Đặc San XUÂN GIÁP NGỌ - 2014 www.ninh-hoa.com

T

iềm thức ký ức nó là cái gì? nó là những cái ở chung quanh ta, gần ta, ta yêu nó – đúng – nó luôn ẩn hiện trong tim ta- và nếu bất cứ lúc nào tiềm thức của ta bắt gặp, như vị giác, khứu giác, xúc giác, thị giác ..đều là những điều kiện để ta nhớ lại những ký ức của chính bản thân ta. Khi còn nhỏ ký ức về Ninh Hòa của tôi không nhiều, khi lớn tôi bắt đầu bước vào cấp 2, các kỷ niệm về Ninh Hòa lại quá nhiều, và đây cũng là điều để tôi suy nghĩ.

     Tôi là người Bắc di cư vào Nam năm 1954, tôi không rõ lắm về nơi chôn nhau cắt rốn của tôi, không hiểu lắm về lũy tre sân đình của miền Bắc – tôi chỉ biết trong sách vở vì thế kỷ niệm về Ninh Hòa khi học đệ tứ của trường Đức Linh lại quá nhiều nên được nghỉ một tiết học nào, thì đó là điều thú vị - bỏ hết mọi lo âu phiền toái của sách vở lại lớp – tôi tự lang thang trên đường rầy bắt đầu từ ngã rẽ của quốc lộ 21-gần trường nơi tôi học - đi bộ về phía Ga Ninh Hòa, đoạn này cũng khá xa nên tôi cũng có thể thả hồn một cách vô tư, để tận hưởng cái không khí yên lành của một vùng quê, đặc biệt đường rầy xe lữa nó chia thành hai phần rõ rệt – một bên là đồng ruộng, những mái nhà lá có vườn cây ăn trái, giếng nước, và đại gia đình quay quần bên mâm cơm chiều, có khói lam của các nhà bếp đang cuồn cuộn bay lên trời, thanh bình và nhàn hạ, sát đường rầy là những thuở ruộng, nếu là mùa mưa nó là những cánh đồng bát ngàn một màu xanh vô tận. Nơi thôn quê các gia đình sống hơi cách biệt, nhà này đến nhà kia khoảng từ 50 m đến 100 m – vì thế các khoảng trống đó là các vườn cây ăn trái, tùy từng thời vụ của mùa người ta có thể tận hưởng cái không khí thanh bình của một vùng quê an lành một cách vô tư và thoải mái – để được tận hưởng cái không khí đầm ấm gia đình, ta nên đến với họ vào những ngày lễ, giố, tết.

     Phía bên này đường rây khác xa khung cảnh của một vùng quê, nó là không khí ồn ào náo nhiệt, tiếng còi, tiếng động cơ của xe cộ, tiếng cười vui đùa, vì nó là phố thị xã Ninh Hòa.

     Tôi không thể nào quên kỷ niệm nhiều lần đã được hưởng cái không khí vùng quê Ninh Hòa – người dân hiền hòa hiếu khách, bạn tôi đã mời tôi về nhà để ăn tết – thật sự bản thân tôi chưa bao giờ được hưởng cái không khí đầm ấm trong ngày tết cổ truyền, tôi đâu có bà con thân tộc, nên không phải đi chúc tết ai cả - nên tôi nhận lời về nhà bạn ăn tết – một dịp may hiếm có.

