Mục
Lục
Trang
B́a
Ban
Biên Tập
Lá
Thư
Xuân
Phương
Hiền
Táo
Quân
Chầu
Trời
Tuyết
Hồng
Câu
Đối
Tết
Việt Hải
Câu
Đối
Tết
Vinh Hồ
Mừng
Năm
Mới
Chúc
Tết - Được Lời
Liên
Khôi
Chương
Chúc
Xuân
Vinh Hồ
Xuân
Ất
Mùi 2015
Nguyên
Kim
Chúc
Xuân 2015
Nguyễn Thị
Kính
Ngọ,
Mùi Giao Mùa
Bạch
Líên
Xuân
Về
Nguyễn Thị
Lộc
Tháng
Giêng, Anh Đă
Thấy
Xuân
Về
Hay
Chưa?
Tiểu
Vũ
Vi
Xuân
Quê
Nhà
Chợ
Hoa Ngày Tết
Nguyễn Thị
Kệ
Đầu
Xuân Ngắm Mai
Quách Giao
Mâm
Cỗ Ngày Tết
Của
Người
Dân
Ba
Miền
Hoàng Bích
Hà
Xuân
Xưa
Lê Văn
Ngô
Tấm
Ḷng...Của Người
Cha
Minh Tâm
Tản
Mạn Ngày Xuân
Huỳnh T́nh
Nét
Xuân Xưa
Tiểu Vũ
Vi
Tản
Mạn
Lê Khánh
B́nh Yên
Xuân
Đất
Khách
Tết
Giữa Mùa Đông
Đinh
Thị
Lan
Hoa
Đào Hồng Thắm
Bạch
Liên
Tản
Mạn
Du
Xuân
Little
Sài
G̣n 2015
Việt Hải
Tản
Mạn Về Tết
Nguyễn
Thùy
Trang
Sinh Hoạt
Sinh
Hoạt
Của
Trang
Mạng
Ninh
Ḥa
2014
Nguyễn Vũ
Trâm
Anh
Cùng
Nhau
Đi
Thăm
Thầy
Cô
Giáo
Nguyễn Thị
Phương
Hiền
Kư
Ức Tuổi Thơ
Lê Thị
Ngọc
Trang
H́nh
Ảnh SlideShow
Nhóm Đồng
Hương
H́nh
Ảnh
Tết
Cắm
Hoa Trang Trí
Lê
Thị
Lộc
Hoa
Xuân Ngày Tết
Lê
Thị
Lộc
H́nh
Ảnh Tết Ninh
Ḥa
Hiếu
Minh
Chùm
THƠ
Xướng
Họa
Bài Xướng
Xuân
Ất
Mùi Tự
Cảm
Tư Nguyên
Bài Họa
Ất
Mùi Tự
Cảm
Phạm Văn
Khả
Nỗi
Ḷng
Ngày
Xuân
Song Hồ
Sắc
Xuân Đồng Nội
Vinh Hồ
Tết
Trà Kim
Huy
Bàn
Cờ
Thế
Kiều
Lam
Tự
Vân
Lê Văn
Ngô
Tâm
Tư Xuân
Nguyễn Thị
Thanh Trí
Năm
Mới
Nhớ
Chuyện
Cũ
Những
Thứ
Giá
Trị
Nhất
Loan
Anh
Những
Ngày Đầu Tiên
Vân Anh
B́nh
Dân Trong Kư
Ức
Lê
Ánh
Tết
Cao Nguyên PLEIKU
Lê
Ánh
Tết
Trong Tuổi Thơ
Tôi
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Lặng
Lẽ Xuân Về
Quách Giao
Cuối
Năm Nh́n
Lại
Dĩ
Văng
Và
Kỷ
Niệm...
