|

Mục
Lục
Trang
B́a
Ban
Biên Tập
Lá
Thư
Xuân
Nguyễn
Thị Thanh
Trí
Đọc
Lá
Thư
Xuân
Nguyễn
Đôn
Huế
Trang
Táo
Quân Xứ
Ninh
Chầu
Ngọc
Đế
Lê
Thị Lộc
Câu
Đối
Mừng
XUÂN
Mục
Đồng
Câu Đối
Tết
Vinh
Hồ
Thơ
Xuân
Xuân
Về Trên Phố
Ninh Ḥa
Tường
Hoài
Xuân
Chớm
Vinh
Hồ
Chúc
Xuân Đầu Năm
Lư
Hổ
Mừng
Xuân
Nguyên
Kim
Mừng
Xuân Tân Măo
Mừng Xuân
Mới
Nguyễn
Liệp
Xuân
Đi
Chùa
Lễ Phật
Xuân Viễn
Xứ
Lê
Văn
Ngô
Xuân
Nhớ
Thi
Thi
Đón
Xuân
Hoài
Thu
Xuân
Về
Hai
Phương
Ngô
Trưởng
Tiến
C̣n
Nợ Mùa Xuân
Lương
Mỹ
Trang
Mùa
Xuân
Đi
Lễ
Chùa
Nguyễn
Thị Thanh
Trí
Chúc Mừng
Tết Tân
Măo
Năm 2010
Du
Sơn Lăng
Tử
Những Sắc
Hoa Mùa
Xuân
Tiểu
Vũ Vi
Tết Quê
Nhà
Gói
Bánh
Lan
Đinh
Có Một
Mùa
Xuân
Như
Thế
Lê
Thị Ngọc
Hà
Bữa Cơm Chiêu
30 Tết
Của
Má
Nguyễn
YLang
Xuân
Quê
Hương
Phạm
Thanh Phong
Tân - Măo...
Phi
-
Ṛm
Tết Và
Tuổi
Thơ
Lương
Lệ Bích San
Tết
Hải
Ngoại
Đón Tết Việt
Nam Tại
Toronto Và
San Jose
Trần
Ngọc
Chánh
Tâm
Xuân
Nguyên
Kim
Văn
Hóa
Dân
Gian
Tục
Lệ
Tết
Trần
Ngọc
Chánh
Phỉnh
Nguyễn
Thị
Tuyết
Mai
Ấp
Ngoài
Nguyễn
Thục
Hội
Ngộ
Ninh
Ḥa-Dục Mỹ
Hội Đồng Hương
NH-DM,
Nơi Nh́n
Lại Một Thời...
Nguyễn Hồ
Bảo
Đại
Hội -
Tiểu
Hội
Topa Panning
Cắm
Hoa
Trang
Trí
Nghệ
Thuật
Cắm
Hoa
Hải
Lộc
Tranh
Nghệ Thuật
Tranh
Ảnh
Nghệ
Thuật
Phi
-
Ṛm
Hoa Xuân
Ngày
Tết
H́nh
Ảnh
Xuân
Sử
Xương
Hải
Thơ
Vui
Con
Mèo
Trèo Cây
Cau
Nam
Kha
Nhậu
Một
Ḿnh
Phạm
Thanh
Phong
Chung
Vợ
Chung
Chồng
Mai
Thái
Vân
Thanh
Chất
Vấn
Ngọc
Hoàng
Dương
Công
Thi
Đốt Tràng Pháo
Chuột
Mừng Nhà
Mẹo
Tú
Trinh
Mèo Ngao Lật
Đổ Loài
Cọp Dữ
Tú
Trinh
Ca
Hát/Nhạc
Nhạc Xuân Và Quê
Hương
Thu
Thủy,
Lan
Đinh
Thanh
Nhàn,
Lư
Hổ
Tân Cổ: Không Tên
Nguyễn
Hương
Phương
Ngữ
Ninh
Ḥa
Một
Số
Từ
Biến
Âm:
PHỈNH
Nguyễn
Văn
Thành
Tôn
Giáo
Kỷ Niệm Chuyến
Du Xuân
Đà Lạt
Đinh
Hữu
Ân
Năm
Tân
Măo
Nói
Chuyện
Mèo
Ba
Chị
EmTuổi
Măo
Lữ
Thanh
Cư
Tán Ngẫu Về
