468. VU KHỨ ÁC
Văn trường phản
phúc trượng tuần hoàn
Lữ để tương
phùng văng phục hoàn
Vô hạn lao tao
ca đương khốc
Cá trung tư vị
vấn Tôn San
468. THI CỬ DƯỚI ÂM PHỦ
Đời vua Thuận Trị triều
Thanh, ở thủ phủ Bắc B́nh, tỉnh Hà Bắc, có gia đ́nh họ Đào,
chỉ có một trai, tên Thánh Du, nên Thánh Du không có em. Lớn lên,
được cha mẹ cho đi học, Thánh Du nổi tiếng danh sĩ.
Năm Thánh Du 20 tuổi, Đào bà mới lại
mang thai. Mùa thu năm ấy, Thánh Du lên kinh đô dự khoa thi hương,
thuê nhà ở ngoại ô kinh thành để cư ngụ.
Một hôm, vừa ra khỏi nhà, nh́n thấy
một nho sinh đeo cặp sách, đi ḷng ṿng ở ngoài đường, Thánh Du
bước tới gần, lên tiếng làm quen:"Kính chào huynh! Đệ là Đào
Thánh Du, quê ở thủ phủ Bắc B́nh, tỉnh Hà Bắc. Dám hỏi quư
danh là ǵ, quư quán ở đâu?" Nho sinh giương mắt nh́n Thánh Du,
rồi đáp:"Đệ là Vu Khứ Ác, quê ở huyện Thuận Thiên,
tỉnh Hà Bắc" Thánh Du hỏi:"Đệ lên đây dự kỳ thi hương. Chắc huynh
cũng dự kỳ thi ấy?"Khứ Ác đáp:"Thưa không phải" Thánh Du hỏi về
kinh sử th́ thấy Khứ Ác thông suốt, tác phong, ngôn ngữ đúng vẻ
danh sĩ. Thánh Du hỏi: "Phải chăng huynh đang đi t́m nơi cư ngụ?"
Khứ Ác đáp:"Thưa phải!" Hỏi:"Huynh đă t́m được nơi nào chưa?"
Đáp:"Thưa chưa!" Thánh Du bèn nói:"Nếu thế th́ mời huynh tới ở
chung với đệ trong căn nhà đệ mới thuê ở gần đây" Khứ Ác đáp:"Được
như thế th́ c̣n chi bằng. Xin đa tạ huynh" Rồi Khứ Ác đi theo
Thánh Du.
Dẫn Khứ Ác về nhà, Thánh Du dọn
pḥng riêng cho ở, rồi ngỏ ư muốn kết nghĩa anh em. Khứ Ác ưng
thuận. V́ kém tuổi, Khứ Ác làm em.
Khứ Ác không ưa ra ngoài, chỉ ngồi
nhà học, nhưng trên bàn học không có cuốn sách nào. Thấy lạ, Thánh
Du hỏi:"Sao Vu đệ không có sách ở trên bàn?" Khứ Ác cười mà
đáp:"Là nho sinh, chúng ta phải thông kinh sử, ai hỏi ǵ đáp nấy,
chẳng khác chi nhà giàu, khi gặp kẻ khát xin nước uống th́ phải có
nước cho ngay!" Lén coi xem cặp sách của Khứ Ác chứa những ǵ,
Thánh Du chỉ thấy có giấy bút.
Một sáng, Khứ Ác mượn
Thánh Du một cuốn để chép 5 chương. Thánh Du cho mượn rồi theo
ŕnh th́ thấy Khứ Ác đem sách về pḥng, lấy giấy bút ra chép,
nhưng cứ chép được tờ nào th́ lại lấy lửa đốt ngay, ḥa tro vào
nước mà uống. Từ sáng đến tối, Khứ Ác uống đến 50 lần, khiến Thánh
Du rất ngạc nhiên.
