Đặc San Xuân

Bài 58:

NHẠC VŨ MỤC MỘ

岳武穆墓

Trung nguyên bách chiến xuất anh hùng, 中原百戰出英雄
Trượng bát thần thương lục thạch cung.    丈八神鎗六石弓
Tướng phủ dĩ thành tam tự ngục,             相府已成三字獄
Quân môn do tích thập niên công.            軍門猶惜十年功
Giang hồ xứ xứ không Nam quốc,           江湖處處空南國
Tùng bách tranh tranh ngạo bắc phong.   松柏錚錚傲北風
Trường vọng Lâm An cựu lăng miếu,      悵望臨安舊陵廟
Thê Hà sơn tại mộ yên trung.                   栖霞山在暮煙中

TẠM CHUYỂN LỤC BÁT:

MỘ CỦA NHẠC VŨ MỤC

Trung Nguyên trăm trận anh hùng,

Thương thần trượng tám, cung dùng trăm cân.

Phủ đưa “ba chữ” án xong,

Công mười năm tiếc vẫn còn trong quân.

Sông hồ khắp, nước nam không,

Xạc xào gió bấc trăm tùng hiên ngang.

Buồn trông lăng miếu Lâm An,

Thê Hà khói tỏa chiều tàn núi non.

DỊCH NGHĨA:

Ở Trung Nguyên, Nhạc Phi là anh hung với hàng trăm trận đánh (chống quân Kim xâm lược). Ông thường dùng cây thương thần dài một trượng tam và cây cung nặng sáu thạch. Nơi tướng phủ (của Tần Cối) ông bị xử án tù chỉ với “ba chữ”. Trong quân vẫn tiếc công ông đã luyện quân cả mười năm trời. Những hàng cây tùng, cây bách vẫn xào xạc và ngạo nghễ, hiên ngang trước những cơn gió bấc lạnh lẽo. Buồn trông về Lâm An nơi có lăng miếu của họ Nhạc chỉ thấy khói tỏa ở núi Thê Hà trong lúc chiều tàn.

CHÚ THÍCH:


Câu 1:		tương truyền Nhạc Phi đã đánh nhau với quân Kim khoảng 162 trận và đều dành thắng lợi.
丈	trượng:	tiếng tôn xưng các bậc trưởng thượng, bề trên một cách tôn kính, đơn vị đo lường xưa mười thước bằng một trượng.
石	thạch:	đá, bia đá, sự chắc chắn bền vững, đơn vị đo lường xưa với một thạch bằng mười đấu tức khoảng 120 cân.
câu 3:		Nhạc Phi là tướng giỏi của Nam Tống chủ trương với một số đại thần xây dựng quân đội vững mạnh để giành lại đất đai mất về tay quân Kim nhưng lại bị phe chủ hòa của Tần Cối ngăn cản giả lệnh vua gửi liên tiếp 12 thẻ bài về triều làm tội và xử tử. Khi bị ghép tội tử hình, Hàn Thế Trung cùng phe với họ Nhạc hỏi Tần Cối: “Có tội gì?” Tần Cối đã trả lời: “Mạc tu hữu” (chẳng cần có). Đời sau gọi là “án tù ba chữ” (tam tự ngục).
栖霞	Thê Hà:	núi ở Hàng Châu, gần kinh đô Lâm An của Nam Tống. Dưới chân núi có mộ Nhạc Phi.

Bài 59:

TẦN CỐI TƯỢNG (Nhị thủ)

秦檜像

Bài 1 一

Điện cối hà niên trùy tác tân,                 殿檜何年椎作薪
Khước lai y bạng Nhạc vương phần.      卻來依傍岳王墳
Thị phi tẫn thuộc thiên niên sự,              是非盡屬千年事
Đả mạ hà thương nhất giả thân.               打罵何傷一假身
Như thử tranh tranh chân thiết hán,         如此錚錚真鐵漢
Nại hà mĩ mĩ sự Kim nhân?                   奈何靡靡事金人
Thuỳ vân ư thế vô công liệt?                  誰云於世無功烈

Vạn cổ do năng cụ loạn thần. 萬古猶能懼亂臣

TẠM CHUYỂN LỤC BÁT:

TƯỢNG TẦN CỐI (Bài 1)

Năm nào làm củi cối đền,

Đến phần mộ Nhạc kề bên dựa vào.

Đúng sai thuộc chuyện ngàn sau,

Đánh nguyên thân giả nào đau đớn gì!

Leng keng người sắt cứng chi!

Theo người Kim ấy là vì cớ nao?

Bảo rằng công có gì đâu!

Muôn đời làm khiếp sợ bao loạn thần!

DỊCH NGHĨA:

Loài cây tên cối bên đền vua năm nào đã chẻ làm củi rồi. Giờ (tên Cối ấy) lại đến dựa vào gần mộ của Nhạc Vương. Chuyện đúng hay sai thuộc về chuyện của ngàn năm sau. Dầu có đánh đập hay sỉ vả nguyền rủa làm sao đau đớn được cái thân giả này. Tiếng sắt kêu leng keng cứng như người sắt. Cớ sao lại đi theo bọn người Kim? Ai bảo là (Tần Cối) không có công để lại cho đời? Muôn đời sau (hình ảnh Tần Cối) vẫn sẽ là nỗi khiếp sợ đối với bọn loạn thần.

