T́nh sử Lạc Long Quân & Âu Cơ
I
Lĩnh Nam trời đất rộng vô cùng!
Chí lớn Lạc Long Quân vẫy vùng
Công chúa Âu Cơ trang quốc sắc
Ông hoàng Sùng Lăm bậc anh hùng
Cảm tài cảm sắc duyên kỳ ảo!
Trăm trứng trăm con chuyện lạ lùng!
Thời hạn trở về nơi thủy phủ
Phút chia tay nguyện một ḷng trung.
II
Phút giă từ non nước trùng trùng
Bên tai văng vẳng tiếng đàn chùng
Chàng mang năm chục về Nam Hải
Thiếp dẫn nửa trăm đến Núi Nùng*
Chàng giống Rồng mơ ngày hội ngộ
Thiếp ṇi Tiên ước cuộc tương phùng
Lâm nguy nàng gọi bố ơi! bố…
Chàng đến cứu nàng khỏi ác, hung.
Vinh Hồ
25/12/11
Chú thích:
*Núi Nùng ở trong hoàng thành Hà Nội. Lư Thái Tổ dựng điện Càn
Nguyên trên núi Nùng, tả hữu có hai con rồng đá hiện nay vẫn c̣n.
Đời Lê gọi là điện Kính Thiên. Vua Thiệu Trị đổi tên là điện Long
Thiên. Núi Nùng không cao nhưng có ngôi dương cơ tốt (địa linh)
nên trở thành kinh thành của triều đại Lư Trần Lê, Hồ, Mạc.
*Nhà Tần đặt tên Quảng Đông là quận Nam Hải, Quảng Tây là quận
Quế Lâm.
*“Lạc Long Quân lấy con gái vua Đế Lai tên là Âu Cơ, đẻ một lần
được một trăm người con trai. Lạc Long Quân bảo Âu Cơ rằng: “Ta là
ḍng dơi Long Quân, nhà ngươi là ḍng dơi Thần Tiên, ăn ở lâu với
nhau không được; nay được trăm con th́ nhà người đem 50 đứa lên
núi, c̣n 50 đứa ta đem xuống bể Nam Hải” (Việt Nam Sử lược, Trần
Trọng Kim)
*“Gốc tích truyện này có lẽ là từ Lạc Long Quân về sau, nước
Xích Quỷ chia ra những nước gọi là Bách Việt. Bởi vậy ngày nay đất
Hồ Quảng (tỉnh Hồ Nam, tỉnh Quảng Đông và tỉnh Quảng Tây) c̣n xưng
là đất Bách Việt. Đấy cũng là một điều nói phỏng, chứ không có lấy
ǵ làm đích xác. (Việt Nam Sử lược, Trần Trọng Kim)
Thành Thăng Long
*
Truyền
thuyết Lạc Long Quân & Âu Cơ:
Ngày xưa ở Lĩnh Nam có một thủ lĩnh tên Lộc Tục, hiệu Kinh
Dương Vương có tài đi dưới nước như đi trên cạn. Một hôm, Kinh
Dương Vương đi chơi hồ Động Đ́nh gặp Long Nữ là con gái Long
Vương, hai người kết thành vợ chồng sinh được một trai đặt tên là
Sùng Lâm cũng đi dưới nước như đi trên cạn, nối nghiệp cha, lấy
hiệu là Lạc Long Quân.
Đất Lĩnh Nam có nhiều loài yêu quái giết hại dân lành, Lạc Long
Quân đến bờ biển Đông Nam giết Ngư tinh, đến vùng Long Biên, núi
Tản Viên, đầm Xác Cáo (Hồ Tây) giết Hồ Tinh, ngược lên vùng rừng
núi đến đất Phong Châu giết Mộc Tin. Lạc Long Quân dạy dân biết
cách trồng lúa, lấy ống tre thổi cơm, đốn gỗ làm nhà sàn, c̣n dạy
dân ở cho ra cha con, vợ chồng. Dân cảm ơn đức, xây cho Lạc Long
Quân một cung điện trên núi cao. Lạc Long Quân thường về quê mẹ
dưới thủy phủ, dặn dân chúng rằng: "Hễ có tai biến ǵ th́ gọi ta,
ta sẽ về ngay!"
