Mục Lục
Trang
B́a
Ban
Biên Tập
Chúc
Tết
Đồng
Hương
Lá
Thư Xuân
Hải Lộc
Sớ
Táo Quân
Tổng
Kết
10
Năm
Nguyễn
Thị
Thanh
Trí
Nguyễn
Đôn
Huế
Trang
Câu
Đối Mừng Xuân
Lê
Bá
Thiên
Câu
Đối Tết
Nguyễn
Hữu
Quang
H́nh
Ảnh
Xuân
H́nh
Ảnh Xuân
Sử Xương
Hải
Chùm
Thơ
Xuân
Phút
Chạnh
Ḷng...
Việt
Hải Los
Angeles
Ngày Xuân
Bến Nhớ Chiều
Xuân
Nguyễn
Tường
Hoài
Thiêu
Thiếu...
Dương
Công
Khánh
Mừng Xuân
Hoàng
Công Khiêm
Tin
Xuân -
Đặc San
Tin
Xuân -
Nguyện Cầu
Đinh
Thị
Lan
Nhớ
Xuân
Xuân
Đă Về
Lư
Hổ
Tin
Xuân
Xuân
Nguyện
Phan
Phước
Huy
Tin
Xuân
Lê
Văn
Ngô
Vui
Xuân
Hoàng
Phi
Anh
Đă
Đến,
Mùa
Xuân
Bích
Phượng
Tin
Xuân
Phi
Ṛm (Hoàng
Tiên)
Ḍng Thơ Xuân
Tiếp Nối
Nguyễn
Thị
Thí
Năm
Mới
Ôn
Chuyện
Cũ
Những
Mùa
Xuân
Đă
Qua
Nguyễn
Thị
Phương
Hiền
Kư
Ức
Xóm
Rượu
Với
Nghề
Làm
Bánh
Tráng
Nguyễn
Xuân
Hoàng
Nắng
Xuân
Nguyễn
Thị
Lộc
Mồng 3 Mồng 5 Tết
Tân Măo
Lê
Văn
Phan
Chào
Năm
Cũ
Mừng
Năm
Mới...
Phi
Ṛm
Tử
Vi
Tử
Vi Năm Quư Tỵ
2013
Phạm
Kế
Viêm
Vận
Hạn Năm
Quư
Tỵ
2013
Cho
Những
Người
Tuổi
Rắn
Phạm
Kế
Viêm
Chuyện
Vui
Xem/Đọc
3
Ngày
Tết
Ai
Ơi
Có Biết?
Loan
Anh
Câu
Đố Vui
Trần
Duy
Biên
Vài
Chuyện Vui
Lan
Hương
Năm
Mới Nói Chuyện
Già Trẻ
Nguyễn
Hiền
Sớ
Táo Phong
Phạm
Thanh
Phong
Những
Câu Đố Vui
Trần
Như
Phương
Hội
Ngộ
Ninh
Ḥa-Dục Mỹ
Buổi
Họp Mặt Thân
Hữu
Đầu Tiên
Nguyễn
Thị
Yến
Cắm Hoa Trang Trí
Nghệ
Thuật
Cắm
Hoa
Lê
Thị
Lộc
Tranh
Nghệ Thuật
Tranh
Ảnh
Nghệ
Thuật
Phi
Ṛm
Thơ
Vui
Rắn
Tú
Trinh
XUÂN Ca Hát
Nhạc Xuân Và Quê
Hương
Lan
Hương,
Lan
Đinh,
Lư
Hổ
"Áo Lụa Hà
Đông"
Mai
Hữu
Thọ
Tôn Giáo
Tiếng
Chuông...Tiếng
Đời
Đinh
Thị
Lan
Năm
TỴ
Nói
Chuyện
RẮN
Xuân QuưTỵ
Kể Chuyện Rắn
Nguyễn
Chức
Rắn Qua Tín
Ngưỡng, Văn
Hóa, Đời
Sống
Vinh
Hồ
Đầu Xuân Tản
Mạn Về Rắn
Vinh
Hồ
Tản
Mạn Tết
Năm
Quư
Tỵ
Nguyễn
Văn
Thành
Độc
Trị Độc
Thi
Thi
d_bb
Đ.H.K.H
Liêu Trai Chí
Dị-459
Đàm
Quang
Hưng
Thanh
Phong
Thi
Tập-150
Vũ
Tiến Phái
Nam Tông Và
Bắc Tông
Nguyễn
Văn Phú
Tính
Biến Cải
Và Tạp
Chủng
Trong
Văn
Học
Hậu
Bắc
Thuộc
Lê
Phụng
Câu
Đối Tết
