă trở
thành ngày lễ mừng năm mới trên toàn cầu ngày nay. Thời gian cuối năm từ
lễ Giáng Sinh đến hết năm cũ coi như dịp lễ lớn trong năm mà nhiều nơi
được nghĩ để đóng (shut down) một năm dài đă qua. Thời gian giao điểm
giữa năm cũ và năm mới gọi là Giao Thừa, một thời điểm quan trọng phải
là lúc chuyển-tiếp, nghĩa là ngày 31 tháng 12 (dương-lịch), và đặc biệt
là lúc 12 giờ khuya, trước khi bước qua năm sau. Giao thừa bên Pháp hay
bn Mỹ ( Réveillon de la Saint Sylvestre, New Year's Eve). Người ta
thường thức khuya đón giao-thừa bằng một bữa ăn thịnh soạn và chúc mừng
năm mới với nhau.
Đầu năm, người Tây phương c̣n có một tục lệ có ư nghĩa là "ư muốn hứa
thực hiện" (resolutions, résolutions) bỏ cái xấu, làm cái tốt,...
Bên Tết Ta (tức Nguyên Đán) cũng có những đặc điểm hay không kém.
Chữ "Tết" do chữ "Tiết" (節)
mà thành. Hai chữ "Nguyên đán" (元旦)
có gốc chữ Hán: "nguyên" có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và "đán" có
nghĩa là buổi sáng sớm, cho nên đọc đúng phiên âm phải là "Tiết Nguyên
Đán". Phong-tục, tập quán của người Á Đông ta xem việc xung quanh ngày
Tết th́ thật phức tạp, từ những chuẩn bị đón Tết đến, những điều kiêng
cữ trong ba ngày Tết, tục xông đất hạp tuổi, giờ xuất hành, hường khời
hành đầu năm. Tin hay không là một chuyện, nhưng đó là tục lệ vui vui.
Người phương Tây nghĩ lễ dài cuối năm, bên ta thuở xưa cũng không thua
khi mọi người được 3 tháng nghỉ ngơi đầu năm.
"Tháng giêng là tháng ăn chơi,
Tháng Hai cờ bạc, tháng Ba rượu chè."
Bài ca dao này mà ư muốn nói người ta ăn Tết không phải chỉ một ngày
mồng một. Nói đúng hơn nữa, không khí Tết đă bắt đầu từ ngày 23 tháng
chạp là ngày mà người Việt cúng ông Táo (Táo Quân). Ông Táo vừa là thần
bếp trong nhà vừa là người ghi chép tất cả những việc làm tốt xấu mà gia
chủ đă làm trong năm cũ và ông cưỡi cá chép về trời báo cáo với Ngọc
Hoàng những việc xảy ra trong năm.
Ngày Tất niên (trước Tết) có thể là ngày 30 tháng chạp (nếu là năm đủ)
hoặc 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu). Buổi tối ngày cúng Giao Thừa này,
gia đ́nh sum họp lại với nhau để ăn tiệc đoàn viên cuối năm, là lễ cúng
để đem bỏ hết đi những điều xấu của năm cũ sắp qua để đón những điều tốt
đẹp của năm mới sắp đến. Giữa ngày 30 (hoặc 29) tháng Chạp và ngày mồng
1 tháng giêng (từ 23 giờ hôm trước đến 1 giờ hôm sau), giờ Tư là thời
khắc quan trọng nhất của dịp Tết. Nó tương tự như bên Tây lịch mừng dịp
cuối năm, âm lịch là để đánh dấu sự chuyển tiếp giữa năm cũ và năm mới
tức là Giao thừa. Trong thời khắc giao thừa mọi người trong gia đ́nh
thường dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất.
Qua ngày mồng 1, chúng ta bước vào Tân niên, Năm mới và ăn Tết 7 ngày.
Đốt pháo thường hay có trong dịp cúng kiếng tất niên hay thời khắc giao
thừa ngày Tết cổ truyền để xua ma, trừ quỷ. Đấu năm đi xông đất, đầu năm
khai bút,... Mọi sự bắt đầu từ chu kỳ mới.
Kinh chúc quư vị Một Năm Mới an khang, thịnh vượng và hạnh phúc!
Data (*): Sưu tầm theo net.