Đặc San Xuân

Tranh: LL Huyền Chiêu

CON MÈO MUN NƠI LĂNG BÀ VÚ

N

ăm Giáp Tý (1744) chúa Nguyễn Phúc Khoát xưng vương hiệu. Vũ vương chiếm giữ từ Thuận Hóa đến Gia Định. Sau khi mất, vì con trưởng chết sớm, cháu lại còn nhỏ nên di chúc cho con thứ là Nguyễn Phúc Luận (cha Nguyễn Phúc Ánh) nối ngôi. Trương Phúc Loan chuyên quyền, cùng lũ hoạn quan mạo di chiếu giả lập Nguyễn Phúc Thuần (con thứ 16 của Vũ vương) mới 12 tuổi lên làm Chúa. Tình hình trong triều rối loạn, bất ổn. Phong trào Tây Sơn khởi nghĩa năm Quí Tỵ (1773 ) chiếm thành Qui Nhơn làm cơ sở. Mặt Bắc giáp Quảng Nam, mặt Nam đến Bình Thuận. Chúa Nguyễn vẫn còn cai trị đất Gia Định thường đem quân ra đánh Bình Thuận, Khánh Hòa.

Mùa thu năm Giáp Ngọ (1774) Tống Phước Hiệp cử binh ra đánh chiếm Bình Thuận rồi tiến ra Diên Khánh rồi đánh thẳng ra Phú Yên. Nguyễn Huệ được lệnh đem quân đánh úp. Tống Phước Hiệp bại trận. Thủy bộ binh đều bị tiêu diệt bỏ Diên Khánh và Bình Thuận chạy thẳng về Gia Định.

Trong các trận đánh nhau giữa hai quân Nguyễn Gia Miêu và Nguyễn Tây Sơn tại tỉnh Khánh Hòa năm xưa thường xãy ra tại thành Diên Khánh và Nha Trang.

Trên đường tháo chạy, một toán quân sĩ Gia Miêu đi ngang qua huyện Tân Định và đến thôn Mỹ Hiệp, được một người đàn bà chăm sóc nuôi nấng. Sau khi thống nhất đất nước vua Gia Long tặng phong cho những người có công. Trong đó có người đàn bà thôn Mỹ Hiệp song vì không biết được tên và người ân nhân không còn sống nên sắc phong với danh hiệu là “Nhủ Mẫu” và lập lăng để tưởng nhớ. Đó là lăng Bà Vú.(Có truyền thuyết bảo rằng chính vua Gia Long được cứu mạng nhưng theo chính sử thì vua Gia Long không hề có trận thua nào trên đất Ninh Hòa). Tuy nhiên lăng Bà Vú có kiến trúc rập theo các lăng vua ở Huế.

Lăng nằm dưới chân đồi. Hình chữ nhật, mặt hướng về Đông Nam, có 3 lớp thành: thành ngoại, thành nội và thành mộ. Lăng được cấp ruộng làm hương hỏa và định ngày kỵ là ngày 12 tháng chạp âm lịch. Quan đầu tỉnh Khánh Hòa phải đứng chủ lễ. Lệ cúng tế hằng năm vơi dần theo năm tháng.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, vùng thôn Mỹ Hiệp không được an ninh, người dân thường dồn về sống nơi đô hội Ninh Hòa, chỉ còn lưa thưa một vài mái tranh của những nông dân bám ruộng bám vườn. Lăng Bà Vú hoang sơ, bìm lau lấp kín lối ngõ vào lăng. Gần bên lăng có một túp lều của một bà già không con cháu. Người ta gọi bà là Bà Vú. Có lẽ bà là người duy nhất dám sống cạnh lăng Bà Vú. Ban ngày bà đi lang thang xin ăn. Ban đêm về sống một mình với một con mèo đen. Cũng giống như chủ, con mèo đen cả ngày sống ngoài đồng, len lõi khắp các khu vườn hoang. Thấy bóng người thì thường lẫn tránh. Dân trong xóm có tục lệ xem các chú mèo đen là giống vật linh thiêng thường đem đến điềm dữ. Có câu chuyện, mỗi khi nhà nào có người chết thì cần phải canh giữ thi thể nghiêm nhặt, trên ngực người chết phải đặt một con dao phay để phòng tránh con mèo đen nhảy ngang qua xác chết khiến cho người chết sống dậy đi lang thang khắp nhà, khắp vườn. Có đôi khi xác chết lại đi hành hung người trong xóm. Đó là trường hợp “quỷ nhập tràng”.