Nguyễn
Hữu
Quang
Dịch Vi
Ngôn
Nguyễn
Hữu Quang
Từ Sổ Ghi
Thời Đi Học
Nguyễn
Đức Tường
Tử
Vi Năm Quư Tỵ
2013
Phạm
Kế
Viêm
Vận
Hạn Năm
Quư
Tỵ
2013
Cho
Những
Người
Tuổi
Rắn
Phạm
Kế
Viêm
Văn
Hóa
Ẩm
Thực
Bún
Cá Xóm
Cồn
Quách
Giao
Mâm
Cỗ Ngày Tết
Của
Người Dân
3 Miền
Hoàng Bích
Hà
Hủ
Tiếu Nam Vang:
Khô Và
Nước
Lan
Hương
Hủ
Tiếu Khô
Diệp Lan
Mai
Tết
Đến
Xuân
Về
Nói
Chuyện
Rượu
Vơ Hoàng
Nam
Mẹ Với Bánh Chưng
BánhTét
Vơ Hoàng
Nam
Thịt
Kho
Tiêu
Và
Rau
Muống
Thấu
Nguyễn
Thị
Thục
Sức
Khỏe
Bệnh
Cườm
Nước (Glaucoma)
BS
Lê
Ánh
Bệnh
Mắt Cườm
(Cataract)
BS
Lê
Ánh
Biên
Khảo
Kinh
Tế
Việt Nam
Tổng
Kết
Nền Kinh
Tế
Việt
Nam
Năm 2012
Nguyễn
Văn Thành
Hoa
Kỳ/Thế
Giới
Tổng
Kết
Nền Kinh
Tế
Mỹ
Quốc Năm 2012
Nguyễn
Văn Thành
Kinh Nghiệm Sống
Lịch
Sự
Và
Tế
Nhị
Hoàng
Bích Hà
Nhật
Kư
Đời
Thường
Của
Tôi
Mai
Tuyết
Hồng
YÊU
Phù
Vĩnh Sơn
Viết
về
Ninh
Ḥa
Dục
Mỹ
Chút
T́nh
XUÂN
Cố
Hương
NGH(NH)
Nguyễn
Văn
Ḥa
Dục
Mỹ
Trong
Tôi
Phan
Phước
Huy
Viết
về
ninh-hoa.com
Mùa
Xuân Đến Với
Ninh-ḤaDOTCom
Trâm
Anh
Kỷ Niệm
10
Năm
Trang
Mạng
Cho
Ninh-ḤaDotCom
Nguyễn
Xuân
Hoàng
Mười
Năm
T́nh
Xuân
Lư Hổ
Vui
Xuân
Đón
Tết
Thi
Thi
Ninh-ḤaDOTCom,
Ở Đó...
Nguyễn
Thị
Thanh
Trí
Kỷ
Niệm
Về
Trường:
Trần
B́nh Trọng
Ninh Ḥa
Một
Kỷ
Niệm
Khó
Quên
Trần
Hà Thanh
Tôn
Sư
Trọng
Đạo
Trần
Hà Thanh
Vũ
Khúc
Vọng
Cố
Đô
Trần
Hà Thanh
Dục Mỹ
Viết
Về Kư
Ức
Và
Kỷ Niệm
Thuở
Xa
Xưa
Nguyễn
Thị
Đông
Kỷ
Niệm
Khó
Quên
Phan
Phước
Huy
Vạn Ninh
Mứt Dừa
Một
Thủa
Ngọc Anh
Bút Xuân
Lam Kha
Mùa Xuân
Di-Lặc
Nguyên Kim
Xuân Quư
Tỵ 2013
Nguyên Kim
Chú
Tiểu
Bất
Đắc
Dĩ
Hồ Thoại
Mỹ
Chiếc
Bóng
Bên
Trời
Trương
Văn Nghi
Đón Tết
Lâm Ngọc
Luyến Tiếc
Lâm Ngọc
Đầu
Xuân
Viết
Thư
Cho
Con
Đặng Tuyết
Như
Chuyện
T́nh
Đêm
Mồng 1Tết
Hồng Sương
Vịnh Xuân
Lâm Thảo
Chúc Xuân
Thi Thi
Như
Một
Áng
Mây
Thúy
Vũ
Thể
Thao
Du
Lịch
Đội
Banh
Ninh
Ḥa
Lư Hổ
Những
Điều Lư
Thú
Về
Đảo
Quốc
Sư
Tử
Hoàng
Thị
Lan
Tôi
Đi
Dự
Hội
THAO
Lương Lệ
Bích San
Văn
Học
Nghệ
Thuật
Bước Chân Người
Nhớ
Thương Tôi..