Hôm sau, khi Khứ Ác đem
sách trả, Thánh Du hỏi:"Bản chép của Vu đệ đâu?" Khứ Ác đáp:"Đốt
ra tro, uống hết rồi!" Hỏi:"Sao lại làm thế?" Đáp:"Để thuộc cho
nhanh!" Thánh Du nói:"Nếu đúng thế th́ Vu đệ thử đọc 5 chương đă
chép cho huynh nghe coi" Khứ Ác bèn đọc một mạch, không sai một
chữ. Vừa sợ vừa mừng, Thánh Du nói:"Xin Vu đệ truyền thuật ấy cho
huynh" Khứ Ác đáp:"Không được đâu!" Thánh Du nói:"Nói “không muốn”
th́ đúng, chứ nói “không được” là sai!" Khứ Ác đáp:"Đào huynh chưa
hiểu ư đệ rồi!" Hỏi:"Ư ǵ?" Đáp:"Ư sợ làm Đào huynh kinh hăi!"
Thánh Du nói:"Truyền thuật chứ có làm chi đâu mà ngại người khác
kinh hăi?"Khứ Ác đáp:"Đào huynh đă muốn biết th́ đệ xin tiết lộ:
Đệ là ma chứ không phải là người! Thuật uống tro
sách đốt để nhớ văn chỉ hữu hiệu với ma thôi!" Nghe Khứ Ác nói,
Thánh Du hết giận, chỉ hỏi:"Dưới âm phủ cũng có thi cử ư?" Khứ Ác
đáp:"Thi cử c̣n nhiều hơn trên dương thế!" Hỏi:"Sao lại nhiều
hơn?" Đáp:"V́ trên dương thế, chỉ có sĩ tử (thí sinh)
mới phải đi thi, chứ giám khảo không phải đi thi. C̣n dưới
âm phủ th́ trong mỗi khoa thi, các liêm thần (thần chấm thi)
phải đi thi trước, để thần chủ khảo lựa ban giám khảo, rồi
hôm sau, các sĩ tử mới đi thi. Nửa tháng sau, trường thi
mới yết bảng sĩ tử trúng tuyển!" Thánh Du hỏi:"Đă là
liêm thần, sao c̣n phải đi thi?" Khứ Ác đáp:"V́ các học quan
thượng giới tâu lên Thượng Đế rằng ở dương thế, có nhiều kẻ vô
tài, chỉ mượn chữ nghĩa để săn công danh. Nhờ may mắn, được
chấm đậu, họ được cử làm quan cai trị hoặc quan giám
khảo mà thực ra chữ nghĩa chẳng có là bao. Mươi năm sau th́
trong bụng không c̣n một chữ. Trong khi đó, nhiều kẻ hữu tài lại
bị loại bỏ. Cũng thế, ở âm phủ có nhiều ma vô tài chỉ mượn chữ
nghĩa để săn công danh, rồi nhờ may mắn mà được cử làm thần
cai trị hoặc liêm thần. Trong khi đó, nhiều
ma hữu tài lại bị loại bỏ. V́ vậy, Thượng Đế mới hạ lệnh cho
thần Văn Xương xuống âm phủ giúp Diêm Vương lựa liêm
thần. Liêm thần nào không thông chữ nghĩa th́ sẽ bị
loại bỏ!"
Thánh Du hỏi:"Năm nay, Vu đệ có đi
thi không?" Khứ Ác đáp:"Có!" Hỏi: "Thi để làm chi?" Đáp:"Để được
tuyển vào làm quan tào dưới âm phủ!" Hỏi:"Ngày nào Vu đệ mới đi
thi?" Đáp:"Ngày 15 tháng 7 sắp tới. Theo lệnh Diêm Vương th́ ngày
14 tháng 7 là ngày lựa liêm thần. Ngày 15 tháng 7 là ngày
sĩ tử đi thi. Ngày 30 tháng 7 là ngày trường thi yết
bảng sĩ tử trúng tuyển!"