Loài Mèo Cho
Năm Mới
Trần
Việt
Hải
Năm
Mèo Tản Mạn
Về Mèo
Vinh
Hồ
Ngũ Phụng Thư
Trần
Thị
Phong
Hương
Nỗi
Niềm Năm Con
Thỏ
Thục
Minh
Tản
Mạn
Về
Tết
Tân
Măo
Nguyễn
Văn Thành
d_bb
Đ.H.K.H
Mùa
Xuân
Nào
Trên
Quê
Hương
Tô
Đồng
Liêu Trai Chí
Dị-415
Đàm
Quang
Hưng
Thanh
Phong
Thi
Tập-57
Vũ
Tiến Phái
Hạnh Xả
Nguyễn
Văn Phú
Ngũ Phúc
Lê
Phụng
Tết
Nhất
Nguyễn
Hữu Quang
Kinh
Nghiệm
Sống
Đi
T́m
Sự
Thật
Tâm
Đoan
Chăm
Sóc
Người
Cao
Tuổi
BS Đỗ
Hồng
Ngọc
Ngày
Tết
Tôi
Đi
Nằm
Viện
Phan
Nho
Tâm
B́nh
Thế
Giới
B́nh
Trí Bửu
Nguyễn
Thừa
Số
Mạng
Nguyễn
Tính
Văn
Hóa
Ẩm
Thực
Món
Chay
Ngày
Tết
Lê
Thị Đào
Đừng
Quên
Xà
Lách
Xoong
Việt
Hải
Lucky
Money
Đinh
Thị
Lan
Kim
Chi
Hàn
Quốc
Hoàng
Lan
Rau
Muống
Ngâm
Chua
Hoàng
Lan
Thịt
Quay
Kho
Dưa Cải
Chua
Hoàng
Lan
Đậu
Hủ
Trứng
Nguyễn
Y
Lang
Bánh
Tét
Tôi
Gói...
Phi
-
Ṛm
Sức
Khỏe
Viêm
Gan
Siêu
Vi
B
BS Nguyễn
Vĩ
Liệt
Biên
Khảo
Kinh
Tế
Việt
Nam
Tổng
Kết T́nh
H́nh
Kinh
Tế
Của
Việt
Nam
Năm 2010
Nguyễn
Văn Thành
Hoa
Kỳ/Thế
Giới
Tổng
Kết T́nh
H́nh
Kinh
Tế
Của
Mỹ
Quốc Năm 2010
Nguyễn
Văn Thành
Tài
Nguyên
Nghề
Dệt
Lá
Buồm
Dương
Công
Thi
Ruộng
Muối
Ḥn
Khói
Lê
Phú
Thọ
Viết
về
Ninh
Ḥa
Con
Mèo
Mun
Nơi
Lăng
Bà
Vú
Quách
Giao
Ḥn Vọng Phu
Lê
Văn
Ngô
Phủ
Ninh Ḥa
Lê
Văn
Ngô
Bưởi Trái Mùa
Dương
Công
Thi
Viết
về
ninh-hoa.com
Thư
Xuân
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Ninh
Ḥa
Xa
Mà
Gần
Phan
Trang
Hy
Kỷ
Niệm
Về
Trường:
Trần
B́nh Trọng
Ninh Ḥa
Một
Mùa Xuân Vắng
Cành Mai
Trần
Hà Thanh
Kư
Ức
Liên
Trạch
Các Trường
Khác
Tôi
Đi
Giữa
Trời
Bồi
Hồi
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Bến
Sông
Xưa
Nguyễn
Thị
Tuyết
Hoa
Thi
Nhạc
Giao
Duyên
Ninh
Ḥa,
Ninh
Ḥa
LMST-Thơ:
LL
Huyền Chiêu
Văn
Học
Nghệ
Thuật
Ngày
Xuân Nói Chuyện
Trầu Cau
Nguyễn
Tấn Ka
Sự
Cô Đơn Và
Khát Vọng
Đợi Chờ...Trong
Thi Phẩm
BẾN ĐỢI
Lê
Miên
Khương