Lương
Lệ
Huyền
Chiêu
Rồng
Việt Nam
Liên
Khôi
Chương
Haiku:
Về
Ở
Núi
Mục
Đồng
Hai
Mươi Tám Tết
Bạch
Liên
Nơi
Bắt Đầu Mùa
Xuân
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
Cao
Bá Quát Với
Hoa Mai
Vơ Hoàng
Nam
Con
Rắn
Topa
Panning
Hương
T́nh
Xuân
Chín
Bích
Phượng
Ánh
Mắt Mùa Xuân
Nguyễn
Văn
Sâm
BẮC
HÀNH TẠP LỤC:
Bài 5
Lạng Thành
Đạo Trung
Dương
Anh
Sơn
Thơ
Xuân
Quách
Tấn
Thơ
Xuân
Nguyễn
Bính
Trí Bửu
Nguyễn
Thừa
Điệp
Khúc
Mùa Xuân
Tiểu
Vũ
Vi
Thơ
Chào
Xuân
Viễn
Xứ
Bích
Phượng
Hương
Sắc
Mùa
Xuân
Bích
Phượng
Hương
Xưa
Trần
Ngọc
Chánh
Tṛn
Giấc
Mơ
Xuân
Trần
Thị
Chất
Xuân
Này
Em
Không
Về
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Chúc
Tết - Được Lời
Liên
Khôi
Chương
Đánh Thức Nàng
Xuân
Nguyễn
Tường
Hoài
Mừng
Xuân
Quư
Tỵ
Song
Hồ
Đời
Rắn
Vinh
Hồ
Mùa
Xuân
Mai
Thị Hưng
Hồng
Sinh Nhật Mai
Hồng
Mừng
Sinh
Nhật
Cháu
My
Mai
Tuyết
Hồng
Xuân
Trà
Kim
Huy
Mừng
Xuân Quư
Tỵ
Hoàng
Lan
Tiếng
Sáo Đêm Xuân
Kiều
Lam
Xuân
Quư
Tỵ 2013
Bạch
Liên
Sắc
Mai
Nhất
Chi
Mai
Duyên
Thơ
Thụy
Nguyên
Mộng Ngày Xuân- Xuân
Đến
Lê
Văn
Phan
Xuân
Nhớ
Nguyễn
Hoàng
Phi
Công
Và Bướm
Nguyễn
Quân
Vẫn
Đợi Chờ Mùa
Xuân Đến
Dương
Anh
Sơn
Xé
Ngang Cuộc T́nh
Phù
Vĩnh
Sơn
Thế
Cho
Nên...
Kim
Thành
T́nh
Xuân
Hoài
Thu
Duyên
Dáng Mùa Xuân
Tiểu
Vũ
Vi
Văn
Mùa
Xuân
Về
Trên
Làng
Quê
Yên
B́nh
Vân
Anh
Mùa
Lại
Về!
Xuân
Ơi...
Lê
Thị
Mỹ
Châu
Xuân
Như Ư
Lê
Thị
Đào
Tiếng
Cười
Đoàn
Viên
Khuất
Đẩu
Sắc
Bàng
Đầu
Xuân
Quách
Giao
Chia
Xẻ
Mùa
Xuân
Lê
Thị
Ngọc
Hà
Giọng
Khổ
Nguyễn
Hiền
Nhớ
Ǵ
Về
Xuân
Lư Hổ
Xuân
Yên B́nh
Bạch
Liên
Nắng
Xuân
Nguyễn
Thị
Ngọc
Lan
Lần
Theo Mộng Ảo
Mà Về...
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
Vẫn
Là
Những
Mùa
Xuân
Buồn
Topa
Panning
Chuyến
Xe
Đêm Trừ Tịch
Trần
Như
Phương
Như
Núi
Đá
Có Từng Lớp...
Nguyễn
Văn
Sâm
Mái
Ấm Gia Đ́nh
Trần
Đ́nh
Nguyên
Soái
Về
Ninh
Ḥa,
Ăn
Bánh
Ướt
Bà
Năm
Nguyễn
Hữu
Tài
Tết
Này Mẹ Không
Về
Hà
Thị Thu
Thủy
Gặp
Lại Người Xưa
Lê
Thị
Kim Thoa
Một
Thoáng Ninh Ḥa
Phạm
Thị
Thục
Những
Người
Thích
Đùa
Bùi
Thanh
Xuân
Thư từ,
bài vở, h́nh ảnh hoặc
ư kiến xây dựng, xin liên lạc:
diem27thuy@yahoo.com
T Ô N S Ư T R Ọ N G Đ Ạ O
- Một khi Vua Hàm Nghi kính cẩn chào thầy cũ …
Sau đêm binh biến ( đêm 4/7/1885 – sáng 5/7/1885 ) Pháp chiếm trọn kinh thành Huế. Quan Phụ chánh Tôn Thất Thuyết đưa Vua Hàm Nghi ra lập chiến khu ở Sơn pḥng Hà Tĩnh. Tại đây Vua Hàm Nghi ban hành Hịch Cần Vương. Phong trào Cần Vương chống Pháp kéo dài được ba năm 1885-1888. Sau khi lập Vua mới ( Vua Đồng Khánh ) người Pháp mở nhiều cuộc hành quân ở hai miền Quảng B́nh –Hà Tĩnh. Mục đích của các cuộc hành quân nầy là bắt cho được Vua Hàm Nghi – Lănh đạo Phong Trào Cần Vương -. Việc săn lùng t́m