Đặc San Xuân Bính Thân

Tản mạn:

NÉT ĐẸP VĂN HÓA TẾT
CỦA NGƯỜI VIỆT NAM

N

ói đến Tết cổ truyền là nói đến ngày hội văn hóa của cả dân tộc Việt Nam.

Người Việt Nam tin rằng vào ngày Tết mọi thứ đều phải được làm mới, nhà cửa vườn tược đều phải sạch sẽ quang đãng, ngay cả từ đồ dùng, vật dụng cho đến cả con người cũng chau chuốt chỉnh tề không những bên ngoài mà ngay cả tâm hồn cũng vui vẻ hồ hơi yêu đời để đón chào năm mới. Chính vì vậy nên sau khi cúng đưa ông Táo về Trời (23/12 âm lịch) thì mọi người thường sơn lại nhà cửa hay quét vôi lại, rồi mới tất bật đi mua sắm tết. Cái nét đẹp văn hóa ấy không chỉ là ở chổ cỗ bàn, đồ ăn thức uống, mà cả trong cách giao tiếp, đối nhân xử thế với nhau trong gia đình và ngoài xã hội, nét đẹp đó đã trở thành phong tục, tập quán và đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi con người, tạo thành nét văn hóa ngày Tết. Tết cổ truyền là dịp mọi người tưởng nhớ đến những người có công với nước, con cháu nhớ đến tổ tiên, ông bà… đã truyền lại dòng giống thịt xương...được thể hiện qua những việc làm như: Thăm viếng nghĩa trang liệt sỹ, đi tảo mộ, đắp lại vạt cỏ xanh, san chỗ đất lún rồi thắp nhang khấn vái... Về nhà bày mâm cơm thắp nén nhang khẩn mời ông bà tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu, nét văn hóa đó đã được đắp bồi có truyền thống từ thế này qua thế hệ khác. Trong những ngày Tết nhà nào cũng tổ chức ăn uống, tùy theo vùng miền mà mâm cỗ có thể khác nhau nhưng có một điểm chung đó là trên bàn thờ bao giờ cũng có mâm ngũ quả. Ngoài ra, Tết còn có hạt dưa, hạt bí, hạt hướng dương, hạt điều, hạt dẻ rang…để tiếp khách. Thức uống ngày Tết, Phổ biến nhất vẫn là rượu, bia và các loại nước ngọt. Cúng Giao thừa là lễ cúng tổ tiên vào chính thời khắc giao thừa vừa chạm tới, nhằm cầu xin Tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình gặp những điều tốt lành trong năm mới. Tục lệ xông đất (Đạp đất hay mở hàng) cũng là nét văn hóa đã có từ lâu đời. Ngay sau thời khắc giao thừa, bất cứ người nào bước từ ngoài vào nhà với lời chúc năm mới, được coi là đã xông đất cho gia chủ. Ngoài ra còn có tục mua muối đầu năm ở miền Bắc: “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”, nhằm mong cho gia đình một năm thêm mặn mà bền chặt. Tục lì xì (hay một số nơi còn gọi là mừng tuổi) đầu năm là nét văn hóa không thể thiếu: Mục đích là cầu chúc người nhận sang năm mới phát lộc, phát tài, đối với trẻ con thì chăm ngoan, học giỏi, chóng lớn. Một nét văn hóa đặc sắc nhất trong mấy ngày tết đó là mọi người luôn rất thận trọng trong từng lời ăn, tiếng nói và mọi việc làm. Cụ thể như: Kiêng quét rác ra khỏi nhà trong 3 ngày Tết. Kiêng mặc quần áo màu trắng, đen. Kiêng khóc lóc, buồn tủi, nói những điều gàn rỡ, kiêng nói to, cãi cọ nhau, nói xấu hay mắng mỏ người khác. Kiêng làm vỡ các đồ vật trong nhà. Kiêng cho nước và lửa. Kiêng đi chúc Tết khi trong gia đình đang có tang. Kiêng xuất hành ngày mồng 5 tháng giêng Âm lịch vì dân gian cho đó là ngày nguyệt kỵ…Trong những ngày Tết, từ một câu nói, đến một thế ngồi, điệu đi, dáng đứng, một cách nâng chén mời đến bàn tay cầm đũa...tất cả đều phải kiêng khem, giữ gìn, ý tứ. Văn hóa Tết cổ truyền của dân tộc Việt Nam là vậy, nó như có một phép màu vô hình, bắt mỗi người phải thể hiện bản chất văn hóa dân tộc tiềm ẩn trong đó, tránh xa cái thô tục, bỗ bã, bỏ qua những tư thù, oán trách, bỏ đi cái tục tằn, xấu xa trong giao tiếp ngày thường mà sống vui, sống có đạo lý, bằng tình cảm chân thành cởi mở, hồ hởi, thân tình...

Người Việt Nam đều chung một nguồn cội con Lạc cháu Hồng nên mỗi khi xuân về Tết đến, chúng ta cũng đều trân trọng cái nét đẹp văn hóa Tết của người Việt. Đó chính là sức sống cội nguồn của dân tộc được vun đắp từ mấy nghìn năm văn hiến.

Võ Hoàng NAM

Xuân Bính Thân 2016