Đọc
BẾN ĐỢI 2 Của
Kim Thành
Và TT Phú Sĩ
Trần
B́nh Nam
Tát
Nước
Đầu
Đ́nh
Phạm
Thị
Nhung
Mộ
Xuân
Mạn
Hứng
Dương
Anh
Sơn
Xuân
Tiêu
Lữ
Thứ
Dương
Anh
Sơn
Giai
Thoại
Bài
Thơ
Phong
Kiều
Dạ
Bạc
Trí Bửu
Nguyễn
Thừa
Ư
Của Thơ
Nguyễn
Tính
Mùa
Xuân
Và
Thi
Ca
Người
Xứ
Vạn
Dạ Khúc T́nh
Xuân
Tiểu
Vũ
Vi
Tưởng
Niệm
Anh
Ơi,
Đừng
Đi
Nguyễn
Thị
Thu
Thơ
Giao
Thừa
Đinh
Hữu
Ân
Gởi
Bạn
Thân
Dương
Công
Bản
Giông
Tố
Khắc
Họa
Nguyễn
Thị
Bảy
T́nh
Biển
Thanh B́nh
Viết
Cho Anh
Lê
Tấn
Cam
Hai
Chiếc
Áo
Nguyên
Chất
T́nh
Yêu Buổi Sáng
Trần
Thị
Chất
Đổi
Thay
Hương
Đài
Cuối
Trời
Hương
Đài
Sầu
Đông
Lê
Thị
Đào
Thơ
Chờ
Xuân
Trần
Minh
Hiền
Tiễn
Con
Nguyễn
Thị
Tuyết
Hoa
Bềnh
Bồng Đón Xuân
Tường
Hoài
The
Poem Of NumBer
5
And Number
6
Vinh
Hồ
Nem
Chua
Ninh
Ḥa
Nguyễn
Thế
Huy
Về
!
Nguyễn
Hương
Xuân
Gơ
Cửa
Quỳnh
Hương
Ninh
Ḥa
Tôi
Mơ
Phan
Trang
Hy
Thị
Trấn
Bằng Lăng Tím
Nguyễn
Tấn Ka
Xuân
Trở
Về
Nam Kha
Ta
Muốn
Hỏi
Nguyễn
Y Lang
Chúa
Xuân
Có
Biết?
Hồn
Nhiên
Nguyễn
Liệp
Xuân
Nồng
Đàm
Thị
Ngọc
Lư
Sáu
Bài
Thơ
Xuân
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
T́nh Thơ
Lê
Văn
Ngô
Cây
Cỏ Cũng Vui
Lây
Như
Nguyệt
Chùm
Thơ
Như
Nguyệt
Xuân
Nhớ
Mẹ
Phan
Nho
Ta
Về
Đêm
30
Phan
Tưởng
Niệm
Thư
Xuân
Cho
Con
Phan
Tưởng
Niệm
Núi
Cô Tiên
Nguyễn
Hoàng
Phi
Điệp
Khúc
Mùa
Xuân
Bích
Phượng
Dĩ
Văng
Mùa
Xuân
Nguyễn
Quân
Hạnh
Phúc
Mùa
Xuân
Nguyễn
Quân
Tranh Cố Hương
NhàQuê
Đá Vàng
Cô
Kim
Thành
Thuở Ấy Học
Tṛ
Cô
Kim
Thành
Xuân Phai
Vơ
Ngọc
Thành
Mùa Xuân Nhớ
Mẹ
Trần
Đ́nh
Thọ
Anh
Là
Mùa
Xuân
Hoài
Thu
Em
Không
Về
Nguyễn
Thị
Thu (VN)
Nhớ
Quê
Ngô
Trưởng
Tiến
Sầu
Tha Hương
Nguyễn
Tính
Nỗi
Nhớ...Mùa
Xuân
Hoàng
Trang
Xuân
Chưa
Trọn
Vẹn
Nguyễn
Thị Tri
Thềm
Xuân
Luyến
Mộng
Du
Sơn
Lăng
Tử
Xuân
Viễn
Vọng
Du
Sơn
Lăng
Tử
Mộ Xuân
Hoài
Cảm
Tiểu
Vũ Vi
Văn
Đi
Qua
Ngày
Giông
Băo
Lê
Thị
Mỹ
Châu
Những
Ư
Nghĩ