chỗ ở của Vua không dễ v́ bản doanh của phong trào kháng Pháp luôn thay đổi. Đến cuối năm 1888 th́ Pháp mua chuộc được tên Trương Quang Ngọc-người sắc tộc Mường-Ngọc vốn nghiện thuốc phiện nên mới nhận tiền của Pháp để phản lại phong trào cần vương. Vai tṛ của Ngọc là đưa lương thực từ nghĩa quân về cho bản doanh nên biết chỗ ở của Vua. Song việc ra tay hành đông không phải dễ v́ quanh vua luôn có hai anh em Tôn Thất Thiêp và Tôn Thất Đạm ( Hai con của Quan Phụ Chánh Tôn Thất Thuyết ) cùng một số vơ sĩ bao quanh. Cơ hội đến cho Ngọc đó là sáng ngày 1 tháng 11 năm 1888 nhân lúc Tôn Thất Đạm cùng toán vơ sĩ vắng nhà, Ngọc cùng 20 tên Mường khác xông vào giết Tôn Thất Thiêp và bắt sống Vua Hàm Nghi. Khi bị bắt Vua đă nói với Ngọc : “ Mi hăy giết ta đi chứ đừng đem ta nộp cho Tây “Đó là lời nói cuối cùng cho đến khi Vua bị lộ tung tích Bọn Ngọc đem Vua nộp cho Pháp ở Thuân Bài ( thuộc Quảng B́nh ). Phần th́ Vua tịnh khẩu nên không môt ai trong đám người đến xem nhận ra Vua, hơn nữa Vua rời kinh thành lúc 15 tuổi, bị bắt lúc 18 tuổi. Nhà Vua giờ đây là một thanh niên già trước tuổi v́ cuộc sống kham khổ nơi tiền sơn hẻo lánh. Viên sĩ quan Pháp là Đại úy Boulangier tỏ vẻ nghi ngờ tính xác thực về lời khai của Trương Quang Ngọc nên viên sĩ quan nầy chưa vội thông báo cho Ṭa Khâm Sứ Pháp ở Huế, có lúc lại muốn thả đi. Thế rồi có một hôm trong đám người đến xem “mặt Vua “ có một gia sư dạy học cho Vua ngày trước xuất hiện. Vua chợt nhận ra thầy cũ, như một cái máy cất lời chào hỏi thầy cũ, thế là tung tích bị lộ. Cử chỉ và lời chào hỏi thầy cũ biểu lộ t́nh nghĩa sư đệ xuất phát từ trái tim nên Vua quên ḿnh đang đóng kịch “làm kẻ xa lạ” v́ đại cuộc. Đó là câu chuyện cuối thế kỷ 19. Môt chuyện khác về t́nh nghĩa thầy tṛ trong thời cách mạng Pháp cuối thế kỷ 18 : Đó là ông Carnot –vốn là một nhà vật lư, nguyên lư Carnot- giờ đây ông là một ủy viên trong chấp chánh đoàn đầy quyền lực đang lănh đạo nước Pháp (1). Một hôm nhân một chuyến đi kinh lư về vùng quê t́nh cờ ông Carnot dừng chân nơi trường cũ. Ngôi trường làng nầy là nơi ông ta theo lớp vở ḷng. Ông giáo già đâu c̣n nhận ra cậu bé ê a a,b,c…ngày trước. Ông Carnot phải tự giới thiệu,ông giáo già mới nhân ra …Dù đông hay tây giá trị t́nh thầy tṛ có giá trị phổ quát về mặt đạo đức,do tính phổ quát nầy mà t́nh cảm đó như được lưu truyền từ thế hệ nầy sang thế hệ khác nó nằm sâu trong tiềm thức của con người, khi có cơ hội th́ bùng phát như ngọn lửa.
- Nửa bó rau muống nơi trại tù ; mớ cá tươi biếu thầy nhân ngày hiến chương nhà giáo 20-11.
Đó là hai câu chuyện về t́nh nghĩa thầy tṛ sau 30-4-1975 tại Việt Nam.