     Chiều mùng 1 tết tôi mới dám đến – (tôi không dám đến buổi sáng sợ các chuyện kiêng cử như người Bắc) có điều đặc biệt mùng 2 tết họ mới chính thức ăn tết rầm rộ hơn các ngày khác – tuy là chiều mùng 1 tết nhưng Ba của bạn tôi vẫn quần áo chỉnh tề luôn trong tư thế để đón khách – Cây khế đầu ngõ, xác pháo nở đỏ cả một gốc sân, ai đến đây cũng đều treo pháo lên cây khế để đốt, gia chủ sẳn sàng ra đón chào để đốt. Trong nhà cây mai nở hoa vàng rực rỡ, được trang trí một cách đẹp đẽ, nhất là bàn thờ tổ tiên bày trang trí hòa nhã, mâm ngũ quả đêm giao thừa vẫn còn hương khói nghi ngút – Đúng như dự định, các thành viên trong giòng tộc đã đầy đủ ở nhà từ đường. Bữa cơm trưa đầy đủ mọi thành viên trong giòng họ. Người Ninh Hòa không dùng bánh chưng đầu năm như người Bắc, nhưng lại có các loại bánh khác, bánh tét, hay các loại bánh gói bằng lá chuối tôi không biết tên, có lẽ nơi sầm uất nhất là giếng nước, hầu như vùng quê Ninh Hòa nhà nào cũng có giếng dùng trong sinh hoạt, cách thành viên nữ có trách nhiệm nấu nướng làm cơm tập thể trong bửa ăn, dù là ngày tết, ngày giỗ cũng vậy, vui cười nói chuyện kể chuyện gia đình và ôn lại các kỷ niệm của giòng họ. Hiện thời như cây chanh, cao to, nhiều trái, được Má của bạn tôi cho biết – cây chanh này do ông Nội trồng, khi bạn tôi mới 2 tuổi, như vậy cây chanh đã trên 100 năm – hay như hàng cau trước sân. Bà nói:” Khi tôi về làm dâu được 2 tháng thì bà Nội trồng 6 cây cau này, cau bây giờ cao xanh tươi và đẹp. Người con trai cả đã 27 tuổi. Tất cả hình ảnh ngôi nhà cây ăn trái, các hình ảnh trong khuôn viên đều có các kỷ niệm khác nhau khó phai. Hoặc cây vú sửa giữa sân, do ông cụ Nội trồng, nay gia đình muốn làm sân xi măng cho sạch đẹp, cũng phải mời hội đồng gia đình về để xin ý kiến, nên để hay chặt bỏ, và nhờ bác Hai tộc trưởng giải quyết – cuối cùng sân xi măng vẫn làm và cây vú sữa vẫn để, vì đây là kỷ niệm của ông cha để lại, nhà cửa dù thời gian có thay đổi, nhưng các nét chính của gian nhà không bao giờ thay đổi, nó là hình ảnh vẫn như hồi các cụ còn sống, đây còn là công trình do bàn tay khối ốc các cụ làm ra, vườn cây ăn trái các cụ trồng theo cảm tính nên không có hàng lối rõ rệt, thích cây gì thì đem về trồng, nó không phải là nguồn thu nhập chính, con cháu sau này nếu gặt hái trái đầu mùa đều đem chia đều cho cho các thành viên trong giòng họ được hưởng, lộc của cha ông để lại như mít, thanh long, xoài là các loại cây thường được các cụ trồng khi đương thời sát quốc lộ, các cụ còn trồng dừa để lấy bóng mát, lấy nước uống giải khát.

     Sau 30/4/1975 xa Ninh Hòa, lâu lắm mới có dịp thăm lại Ninh Hòa. Hiện tại cuộc sống thay đổi rất nhiều, đã bê tông hóa các con đường – các bờ rào, thật sự nhìn người dân làm ra ăn nên rất tốt, nhưng theo tôi, đứng nhìn một cây cau, một chum nước có cái gáo dừa, hay một cây rơm cao, cạnh một cái nhà lầu. Trong thâm tâm tôi tự nhiên nó mất đi cái vẽ đẹp dân dã thường ngày của người xưa, bếp cũng không còn các ngọn khói chiều, vì điện đã kéo về nông thôn, đa số sinh hoạt đều dùng điện, máy móc thay thế trâu bò và khó có thể ngửi thấy mùi phân trâu bò xen lẫn mùi lúa của quê nhà, mùi hương đặc trưng của vùng quê – Ninh Hòa còn có loại cây me đất hay còn gọi là cây keo, nó chỉ còn trong trí nhớ, trong tưởng tượng, không thể tìm thấy bóng dáng của cây này.

     Đây là những kỷ niệm đẹp của một thời, tôi là người Bắc, được thụ hưởng cái không khí, cái vẽ đẹp nông thôn dân dã Ninh Hòa. Tôi không được sinh ra và lớn lên ở đây – Ninh Hòa nó chỉ thoáng qua của ký ức, của kỷ niệm, nhưng dù sao Ninh Hòa-Dục Mỹ nó vẫn là hình tượng kỷ niệm, gọi cho tôi niềm cảm xúc quê hương của thời đã đi qua, nói luôn là hình tượng đẹp trong lòng tôi.

Kiên Giang, cuối đông 201
Trần Đình Nguyên Soái