Một hôm, thấy Khứ Ác đi ra ngoài,
Thánh Du lấy làm lạ. Khi thấy Khứ Ác buồn bă trở về, Thánh Du
hỏi:"Vu đệ đi đâu về?" Khứ Ác thở dài mà đáp:"Đệ đi nghe tin tức
thi cử!" Hỏi:"Trông Vu Đệ buồn lắm! Có tin ǵ buồn chăng?" Đáp:"Đệ
buồn v́ thương số phận long đong. Lúc sống bị vất vả, đệ cứ tự nhủ
là khi chết th́ sẽ hết gian truân. Nào ngờ cái gian truân theo đệ
xuống tận ḷng đất!" Hỏi:"Tin ǵ mà khiến Vu Đệ buồn thế?"
Đáp:"Năm nay, Thần Văn Xương không xuống âm phủ lựa liêm
thần, nên Thượng Đế hạ lệnh cho Diêm Vương tự ư chỉ định một
thần chủ khảo giữ việc lựa liêm thần"
Hỏi:"Tại sao thần Văn Xương không xuống âm phủ?" Đáp:"V́
Thượng Đế cử thần Văn Xương đi tấn phong cho tân vương nước
Đô La rồi. Đệ buồn quá, không đi thi nữa!" Hỏi:"Sao Vu đệ lại
quyết định như thế?" Đáp: "V́ thi mà không hy vọng đậu th́ thi làm
ǵ?" Hỏi:"Chưa thi sao đă biết là không hy vọng đậu?" Đáp:"V́
muốn đậu th́ số phận phải hanh thông, hoặc
văn chương phải được liêm thần giỏi chấm. Thế nhưng,
số đệ long đong, c̣n văn chương đệ th́ không
được liêm thần giỏi chấm" Hỏi:"Đă biết là ai sẽ chấm bài
của ḿnh đâu mà Vu đệ nói thế?" Đáp:"Biết chứ! V́ khi thần chủ
khảo không phải là thần Văn Xương th́ thế nào cũng có
nhiều ma vô tài, bụng không chữ nghĩa, được cử làm liêm
thần. Như thế th́ bọn đệ làm sao mà mong văn chương sẽ
được liêm thần giỏi chấm?"
Hỏi:"Bọn đệ mà Vu
đệ vừa nói là những ai?" Đáp:"Đông lắm. Đệ kể ra, Đào huynh
cũng không biết đâu! Đệ chỉ xin kể tên hai người nổi tiếng là
quan nhạc chính Sư Khoáng và quan ti khố Hoà Kiêu.
V́ thế đệ mới quyết định là không đi thi nữa. Đệ toan ở nhờ Đào
huynh đến ngày 15 tháng 7 để đi thi, nhưng bây giờ th́ đệ xin cáo
biệt!" Thấy Khứ Ác sửa soạn hành trang, Thánh Du hết sức khuyên
can. Nể lời Thánh Du, Khứ Ác đành ở lại để đi thi.
Tối rằm tháng bảy, Khứ Ác
nói:"Bây giờ đệ xin tạm biệt Đào huynh để đi thi. Cuối giờ tí
(1:00 sáng), phiền huynh ra cánh đồng phía đông, thắp ba nén
hương mà gọi tên:"Khứ Ác" đủ ba lần th́ đệ sẽ tới"
Khứ Ác đi rồi, Thánh Du
vội đi mua rượu thịt, để chờ đêm khuya, khi Khứ Ác trở
về th́ sẽ cùng ăn mừng việc Khứ Ác làm bài hay, sẽ được chấm đậu.
Cuối giờ tí, Thánh Du ra
cánh đồng phía đông, thắp ba nén hương mà gọi: "Khứ Ác! Khứ
Ác! Khứ Ác"
rồi đứng chờ dưới ánh trăng.
Lát sau, Thánh Du thấy Khứ Ác cùng
một thiếu niên bước tới chỗ ḿnh.
Gặp nhau, Khứ Ác chỉ tay vào Thánh
Du mà giới thiệu:"Đây là Đào huynh" Thiếu niên chắp tay vái chào
Thánh Du. Chờ Thánh Du đáp lễ xong, Khứ Ác mới chỉ tay vào thiếu
niên mà giới thiệu:"C̣n đây là người em kết nghĩa của đệ, tên là
Phương Tử Tấn mà đệ vừa gặp ở trường thi. V́ Tử Tấn hâm mộ phương
danh của Đào huynh, nên cứ xin đệ dẫn tới đây để được làm quen!"