Tại trại tù khổ sai Nam Hà ở miền bắc Viêt Nam có hai người người tù vốn một thời là thầy tṛ. Một người là giáo sư,rồi Nghị Sĩ Thương Nghị Viện VNCH, một người tù khác là sĩ quan cấp tá thuộc quân lực VNCH. Người tṛ đă biếu thầy nửa bó rau muống cho thầy có chất tươi để “cải thiện bữa ăn “. Cá nhân tôi nhờ ở tù trong nam tuy đói mà ít rét. Tuy được gia đ́nh tiếp tế mỗi tháng một lần nhưng suốt tháng ngày hai bữa sắn ( khoai ḿ ), bo bo, cháo bắp xay, nên khi có được chén cơm từ gia đ́nh, tôi nhai nuốt như đếm từng hột cảm thấy máu từ tim đưa lên bừng bừng cả mặt, th́ mới thấy giá trị của chất tươi từ nứa bó rau muống, để thấy muôn vàn thiếu thốn về dinh dưỡng trong hoàn cảnh cá chậu chim lồng ! Người ta có thể coi thường, đó chỉ là chuyện b́nh thường, đó là giá trị vật chất trong cảnh cơ hàn tù tội. Chuyện không c̣n b́nh thường nữa qua cách thức biết ơn thầy sau đây : sau 30-4-1975 một giáo sư dạy chúng tôi hồi lớp đệ lục ( bây giờ gọi là lớp 7) được lưu dung ( không phải là lưu dụng ). Một hôm nhằm vào ngày hiến chương nhà giáo 20-11, thầy đang đứng giảng bài th́ một công nhân viên trong ban đời sống của trường tiến gần thầy ngắt ngang lời giảng rồi chỉ mớ cá tươi ở góc lớp học mà nói với thầy : nhân ngày hiến chương nhà giáo biếu thầy cá để cải thiện bữa ăn. Đây là món quà cho thầy nhân ngày tết nhà giáo. Phản ứng của thầy là sửng sờ…Hôm sau thầy viết đơn xin nghỉ việc. Chuyện nầy thầy cũ chúng tôi không bao giờ nhắc đến mỗi lần thầy tṛ gặp nhau, chúng tôi được nghe qua lời kể của một vài anh chị trong gia đ́nh thầy. Người ta nói đó là chuyện b́nh thường của một xă hội thời “tem phiếu”. Thậm chí một số người hôm nay sống trong giàu sang không quên những ngày cũ bằng cách đem một vài vật dụng thời bao cấp ra triển lăm để so sánh quá khứ và hiện tại cũng như tự hào dân tộc “đă bước đi bằng cái hia bảy dặm” …. . chân đi dép lốp mà bước được lên tàu vũ trụ (2). Với thầy tôi th́ khác thầy chưa quen cung cách tôn sư trọng đạo của chế độ mới. Chúng tôi nói đùa với nhau như nhớ lúc trước năm học ở trung học thầy đă dịch mấy câu chữ Hán ra chữ Việt như sau :
Dự thiện nhân như nhập chi lan chi thất,
Dự ác nhân như nhập bào ngư chi tứ
(chung đụng với người lương thiện như vào vườn nhà đầy hoa lan thơm ngát ; chung đụng với người tính bất lương như vào chợ bán cá mùi hôi tóa khắp), nên giờ đây thầy dị ứng với “ cá tanh hôi chăng” ? Nhắc đến cá tanh hôi chúng tôi không thể quên chợ cá ở đường Trần Quốc Toản ( nay là đường 3 tháng 2 ) Saigon trước 1975. Những ngày hè chấm thi ở Saigon, thầy tṛ chúng tôi có lúc phải di chuyển trên đại lộ đó, nếu không may qua chợ cá đó mà phải dừng lại v́ đèn đỏ th́ đó là một cực h́nh. Thầy chúng tôi quên đi chuyện cũ không phải hối tiếc v́ đă được dạy học ở thành phố Saigon mà không chịu “vượt khó “ hoặc thầy cùng cô có cơ hội đổi nghề nơi thị tứ. Hôm nay thầy chúng tôi có nhà cao cửa rộng, con cái đều thành danh ở trong nước cũng như ở hải ngoại. Thầy chúng tôi cố quên đi không ngoài lư do :
Thầy chúng tôi dị ứng về cách biếu xén như thế dù xă hội mới bắt làm quen với nếp sống mới. Thầy chúng tôi chưa quên lời rao giảng trong bài học môn công dân giáo dục năm nào “cách cho hơn của cho “. Thầy cố quên nó đi như người ta “ cố quên lỗi lầm lớn nhât trong đời “ (3). Thường t́nh người ta cố quên đi những chuyện đáng buồn cứ ray rức măi trong ḷng:
Tôi muốn để thật lâu,
Những tờ ghi kỷ niệm
Và vội lật nhanh những tờ sầu ( Tấm lịch để bàn )
Thế nhưng chuyện nửa bó rau muống lại đươc một nhà giáo bậc đàn anh vừa là sếp cũ của tôi nhắc đến trong môt kỳ hội ngộ liên trường. Sếp cũ của tôi nhắc chuyện nầy trong hàn huyên tâm sự đầy cảm động v́ mỗi môt lần họp mặt liên trường theo ḍng thời gian là một khám phá mới : thầy nhắc lai kỷ niệm năm xưa với một cưu học sinh ( thầy không biêt tên ) đông thời cũng là bạn tù t́nh cờ gặp trong lúc đi lao động. Chúng tôi vừa tŕnh bày những biểu lộ ân t́nh giữa thầy tṛ dù ngăn cách về đia vị ( ông Carnot – ông giáo già lớp vở ḷng ) hay trong hoàn cảnh nghiệt ngă ( vua bị lưu đày – với vị gia sư ; hay giữa những bạn đồng tù ). Những ân t́nh đó như ấn tàng trong lương tâm của con người biểu hiện khi có cơ hội. Cho nên t́nh sư đệ có giá trị phổ quát và bùng phát như lửa bùng cháy khi cuộc đời cá nhân lâm vào ngỏ cụt như những quân nhân công chức VNCH trước 1975 phải vào trại lao cải mà không biết ngày về. Một cựu tù nhân nơi trại lao cải ngoài miền bắc đă hiên ngang trong tư thế đối diện với cái chết : Thà làm một viên ngọc nát, chứ không làm một viên ngói lành.
