...Năm mới thng ging mồng
một tết
Cn nguyn vẹn cả một ma xun...
Đ
l ấn tượng tuyệt vời của nh thơ Nguyễn Bnh đ để lại cho mỗi
chng ta. Nguyễn Bnh sinh vo cuối xun Mậu Ngọ (1918) v từ
gi ci đời trong một chiều 29 Tết Bnh Ngọ (1966), năm ấy khng
c ngy 30, cn phơi phới sức xun ở tui 49, ci tuổi tứ thập
nhi bất hoặc thi nhn đ để lại cho đời nguyn vẹn cả một
ma xun
1.- Nguyễn Bnh
(1918-1966)
Nguyễn Bnh tn thật l Nguyễn
Trọng Bnh (1918-1966) sinh tại xm Trạm, thn Thiện Vịnh, x
Đồng Đội (nay l x Cộng Ha), huyệnVụ Bản, tỉnh Nam Định. l
một nh thơ lng mạn nổi tiếng của Việt Nam. Thơ ng phần lớn l
thơ tnh nhưng mang sắc thi qu ma, dn d ring biệt. Cng
với Xun Diệu, ng được mệnh danh l Vua thơ tnh.
Cha Nguyễn Bnh l Nguyễn Đạo
Bnh, lm nghề dạy học, mẹ ng l b Bi Thị Miện, con gi một
gia đnh kh giả. ng b sinh được ba người con trai l Nguyễn
Mạnh Phc (Trc Đường), Nguyễn Ngọc Thụ v Nguyễn Bnh. Nguyễn
Bnh mất mẹ sớm khi ng mới sinh được ba thng.
B cả Giần l chị ruột của mẹ
Nguyễn Bnh, nh giu, nn b cng ng Bi Trnh Khim l cậu
ruột của Nguyễn Bnh đn ba anh em Nguyễn Bnh về nui cho ăn
học. Nguyễn Bnh lm thơ từ b.
Năm 13 tuổi Nguyễn Bnh được giải
nhất trong cuộc thi ht trống qun đầu xun ở hội lng với sng
tc:
Anh đố em ny:
Lng ta chưa vợ mấy người ?
Chưa chồng mấy ả, em thời biết khng
Đố ai đi khắp ty đng,
Lm sao kiếm nổi tấm chồng như chng anh đy?
Lm sao như rượu mới say,
Như giăng mới mọc, như cy mới trồng ?
Lm sao như vợ như chồng ?
Lm sao cho thỏa m hồng răng đen
Lm sao
cho tỏ hơi đn ?
Lm sao cho bt gần nghin suốt đời ?
Lm sao ? anh khen em ti ?
Lm sao ? em đp một lời lm sao ?
Một thời gian sau, Trc Đường thi
đỗ thnh trung (đp-lm) vo loại giỏi ở H Nội, rồi dạy học
trong một trường tư thục ở H Đng, Trc Đường bắt đầu viết văn
v lm thơ. ng đn Nguyễn Bnh ln v truyền đạt cho Nguyễn
Bnh văn học Php. Cuộc đời của Nguyễn Bnh gắn b với Trc
Đường cả về văn chương v đời sống.
Từ năm 1940, Nguyễn Bnh bắt đầu nổi tiếng với số lượng thơ kh
dy, đề ti phong ph, trong đ chủ yếu l thơ tnh nhưng cũng
c những bi thơ Xun thật độc đo.
Trước thm năm mới Xun Qu Tỵ xin
giới thiệu cng bạn đọc bi thơ Nhạc xun Nguyễn Bnh sng tc
năm Canh Thn (1940) cch nay hơn nửa thế kỷ:
2.- Bi thơ Nhạc
Xun (Nguyễn Bnh)
Ma xun năm Canh Thn ( 1940 ) ở
xm Trạm, Nguyễn Bnh đ viết một bi thơ di, treo ln tường
như một bức tranh trang tr Tết. Bi thơ Nhạc xun như những
lời tm sự của cc c gi quen của ng đ lấy chồng hoặc tha
phương cầu thực. Tuy nhin, nh thơ nhớ th cứ nhớ, cố nhn đi
th cứ đi, khng thể ngăn cản được bước chn của Huyền Trn về
với chồng. Người đi rồi chỉ cn cnh hoa đo rơi như đệm thm
vo nỗi buồn của thi sĩ::
Hm nay l
xun, mai cn xun
Xun đ sang đ nhớ cố nhn
Người ở bn kia sng cch trở
C về Chim Quốc như Huyền Trn ?
Mở đầu bi thơ Hm nay l
xun, mai cn xun. Xun đ sang đ nhớ cố nhn Ma Xun
với thi nhn l vĩnh cửu l bất tận. Chẳng những hm nay, ngy
mai m c lẽ l mi mi.:
Điệp khc: Hm nay l xun,
mai cn xun được lập đi lập lại nhiều lần v đặt ở đầu mỗi
khổ thơ như khẳng định xun cn mi với nh thơ. Thật đng l:
Xun khứ, xun lai, xun bất
tận.