Vụn
Cuối
Năm
Việt
Hải
Giữ
Lấy
Mùa
Xuân
Cao
Minh
Hưng
Người
Thầy
Dạy
Búp
Bê
Phan
Trang
Hy
Nẻo
Về
Đinh
Thị
Lan
Nhanh
Quá
Những
Mùa
Xuân
Lê
Thị
Lộc
Chuyện
Kể Trong Ngày
Xuân
Thục
Minh
Bạch
Miu
Topa
Panning
Khúc
Loanh
Quanh
Lê
Văn
Quốc
Bếp
Lửa
Chiều
Đông
Trương
Thanh
Sơn
Chuyện
Đầu
Năm
Lâm
Minh
Tài
Đi
Qua Những B́nh
Yên
Hoa Cúc
Nguyễn
Hữu
Tài
Mỗi
Độ
Xuân
Về
Thi
Thi
Hạt
Bụi
Trong
Tim
Tiểu
Thu
Một Bông Hồng
Cho Đại Hội
Thụ Nhân
2010 Tại Úc
Người
Xứ
Vạn
Chuyện Xóm Cầu
Gỗ
Nguyễn
Thị
Cẩm
Vân
Thư từ,
bài vở, h́nh ảnh hoặc
ư kiến xây dựng, xin liên lạc:

diem27thuy@yahoo.com

|

Tranh: Họa sĩ Phi-Ṛm
PHƯƠNG NGỮ NINH H̉A
Nguyễn Văn Thành
MỘT SỐ TỪ BIẾN ÂM
Bài Bổ Túc Số 1:
PHỈNH
heo chân chúa Nguyễn di
chuyển về Nam mở rộng bờ cơi, dân chúng đă mang theo ngôn
ngữ và từ ngữ riêng của họ cùng phối hợp và trộn lẫn với
nhau trong suốt một thời gian dài, rồi đồng hóa, tạo dựng từ
mới và biến ra cách phát âm đặc biệt cho tiếng nói địa
phương của người Ninh Ḥa mà tác giả gọi là
Phương Ngữ Ninh Ḥa.
Nếu không đi đến Ninh Ḥa, tiếp xúc với người Ninh Ḥa và lắng
tai nghe thường xuyên tiếng nói của người Ninh Ḥa th́ chắc chắn
không hiểu người Ninh Ḥa nói ǵ. Ngay cả những người Ninh Ḥa
khi giao tiếp với nhau chưa chắc đă hiểu nhau v́ sự phát âm khác
biệt giữa những người Ninh Ḥa. Như một thí dụ điển h́nh:
Thôi rồi
→
Thâu rầu
→
Thơi rời
Trong đó “ôi” là âm chính c̣n “âu” và “ơi” là 2 âm biến đổi.
Hiện tượng biến âm (hay cải âm) rất đặc thù và phổ thông trong
tiếng nói địa phương riêng biệt cho người Ninh Ḥa. Ở đây, tác
giả muốn bàn về những từ bắt đầu bằng vần “kh” mà một số âm tiết
được người Ninh Ḥa phát âm thành “ph” rất thông dụng. Bảng sau
đây tóm lược một số vần biến đổi so với âm chính của tiếng Đàng
Trong (chúa Nguyễn), Đàng Ngoài (chúa Trịnh).