Ngọc nát vẫn hơn ngói lành, nhà tù ba chữ núi biển khóc, Thái sơn nặng,lông hồng nhẹ, bàn luận ngh́n năm c̣n thấy sao sa trời sáng.
( Phan Bội Châu khóc Trần Quỉ Cáp )
Viên ngọc nát đó là nhà cách mạng Trần Quư Cáp. Nhà cách mạng nầy bị xứ chém ngang lưng. Một trường trung học ở miền trung trước 1975 mang tên vị danh nhân nầy.
Người cựu học sinh lớp đệ thất ( ngày nay gọi là lớp 6 ) nhớ lại lời của thầy Hiêu Trưởng Tăng Dục trong bài diễn văn khai giảng có đoạn : Trường chúng ta được hân hạnh mang tên Trần Quí Cáp. Cụ Trần là vị anh hùng ái quốc. Thầy mong muốn các em chăm chỉ học hành, để sau nầy thành đạt, ra giúp nước làm rạng danh cho trường.
Năm tháng trôi qua lời thầy năm xưa tưởng như không c̣n trong kư ức của người tṛ nữa như theo cách nói : trả chữ lại cho thầy, nhưng không người tù đối diện với nhục h́nh đưa đến cái chết vẫn hiên ngang bất khuất của người quân nhân đặt Danh Dự Tổ Quốc trên hết. Tinh thần quả cảm nầy khiến kẻ chiến thắng trong vai cai ngục phải chùn bước. Người tṛ giờ đây không c̣n cơ hội gặp vị thầy năm xưa nữa v́ thầy đă khuất bóng nhưng ḍng chảy tri ân thầy sẽ lưu truyền măi như ḍng nước thấm qua mạch đất. Người cựu học sinh tri ân thầy qua hành động để người ta hiểu : Thế mới biết, những người yêu nước có thể bị giết nhưng tinh thần ái quốc của một dân tộc th́ bất diệt. Đó là cái đẹp và cao cả trong cách biết ơn thầy cũ.
Một toán trưởng biệt kích bị lộ tung tích khi đang thi hành sứ mạng đăc biệt trong vùng đất địch. Người toán trướng thoát chết nhưng khi điểm danh thấy thiếu mất một đồng đội. Người toán trưởng nhất quyết trở lại nơi đă xẩy ra giao tranh. Trong đêm đen anh toán trưởng biết đồng đôi ḿnh đă chết, thay v́ bỏ xác bạn nơi chiến trường,anh nhất quyết mang xác bạn theo,vượt đường rừng suốt đêm mới đến điểm hẹn xin máy bay trực thăng đưa xác bạn về đến Quân Y Viện Duy Tân –Đà Nẳng. Người cựu học sinh nầy nghẹn ngào kể lại chuyện nầy hơn 30 năm sau ngày tàn cuộc chiến với thầy cũ như cách biết ơn thầy : năm xưa thầy đă kể chuyện Cầu Sông Kwai ( 4 ) cho các em bớt ngủ gật do bài giảng sử địa khô khan nhiều sự kiện và con số. Thầy không nhấn mạnh đến tinh thần đồng đội nhưng tṛ làm hơn thế nữa. Người cựu hoc sinh kể lại :Trong những đêm đen nơi miền Hạ Lào hay nơi mật khu của miền đất địch luôn đối diện với cái chết th́ h́nh ảnh trường cũ thời trung học hiên ra : thầy cũ, bạn cũ,lớp học,sân trường. Tinh thần đồng đội dâng cao từ trái tim cũng như khối óc nên người cưu học sinh không bỏ lại đồng đội dù đồng đội giờ đây c̣n là xác chết. Hạnh phúc ở chỗ,ba chục năm sau gặp lại thầy cũ –người thầy, người đă kế chuyện Cầu Sông Kwai.