Việt Hải,
Los Angeles
Kỷ
Niệm Một Thời
Làm "Thợ
Săn"
Tiền
Nhuận
Bút
Báo
Nguyễn
Hiền
Mộng
Xuân
Phương
Hiền
Tết
Vui Tuổi Nhỏ
Quê Tôi
Ngọc
Hương
Chùa
Xưa
Bạn
Cũ
Trương
Thị
Kẻo
Vui
Buồn Cùng NGỌ
Bạch
Líên
Trên
Đường Về Nhớ
Đầy
Trương
Thanh
Sơn
Ḍng
Thời Gian
Trần
Hà
Thanh
Linh
Tinh
Mười
Năm
Sinh
Hoạt
Của
Nhóm Bạn
C3
Tại
Mỹ
Trâm
Anh
Mănh
Lực Đồng Tiền
Trương
Khắc
Nhượng
Tiếng
Hát Thu Thủy
Trần
Như
Phương
Phiên
Ṭa
Đầu
Năm
Topa
Panning
Tùy
Bút
Nguyễn
Thùy
Trang
Ca
Hát/Nhạc
Thư
Xuân
Hải
Ngoại
Lan
Đ́nh
Xuân
Về
Một
Niềm
Mong
Lư
Hổ
Loài
Hoa
Không
Vỡ
Hà
Thu
Thủy
Tử Vi
Cách
Chuyển Đổi Sang
AL
Đàm
Quang
Hưng
Tử
Vi Phong Thủy
Năm
Ất
Mùi
2015
Phạm Kế
Viêm
Tôn Giáo
T́m
Về
Tự
Tánh
Di
Đà
Mục
Đồng
Văn
Cảnh
Chùa
Thơ
Sắc
Tứ
Minh
Thiện
Trí
Bửu
Nguyễn
Thừa
Năm
Ất
Mùi
Nói
Chuyện
Dê
Năm
Mùi Nói Chuyện
Dê
Nguyễn
Chức
Tản
Mạn Chuyện Năm
Mùi
Trần
Việt
Hải
DÊ
Quê Tôi
Nguyễn
Xuân
Hoàng
DÊ
Trong
Văn
Hóa
Tín
Ngương
Của
Một
Số
Nước
Vinh Hồ
Năm
DÊ,
Xem
Tranh
THẦN
Dê
Của
Âu
Châu
Vinh Hồ
d_bb
Đ.H.K.H
Cách Chuyển Đổi
Sang AL
Đàm
Quang
Hưng
Liêu Trai Chí
Dị
Đàm
Quang
Hưng
Nỗi
Buồn Của Nguyễn
Du
Lê Phụng
Lăo
Trê
Thắng
Kiện
Nguyễn Quang
Tuyến
Tử
Vi Phong Thủy
Năm
Ất
Mùi
2015
Phạm Kế
Viêm
Ẩm
Thực
Hến
Chế Biến Nhiều
Món
Ngon
Hoàng Bích
Hà
Ốc
Len Xào Dừa
Hoàng Bích
Hà
Kinh Nghiệm Sống
T́nh
Người
Mai
Thị
Hưng
Hồng
Ưu
Phiền
Khép
Lại
Bạch
Liên
Đầu
Xuân
Tâm
T́nh
Chuyện
Đạo
Hiếu
Nguyễn Văn
Nghệ
Đầu
Năm...Khai
Báo
Topa
Panning
Cô
Bé
Giúp
Việc
Nguyễn
Thùy
Trang
Sưu
Tầm
Hà
Thị
Thu
Thủy
Du
Lịch
Đại
Hàn
Lê
Ánh
Nhật
Bản
Lê
Ánh
Tour
Grand
Canyon
Sidewalk
And
Red
Rock
Canyon
Nguyễn Thị
Lộc
Du
Lịch
Lễ
Hội
Tháng
Giêng
Vơ
Hoàng
Nam
Aloha
Và Vũ Điệu
Hula Của
Người
Hawaii
Nguyễn Văn
Thành
Biên
Khảo
Nhu
Cầu Năng Lượng
Liên
Khôi
Chương
Năm
2015: Giá Vàng Bắt
Đầu Dao
Động
Liên
Khôi
Chương
Thái
Dương Hệ Dẫn
Chứng
Thuyết
Bảo
Ḥa
Liên
Khôi
Chương
Viết
về
ninh-hoa.com
Những
Mùa Xuân Internet
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Thời
Thơ Ấu
Minh Tâm
Văn
Học
Lịch
Sử/Địa
Lư
Chữ
Hiếu
Trong
Đời
Sống
Văn
Hóa
Dân
Tộc
Trí
Bửu
Có
Người Con
Gái
Buông
Tóc Thề
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Bắc
Hành Tạp Lục
(58-59)
Dương Anh
Sơn
Mùa
Xuân
Nói
Về
Cây
Tre
Cây
Nêu
Trong
Văn
Học
Trần
Ngọc
Chánh
Nhắc
Chuyện
Tết
Với
Thơ
Vũ
Đ́nh Liên
Trần V́ệt
Hải
Dê
Chúa Lên Ngôi
Vinh Hồ
Nỗi
Lo Nàng Đào
Bạch
Liên
Hoa
Mai
Linh
Hồn
Của
Mùa
Xuân
Phương
Nam
Vơ
Hoàng
Nam
Văn
Miếu
Diên
Khánh
Là
Văn Miếu
Cấp
Huyện/Tỉnh?