CHÚ THÍCH:


câu 1 và 2:		cối là một loại thông gọi là thông cối. Tương truyền cuối đời Bắc Tống khi quân Kim đang ra sức đánh nước Tống, bên cạnh điện của vua Tống Huy Tông có cây cối sinh nấm ngọc. Dân gian cho là điềm Tần Cối sẽ được trọng dụng. Quả nhiên sau khi bị quân Kim bắt giữ rồi tha cho về nam, Tần Cối được cho làm Tể Tướng Nam Tống. Căm ghét cho hành động làm tay sai cho giặc Kim, dân đã cho làm hai tượng bằng sắt của Tần Cối và vợ y là Vương thị quỳ chịu tội gần bên mộ Nhạc Phi. Người đến viếng mộ Nhạc thường sỉ vả đánh đập tượng sắt của hai vợ chồng loạn thần này.
椎	trùy:	chẻ, đập, bửa ra, cái chùy để đánh đập mạnh.
卻來	khước lai:	lại về đến.
打罵	đả mạ:	đánh đập và mạ lỵ, sỉ vả, nguyền rủa.
錚錚	tranh tranh:	tiếng sắt thép va chạm kêu loảng xoảng, leng keng.
漢	Hán:	xem C.T bài 57.
靡靡	mĩ mĩ:	đi theo, thuận theo, lướt theo, đi từ từ.
烈	liệt:	dữ dội, dư thừa, rơi rớt lại, còn lại, lửa mạnh, lửa sáng chói.
懼	cụ:	sợ hãi, khiếp sợ.

Bài 2 二

Cách Thiên Các hủy, ngọc lâu tàn,      格天閣毀玉樓殘
Do hữu ngoan bì tại thử gian.             猶有頑皮在此間
Nhất thế tử tâm hoài đại độc,             一世死心懷大毒
Thiên niên sinh thiết phụ kỳ oan.         千年生鐵負奇冤
Ngục trung dĩ tiễn sinh tiền huyết,        獄中已濺生前血
Giai hạ đồ tru tử hậu gian.                     階下徒誅死後奸
Đắc dữ trung thần đồng bất hủ,            得與忠臣同不朽
Tề thiên kỳ phúc thái vô đoan.            齊天奇福太無端

TẠM CHUYỂN LỤC BÁT:

TƯỢNG TẦN CỐI (Bài 2)

Cách Thiên lầu ngọc nát tan,

Vẫn còn giữa đó kẻ đần gian tham.

Một đời tim chết độc mang,

Ngàn năm khối sắt gánh oan lạ thường!

Sống giam tù ngục máu tuôn,

Dưới thềm kể tội gian còn sống đâu!

Cùng người trung chẳng mất nào,

Giữa trời phúc lạ chẳng đầu mối chi.

DỊCH NGHĨA:

Gác Cách Thiên và lầu ngọc đều đã tan tành; nhưng giữa chốn này vẫn còn (dấu tích) kẻ cứng đầu đần độn và gian manh. Cả cuộc đời trái tim chết chóc của y vẫn chứa những thứ rất độc hại. Khối sắt (mang hình thù của y) ngàn năm phải gánh nỗi oan trái lạ thường. Trong chốn lao tù, người trung phải bị vấy máu; còn bây giờ dưới thềm có mắng mỏ, kể tội thì kẻ gian manh cũng đã chết rồi. Cùng với bậc tôi trung, y vẫn còn mãi mãi. Giữa trời, cái phúc kỳ lạ của y chẳng thể biết do đầu mối nào ra?!

CHÚ THÍCH:


格天閣	Cách Thiên Các:	lầu gác nhà Tần Cối có tấm biển đề bốn chữ: “Nhất đức cách thiên” do chính Tống Huy Tông đề tặng với ý nghĩa là: cùng một đức sẻ cảm thông được với trời cao (lấy từ Kinh Thư chương Duyệt Mệnh: cách vu hoàng thiên (cảm thông với ông trời).
頑皮	ngoan bì:	trẻ con cứng đầu lại đần độn.
死心	tử tâm:	lòng dạ chết chóc, lòng dạ kẻ ác độc, lòng quyết chết đi.
懷	hoài:	ôm, mang, bao bọc, đến, quay về…
負	phụ:	gánh vác, cậy vào, dựa lưng vào, dựa dẫm.
濺	tiễn:	vẩy nước, vấy nước, vấy máu…
誅	tru:	kể tội, tội đồ, giết bỏ, cắt bỏ, mắng giết.
不朽	bất hủ:	không mất đi, vẫn còn mãi, chẳng hư thối.
太無端	thái vô đoan:	chẳng do đầu mối, manh mối nào cả.

Dương Anh Sơn

Xuân Ất Mùi 2015