Âm Chính
(Âm tiết) |
Phát Âm
(Âm Biến Đổi) |
Thí dụ |
Khóa |
Phá |
Ch́a/ổ phá, phá học (khóa học) |
Khoe |
Phe |
Phe phang (khoe khoang) |
Khỏe |
Phẻ |
Sức phẻ, phẻ mạnh (khỏe) |
Khoét |
Phét |
Phét lỗ (khoét lỗ) |
Khoái |
Phái |
Phái chí (khoái chí) |
Khuất |
Phứt |
Phứt gió (khuất gió), Đi cho phứt, Phứt mặt phứt mày |
Khuây |
Phây |
Phây phả (khuây khỏa), phây phây |
Khuya |
Phia |
Phia phắt (khuya khoắt) |
Khuy |
Phi |
Phi áo (khuy áo) |
Khoanh |
Phanh |
Phanh tay (khoanh tay), Phanh nem (khoanh nem) |
Khoảnh |
Phỉnh |
Phỉnh đất (khoảnh đất” |
Khóe |
Phé |
Mánh phé (mánh khóe) |
Khoai |
Phai |
Phai ḿ (khoai ḿ) |
Khoan |
Phan |
Phan Phan (khoan khoan) |
Tuy nhiên, một số khá lớn âm
tiết có phụ âm đầu “kh” không biến đổi, chẳng hạn
“khi” không biến âm thành “phi”, “khanh” không biến thành
“phanh”, “khâu” không biến âm thành “phâu”, “khinh” không biến
thành “phinh”, “khoèo” không biến âm thành “phèo”, “khe khẽ”
không biến âm thành “phe phẽ”, “khách khứa” không biến âm thành
“phách phứa”, “khúc khuỷu” không biến âm thành “phúc phỉu” được,
v.v…
Đặc biệt từ "khoảnh" biến âm đến 2 lần, lần thứ nhất thành
"Phảnh", biến âm lần thứ 2 thành "Phỉnh" theo cách lư luận trong
bảng trên.
Biến âm lại tạo ra từ mới khi phát âm lại đồng âm với từ chuẩn.
Chẳng hạn:
Khoảnh
→
phảnh
→
phỉnh
(khoảnh đất
→
phảnh đất
→
phỉnh đất)
đồng âm
với từ “phỉnh” (gạt, lừa) làm cho người nghe nhất là những người
không phải là người Ninh Ḥa vừa ngạc nhiên vừa khó hiểu người
Ninh Ḥa nói ǵ.
Như ta biết qua tự
điển Việt Nam động từ: PHỈNH có nghĩa là lừa, dối, gạt… Thế
nhưng với tiếng nói của người Ninh Ḥa, chữ PHỈNH được biến âm
từ âm chính KHOẢNH có nghĩa là một khoảnh vườn, một khu đất, một
thửa ruộng, hay nôm na hơn là một mớ, một phần có một diện tích
nào đó….
Thoạt nghe ra là rất lạ, v́ nếu
như ta tra tự điển th́ không t́m thấy nghĩa PHỈNH biến âm này.
Sau đây, tác giả đơn thuần đề cử
một vài câu chuyện để độc giả hiểu thêm và phân biệt ư nghĩa của
những từ PHỈNH khi nghe người Ninh Ḥa nói.
Câu chuyện thứ nhất:
*Anh Sáu Đ̣n lái xe qua nhà anh
Bốn Chè vào một buổi sáng sớm trời lạnh. Anh thích lấy le nên
t́m nhẫn gắn hột “x̣n” đeo để “trẻ”, mặt mày diện bảnh trai, áo
quần soi gương thấy đàng ḥn và tóc tai chải láng cón. Anh lay
quay quên cả áo lạnh, và cả chùm ch́a phá trên cái đi-văn làm ba
anh la cho anh một cấp:
- Nè, mày đi đâu dị ? Bộ mày đi
mèo sao mà đi sớm bửng dị, lạnh cho mày chết tổ mày luôn. Cái
đồ dịch dật, con mày bịnh mấy bữa rầu mà mày đành đạn bỏ đi dị
hửng !
- Ba nè, con có một cú áp-phe
niếu đến trễ coi như lúa đời mà ba.
- Con đới đế lắm mới đi. Ba lo
cháu giùm con hé.
- Thơi con đi ! Ba ở nhà mạnh
phẻ.