Nguyễn Văn
Nghệ
Tết
Việt Nam
Lê Văn
Ngô
Thái
Sư Trần Thủ
Độ Trong
Sự
Nghiệp
Cứu
Nước
Trần Nhu
Phụ
Nữ Việt Nam...Trong
Văn
Học
Minh Tâm
Trăng
Thu
Dạ
Khúc
Tiểu
Vũ
Vi
Thơ
Bếp
Lửa Ngày Tết
Vân Anh
Nàng
Xuân
Hoàng Bích
Hà
Ly
Rượu Cuối Năm
Nguyễn
Hiền
Biển
Nhớ -
Biển
Thương
Nguyễn Thị
Phương
Hiền
Nghe
Sông Kể
Nguyễn
Văn
Ḥa
Xuân
Ơi
Lư Hổ
Xuân
Hướng
Phật
Xuân
Lễ
Phật
Ngọc
Hương
Này
Mai
Nhất
Chí
Mai
Nơi
Dịu
Dàng
Xuân
Tới
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
Gặp
Lại
Đặng
Tuyết
Như
Nguyện
Xin
Đức
Mẹ LaVang
Phan Phước
Huy
Hương
Xuân Quê Nhà
Vơ
Hoàng
Nam
Mùa
Xuân Ḷng
Người
Lê Văn
Ngô
Tạ
Ơn Em
Thụy
Nguyên
Ơi
À...Dốc
Lết -
Dốc
Lết
Phố Nhỏ
Xuân Nhớ Quê
Nguyễn Thị
Thí
Ba
Đă
Đi
Rồi
Ngô
Trưởng
Tiến
Hương
T́nh Xuân Chín
Tiểu Vũ
Vi
Hương
T́nh Xuân
Tiểu
Vũ
Vi
Bây
Giờ Nơi Ấy
Đang Mưa!
Lê Khánh
B́nh Yên
Văn
Làm
Sao Về Được
Mùa Đông
Loan
Anh
Những
Lời Đầu Xuân
Trần
Thị
Chất
Ngày
Mai Ta Không
C̣n
Thấy
Nhau
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Bà
Chúa Hời
Khuất
Đẩu
Một
Cành Xuân
Quách Giao
Gà
"Ngủ Tử Mi"
Nguyễn
Hiền
Cứ
Ngỡ Đă Quên
Bạch
Liên
Mùa
Xuân
Nhớ
Ngoại
Phan Phước
Huy
Kịch
Bản
Giết
Người
Trong
Đêm
Cuối
Năm
Topa
Panning
Hồi
Tưởng
Minh Tâm
T́nh
Ảo
Mai
Thái
Vân
Thanh
Giấc
Mơ
Của
Chàng
Lính
Biển
Nguyễn Văn
Thành
Những
Chuỗi
Ngày
Xuân
Trong
Đời
ThiThí
Mối
T́nh Đàu
Nguyễn
Thùy
Trang
Lá
Thư UPU
Nguyễn Thị
Thanh Trí
Đại
Dương
Trong
Ḷng
Con
Ốc
Nhỏ
Lê Khánh
B́nh Yên
Thư từ,
bài vở, h́nh ảnh hoặc
ư kiến xây dựng, xin liên lạc:
Mỗi năm Tết đến ḷng chúng ta nôn nao mơ tưởng mùa Xuân cũ năm nào những bài thơ của thi sĩ Vũ Đ́nh Liên, thơ cho ta nỗi lâng lâng rộn ràng, ví dụ bài Ông đồ chẳng hạn. Hăy nói sơ qua về tiểu sử của nhà thơ.