Đó là những câu chuyện về tấm ḷng biết ơn thầy cũ rất sống động. Giá trị đạo đức của dân tôc luôn hiện hữu qua quá tŕnh chuyển biến trong xă hội. Dân tộc ta vốn trong người đi học tất nhiên trọng người thầy : Cơm cha áo mẹ chữ thầy …( ca dao ). Qua ư tưởng nầy người ta không thấy bóng dáng ông Vua trong mối giềng Quân-Sư-Phụ ( Vua –Thầy –Cha ). Nói một cách khác đó là truyền thống biết ơn thầy có trước khi hiến chương nhà giáo 20-11-1920 du nhập vào Viêt Nam sau năm 1975. Hiến chương nầy lên án điều mà hiến chương nầy gọi là “không tôn trọng nghề dạy học” (?). Người ta áp dụng Hiến Chương vào xă hội Miền Nam đang phải “đổi đời “. Xă hội đang chuyển ḿnh trong hoàn cảnh nghiệt ngă. V́ thiếu lương thực và hàng tiêu dùng nên mới có chế độ tem phiếu,mới có cái sầu muộn da diết như”mất sổ gạo “, đa số trẻ em nơi thành thị suy dinh dưỡng (5). Do đó người “thầy lưu dung “ làm sao khỏi tủi thân như phải nhận những món quà tưng tự như món cá tươi như chúng tôi vừa nêu. Song từ sau thời kỳ đổi mới cuộc sống sung túc hơn. Người ta đă “ăn ngon mặc đẹp “thay v́ “ăn no mặc ấm “như trẻ thơ từng ước mơ có một bữa cơm trắng no bụng. Giờ đây ngày 20-11 hằng năm được tổ chưc tưng bừng và chu đáo. Ngày 20-11 được đánh giá ngang với những ngày lễ lớn trong năm. H́nh ảnh “người giáo viên nhân dân “ cũng thay đổi. Người giáo viên nhân dân với chiếc áo dài biến hóa rất hợp thời trang cùng những cành hoa khoe sắc có thể sánh ngang với h́nh người mẫu thời trang ! Đó là sự thành công về mặt thực dụng. Có thực mới vực được đạo mà. Song sau cái hào nhoáng của ngày lễ hội, người thầy không khỏi thao thức ưu tư khi người ta than thở nào là :
-Căn bệnh giả dối đang thống trị xă hội Viêt Nam, mà chủ yếu bắt nguồn từ t́nh trạng thiếu trung thực của giáo dục nước nhà ( Nhà Văn Trần Mạnh Hảo )
-T́nh trạng thiếu trung thực trong giảo dục là căn bệnh trầm trọng nhất.
-Số học sinh bỏ học ngày càng nhiều đa phần không đủ khả năng đóng học phí.
-Thiếu trường giáo dục mầm non dư trường đại học và cao đẳng.
Số học sinh bỏ học ngày càng nhiều là chuyện không b́nh thường trong một đất nước thanh binh hơn 37 năm. Bản thân chúng tôi đă trưởng thành trong chiến tranh,viêc học có lúc phải gián đoạn do thời cuộc. Dạy học giữa lúc cuôc chiến đến hồi ác liệt, chúng tôi mơ ước ngày thanh b́nh như người sống trong khô hạn mong có trận mưa rào.
Thiếu trường mầm non, dư trường đại hoc có thể h́nh dung đó là h́nh tháp ngược. Người ta ví von tập thể trẻ em từ mẫu giáo đến hết bậc tiểu học là những chiến sĩ tí hon trong đoàn quân mà số quân đến hàng tỉ. Người cha so sánh con ḿnh là môt tế bào trong hàng tỉ tế bào của cơ thể từ đó đưa ra lời khuyên khi thấy con có lúc uể oải cắp sách đến trường, người cha ví von cùng với con minh vào một buổi sáng hàng trăm triệu trẻ em như con trên thế giới cùng đến trường nếu không may đoàn quân đó biến mất th́ nhân loại sẽ rơi vào tăm tối hay trớ lại thời kỳ đồ đá cho nên con phải hăng hái tiến bước tới trường như người lính tí hon trong đoàn quân khổng lồ ( dựa theo Edmond Amicis –Les Grand Coers ). Cho nên viêc thiếu trường mầm non có nghĩa là Số Quân của Đoàn Quân Thiếu Nhi đang giảm ! Đó là chuyện đáng báo động.
Tuy nhiên chúng tôi vẫn xem đó như là hiện tượng. Như hiện tượng đă xẩy ra vào đầu thế kỷ 20 :
Cái học chữ nho đă hết rồi,
Mười người theo học chin người thôi ( bỏ học )
( Trần Tế Xương )
Bởi v́ chúng tôi vững niềm tin c̣n rừng cây lá th́ lá vẫn xanh như t́nh nghĩa thầy tṛ của một ngôi trường đă mất tên. Ngôi trường nơi thành phố miền thùy dương cát trắng đă mất tên hơn 37 năm, thế nhưng thầy tṛ đầu đă bạc họp mặt nhau được 18 lần ( đều đặn mỗi năm một lần ) và hứa hẹn gặp nhau lần thứ 19 sang năm ( năm 2013 ). Nơi họp mặt lần thứ 18 không xa ngôi trường cũ ( giờ đă đổi tên ). Hơn mười vị thầy tuổi ngoài bảy mươi, cựu học sinh từ trong nước và ngoại quốc tham dự hơn một trăm. Tấm ảnh mặt tiền trường cũ hơn 37 năm trước được phóng to và đặt nơi cao trong hội trường. Thầy tṛ có cảm tưởng đây là ngày một ngày khai trường năm nào. Ông giáo già nh́n những cựu học sinh trung niên như cái nh́n ngược thời gian. Từ đó thầy tṛ có cảm giác như lớp học đang tái hiện. Khung cảnh tái hiện vô cùng cảm động. Đặc biệt người cựu học sinh nhận được cái huy hiệu mang tên trường cũ. Cái huy hiệu bằng vải, kích thước nhỏ bằng ngón tay trỏ. Cậu bé ngày trước cách nay hơn 40 năm ( giờ là cựu học sinh ở độ tuổi trung niên ) rất vinh dự được mang cái huy hiệu đó. Cậu bé hay cô bé với đôi mắt trong đen ngơ ngác nh́n quang cảnh sân trường lớp học như lạc vào thiên đàng của tuổi thơ. Hôm nay họ nhận được tấm huy hiệu có thể đă bạc màu, nhưng tấm huy hiệu nầy đă trở thành kỷ vật thiêng liêng. Miếng vải bé tí nầy sau hơn 40 năm lưu lạc như châu về Hơp Phố đă trở lại. Người ta có cảm tưởng như hồn thiêng của trường cũ dù đă mất tên về với ngày hôi ngộ Trong khung cảnh trang nghiêm mà thân t́nh đó t́nh thầy tṛ và đồng môn được trân trọng.
