Đặc San Xuân - 2012 www.ninh-hoa.com

  Từ thời xa xưa rượu là một thứ đồ uống không thể thiếu được trong đời sống của nhân loại nói chung và nhân dân ta nói riêng. Biết rằng rượu gây ra không biết bao nhiêu sự hệ lụy trong đời sống gia đình và ngoài xã hội, vậy mà trong những ngày lễ tết người ta khó có thể quay lưng lại với nó.

          Trong kho tàng văn học Việt Nam, ca dao nói về rượu rất nhiều, nhưng xin trích dẫn một phần nhỏ trong kho tàng văn học Việt Nam. Ở thôn quê người ta chỉ cần một buồng cau, khay trầu, mời nhau uống chén rượu là đã nên vợ, nên chồng mà không cần đến mân cao cổ đầy. “ Rượu lưu li chân qùy tay rót/ Cha mẹ uống rồi dời gót theo anh” Nói về thiên nhiên và đời sống con người thì “Đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm/ Rượu Hồng đào chưa uống đã say”. Khi nói về nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam đảm đang lo việc nhà, giáo dục con cái, để chồng gánh vác việc ngoài xã hội, mà vẫn một lòng tiết hạnh “Ăn miếng trầu năm ba lời dặn/ Uống một chén rượu năm bảy lời giao/ Xung quanh dù sóng lượn ba đào/ Em cũng giữ niềm tiết hạnh, chứ không xao lãng lòng”. Quan niệm về cuộc sống, rượu được ví với cái nết đằm thắm, yêu thương hạnh phúc gia đình, bất luận giàu nghèo “Rượu ngon bất luận be sành/ Áo rách khéo vá hơn lành vụng may”.

Rượu được so sánh với tình cảm vợ chồng “Rượu ngon bởi vì men nồng/ Người khôn bởi vì giống nòi mới khôn”. Có thể nói ca dao đã ghi lại trạng thái, tình cảm trắc trỡ khó khăn trong tình yêu “Vai mang bầu rượu chiếc nem/ Mảng say quên hết lời em dặn dò”. Rượu chiếm một vai không nhỏ trong đời sống thường nhật của con người, vui người ta cũng uống rượu, buồn cũng uống rượu, bạn bè gặp nhau uống rượu, đi lâu ngày về gặp bà con làng xóm uống rượu…rượu vừa là bạn vừa là kẻ thù ấy vậy mà thù hay là bạn thì có niềm vui nỗi buồn nào con người cũng tìm đến rượu “nhờ” can thiệp, thế mới biết: Người bỏ rượu, chứ rượu không bỏ người. Nhà thơ Tản Đà tự biện hộ cho mình khi say “Say sưa nghĩ cũng hư đời / Hư thì hư vậy say thời cứ say”. Để so sánh giữa kẻ giàu và người nghèo, kẻ sang người hèn người ta dùng rượu để an ủi “Vua Ngô 36 tán vàng/ Chết xuống âm phủ có mang được gi/ Vua Chổm uống rượu tì tì/ Chết xuống âm phủ khác gì vua Ngô”. Cũng không ít trường hợp tửu nhập ngôn xuất “ Ở đời chẳng biết sợ ai/ Sợ thằng say rượu nói dai tối ngày”. Người ta cũng thường biện hộ cho việc say sưa đâu đến nỗi nào, bởi vì men rượu, men tình đã thấm “Say thời say ngãi say tình/ Say chi chén rượu mà mình nói say” hoặc “Rượu nào rượu lại say người / Bớ người say rượu, chớ cười rượu say”.Nhà thơ Tản Đà sống cuộc đời "say sưa nghĩ cũng hư đời" ấy vậy nhưng ông vẫn mượn thơ và rượu để thoát khỏi thực tế chua chát, đắng cay “Rượu thơ mình lại với mình/ Khi say quên cả tấm hình phù du”. Thi hào Nguyễn Du thì mượn rượu để hiểu thêm về nhân tình thế thái “Khi chén rượu, khi cuộc cờ/ Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên”. Rượu nồng nem chua, rất dễ quyến rũ lòng người lao vào sự ham muốn dục vọng, vào vòng vui thú của bản ngã. Bởi vậy ca dao thường nhắc lại những thói hư, tật xấu thường tình, trong đời sống nhân sinh, khiến cho nhiều người gia đình mất hạnh phúc “Thế gian ba sự không chừa/ Rượu nồng, dê béo, gái vừa đương tơ” hoặc “Còn trời, còn nước còn non/ Còn cô bán rượu, anh còn say sưa”. Tuy nhiên con người phải biết tự kiềm chế sự ham muốn dục vọng, và mọi sự ham muốn khác. Nhìn chung xã hội loài người bất kỳ ở tầng lớp nào, cũng bị sự cám dỗ ấy len lỏi vào cuộc sống “Anh ơi uống rượu thì say/ Bỏ ruộng ai cày, bỏ giống ai gieo/ Mang bầu đến quán rượu dâu/ Say hoa đắm nguyệt, quên câu ân tình/ Rượu lạt uống lắm cũng say/ Người khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàm”.

         Con người có nhiều thứ để say như: Say rượu, say tình, say tiền, say quyền lực, say dục vọng… tất cả những thứ đó nếu đã sa vào rồi thì nó dễ đốt cháy từng phần cao đẹp trong tâm hồn của con người. Trong cuộc sống chúng ta sống sao cho phải đạo làm người đó là điều đáng quý trọng nhất. Trong tất cả những cái say của cuộc đời, thì những cái say sau đây vô cùng nguy hiểm. Dù là: say rượu. Say tình, say tiền, say danh vọng…đều dễ đẩy con người ta ngã xuống bờ vực thẳm. Rượu không bao giờ xấu cả, chỉ vì con người không biết “chơi” với nó mà thôi.

Hoàng Bích Hà
1/2012