Thi sĩ Vũ Đ́nh Liên
Vũ Đ́nh Liên sáng tác bài thơ Ông đồ, một tác phẩm bất hủ và bất tử trong vườn thơ Việt Nam. Thực ra ông sáng tác nhiều bài thơ nữa, nhưng công chúng chỉ biết mỗi một bài Ông đồ mà thôi. Ông sinh ngày 12-11-1913, quê gốc Hải Dương, mất ngày 18-1-1996 tại Hà Nội, Vũ Đ́nh Liên là một trong những người mở đầu và góp phần cho phong trào Thơ mới, nổi tiếng với những vần thơ ca ngợi t́nh yêu, tuổi trẻ.
Vũ Đ́nh Liên là nhà thơ kiêm nhà giáo tận tụy với công việc sư phạm, ông dạy học (môn Pháp văn) và dịch thơ, mà hầu như chỉ dịch thơ đại thi hào Pháp Charles Beaudelaire.
Vũ Đ́nh Liên thích thơ Beaudelaire, nên bạn bè gọi ông là Baud Liên, một "Baudelaire Vietnamien". Về những tác phẩm chính:
Một số bài thơ: Ông đồ, Ḷng ta là những hàng thành quách cũ, Lũy tre xanh, Người kỹ nữ Cầu Tṛ (1973), Người đàn bà điên ga Lưu Xá (1977), Gặp lại người đàn bà điên (1987), Người điên - Nàng Tiên (1992),...
Sách đă xuất bản: Đôi mắt (thơ - 1957); Sơ thảo lịch sử văn học Việt Nam (cùng Nhóm Lê Quư Đôn -1957) ; Nguyễn Đ́nh Chiểu - Nhà chí sĩ yêu nước (1957); Thơ Baudelaire (2) (dịch-1995); Thơ Vũ Đ́nh Liên (NXB Văn hóa, 1996).
Tập thơ Les fleurs du Mal (Những bông hoa ác) của Baudelaire, một công tŕnh nghiên cứu và dịch trong gần 40 năm sáng tác, đến khi CS cai trị miền Bắc, sức sáng tác của ông suy giảm. Bây giờ hăy xét qua bài thơ nổi tiếng Abel và Caïn của Baudelaire, qua sự chuyển ngữ của nhà thơ Vũ Đ́nh Liên.
- Pháp ngữ phân đoạn 1:
"Race d'Abel, dors, bois et mange;
Dieu te sourit complaisamment.
Race de Caïn, dans la fange
Rampe et meurs misérablement.
Race d'Abel, ton sacrifice
Flatte le nez du Séraphin!
Race de Caïn, ton supplice
Aura-t-il jamais une fin?
Race d'Abel, vois tes semailles
Et ton bétail venir à bien;
Race de Caïn, tes entrailles
Hurlent la faim comme un vieux chien.
Race d'Abel, chauffe ton ventre
À ton foyer patriarcal;
Race de Caïn, dans ton antre
Tremble de froid, pauvre chacal!
Race d'Abel, aime et pullule!
Ton or fait aussi des petits.
Race de Caïn, coeur qui brûle,
Prends garde à ces grands appétits.
Race d'Abel, tu croîs et broutes
Comme les punaises des bois!
Race de Caïn, sur les routes
Traîne ta famille aux abois."
- Việt ngữ phân đoạn 1:
“Ṇi giống Abel hăy ngủ ngon và ăn uống no say
Chúa trời đầy cảm t́nh cười với chúng bay
Ṇi giống Caïn trong bùn lầy nước bẩn
Hăy lê la và chết dần chết ṃn khốn nạn
Ṇi giống Abel, rượu ngon thịt sống bày dâng
Hương vị thơm tho làm nở mùi thiên thần
Ṇi giống Caïn h́nh tội các ngươi chịu đựng
Có ngày nào hết chăng hay vô cùng vô tận
Ṇi giống Abel hăy xem đó mùa màng
Và ḅ ngựa của bay béo tốt, chín vàng
Ṇi giống Caïn, gan ruột ngươi la thét
Gào đói như con chó già sắp chết
Ṇi giống Abel hăy sưởi cái bụng phệ của bay
Bên ḷ sưởi gia đ́nh, con cháu sum vầy
Ṇi giống Caïn trong hang sâu gió rít
Hăy run lên, con chó ngao ăn thịt chết
Ṇi giống Abel hăy lấy nhau và nảy nở sinh sôi
Vàng của bay cũng sinh con đẻ cái như người
Ṇi giống Caïn, trái tim cháy bỏng
Các ngươi hăy pḥng ngừa ước ao khát vọng
Ṇi giống Abel hăy ngốn cỏ và lớn nhanh
Như những đàn rận rệp của rừng xanh
Ṇi giống Caïn lang thang trên đường cái
Hăy tha vợ, tha con ngươi, đói nghèo, kinh hăi."
