Đặc San XUÂN GIÁP NGỌ - 2014 www.ninh-hoa.com

X

óm Rượu quê tôi, trước đây có một ngôi trường tên là MINH VĂN nằm gần dốc cây thị đường Võ Tánh và cạnh góc đường Nguyễn Trường Tộ, cách trường tiểu học ĐỨC TRÍ khoảng một trăm mét. Nhưng giới nhà khá giả thì rất ít người biết đến sự hiện diện của nó bởi nó vừa sinh ra chưa kịp trưởng thành đã phải tan biến theo thời cuộc khi ở tuổi lên hai, lên ba, trong sự nuối tiếc của người lao động nghèo trong xóm và những người thầy, cô đang giảng dạy tại đây, nhất là người hiệu trưởng đầy tâm huyết.

Ngôi trường Minh Văn nho nhỏ toạ lạc sau khu vườn cây ăn trái của nhà chú Mười Thanh chủ hiệu sách KHAI ĐỨC. Năm 1974 anh Phó Như Tùng thấy các cháu nhỏ ở Xỏm Rượu phần nhiều con nhà nghèo lao động, mà gia đình nào cũng đông con không đủ điều kiện cho con vào học các trường công lập hoặc không tiền học phí khi đến trường tiểu học ĐứcTrí, nên đành chịu mù chữ.

Hằng ngày các cháu phải ra chợ đổi nước trà đá, rửa chén bát cho các hàng ăn, hoặc quét dọn chợ….để kiếm sống phụ gia đình. Thời gian rổi rãnh thì rong chơi rủ rê các trò chơi ăn thua đỏ đen, anh không đành lòng trước tương lai mù mịt của các cháu.

Khi đang làm việc ở Sài Gòn về thăm quê chứng kiến cảnh bất hạnh của đám trẻ, nên anh bỏ việc về nhà, quyết tâm thuyết phục ba ông cậu anh thông cảm cho anh mượn khu vườn của gia tộc để xây ngôi trường Minh Văn này. Muốn xây cất trường dù là những vật liệu nhẹ tre nứa mái tôn thôi mà anh đã vất vả xoay sở tiền cùng nhiều công sức mới được hai phòng học khang trang, mát mẻ, đầy đủ tiện nghi cần thiết cho ngôi trường.

Bước đầu anh vừa là hiệu trưởng vừa là giáo viên, các cháu nào muốn đi học thì gia đình tự sắp xếp thời gian sáng, trưa, chiều, tối, đăng ký để anh lo liệu để cháu nào cũng được học mà cũng được giúp đỡ gia đình, học sinh chỉ khoảng chục cháu lại phải phân rãi ba buổi. Anh dạy quên cả ăn, cả tắm giặt, làm những bà mợ dâu trước thương anh bao nhiêu thì bây càng giận, càng lo lắng cho anh nhiều " bởi công sức bỏ ra nhiều. Lợi nhuận không thấy " mà cố chiêu sinh thêm ngày càng đông, thông cảm với anh :cô Kiều Dung, cô Trần Mai vào cuộc chia xẻ cùng anh, mỗi người phụ trách một lớp, và chỉ dạy xuất sáng, hoặc xuất chiều, xoá xuất tối để anh Tùng nghỉ ngơi.

Ngoài những giờ dạy trên lớp anh còn tranh thủ tự soạn những bài hát, những tranh minh họa, theo chủ đề học tập để học sinh dễ học dễ nhớ, tập văn nghệ chào mừng tết trung thu, mừng ngày Phật Đản, tất niên, luôn luôn tạo không khí vui vẻ cho các cháu ham học tập và thích đọc sách,… Trên bàn giáo viên lúc nào cũng có chú heo đất nằm mũn mĩm duyên dáng chờ các em học sinh khi bước vào lớp tuỳ theo khả năng kinh tế mà cho heo ăn, em nào không tiền heo cũng cười thoải mái.