Đế Lai từ phương Bắc đem quân tràn xuống phương Nam đem theo
công chúa Âu Cơ. Thấy Lĩnh Nam phong cảnh tươi đẹp, Đế Lai sai
dựng thành đắp lũy định ở lâu dài. Phải phục dịch cực khổ, dân ta
thán, hướng về biển gọi to: "Bố ơi! Sao không về cứu dân chúng
con!". Chỉ trong chớp mắt, Lạc Long Quân về tới. Dân kể sự t́nh,
Lạc Long Quân hóa làm một chàng trai đến chỗ Đế Lai gặp Âu Cơ nhan
sắc tuyệt trần cùng nhiều thị tỳ và binh lính. Âu Cơ thấy Lạc Long
Quân uy nghi tuấn tú đem ḷng yêu thương xin đi theo. Lạc Long
Quân đưa Âu Cơ về cung điện của ḿnh. Đế Lai về, không thấy con
gái, sai quân đi t́m. Lạc Long Quân sai hàng vạn ác thú ra chận
đường xé xác làm chúng bỏ chạy, Đế Lai đành thu quân về phương
bắc.
Lạc Long Quân ở với Âu Cơ có mang sinh ra một cái bọc. Sau bảy
ngày bọc nở ra một trăm quả trứng. Mỗi trứng nở ra một người con
trai. Trăm người con trai đều xinh đẹp, khoẻ mạnh và thông minh
tuyệt vời.
Bao năm trôi qua, Lạc Long Quân sống đầm ấm bên vợ con, nhưng
ḷng vẫn nhớ thủy phủ. Một hôm Lạc Long Quân từ giă vợ con, hóa
làm một con rồng vụt bay lên mây về biển cả. Ngày ngày Âu Cơ mỏi
mắt trông chờ mà vẫn biền biệt tăm hơi, mới đứng trên ngọn núi cao
hướng về biển gọi: "Bố ơi! Sao không về để mẹ con chúng tôi sầu
khổ thế này".
Lạc Long Quân trở về tức khắc. Âu Cơ trách chồng:
- Thiếp vốn sinh trưởng ở núi cao, động lớn, ăn ở với chàng sinh
được trăm trai, thế mà chàng nỡ ḷng bỏ đi, để mặc con thiếp sống
bơ vơ khổ năo.
Lạc Long Quân nói:
-Ta là loài rồng, nàng là giống tiên, khó ở với nhau lâu dài.
Nay ta đem năm mươi con về miền biển, c̣n nàng đem năm mươi con về
miền núi, chia nhau trị v́ các nơi, kẻ lên núi, người xuống biển,
nếu gặp sự nguy hiểm th́ báo cho nhau biết, cứu giúp lẫn nhau,
đừng có quên.
Tranh của họa sĩ Vi Vi.
Hai người từ biệt nhau, trăm người con trai tỏa đi các nơi,
trăm người đó trở thành tổ tiên của người Bách Việt. Người con
trưởng ở lại đất Phong Châu, được tôn làm vua nước Văn Lang lấy
hiệu là Hùng Vương. Vua Hùng chia ra làm mười lăm bộ, đặt tướng
văn gọi là lạc hầu, tướng vơ gọi là lạc tướng. Con trai vua gọi là
Quan Lang, con gái vua gọi là Mỵ Nương. Truyền ngôi 18 đời gọi
chung một danh hiệu là Hùng Vương.
Lạc Long Quân là người mở mang cơi Lĩnh Nam đem lại sự yên ổn
cho dân. Vua Hùng là người dựng nước, truyền nối được mười tám
đời. Do sự tích Lạc Long Quân và Âu Cơ, nên dân tộc Việt Nam vẫn
kể ḿnh là ḍng giống Tiên Rồng.
Vinh Hồ