Đặc San Xuân - 2012 www.ninh-hoa.com

Tháng Giêng ngon như cặp môi gần

Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa:

Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.

Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua

Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,

Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.

Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật

Không cho dài thời trẻ của nhân gian,

………

(VỘI VÀNG -Xuân Diệu )

X

UÂN của đất trời, của hoa lá cỏ cây, chim muông, với Xuân Diệu như cô gái trong độ XUÂN nồng, trinh nguyên phơi phới mà ta phải ‘’vội vàng’’ chiêm ngưỡng, nắm bắt kẻo xuân thời đi qua và ta ‘’cũng mất’’.Hơn thế, thi sĩ còn ‘’Hỡi xuân hồng! ta muốn cắn vào ngươi’’ (THƠ THƠ -Xuân Diệu). Thật là lãng mạn! Nhân cách hoá mùa Xuân với nàng Xuân một cách tuyệt vời phải không nào.

Không chỉ có Xuân Diệu thời trai trẻ nhìn mùa xuân như nhìn người con gái mơn mỡn tuổi xuân thì mà nhiều thi sĩ, nhạc sĩ cũng tốn nhiều giấy mực hay bây giờ mỏi tay, mỏi mắt trên vi tính (computer) để ca ngợi so sánh mùa xuân đất trời với mùa xuân đầu đời của người con gái trong độ tuổi ‘’trăng tròn lẻ’’. Nhưng tôi thích và tâm đắt cái diệu dàng, nhẹ nhàng, luyến láy, uyển chuyển, pha chút gì luyến tiếc vấn vương, nhung nhớ trong thơ xuân của nhà thơ mang tên Xuân Diệu hơn là của :

Nguyễn Du:

‘’Ngày xuân con én đưa thoi,

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi,

Cỏ non xanh dợn chân trời,

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.’’

(KIỀU)

và Hàn Mạc Tử:

̉" Trong làn nắng ửng khói mơ tan,

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng,

Sột soạt gió trêu tà áo biếc,

Trên giàn thiên lý- bóng xuân sang…."

(Mùa Xuân Chín)

Mùa Xuân, mùa mở đầu cho một năm, với chút lành lạnh còn sót lại của mùa Đông vừa đi qua, với trăm hoa đua nhau mơn mỡn khoe sắc, đưa hương trên cành lá xanh tươi, với ong bướm, chim muông bay lượn thưởng ngoạn những hoa trái xanh tươi trên cành.Một bức tranh tuyệt tác của thiên nhiên.

Người con gái độ tuổi xuân nồng cũng mơn mỡn xinh xắn, tươi mát, tung tăng nhảy nhót vui chơi, nhất là vui chơi trong ánh xuân với “ dập diều ong bướm yến oanh’’.Quả thật, một hình ảnh tuyệt vời của tuối thơ và rồi ‘’con tạo xoay vần’’cho nên ‘’Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ GIÀ ‘’. Không ai qua được sự luân chuyển này của tạo hóa.

TẾT, là những ngày đầu của mùa Xuân, là buổi giao mùa theo Âm Dương Ngũ hành của Á Đông nói chung và của Việt Nam nói riêng. Ba ngày Tết với người Việt ta ngày xưa rất là thiêng liêng nên phát sinh ra nhiều điều cấm kỵ : không nói và làm điều gì XẤU. Không to tiếng với nhau ngay cả với gia cầm. Không hái hoa lá, trái cây khi chưa chưa cúng TẾT NHÀ, TẾT VƯỜN. Xuất hành đầu năm phải xem giờ. Đạp đất xông nhà ai, hay ai đạp đất xong nhà mình phải hạp tuổi với gia chủ. Có tang nhất thiết không được đến nhà ai trong những ngày đầu năm.

Tháng cuối năm của Âm lịch được gọi là tháng CHẠP, và tháng đầu năm là tháng GIÊNG. Kể từ 23 tháng chạp đến ít nhất là mùng bảy tháng giêng, ngày tháng Dương lịch hình như đi khỏi bộ nhớ của không ít người Việt chúng ta trong nước dĩ nhiên.

Kể từ 23 tháng Chạp, cũng là ngày đưa Ông Táo về Trời, Ông cha ta dựng ‘’CÂY NIÊU’’ trước sân nhà để chuẩn bị ăn tết, để cảnh báo quỷ dữ không được phá rối vong linh của tổ tiên ông bà và ăn Tết với con cháu. Không phải “ dựng niêu ăn chè” như Phi Nhung hát trên Paris by Night. Ở chùa còn dựng ‘’CÂY PHƯỚNG’’ CAO HƠN cây niêu, trên đó có treo cờ “ đuôi nheo”[1] và một “ lá triện’’[2] viết chữ Nho, như những lời cáo bạch với Thiên thần Thổ địa giữ an lành cho dân làng trong năm.