Thánh Du bèn mời cả hai theo ḿnh về nhà.
Thánh Du thắp đèn, đàm đạo. Khứ Ác
nói:"Dưới âm phủ, bọn đệ gồm 6 anh em kết nghĩa. Đệ thứ 5, Tử Tấn
thứ 6. Nay xin Đào huynh nhận Tử Tấn làm em kết nghĩa" Thấy Tử Tấn
mặt đẹp như ngọc, tính t́nh khiêm tốn, Thánh Du thích lắm, nên
đáp:"Rất hân hạnh, nhưng chỉ e Phương tú tài không thuận mà thôi!"
Tử Tấn vội nói:"Đệ rất hân hạnh được làm em kết nghĩa của Đào
huynh!" rồi sụp lạy. Thánh Du liền bước tới đỡ Tử Tấn dậy mà
hỏi:"Tối qua, chắc Tử Tấn làm bài thi hay lắm phải không?" Khứ Ác
vội đỡ lời mà đáp:"Tử Tấn lạ lắm! Tối qua, sĩ tử phải làm 7 bài
thi. Mới làm xong 4 bài, chợt coi lại họ tên thần chủ khảo,
bỗng Tử Tấn bỏ thi, xếp bút nghiên vào cặp, ra ngoài cổng trường
đứng chờ đệ!"
Thánh Du bèn đi quạt ḷ, hâm rượu,
nướng thịt, rồi yến ẩm với hai người em kết nghĩa. Trong tiệc,
Thánh Du hỏi:"Bảy đề thi ra cho sĩ tử như thế nào? Chắc Khứ Ác làm
bài hay lắm và sẽ đậu cao lắm phải không?" Khứ Ác đáp:"Đề thứ nhất
về thư, đề thứ nh́ về kinh, đề thứ ba về luận.
Cả ba đề đều dễ, sĩ tử nào cũng làm được. Đề thứ tư về
sách th́ dài ḍng như sau: V́ đến nay số tội nhân gian giảo
quá nhiều nên 18 ngục tù dưới âm phủ không đủ chỗ giam giữ. Bây
giờ phải làm thế nào? Có kẻ nói nên xây thêm 2 ngục tù nữa, nhưng
làm như thế th́ trái với ḷng hiếu sinh của Thượng Đế. Vậy theo ư
sĩ tử các ngươi th́ có nên xây thêm 2 ngục tù nữa hay không? Hay
là có cách giải quyết nào khác? Có ư kiến ǵ th́ nói ra cho hết,
không nên giấu giếm!" Đề này tuy đệ làm không hay lắm, nhưng
cũng đắc ư. Đề thứ năm về biểu th́ như sau: Luận về câu:
Khi đă tiêu diệt hết lũ thiên ma th́ việc triều đ́nh ban thưởng
mũ áo, ngựa xe cho quần thần thường không được đồng đều, người
được nhiều, kẻ được ít. Đề thứ sáu về thi th́ như sau:
Làm một bài thơ với đầu đề Dao Đài Ứng Chế. Đề hứ
bảy về phú th́ như sau: Làm một bài phú với đầu đề Tây
Tŕ Đào Hoa. Về ba đề sau cùng th́ đệ có thể tự phụ là ḿnh
làm hay lắm, chắc trong trường thi không ai sánh kịp!" Đáp xong,
KhứÁc vỗ tay mà cười khoái chí. Tử Tấn cũng cười, rồi nói:"Bây giờ
Vu huynh nên vỗ tay mà cười cho thoả chí đi. Thế nhưng, nếu nửa
tháng nữa, thấy ḿnh bị đánh hỏng mà không thèm khóc th́ mới thực
đáng mặt tu mi!" Nói xong, chợt thấy trời đă rạng đông, Tử Tấn bèn
xin cáo biệt. Thánh Du giữ lại, nhưng Tử Tấn lắc đầu, nói đến tối
sẽ xin trở lại.