Khi đến nhà anh Bốn Chè, chợt có
tiếng ở phía sau:
-Anh sáu quơi ! anh quành xe lại
rồi de đít ra quài một chút. Anh đậu xe thấy dị quá chừng chừng!
Sau một chầu cà phê, thuốc lá hả
hê, điểm tâm sáng bằng món bánh ướt nóng hổi chấm mắm ruột được
dầm với ớt Xiêm cay xé họng. Hai anh bắt đầu ngồi khư lại 3 cái
câu chuyện cũ que, nói thiên tinh đủ điều rồi những câu chuyện
đầu làng cuối thôn.
- Anh Sáu Đ̣n: Anh Bảy nè, hum
woa tui xuống tận miết miệt dưới nhà Ông Đinh Chữ có cái nhà mới
cất. Quơi! Tui thấy con gái ông Đinh lúc này sao ngộ dữ dằn! Nó
coi bộ lớn bọng, nghe nói có thằng nào gần ḥn Hèo sắp ưng nó
rầu. Nó cắt tóc hợp thời trang quá cỡ thợ mộc. Quơi! Tui ḍm
miết không ra nó.
- Anh Bảy chè: mày quê mùa quá
Tư hè, thời buổi này không những tóc tai, quần áo, tụi trẻ nó
bận tao cũng hết biết. Mày biết hông? hầu hum trời tới tao chạy
xe Hon-da d́a nhà bà Nậu sấp nhỏ. Tời quơi! Mấy đứa con gái chở
nhau cũng trên mấy chiếc Honda, thiệt sự tao hổng muốn ngó,
nhưng rầu cặp mắt tao cũng phải liếc ngang, v́ sao mày biết
hông? Con nhỏ ngồi phía trước chở con ngồi phía sau, nó mặc cái
quần ǵ mà thiếu vải cả cái lưng mày hè, để ḷi một PHỈNH mông,
tao đố ai thấy mà hổng ḍm. Tao ḍm thét bắt bịnh…
- Dị hửng !
- À, anh nói một PHỈNH tui mới
nhớ, c̣n nhà ông Đinh Chữ nó cũng xẻn tóc một PHỈNH bên này, rồi
một PHỈNH bên kia, coi hợp thời thiệt đó, nhưng sao tui vẫn tiếc
mái tóc dài đến lưng của nó lúc trước thiệt ngộ, nghĩ mà tiếc
hùi hụi, tiếc quá chừng quá đẩu anh hè.
-…
Câu chuyện thứ hai:
Tôi và em tôi ngày nào cũng ra trước cổng nhà đón bà Ngoại tôi
đi bán bánh tráng ở chợ Ninh Ḥa về mỗi buổi chiều.
Bà thường ngồi trên thềm xi-măng trước sân nhà tôi nghỉ chân và
kể chuyện này chuyện nọ cho các cháu nghe. Ba vừa kể chuyện vừa
nhai trầu trong miệng, thỉnh thoảng bà nhổ ra trên đất một
PHỈNH
trầu đỏ chét. Ngoại tôi thích ăn trầu, mỗi buổi sáng thức dậy
bà ngồi trên giường “đâm trầu trong ống quáy” xong rồi bỏ vào
miệng nhai và bà có ống nhổ trầu thường để ở cạnh chân giường.
Bà Ngoại thường cho tôi và em tôi tiền để mua bánh ăn. Bà rất
thương yêu con cháu. Bà nói rất nhiều, cười cũng nhiều. Bà vừa
kể chuyện vừa cười, vui lắm. Bà c̣n dạy tôi hát nữa và cho tới
bây giờ tôi vẫn c̣n nhớ những bài hát đó.
Tôi rất thương Ngoại có lẽ v́ mồ côi Mẹ lúc nhỏ cho nên tôi
thích gần gũi với Ngoại lắm. Tôi nhớ Mẹ tôi nhiều và thường chảy
nước mắt khóc nên có lúc bà PHỈNH tôi rằng MẸ tôi đi làm ăn xa
chưa d́a. Có lần tôi mặc quần bị rách ngang đầu gối nhưng chưa
vá lạ. Ngoại nh́n thấy tôi rồi nói ”Quần rách một PHỈNH” sao
con không nói cho Ngoại dá lại. Lúc đó ngoại đă ngoài 80 tuổi.