- Pháp ngữ phân đoạn 2:
"Ah! race d'Abel, ta charogne
Engraissera le sol fumant!
Race de Caïn, ta besogne
N'est pas faite suffisamment;
Race d'Abel, voici ta honte:
Le fer est vaincu par l'épieu!
Race de Caïn, au ciel monte,
Et sur la terre jette Dieu!"
- Việt ngữ phân đoạn 2:
"Nhưng mà ôi! Ṇi giống Abel xác thời chẳng bay
Sẽ làm phân bón cho ruộng đất một ngày
Ṇi giống Caïn, bàn tay lao động
Của các người chưa làm vừa, làm đúng
Ṇi giống Abel, đây là cái nhục chúng bay
Cái gậy đi săn đă đánh bại lưỡi cày
Ṇi giống Caïn hăy chiếm cả bầu trời cao ngất
Hăy lên trời và vất chúa trời xuống đất."
Dù đă nổi danh trong phong trào Thơ mới nhưng cho đến khi được Hoài Thanh - Hoài Chân chọn thơ viết giới thiệu trên cuốn Thi nhân Việt Nam, Vũ Đ́nh Liên chưa xuất bản một tập thơ nào cả, một đặc cách rộng răi cho Vũ thi nhân. Đầu năm 1941, trong một bức thư gửi Hoài Thanh, lúc Hoài Thanh thực hiện tác phẩm Thi nhân Việt Nam.
Vũ Đ́nh Liên vốn khiêm tốn, nên có những bài thơ hiếm hoi của ông được biết đến đều mang tâm trạng u buồn, những nỗi niềm hoài cổ, về lũy tre xanh xưa, về thành quách rêu rong nét cũ mà vẻ ảm đạm của “Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo, Nền cũ lâu đài bóng tịch dương” hay "Những người muôn năm cũ, Hồn ở đâu bây giờ?". Hoài niệm của ông cũng là nỗi niềm của nhiều người và bức tranh bằng thơ về Ông Đồ vẫn sẽ c̣n ngậm ngùi vang vọng măi với thời gian: "Ông đồ vẫn ngồi đấy, Qua đường không ai hay, Lá vàng rơi trên, giấy, Ngoài trời mưa bụi bay", (*).
Vũ Đ́nh Liên đă tự nhận ḿnh là nhà thơ của giới lao khổ của xă hội.
Trên báo Phong Hóa, số ngày 18-8-1934, ông ao ước:
"Tôi muốn hát những bài ca thảm thiết
Như những tiếng kêu than của người đói rét...
Tôi muốn ru những trẻ con côi cút
Không chốn nương thân, không người chăm chút...
Tôi muốn an ủi những người nghèo khổ
Thiểu năo bơ vơ, không họ hàng nhà cửa...
Tôi sẽ gọi bạn lầm than đói khát
Đến xung quanh để nghe tôi đàn hát...
Rồi hết thảy bầy rách rưới đui mù
Từ ông lăo già cho đến đứa trẻ thơ
Dứt tiếng hát đều kêu lên cảm khái:
-Anh là thi sỹ của những người thân tàn ma dại."
Bốn mươi ba năm sau, từ 1944-1977, khi ngoài đời đă bao nhiêu đổi thay, người CS làm chủ đất nước, Vũ Đ́nh Liên vẫn giữ nguyên vẹn ḷng thương xót, nỗi chia sẻ tê tái với những người thua thiệt trong xă hội.