Xun đi xun lại mi cn xun
(Du xun Lữ Lin)
Thật l tuyệt vời
Hm nay l xun, mai cn xun
Một cnh đo rơi nhớ cố nhn
Qua l th v cũng rất bất ngờ ở
đy c sự hội ngộ kỳ diệu của nh thơ Nguyễn Bnh v Thi Hộ,
hai nh thơ hai thế hệ cng một tưởng với cố nhn:
Nhn
diện bất tri h xứ khứ.
Đo hoa
y cựu tiếu Đng phong
(Năm
nay hoa nở người đu thấy
Chỉ cn
hoa đo cợt gi đng)
Hơn nửa thế kỷ đi qua đọc lại bi
thơ Nhạc xun chng ta khng khỏi bồi hồi xc động :
Năm mới thng ging mồng một
tết
Cn nguyn vẹn cả một ma xun.
Nh thơ Nguyễn Bnh sinh vo cuối
xun Mậu Ngọ (1918) v từ giả ci đời trong một chiều 29 Tết
Bnh Ngọ (1966), năm ấy khng c ngy 30, cn phơi phới sức xun
ở tui 49, ci tuổi tứ thập nhi bất hoặc thi nhấn đ để lại
cho đời nguyn vẹn cả một ma xun
C lẻ đy cũng l sự trng hợp
ngầu nhin m th vị của cuộc đời nh thơ với thời gian định
mệnh ci duyn kỳ ngộ, ta cng c quyền để cho sự lin tưởng
được đẩy đi xa hơn nữa Giai thoại Nguyễn Bnh kể: một người bạn
của Nguyễn Bnh l Trần L Văn cho rằng tc giả Lỡ bước
sang ngang đ tin liệu trước sự ra đi của mnh ngay từ
thời viết mấy cu thơ trong bi Nhạc xun:
Năm mới
thng ging mng một tết
Cn nguyn vẹn cả một ma xun.
Chng ta c thể khng hon ton
cảm nghĩ như Trần L Văn song phải cng nhận l giữa Nguyễn Bnh
với ci thời khắc trời đất giao ho ny, đng l c mối duyn nợ
thầm kn no đ
Nh thơ Hong
Tấn, một người bạn thn của
Nguyễn Bnh nhớ lại trong Hồi k: Nếu với thơ, Bnh kỹ lưỡng đắn
đo suy nghĩ c khi đến qun ăn qun ngủ v một từ, viết nhp
nhiều lần, sửa chữa kỹ lưỡng từng cu từng chữ, trước khi đưa in
viết sạch sẽ r rng nắn nt bao nhiu, th trong cuộc sống Bnh
bạt mạng bung thả bấy nhiu. Tnh thch khi hi, giu c tưởng
tượng, thng minh nhanh nhẹn, ứng ph mau lẹ như n
Anh, Bnh thường hay chm chọc
bạn b. Ci m Bnh th ght nhất l những bi thơ dở, cũng như
những người lm thơ khng hay. Đưa cho Bnh coi một bi thơ m
Bnh cho l dở, th lập tức khng nể g tc giả đang đứng trước
mặt, dng những lời lẽ cay độc để ch bai khiến tc giả đỏ mặt,
nhiều khi tự i pht khng. Lại cn tnh kiu kỳ khinh bạc nữa.
Ngay cả với những người cưu mang Bnh, khi thất thố điều g l
Bnh thẳng cnh mất mặn mất nhạt. Nhưng đặc biệt lạ lng l sau
một cuộc đấu khẩu nảy lửa gay gắt dẫn đến việc phải xa nhau, chỉ
một thời gian sau gặp lại Bnh lại vui vẻ niềm nở như khng.
Ring về thơ, Bnh tự cao tự đại qu quắt, ch thơ người ny
non, người kia dở, kể cả những thi sĩ c người cn nổi tiếng hơn
cả Nguyễn Bnh. Những cu thơ của ai được Bnh khen hay (khuyn
son), l một điều hn hữu. Người m Bnh phục ti v "Nguyện
suốt đời l người học tr nhỏ" l thi ho Nguyễn
Du. Chẳng thế m Truyện
Kiều Bnh thuộc lu v lấy lm
sch gối đầu giường.
Đọc bi thơ Nhạc xun
nhn dịp Xun về, Tết đến. Ma xun khng lựa chọn, khng phn
biệt một ai. Bởi thế, từ em nhỏ ngy thơ so mu o cho đến những
chng thư sinh mơ ước chuyện mai sau, từ những c thục nữ yu
kiều, thao thức chờ mong, đến những ng gi tc bạc say chn
rượu đo đề thơ, đn Tết. v cncn nữa:
Những b tc
bạc hiền như Phật.
Sắm sửa hnh trang trẩy hội cha
Tất cả, tất cả đ lm nn một
khng kh tươi vui, rộn rịp, phấn khởi, hạnh phc của ma xun:
ma Xun vĩnh cữu cho đời.
Đy cả
ma xun đ đến rồi
Từng nh mở cửa đn vui tươi
Từng c em b so mu o
Đi m hồng ln nh nhảnh cười
(Thơ xun
Nguyễn Bnh)