Tôi thường xuống nhà ngoại chơi v́ nhà tôi gần nhà ngoại lắm.
Trên g̣ nhà Ngoại có con mương nước chảy và có rất nhiều cá như
cá trầu, cá trê, cá sặc, lươn mà nhiều nhất là cá ḷng tong.
Tôi th́ không bao giờ biết câu cá nhưng thường hay tới bờ mương
ngồi nh́n người ta câu cá.
Vào những buổi trưa hè tôi thích chạy vào xóm Đồng phía trong
nhà Ngoại tôi chơi v́ tôi có nhiều bạn học ở đó. Các đồng lúa
bị lụt, nước nhiều ngập tràn lên đường đi cho nên chân và quần
tôi dính đầy bùn. Khi bạn tôi nh́n thấy thét lên “Trời quơi quần
mày dính đầy bùn hết, và tôi nh́n phía sau quần quả thật PHỈNH
nào PHỈNH nấy thật bự ”.
Tôi rất thích cảnh đẹp thiên nhiên, những cánh đồng lúa chín
vàng rực, thơm ngát. Có tiếng chim hót ríu rít, ve sầu năo nuột
vang vọng khắp cảnh quê.
Câu chuyện thứ ba:
Anh Hai Thời đang chuẩn bị
đến nhà ông Sáu Đặng để ăn giỗ, vừa bước ra cửa, ông gặp thằng
Tư Đen, người làm của nhà Sáu Đặng, thằng Tư mặt mày hớt hăi :
-Quơi! Ông quơi! con nghe nói
con bé Năm nhà ông Đặng bỏ nhà đi đâu mất hai hum rồi, hổng ai
biết nó đi đâu.
-Dị hửng ! Quạ, mày có nói
PHỈNH tao không dị Tư? Tao mới thấy nó hầu tấu hum qua bên nhà
bà Sáu Lẹ nói chiện với mấy đứa con gái bà Sáu mà.
-Chẳng dị hửng? Sao nó hổng
d́a nhà ngủ?
-Thằng này, mày t́m nó hỏi
sao lại hỏi tao hè ? Tao nghĩ trời phia rầu nên nó hổng d́a.
Ụa, rầu tao biết rầu, mày nhớ nó đi t́m nó đúng dị hông? hổng
được đâu mày quơi! con Sáu Đặng ổng phải t́m “môn đăng hộ đấu”
chứ mày làm sao dới tới được.
-Con thú thiệt với ông, con
với nó có chiện rầu (chuyện rồi).
-Mày nói có chiện là chiện ǵ
dị Tư?
-Con thiệt ḷng với nó, ông
Hai con hổng có PHỈNH gạt nó đâu, con thương nó thiệt t́nh.
-Nhưng mày nói mày có chiện
với nó là chiện ǵ dị ? Mau nói nghe coi?
-Dạ, con sợ nó có một “PHỈNH”
ở bụng, nên nó mắc cỡ bỏ nhà đi.
-Quỷ sứ! Cái thằng này hết
biết, mau đi với tao qua nhà Sáu Đặng, mày biết tay với ổng…
Đó là một trong những âm tiết được biến âm trong tiếng nói địa
phương của người Ninh Ḥa. Phương ngữ Ninh Ḥa là một kho tàng
văn hóa dân gian vô tận và phát triển không ngừng trong đó sự
biến âm th́ rất là phong phú, đa dạng và không sao kể hết. Sự
biến âm tạo thành âm mới, từ mới PHỈNH (khoảnh) đồng âm với từ
chuẩn như PHỈNH (gạt, lừa, dối) như trên đă dẫn chứng và đề cập
rơ ràng bằng 3 câu chuyện.
Phương Ngữ Ninh Ḥa góp một phần quan trọng cho sự phong phú
trong ngôn ngữ tiếng Việt vậy.

Nguyễn Văn Thành
9/1/
2011
|


Trang XUÂN 2011- Văn Học Nghệ Thuật
Và Quê Hương
|
|