Bài thơ Người đàn bà điên ga Lưu Xá là một thí dụ điển h́nh. Xuân đang về hăy xem bài thơ bi ai này. Ông tả cảnh người đàn bà điên trong chuyến tàu Tết như sau:
"Người đàn bà điên ga Lưu Xá
Ngồi ngay trước mặt dưới chân tôi
Ai vẽ được thiên tài hội họa
Chân dung kia kinh tởm tuyệt vời
Công chúa điên rồ và rách rưới
H́nh ảnh lạ lùng chửa có hai
Cảnh tượng Đông Tây cộng lại
Khôn dựng nên dù một phần mười..."
Chân dung người đàn bà điên xơ xác cho thấy Vũ Đ́nh Liên hướng thi ca của ông thiên về nếp sống dân sinh xă hội.
"Bao tải xơ ni lông nát vụn
Sợi dây thừng buộc mũ rách bông ...
Tôi ngồi ngắm mắt không hề mỏi
Đống rác kia xưa đă là hoa...
Ai dun dủi và ai sắp đặt
Một nhà thơ với một người điên
Tôi bắt gặp ba lần cặp mắt
Nhẹ căm thù như muốn làm duyên..."
Đoạn thơ cuối, Vũ Đ́nh Liên mong mỏi cho người đàn bà điên có được đời sống vui tươi hơn:
"Tôi đi t́m đến những người thân
Bè bạn cháu con xa với gần
Ngày Tết cổ truyền vui thiếu đủ
Nh́n mặt người như nắm hoa xuân
C̣n tôi biết cuộc đời đă trút
Lên hoa kia sương tuyết nặng dày
Đời độc ác ḷng người bội bạc
Làm hoa kia thành đống rác này
Đời sẽ đổi ḷng người sẽ đổi
Sẽ trở về t́nh xót nghĩa thương...
Người em Lưu Xá ở đâu đây
Có thấy ấm ḷng xuân nắng hây
Một đóa hoa tàn nay nở lại
Thắm hồng trong buổi mới xuân nay..."
Bài thơ trên nói về Xuân mới sang, bài thơ kế đề cập về mùa Tết đến, trong tưởng người viết bài sắp xếp chuyện Tết với thi nhân Vũ Đ́nh Liên:
"Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu, giấy đỏ
Bên phố đông người qua"
(*, Ông Đồ, Vũ Đ́nh Liên)
Tôi đọc bài viết "Đầu Năm Nhắc Chuyện Tết" của tác giả Trần Đ́nh Thông như sau:
"Bài thơ xưa nhắc tôi nhớ nhiều về những ngày tết xa xưa khi mà ở các chợ hay trên hè phố lớn hay các nơi đông người, các di tích có nghi lễ tết như chùa hay các miếu, đ́nh hay lăng, ví dụ Lăng Ông Bà Chiểu hay Sở Thú có sự hiện của cụ đồ trong quần trắng, áo dài màu đen như y phục truyền thống của các cu. Khi cụ đồ tung bút phết bằng cọ những chữ phóng họa thật bay bướm có nét rồng bay phượng múa th́ thật là đẹp mắt trên các bản vẽ chúc xuân hay chúc tết đầu năm. Viết về kỷ niệm tết th́ tôi có cả một kư ức dầy đặc để kể ra đây...
Rồi giao thừa đến. Chuông trống đền chùa khua vang. Giữa giờ phút thiêng liêng của đất Kinh kỳ vào xuân, nhà nào cũng đốt đèn nến, thắp tuân hương mới, khấn vái tổ tiên phù hộ cho khỏe mạnh buôn bán phát tài, con cái học hành tấn tới. Rất nhiều nhà c̣n đặt mâm lễ ngoài trời để cúng vái tạ ơn quan cũ về trời, đón mừng quan mới vừa tới. Nh́n vào hai cốc pha lê đặt thủy tiên, hôm qua hoa c̣n hàm tiếu, giờ đă nở đúng giao thừa, tỏa hương thơm ngát, coi như thế là điềm lành cho cả năm.
Chúc Mừng Năm Mới."
Thơ của Vũ Đ́nh Liên mang nét hoài cổ khiến đọc tác phẩm của ông cho ta cảm nhận cảm giác bâng khuâng tiếc nuối những truyền thống văn hóa xưa đă mờ nhạt dần, bốn câu nhập đề của bài viết Trần Đ́nh Thông viết bên trên. Mỗi dịp Tết đến Xuân về, người Việt xưa thường có thói quen xin chữ để gửi gắm những mong ước, khát vọng cho năm mới như tác giả bài viết chuyện Tết ghi nhận.