Trước sự tận tâm giảng dạy của anh, và hai cô, học phí thoái mái dễ dãi. Tiếng lành đồn xa "đặc biệt các cháu cá biệt trí nhớ hạn chế hoặc hay quen tánh quấy phá, ngọng nghịu, anh bố trí vào lớp anh phụ trách, chỉ trong một thời gian ngắn các cháu tiến bộ, ngoan ngoãn, "nên càng ngày phụ huynh nghèo đưa con đến trường Minh Văn càng đông. Bấy giờ các em không phải là dân Xóm Rượu cũng được cha mẹ tìm đến anh gởi gắm, dù khó khăn anh vẫn cố xây che thêm một phòng nữa song cái khó tiếp là tìm đâu ra giáo viên " dạy chùa ".

Biết sự lo lắng của anh bạn hàng xóm tốt bụng nên tôi rủ cô bạn Kim Yến sau buổi sáng dạy chính ở trường nơi chúng tôi đang công tác, buổi chiều về Minh Văn dạy giúp phụ anh. Không biết thời gian bao lâu, hễ mỗi khi thấy heo đất lên cân thì anh mổ heo, ưu tiên dành một số tiền để bồi dưỡng lương tượng trưng cho cô Mai, cô Dung, trích một phần mua vở, bút, sách cho các cháu thiếu phương tiện học tập. Còn chút đỉnh tiền thì anh chiêu đãi giáo viên trong trường cùng các anh Võ Sự, Phạm Thu, Phước Liên...một chầu bánh bèo của bà Chín gần trường vào cuối tuần đó, bánh bèo vừa ra khỏi lò nóng hổi thêm gia vị dầu hẹ, tôm khô chà bông, bánh mì cắt nhỏ chiên dòn, ăn kèm với bánh tráng nướng, chúng tôi vừa ăn vừa thổi, vừa kể cho nhau nghe những câu chuyện vui tếu lâm, từ chuyện trường lớp, học sinh, chuyện trong nhà ngoài phố, thời cuộc....

Đôi khi anh Sự, anh Thu, gặp dịp mới lãnh lương cũng góp phần bồi dưỡng thêm mỗi người một ly chè thập cẩm, bên cô Bốn Giàu, mùa me thì anh Bảy Ất cũng góp phần rổ me cút trái nhỏ nhưng ngọt đậm đà, mùa khoai lang thì anh Trực mỗi khi về quê lên tặng thầy trò Minh Văn cả bao cát khoai lang vùng Rạch đặc sản Ninh Diêm tha hồ luộc, lùi ăn thoả thích.

Chúng tôi lúc đó như một gia đình nhỏ " Vui vẻ, thoải mái, tuy những món ăn dân dã nhưng chúng tôi ăn rất ngon miệng. Nếu tôi nhớ không nhầm thì suốt thời gian cộng tác ở đây hơn hai năm món bánh bèo bà Chín duy nhất hợp khẩu vị hợp túi tiền của thầy hiệu trường bồi dưỡng cho giáo viên cùng bạn thân, nhưng chúng tôi vẫn năng nổ cùng anh đồng hành dạy tốt quyết không để cái nghèo ngăn cản trở các em nhỏ đến lớp ngay ở bậc tiểu học.

Nơi đây cũng có nhiều cháu được cơ hội học tiếp lên cấp hai trường Trần bình Trọng. Cuộc đời tưởng chừng như suôn sẻ nào ngờ sau 4/75 có sự thay đổi chủ quyền nhà nước. Hè năm 76, chính phủ mới yêu cầu anh phải sáp nhập trường Minh Văn cũng như trường Tư thục Đức Trí, Trường Bình Hoà vào chung với trường Tiểu học Thị xã Ninh Hoà, song trường toạ lạc trên phần đất hương hoả của gia tộc bên ngoại, nên anh buộc phải giải toả trả đất, cô Trần Mai, cô Kiều Dung được điều công tác giảng dạy vùng kinh tế Ninh Tây, Đá Bàn.

