
Trời
vừa hừng sáng tôi đã thức dậy sớm để mở cửa chuồng cho đàn
dê chạy đi kiếm ăn. Những con dê đực oai phong mãnh liệt dẫn
đầu chạy trước miệng kêu be be...., một đàn dê cái nối tiếp
đuôi nhau kêu la ó ré....một lũ dê con chạy theo miệng kêu é
é...lật đật để nhanh đến vùng thảo nguyên bát ngát mênh
mông.....
Thân hình của những anh dê đực trông dáng vẻ mạnh mẽ gây lên sự nổi bật và
cảm giác có uy lực khiến những nàng dê cái phải vị nể phục tùng; đó là
chưa nói đến cặp sừng cong về phía sau hiên ngang lẫm liệt đầy khí thế
dùng để húc mạnh vào khi đánh nhau để giành dê cái....Anh nào húc mạnh
chiến thắng mới được ưu tiên....và anh ta thường có chùm lông dưới cằm gây
cảm giác nhẹ nhàng, dễ chịu để dụ cái....Ngoài ra khắp mình anh ta được
phủ một bộ lông sáng rực để tượng trưng uy nghi ta đây là dê cồ....
Trong khi dê cái kia thì có một cặp sừng ngắn hơn, thon và nhỏ...thân hình
rất là dịu dàng, êm ái và được phủ một bộ lông vàng sậm lốm đốm đen....với
những chú dê con có đôi mắt tựa như bóng đèn màu, khắp mình phủ một bộ
lông trắng tựa như chú chó con, thường gọi là dê con ngứa sừng....
Dê là một động vật hiền từ và nhai lại, cho nên khi nghỉ mệt dê thường
nhai lại, chân cao và móng vuốt. Con người nuôi dê để lấy sữa và lấy
thịt...nhưng dê cũng thường làm mồi ngon cho cọp, beo....
Vào mỗi buổi trưa, tiết trời nóng bức khi chúng ăn xong no nê hoặc phát
ngấy, chúng thường di chuyển đi theo chiều hướng để tới những nơi mà chúng
thích, nhất là ở chỗ có những gốc cây bóng mát. Chúng tụ họp thành một
nhóm rồi nằm trải dài dưới bầu không khí yên tĩnh. Ở vị trí đó, là khoảng
thời gian dài chúng liên tục ợ thức ăn ra để nhai lại lần thứ hai,. Chúng
nhai một cách thong thả và cảm thấy không mệt mỏi hoặc chán chường, có cái
đuôi cựa quậy như con trùn, với đôi tai dài giống như đôi bông và cụp
xuống cử động ngo ngoe theo chiều hướng khẽ khàng và đôi mắt chao đảo bên
này hay bên kia, ....
Dê chỉ ăn cỏ lá cây và cho con người sữa thịt.
Ở Việt-Nam, dê tập trung nhiều nhất là vùng cao nguyên Ban-Mê-Thuột (BMT).
Tại Dục-Mỹ quê ta cũng có nhiều gia đình nuôi dê rất nhiều.... Tại
Ninh-Hòa gần nhà tôi có một nhà thường buôn dê trên BMT, cứ mỗi buổi chiều
thì chuyến xe trên BMT đổ về. Xóm tôi gọi ông ấy là Ông Phàn là Ba của Chị
Cưỡng gần nhà Ông Giật Giây. Ông thường dắt về những con dê lớn nhỏ đủ màu
sắc cột ở trước cửa nhà chờ ngày lên lò quay, lúc đó tôi còn nhỏ cùng với
đám lũ trẻ trong xóm thường kéo nhau lên coi và chọc phá chúng để cho
chúng thoắc lên tiếng kêu be be....rồi mới phấn khởi....Ngoài ra dê còn có
nhiều thú vui cho trẻ con nữa.....
Còn tại Chùa Tiều ngay đầu cầu Dinh bước xuống bậc cấp thì Ông Abẹ bán
quán nhậu thịt dê. Thoạt đầu Ông ta đãi mỗi người khách một ly rượu huyết
dê khai vị, trước khi bắt đầu các món dê đủ loại như lẫu dê, món tiềm dê
thuốc bắc ăn với bánh mì, dê nướng thơm và ngon....làm cho khách mê mệt
lên xuống ngay đầu cầu Dinh và ngồi trước mặt dòng sông Dinh ngắm cảnh và
người qua lại.
Sau mỗi buổi chiều làm việc mệt nhọc thực khách rộn ràng từ các phương xa
kéo về lê la đến đây thưởng thức vị ngon của dê và các món đặc sản khác
của Ninh Hòa quê tôi.
Thịt dê là món ăn thuần túy cho con người. Chẳng hạn như dê nướng là món
ăn đặc sản của người Việt-Nam, có từng miếng màu vàng xám, thơm mùi riềng
sả, vị ngọt đậm, làm bằng thịt dê nạc bọc mỡ dùng làm món ăn đặc sản trong
buổi tiệc, dê hầm hạt sen có nước trắng đục, mùi vị thơm ngon mền mại ăn
vào thì gây cảm giác thích thú. Dê nấu ca-ri là món ăn độc nhất của người
Việt-Nam, có nước xâm xấp màu vàng tươi, hơi trắng bởi nước cốt dừa, khoai
lang, vị ngót ngót mẵn mẵn được nấu bằng thịt dê ướp ca-ri dùng trong bữa
chính. Được ăn với bún và bánh mì, có nhiều lúc con người còn chế biến
thịt dê thui hầm nhừ để ăn với bún và bánh mì, dê ướp tỏi, sả, mấm, đường,
vị ngọt thanh, thơm mùi thịt dê nướng lá bưởi, dê xào lăn có màu nâu nhạt,
thơm mùi riềng sả, vị ngọt, làm bằng thịt đùi dê xào vừa chín tới ăn vào
khá ngon miệng,.v.v.....và món cuối cùng là tinh hoàn hấp chấm nước mấm ớt
tỏi chanh đường, cảm giác thích thú khi ăn và ngon ngọt....
Gần cuối buổi chiều đàn dê no nê thong thả đi chậm rãi về chuồng, có con
còn gặm những ngọn cỏ cuối cùng trong ngày. Ánh nắng chiều còn vấn vương,
những anh dê đực thả hồn thú nhục dục lần cuối cùng trước khi màn đên khép
lại....
Dê chỉ ăn cỏ lá cây và cho ta sửa thịt, vì vậy con người chúng ta hỡi ôi
nên giữ gìn nguồn gốc, bảo vệ nó như những gì ta đã có và thương tiếc
lấy.....
TRÍ
ĐỨC
NGUYỄN XUÂN HOÀNG
Giáp Tết 2015