Theo tác giả Học Tṛ Thời Ấy th́ những đồng môn với tác giả hơn 40 năm trước được Giàu Sang và Hạnh Phúc (5) Tác giả so sánh khi tác giả có dịp đến các thành phố lớn : trường học là những nhà cao tầng có máy lạnh bên ngoài bảo vệ đồng phục đi lại trông oai vệ và nhiêm trang. Nếu không có bảng hiệu tên trường th́ người ta có thể cho đây là cơ sở kinh tế của một tập đoàn kinh doanh. Vào giờ tan trường các cậu ấm cô chiêu được rước lên những chiếc xe du lịch sang trọng. Có cô cậu c̣n được ông nội hay ngoại ǵ đó đang là chủ tịch nước ngồi chờ sẵn nữa, c̣n bạn của tác giả thời niên thiếu th́ săn sàng bỏ guốc dép chạy chân đất đuối bướm hái hoa hay tung tăng chạy khắp sân trường vào giờ chơi thế mà gọi là giàu sang và hạnh phúc. Nhiều người không đồng ư cách so sánh nầy. Họ có thể cho tác giả quá hoài cổ, thời trước khác bây giờ khác, người ta lại muốn chúng tôi trở lại thời kỳ thắp đèn dầu leo lét chăng hoăc xa hơn nữa là noi gương ông Châu Trí gom đom đóm làm đèn để đọc sách ? Sự giàu sang và hạnh phúc ở đây mang ư nghĩa khác. Ở đây chúng tôi cũng không đề cập đến mặt trái loại h́nh trường học “Quốc Tử Giám của Thế kỷ 21 “ vươn lên cao ngạo giữa những thành phố lớn v́ chúng tôi xem đó là mặt trái của chiếc huy chương. Thời niên thiếu chúng tôi có Giàu Sang và Hạnh Phúc v́ chúng tôi tận hưởng ba tháng hè với bầu trời cao trong xanh trong nắng hạ,có hoa phưọng tung bay trong gió. Đó là tài sản quí giá mà dồi dào v́ không ai nở chiếm hữu và tàn phá :
Kho trời chung mà vô tận của ḿnh riêng
( Nguyễn Công Trứ )
C̣n có một kho báu khác : trong không gian trầm lắng của ngày hè, những cánh cửa lớp học tạm khép kín những mộng đời chưa hề tan vỡ, những lời rao giảng c̣n âm vang, h́nh ánh chiếc roi mây của ông giáo hiền nhưng nghiêm đă chuyển hướng cuộc đời của Đào Duy Từ hay Lê Quí Đôn “ rắn đầu biếng học“. Nơi nầy môt xă hội lư tưởng đươc h́nh thành. Nơi nầy cung cấp hành trang vào đời. Hành trang vừa dồi dào vừa quỉ báu. Cho nên có thể nói thời niên thiếu cuả chúng tôi giàu sang và hạnh phúc.
Sau cùng mỗi buổi hội ngộ liên trường, từng đơn vị trường hay đơn vị lớp là khúc trường ca. Đó là những lớp học được tái hiện, những kỷ vật ngày xưa xuất hiện. Tấm huy hiệu được gắn lên áo, học bạ cũ,thẻ học sinh được trưng bày,âm thanh của lời hàn huyên thăm hỏi như là âm thanh tiếng rao giảng vọng về từ quá khứ. Đó là khúc trường ca về t́nh đồng môn, nghĩa thầy tṛ. Âm vang của khúc trường ca vọng xa về tương lai.
California, tháng 7-2012
TRẦN HÀ THANH
Cựu Giáo Sư Trung Học
CHÚ THÍCH :
(1) Sau cách mạng Pháp 1789 có một giai đoạn 5 ủy viên cai trị nước Pháp có quyền hạn ngang nhau và bỏ phiếu để lấy đa số gọi là Chấp Chính Đoàn.
(2) Thơ của Tố Hữu.
(3) Phạm Công Thiện
(4) Trong đệ nhị thế chiến 1939-1945 một toán biệt kích Mỹ đi phá cầu sông Kwai gần biên giới Thái Lan-Miến Điện.
(5) Dựa theo Lương Lệ Huyền Chiêu tác giả Học Tṛ Thời Ấy bài vở từ 28/7/2012 - 4/8/2012
Trang XUÂN 2013- Văn Học Nghệ Thuật Và Quê Hương