Ba ngày sau, không thấy
Tử Tấn trở lai, Thánh Du nói với Khứ Ác:"Tử Tấn nói là tối hôm rằm
sẽ trở lại, mà hôm nay đă là 18, sao không thấy đâu? Hay là Vu đệ
thử đi t́m xem sao?" Khứ Ác lắc đầu mà đáp:"Khỏi cần đi t́m. Tử
Tấn đă hứa th́ thế nào cũng tới. Chắc là y bận việc ǵ đó thôi.
Chỉ nay mai là y sẽ tới!"
Tối ấy, quả nhiên Tử Tấn tới, tay
cầm một cuốn sách mới đóng mà nói với Thánh Du:"Đệ xin lỗi Đào
huynh về việc thất ước, không trở lại đây vào tối hôm rằm. Lư do
là v́ đệ muốn chép lại trên 100 bài văn mà đệ đă viết từ trước,
đem tới nhờ Đào huynh duyệt cho, rồi viết cho vài lời phẩm đề!"
Nói xong, hai tay nâng sách mà trao cho Thánh Du. Thánh Du mừng
lắm, đỡ lấy sách, giở coi vài trang, rồi nói:"Mới đọc qua mấy câu
mà huynh đă thấy câu nào cũng hay. Để huynh đọc hết, rồi sẽ xin
viết lời phẩm đề” Nói xong, Thánh Du cất cuốn sách lên giá cao,
rồi ra ngồi đàm đạo với Tử Tấn. Đến khuya, Tử Tấn xin phép được
vào pḥng Khứ Ác ngủ. Đến rạng đông, Tử Tấn lại ra đi.
Từ đó, tối nào Tử Tấn cũng tới nhà
Thánh Du, rồi sáng sớm lại ra đi. Tối nào mà Tử Tấn tới trễ th́
Thánh Du bồn chồn, không vui.
Một tối, Tử Tấn từ ngoài đường hốt
hoảng chạy vào nhà, nói với Thánh Du: "Trường thi đă yết bảng, Vu
huynh lại hỏng thi rồi!" Vừa đi nằm, nghe thấy thế, Khứ Ác vùng
dậy, chạy ra pḥng khách, ngồi ứa nước mắt, khiến Thánh Du với Tử
Tấn phải khuyên giải măi. Tuy nhiên, Khứ Ác chỉ ngồi nh́n hai
người nói chuyện, chứ chẳng nói lời nào.
Lát sau, Tử Tấn nói:"Đệ vừa nghe
thiên hạ đồn một chuyện, nhưng không biết có đúng hay không" Thánh
Du hỏi:"Chuyện chi?" Tử Tấn đáp:"Ai cũng biết vào thời Tam Quốc,
đại tướng quân Trương Phi, tên thuỵ Hoàn Hầu, là người vô tư, công
minh chính trực. Nay có tin đồn Hoàn Hầu mới được Thượng Đế giao
cho chức Tuần Sát Sứ, phải lên xuống cả hai cơi
dương âm, xét xử những nỗi oan ức cho người với ma. Cứ 75 năm,
Hoàn Hầu phải ở cơi dương 35 năm, ở cơi âm 30 năm. Hôm qua, đệ lại
nghe đồn Hoàn Hầu đă xuống ở cơi âm được mấy hôm mà đă có rất đông
sĩ tử rủ nhau tới dinh khiếu nại là ḿnh đi thi bị đánh hỏng oan.
V́ thế, đệ nghĩ chắc sớm mai, danh sách sĩ tử trúng tuyển sẽ bị
thay đổi. Vậy sớm mai, Vu huynh với đệ cũng nên đi coi xem chuyện
này hư thực ra sao?" Nghe nói thế, Khứ Ác mừng lắm, bèn gật đầu.
Mới tờ mờ sáng, Khứ Ác với Tử Tấn đă tạm biệt Thánh Du. Tối ấy,
Thánh Du không thấy hai người về.