Lúc tôi 7-8 tuổi, đã mồ côi mẹ ở với Ba và các chị, ngày Tết Ba tôi cũng cúng nhiều lần : cúng rước Ông Bà vào 29 hay 30 Tết (Những ngày cuối tháng chạp cũng được gọi như ngày Tết), rồi làm sẵn 2 con gà treo lên để rạng sáng mùng Một làm mâm cơm thịnh soạn cúng mừng Tổ Tiên Ông Bà (vì ba ngày Tết không sát sinh), rồi thay nước, cúng bánh trái hằng buổi, Cúng Tết nhà vườn cũng chỉ bánh trái. Đến mùng 3 hay mùng 4 lại cúng cơm thịnh soạn gọi là đưa tiễn Ông Bà. Tôi không bị ‘’hành’’ và “”sợ ngày Tết’’ như anh Phạm ngọc Cửu, viết trong ĐS 3, tôi chỉ nôn nao, rạo rực trong tiếng trống bài chòi như thúc dục, vọng lại từ làng trên xóm dưới, mong cho Ba cúng xong, để được mặt áo mới đi chơi Tết. Tuy vậy việc cúng kính, ăn uống, mất gần hết buổi sáng mùng Một.

Sau này, khi học Trung học và ở với anh chị tại Nha Trang, tôi vẫn về Ninh Hòa ăn Tết với người chị thứ NĂM tại làng Bình Thành. Ba tôi đã qua đời từ khi tôi mới học lớp Ba tại trường làng Bình Thành. Việc cúng kính do chị tôi đảm trách nên cũng giảm nhẹ rất nhiều. Tôi hoàn toàn không bị ràng buộc gì và có thể đi chơi Tết từ sáng mùng Một. Đi chơi bài chòi, nghe hát bài chòi, xem hát bộ, đi ăn Tết ở các nhà của các bạn trong làng kể cả các làng bên, cũng có những trò chơi có tính đỏ đen, cờ bạc, nhưng tôi không bao giờ tham dự. Những năm 1955-1963, xóm làng thật thanh bình. Tôi rong chơi khắp nơi, cả ngày lẫn đêm, với các thanh niên nam nữ trong làng mà không hề sợ trấn lột, cướp giật hay bất cứ điều gì. Nhất là những Tết ở nông thôn nhiều trò chơi và ra vẻ Tết hơn ở phố thị. THẬT VÔ CÙNG SUNG SƯỚNG, THÚ VỊ được tận hưởng một thời kỳ AN BÌNH thật sự.

Khi tôi có gia đình, vợ, con, đi dạy học ở xa, tôi vẫn về ăn Tết cùng chị và các cháu tôi tại làng Bình Thành-Ninh Hòa. Xóm làng vẫn ăn Tết với bánh tét, dưa hành, thịt mặn..với tiếng pháo nổ đì đùng khắp làng trên, xóm dưới và với trẻ em, cũng có cả người lớn xúng xình trong bộ quần áo mới đi lại khắp nơi. Đặc biệt từ xưa, quê tôi không ăn Tết với bánh chưng, không vui chơi bằng múa lân, múa rồng và tôi cũng không thấy trẻ em nhận bao lì xì màu đỏ. Có một cái Tết mà tiếng pháo giao thừa hình như nhiều hơn, lớn tiếng hơn. Sáng mùng Một mới biết có đánh nhau dưới quận, đồn lính gần cầu Đồn có xác chết. Tôi đưa vợ con thoát khỏi Ninh Hòa trên chuyến xe đò cuối cùng vào Nha Trang vì sau đó cầu đường của tuyến giao thông bị phá hỏng: Đó là biến cố Tết Mậu Thân. Một thời gian khá lâu sau, tôi và gia đình không về quê ăn Tết.

Ngày nay, chúng tôi ăn Tết tại Nha Trang, những cổ tục kiêng cữ như xưa không còn nữa, mặc dù trong những kiêng cữ ngày Tết có cái nhằm giáo dục sự thuần hậu cho con cháu cũng có cái mang tính dị đoan mê tín. Cúng kính cũng không còn nhiều. CHÚNG TÔI ĂN TẾT VỚI dưa hành, men chả, giò thủ..và BÁNH CHƯNG, BÁNH TÉT, trước đây tự gói cho con cái, bạn bè chúng châm lửa, vui chơi quanh nồi bánh suốt đêm. Giờ đây mọi thứ đều mua hay đặt làm. Con cái vài đứa làm việc tại Sài Gòn, mỗi Tết lại về tụ họp cùng chúng tôi để sáng mùng một, con cháu dâu, rễ có đến 16 người, già trẻ, lớn, bé..chất dầy lên hai chiếc Inova 7 chỗ, xe cúa con từ Sài Gòn đem về, đi mộ, đi lễ chùa, rồi thẳng tiến về Ninh Hòa ăn Tết với các cháu.

Cây cỏ xanh tươi nơi công viên Nha Trang
sẵn sàng đón xuân mới.

[[1] Một loại cờ cổ của VN

[[2] Như một lá sớ dài, chữ Nho viết trê vải điều,

TRƯƠNG

KHẮC

NHƯỢNG