Đặc biệt đôi mắt của mèo đen có ánh sáng xanh đặt biệt trong bóng đêm. Vì thân hình lẫn vào bóng tối nên chỉ còn trông thấy đôi mắt mèo sáng xanh lè. Bởi thế nên đôi mắt mẽo Mun được xem là biểu tượng cho đôi mắt tử thần đi tìm hồn ma trong đêm tối. Chẳng những trẻ con sợ tiếng mèo mun kêu mà những người lớn cũng thường lạnh mình khi nghe tiếng mèo gào trong đêm vắng, Họ cho đó là tiếng gọi mọi điều rủi ro, hung dữ đến cho xóm làng. Bởi vậy cho nên có rất ít nhà thích nuôi mèo đen và hay ghét lây nếu nhà nào có mèo đen.

Vào cuối năm, dân trong vùng thường bị mất gà. Những chuống gà nào, rủi tối không đóng cửa chuồng thì sáng hôm sau có vụ mất gà. Ban đầu chỉ trách mình sơ sót. Nhưng mãi mãi đêm nào cũng có nhà bị mất gà dù cửa chuồng đóng kín. Tự nhiên có tin đồn là con mèo đen của Bà Vú đêm đêm đi bắt gà về nuôi chủ.. Có tin thì cũng phải có nghi. Cho nên thường có những cuộc viếng thăm tình cờ để bắt được quả tang việc ăn thịt gà của Bà Vú và con mèo Mun. Tuy nhiên rất ít khi Bà Vú có mặt ban ngày. Ban đêm thì khi lặng mặt trời bà Vú đã lên giường đi ngủ, Con mèo Mun chui vào lòng chủ nằm thở khò khè. Rình chán, những người có tính nghi ngờ thôi không đi rình nữa. Nhưng sự nghi ngờ vẫn gán cho con mèo Mun của Bà Vú là trọng phạm.

Một đêm trời vừa tối bổng có tiếng mèo gào thê thảm, mọi cánh cửa đều khép kín. Tiếng mèo từ phía trong xóm lan dần đến ngôi lăng Bà Vú. Trời mưa lất phất. Không gian yên lặng. Tiếng mèo gào thưa dần rồi im bặt. Bà Vú sờ soạn đi tìm con mèo Mun. Con mèo vắng bóng từ lâu.Suốt đêm Bà Vú không thể nào chợp mắt. Sáng hôm sau tuy đã trưa mà bà vẫn còn nằm co quắp trên giường. Bỗng nhiên ngoài cửa có nhiều tiếng người xôn xao.

- Bà Vú, dậy đi, ra xem ngoài lăng mộ có chuyện quan trọng xảy ra.

Nơi lăng Bà Vú tại vòng thành mộ có nhiều vũng máu tung tóe. Nơi mộ bia xác một con chồn đèn to lớn nằm chết, ruột gan lòng thòng. Bên cạnh nhiều đám lông mèo màu đen đẫm máu. Đi tìm khắp nơi, dân làng phát hiện một hang chồn nằm kế cận bia mộ. Khoét rộng ra thì hang chưa đầy xương gà và lông gà. Mọi người lúc ấy mới hiểu rõ sự tình. Thủ phạm bắt trộm gà chình thị là chú chồn đèn này. Chứng tích rõ ràng.

Một cụ già trong xóm, lặng lẽ thắp một thẻ nhang đến đứng trước mộ khấn:

- Dân trong xóm chúng tôi lâu nay mất gà đã nghi ngờ con mèo mun gây hại. Nay sự việc đã rõ ràng, con chồn đèn kia là thủ phạm. Con mèo đen của bà Vú đã âm thầm theo dõi và đêm qua đã xữ lý thủ phạm. Thay mặt cho dân làng thôn Mỹ Hiệp chúng con xin bà tha thứ cho việc đào phá hang chồn hôm nay và lời xin lỗi đã nghi oan cho con mèo mun.

Mọi người im lặng cúi đầu trong niềm hối hận.

Bà Vú bỗng nhiên bật khóc. Bà lặng lẽ quay về lều ngồi thờ thẩn suốt cả ngày.

Con mèo Mun không bao giờ trỡ về cùng bà nữa.

Mùa xuân đến và qua âm thầm lặng lẽ.

Quách Giao