Tối sau, khi Thánh Du đang ngồi đọc
sách th́ thấy cả Khứ Ác lẫn Tử Tấn bước vào nhà. Tử Tấn cười mà
nói:"Xin Đào huynh hăy chúc mừng Vu huynh đi!" Thánh Du hỏi:"Chúc
mừng về việc ǵ?" Tử Tấn đáp:"Về việc Vu huynh đă được chấm đậu!"
Thánh Du hỏi:"Sao hôm nọ Tử Tấn nói là Vu đệ bị đánh hỏng?" Tử Tấn
cười mà đáp:"Đúng! Nhưng chỉ đúng với hôm nọ, chứ với hôm nay th́
sai!" Thánh Du hỏi:"Tại sao?" Tử Tấn đáp:"V́ hôm qua, Hoàn Hầu tới
trường thi duyệt lại văn bài của sĩ tử. Đọc đến văn bài của Vu
huynh, Hoàn Hầu thích lắm, cho Vu huynh đậu, rồi cử Vu huynh giữ
chức Nam Tào Hải Sứ. Vài ngày nữa, sẽ có ngựa xe tới đây
rước Vu huynh đi nhậm chức. Hoàn Hầu đă ra lệnh hủy danh sách sĩ
tử trúng tuyển cũ, yết danh sách mới, trong đó chỉ có tên của
chừng một phần ba số sĩ tử trong danh sách cũ thôi!"
Nghe nói, Thánh Du mừng lắm, bèn bày
tiệc mừng Khứ Ác.
Trong tiệc, đột nhiên Khứ Ác hỏi
Thánh Du:"Nhà Đào huynh ở Hà Bắc có pḥng trống nào không?" Ngạc
nhiên, Thánh Du hỏi:"Vu đệ hỏi để làm chi?"Khứ Ác đáp:"V́ Tử Tấn
không có quyến thuộc mà lại muốn được ở gần Đào huynh, nên đệ nghĩ
nếu nhà Đào huynh ở Hà Bắc có pḥng trống th́ xin Đào huynh cho Tử
Tấn tới cư ngụ!" Thánh Du lộ vẻ vui mừng mà nói:"Nhà huynh ở Hà
Bắc tuy không có pḥng trống, nhưng nếu Tử Tấn chịu ở chung pḥng
với huynh th́ huynh hănh diện lắm. Thế nhưng, v́ c̣n gia nghiêm,
nên xin để cho huynh được thưa chuyện với gia nghiêm trước đă!"
Khứ Ác nói:"Nghe nói lệnh tôn là người nhân từ đôn hậu nên đệ trộm
nghĩ thế nào lệnh tôn cũng chấp thuận. V́ Đào huynh c̣n phải ở lại
đây để đi thi, mà Tử Tấn th́ không thể ở lại đây lâu được nên đệ
xin Đào huynh để cho Tử Tấn tới Hà Bắc tŕnh diện lệnh tôn trước!"
Thánh Du nói:"Cũng sắp tới ngày huynh đi thi rồi. Tử Tấn cứ ở lại
đây chờ huynh. Vài bữa nữa, khi thi xong, huynh sẽ cùng Tử Tấn
khởi hành lên Hà Bắc ngay!" Tuy không được vui, nhưng Khứ Ác cũng
chẳng nói chi thêm.
Hôm sau, Khứ Ác chuẩn bị đi nhậm
chức. Trời vừa tối, bỗng có một đoàn ngựa xe tới đậu trước cổng
nhà Thánh Du, rồi có người xuống xe, vào nhà mời Khứ Ác lên xe đi
nhậm chức. Khứ Ác bèn cầm tay Thánh Du mà nói:"Trước khi vĩnh
biệt, đệ muốn nói với Đào huynh đôi điều, nhưng lại e Đào huynh
buồn" Thánh Du nói:"Muốn nói chi th́ cứ nói, đừng lo huynh buồn!"