Còn riêng anh có tài họa vẽ, chững chạc lại là người Hoa, nên được phân công giảng dạy cho cán bộ.....rồi ngả rẽ cuộc đời đưa đẩy bọn tôi ngày càng xa, nhất là ngày anh theo gia đình cậu mợ sang Mỹ định cư, và chỉ một lần duy nhất ngày về Việt Nam hè 2001, thăm em trai cùng các cháu.

Chúng tôi hẹn hò họp mặt tại Dốc Lếch, chừng năm xa cách biết bao cái kỷ niệm nhắc về nhau với những luyến nhớ trong thâm tâm mỗi người kể cho nhau nghe, cùng chia sẻ thật sung sướng và không ngờ đó là lần duy nhất chúng tôi được hội ngộ cùng anh, bạn bè ai ai cũng có một mái ấm như :, anh Bảy Ất khiếm thị đã có cháu nội ngoại, anh Phạm Thu khó tinh, hay cáu gắt, anh Võ sự nhìn đời thiếu tự tin, nay hai anh cũng đang hạnh phúc bên vợ con đề huề. Phước Liên, Phước Long ngoài, hạnh phúc bên con cái còn có những nhạc phẩm nổi tiếng ca ngợi Ninh Hoà....Kiều Dung trở thành nhà doanh nghiệp... tôi và cô Kim Yến về hưu cũng vui vẻ bên con trai, con gái, riêng vợ chồng cô Trần Mai bị tai nạn mất khi vào tuổi ngoài ba mươi để lại ba đứa con thơ nhờ bên nội đùm bọc nay cũng đã trưởng thành, nghề nghiệp ổn định…

Tuy anh em bạn bè ngày ấy, chúng tôi thỉnh thoảng gặp nhau chào hỏi vui vẻ nhưng đâu có cơ hội ngồi bên nhau tâm tình cởi mở cạnh lò bánh bèo, nóng hổi, bên bếp khoai lùi vừa thổi vừa ăn….

Còn anh bây giờ đang ở phương nào ? Anh có được khoẻ mạnh ? Anh được toại nguyện với những hoài bão của mình ? Tôi vẫn biết dù ở đâu trong hoàn cảnh nào anh cũng luôn luôn làm việc, tiền bạc cùng thời gian cho người khác, mà không hề quan tâm cho bản thân mình chút nào, nên mỗi lần nghĩ về anh, bạn bè không tránh được âu lo về con đường anh cứ tiến bước mà quên cả người thân dù một lời thăm hỏi, quên cả sức khoẻ của chính mình.

..Khi tôi từ Mỹ trở về, một số bạn bè và những học sinh cũ của Minh Văn hỏi tôi qua Mỹ có gặp anh Tùng, bố Tùng của họ ? Anh ra sao ? Khoẻ ? Tôi chỉ biết cười buồn đồng cảm với mọi người và tâm sự cùng họ tôi cũng tìm gặp người anh kết nghĩa hiền lành tốt bụng ấy lắm nhưng nước Mỹ vô cùng rộng lớn với 52 tiểu bang, và ngay cả những người trong gia tộc của anh đang định cư trên đất Mỹ mà nhiều năm rồi họ cũng chẳng biết anh đang ở đâu ? Làm gì ? Sức khoẻ ? Cuộc sống có ổn ?

Ngôi Trường Minh Văn đã theo dòng thời gian mờ dần trong lớp người xưa nhưng những việc làm công ích cho thế hệ trẻ của anh ở Xóm Rượu thời ấy tuy chỉ gần ba năm vẫn còn khắc sâu trong tiềm thức của các em, các cháu đã từng được làm học sinh Minh Văn với bao luyến nhớ, cảm ơn bởi nhờ ngôi trường nhỏ của bố Tùng này mà chúng biết viết, đọc sách, báo....biết bốn phép tính, học làm người. Đạo đức, tình cảm của anh vẫn còn ảnh hưởng nhiều đến bạn bè cùng lớp học sinh nhỏ bé ngày nào, ai cũng cầu mong anh luôn an lạc khoẻ mạnh để có ngày tái ngộ.......

01/2014

MAI THỊ HƯNG HỒNG