Mùa hoa đào nở cũng là thời khắc giao mùa, sự thiêng liêng giữa năm cũ và năm mới đang đến. Mỗi khi hoa đào nở là lại thấy ông đồ già xuất hiện bên cạnh đĩa mực tàu, giấy đỏ bên phố nhộn nhịp người đi lại du XU Xuân mới, mua sắm cho Tết nhất. Lời thơ chứa chan sự thổn thức, bồi hồi dáng ông đồ xưa. Bài thơ dài (20), hai mươi chữ (*) giới thiệu được trọn vẹn không gian, thời gian, nhân vật, tạo tiền đề cho câu chuyện xin được tiếp tục tŕnh bày như trong các câu thơ sau:
"Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay."
Hai câu tiếp theo, nhà thơ mô tả tài năng của ông đồ, bán chữ nghệ thuật vẽ, nét bút mát tay tài hoa của ông đồ:
"Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay"
Câu thơ trên của Vũ Đ́nh Liên diễn tả nét chuyên nhiệp, nghệ thuật hái ra tiền khi Xuân về, kỹ năng vẽ chữ phượng múa rồng bay với niềm hân hoan trong thời buổi hoàng kim của ông đồ. Đến hai câu thơ thứ 9 và 10 lại thơ cho vẻ ê chề, năo nuột:
"Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?"
Dùng hai từ ngữ điệp vận "mỗi" trong một thơ diễn tả sự kiện cụ đồ của văn hóa thuở nho thịnh nay đă hoàng hôn, vắng thưa khách thuê viết theo thời gian.
"Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay"
Đoạn đầu bài thơ tô điểm mỗi năm hoa đào nở biểu tượng cho không gian Tết đến, khung trời sang Xuân, sự xuất hiện của ông đồ già cong lưng vẽ chữ làm cảnh vật xung quanh và ḷng người thêm náo nức, rộn ră. Quần chúng đón nhận ông bằng tất cả sự trang trọng cần thiết. Nay th́ giờ đây ông vẫn ngồi đấy, trên con phố dông người lại du xuân sắm tết. Ông chờ đợi sự đoái hoài, hương Tết xưa của khách hàng qua lại mà sao như sự thờ ơ công việc nghệ thuật của ông.
Một khi nếp sống xă hội theo tây hóa, h́nh ảnh của ông đồ biểu hiện cho văn hóa xưa nho học đă bị đào thải, như thơ của thơ Tú Xương mô tả sự kiện đổi thay xă hội:
"Nào có ra ǵ cái chữ nho
Ông nghè ông cống cũng nằm co"
Tết lại đến để ông đồ h́nh như bị im ĺm ch́m sâu khuất lấp h́nh bóng đáng yêu xưa, mờ nhạt dần trong phong tục đầu năm khi xuân về. Để rồi phong tục cũ thật sự mai một tịch liêu:"
"Năm nay hoa đào nở
Không thấy ông đồ xưa"
Bài thơ kết thúc bằng hai câu thơ buồn bă mà nhiều chúng ta thuộc làu trong tâm thức xót thương cho dĩ văng một thời nhuốm văn hóa xưa phong tục cũ khi thi nhân “gọi hồn” của sự kiện nay đă mất...
"Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?".
“Những người muôn năm cũ” ấy có thể là ông đồ, có thể là khách du xuân mua họa phẩm nghệ thuật của ông đồ. Nhưng cái mất mát trong thơ của Vũ thi nhân là sự tiếc nuối, thơ mang âm hưởng xót xa, bởi v́ kỷ niệm đă phôi phai, tàn lụi của những nét đẹp trong văn hóa cổ truyền như dịp Tết đến Xuân về của dân tộc.
Hoàng Nam Trần Việt Hải
* Ghi chú thơ trọn bài:
ÔNG ĐỒ
Vũ Đ́nh Liên
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phụng múa rồng bay
Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu?
Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu
Ông đồ vẫn ngồi đó
Qua đường không ai hay
lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay
Năm nay hoa đào nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ ?”
(sáng tác năm 1936)
Trần Việt Hải