Khứ Ác bèn nói:"V́ số Đào huynh lận đận nên huynh sanh không gặp
thời. Khoa này huynh đi thi th́ mười phần chỉ hy vọng một. Khoa
sau, huynh đi thi th́ mười phần cũng chỉ hy vọng hai. Phải đến
khoa thứ ba, huynh đi thi th́ mới hy vọng đậu!" Nghe thấy thế, quả
nhiên Thánh Du đâm ra nản chí, rồi nói:"Thế th́ huynh không đi thi
nữa!" Khứ Ác nói:"Tuy con người có số, nhưng số ấy chỉ có Trời
biết, chứ con người th́ chỉ có thể ức đoán thôi. V́ thế, mấy điều
mà đệ vừa nói cũng chỉ là ức đoán, xin Đào huynh chớ quan tâm. Vả
lại, v́ số lận đận nên Đào huynh càng nên đi thi!" Thánh Du cười
hỏi:"Vu đệ lẩm cẩm lắm. Đă biết số ḿnh lận đận th́ đi thi làm
ǵ?"Khứ Ác lắc đầu mà nói: "Biết ḿnh đi thi sẽ hỏng th́ càng nên
đi thi!" Thánh Du cười mà hỏi:"Tại sao?" Khứ Ác đáp:"V́ nếu cứ đi
thi để bị hỏng thi cái lận đận sẽ giảm đi!" Quay qua Tử Tấn, Khứ
Ác nói:"C̣n Tử Tấn th́ nên xin cáo biệt Đào huynh mà đi ngay bây
giờ, kẻo lỡ hết công việc. Nay huynh sắp được cả một đoàn ngựa xe
tới đây rước đi nhậm chức. Huynh sẽ chỉ lấy một ngựa mà cưỡi đi
một ḿnh, c̣n huynh sẽ sai cả đoàn xe đưa Tử Tấn lên Hà Bắc, tới
nhà Đào huynh" Tử Tấn mừng lắm, chắp tay vái tạ Khứ Ác.
Trong lúc ấy, tự nhiên Thánh Du bị
mê loạn thần thần, không nói được lời nào, chỉ lấy tay gạt nước
mắt mà nh́n hai người em kết nghĩa lên đường. Đoàn ngựa xe phóng
như bay, trong khoảnh khắc đă mất hút ở chân trời, khiến Thánh Du
không c̣n nh́n thấy chi nữa.
Lát sau, khi tỉnh lại, Thánh Du cứ
ân hận tại sao ḿnh không viết thư gửi thân phụ, nhờ Tử Tấn chuyển
giùm?
Hôm sau, tại Hà Bắc, ở nhà Thánh Du,
Đào ông đang nằm ngủ trưa th́ chợt thấy có một đoàn ngựa xe tới
đậu ngay trước cổng nhà, rồi có một thiếu niên, mặt đẹp như ngọc,
xuống xe, vào nhà, sụp lạy ḿnh. Thấy lạ, Đào ông hỏi:"Công tử là
ai?" Thiếu niên đáp:"Kính thưa bác, cháu là em kết nghĩa của anh
Thánh Du. Anh Du có hứa cho cháu mượn một pḥng trong nhà bác để
tạm cư. V́ anh Du c̣n bận đi thi, không thể dẫn cháu lên đây được
nên cháu phải lên đây trước. Xin bác cho cháu vào lạy chào bác
gái!" Đào ông nói:"Đa tạ công tử! V́ gia nội đang bị se ḿnh, xin
công tử miễn cho!" Đột nhiên, thiếu niên biến mất. Tỉnh ra, Đào
ông mới biết là ḿnh chiêm bao. Vừa lúc ấy, bà vú từ nhà trong
bước ra pḥng khách, tŕnh với Đào ông rằng Đào bà vừa hạ sinh
công tử.
Mấy hôm sau, đến ngày thi, Thánh Du
đi thi.
Nửa tháng sau, khi trường thi yết
bảng, đúng như lời ức đoán của Khứ Ác, Thánh Du thấy ḿnh lại hỏng
thi. Buồn quá, Thánh Du bèn trả nhà cho chủ, lên đường về quê. Tới
nhà, Thánh Du gơ cổng. Thấy gia nhân ra mở, Thánh Du hỏi:"Tử Tấn
đâu?" Gia nhân ngơ ngác nh́n Thánh Du mà hỏi lại:"Thưa công tử, Tử
Tấn là ai?" Biết Tử Tấn không cư ngụ trong nhà ḿnh, Thánh Du bèn
lên pḥng khách tŕnh diện cha, rồi thuật lại mọi chuyện cho cha
nghe. Nghe xong, đột nhiên Đào ông vỗ đùi mà nói:"Thôi đúng rồi!
Tử Tấn chính là công tử trong giấc mộng của ta tháng trước, vào
lúc em trai con ra đời!" Đào ông bèn thuật lại giấc mộng của ḿnh
cho con nghe. Cha con cùng mừng và cho rằng đứa bé sơ sinh của Đào
ông chính là hậu thân của Tử Tấn. V́ thế Đào ông đặt tên
cho đứa bé là Tiểu Tấn.
Tiểu Tấn có tật gào khóc suốt ngày
đêm, khiến Đào bà chẳng sao ngủ được. Thánh Du bèn thưa với song
thân:"Nếu Tiểu Tấn là hậu thân của Tử Tấn th́ xin
song thân cứ để cho con vào gặp y. Con tin rằng y sẽ hết gào
khóc!" Tuy nhiên, v́ Đào ông vẫn tin rằng nếu để cho người ở xa
mới về gặp trẻ sơ sinh th́ khi thành nhân, đứa trẻ sẽ ngỗ nghịch,
nên Đào ông không cho Thánh Du vào gặp Tiểu Tấn.
Tuy nhiên v́ bị mất ngủ liên miên,
nên mấy hôm sau, Đào bà lâm bệnh. Chẳng kiêng kỵ chi nữa, Đào bà
bèn bảo Thánh Du cứ vào gặp Tiểu Tấn.
Vào pḥng mẹ, thấy Tiểu Tấn gào
khóc, Thánh Du nói với em:"Đừng gào khóc nữa! Du huynh vào gặp Tử
Tấn đây!" Lập tức, Tiểu Tấn nín khóc, giương mắt nh́n Thánh Du như
gắng nhận ra người quen. Thánh Du đưa tay xoa đầu Tiểu Tấn rồi dời
khỏi pḥng. Từ đó,
Tiểu Tấn hết hẳn tật gào khóc. Thánh Du yêu thương Tiểu Tấn lắm.
Thế nhưng, cũng từ đó, cứ mỗi lần Thánh Du vào thăm em là Tiểu Tấn
lại bám chặt lấy anh, đ̣i bế. Bế lâu mỏi tay, Thánh Du đặt em
xuống giường để ra khỏi pḥng th́ Tiểu Tấn gào khóc cả giờ. V́
thế, Thánh Du không dám vào thăm em nữa.
Bốn năm sau.
Khi Tiểu Tấn lớn, Đào bà
cho ngủ với anh. Mỗi khi Thánh Du bận việc th́ Tiểu Tấn chong mắt
chờ anh. Nằm trên giường, Thánh Du dạy em học Mao thi. Tiểu
Tấn thuộc rất nhanh, có đêm thuộc đến 40 bài. Một hôm, Thánh Du
lấy cuốn chép trên 100 bài văn của Tử Tấn đem ra dạy Tiểu Tấn th́
Tiểu Tấn vui thích lắm, chỉ đọc một lần là thuộc. Lớn lên, Tiểu
Tấn mi thanh mục tú, giống hệt Tử Tấn.
Năm Đinh dậu (1657) ở kinh
đô, xảy ra nhiều vụ quan giám khảo nhận tiền hối lộ
của sĩ tử giàu để chấm đậu họ và đánh hỏng các sĩ tử
nghèo. Các quan giám khảo ấy bị kết tội gian lận rồi bị
hạ ngục.
Năm ấy Thánh Du cũng đi
thi, rồi cũng bị đánh hỏng.
Vào năm Tân sửu (1661)
Thánh Du lại đi thi, đậu phó cử nhân.
Chán thi cử, Thánh Du về
quê ở ẩn, dạy Tiểu Tấn học.