Mục
Lục
Trang
Bìa
Ban
Biên Tập
Lá
Thư
Xuân
Nguyễn
Thị Thanh
Trí
Đọc
Lá
Thư
Xuân
Nguyễn
Đôn
Huế
Trang
Táo
Quân Xứ
Ninh
Chầu
Ngọc
Đế
Lê
Thị Lộc
Câu
Đối
Mừng
XUÂN
Mục
Đồng
Câu Đối
Tết
Vinh
Hồ
Thơ
Xuân
Xuân
Về Trên Phố
Ninh Hòa
Tường
Hoài
Xuân
Chớm
Vinh
Hồ
Chúc
Xuân Đầu Năm
Lý
Hổ
Mừng
Xuân
Nguyên
Kim
Mừng
Xuân Tân Mão
Mừng Xuân
Mới
Nguyễn
Liệp
Xuân
Đi
Chùa
Lễ Phật
Xuân Viễn
Xứ
Lê
Văn
Ngô
Xuân
Nhớ
Thi
Thi
Đón
Xuân
Hoài
Thu
Xuân
Về
Hai
Phương
Ngô
Trưởng
Tiến
Còn
Nợ Mùa Xuân
Lương
Mỹ
Trang
Mùa
Xuân
Đi
Lễ
Chùa
Nguyễn
Thị Thanh
Trí
Chúc Mừng
Tết Tân
Mão
Năm 2010
Du
Sơn Lãng
Tử
Những Sắc
Hoa Mùa
Xuân
Tiểu
Vũ Vi
Tết Quê
Nhà
Gói
Bánh
Lan
Đinh
Có Một
Mùa
Xuân
Như
Thế
Lê
Thị Ngọc
Hà
Bữa Cơm Chiêu
30 Tết
Của
Má
Nguyễn
YLang
Xuân
Quê
Hương
Phạm
Thanh Phong
Tân - Mão...
Phi
-
Ròm
Tết Và
Tuổi
Thơ
Lương
Lệ Bích San
Tết Hải Ngoại
Đón Tết Việt
Nam Tại
Toronto Và
San Jose
Trần
Ngọc
Chánh
Tâm
Xuân
Nguyên
Kim
Văn
Hóa
Dân
Gian
Tục
Lệ
Tết
Trần
Ngọc
Chánh
Phỉnh
Nguyễn
Thị
Tuyết
Mai
Ấp
Ngoài
Nguyễn
Thục
Hội
Ngộ
Ninh
Hòa-Dục Mỹ
Hội Đồng Hương
NH-DM,
Nơi Nhìn
Lại Một Thời...
Nguyễn Hồ
Bảo
Đại
Hội -
Tiểu
Hội
Topa Panning
Cắm Hoa Trang Trí
Nghệ
Thuật
Cắm
Hoa
Hải
Lộc
Tranh
Nghệ Thuật
Tranh
Ảnh
Nghệ
Thuật
Phi
-
Ròm
Hoa Xuân
Ngày
Tết
Hình
Ảnh
Xuân
Sử
Xương
Hải
Thơ
Vui
Con
Mèo
Trèo Cây
Cau
Nam
Kha
Nhậu
Một
Mình
Phạm
Thanh
Phong
Chung
Vợ
Chung
Chồng
Mai
Thái
Vân
Thanh
Chất
Vấn
Ngọc
Hoàng
Dương
Công
Thi
Đốt Tràng Pháo
Chuột
Mừng Nhà
Mẹo
Tú
Trinh
Mèo Ngao Lật
Đổ Loài
Cọp Dữ
Tú
Trinh
Ca
Hát/Nhạc
Nhạc Xuân Và Quê
Hương
Thu
Thủy,
Lan
Đinh
Thanh
Nhàn,
Lý
Hổ
Tân Cổ: Không Tên
Nguyễn
Hương
Phương
Ngữ
Ninh
Hòa
Một
Số
Từ
Biến
Âm:
PHỈNH
Nguyễn
Văn
Thành
Tôn Giáo
Kỷ Niệm Chuyến
Du Xuân
Đà Lạt
Đinh
Hữu
Ân
Năm
Tân
Mão
Nói
Chuyện
Mèo
Ba
Chị
EmTuổi
Mão
Lữ
Thanh
Cư
Tán Ngẫu Về
Loài Mèo Cho
Năm Mới
Trần
Việt
Hải
Năm
Mèo Tản Mạn
Về Mèo
Vinh
Hồ
Ngũ Phụng Thư
Trần
Thị
Phong
Hương
Nỗi
Niềm Năm Con
Thỏ
Thục
Minh
Tản
Mạn
Về
Tết
Tân
Mão
Nguyễn
Văn Thành
d_bb
Đ.H.K.H
Mùa
Xuân
Nào
Trên
Quê
Hương
Tô
Đồng
Liêu Trai Chí
Dị-415
Đàm
Quang
Hưng
Thanh
Phong
Thi
Tập-57
Vũ
Tiến Phái
Hạnh Xả
Nguyễn
Văn Phú
Ngũ Phúc
Lê
Phụng
Tết
Nhất
Nguyễn
Hữu Quang
Kinh Nghiệm Sống
Đi
Tìm
Sự
Thật
Tâm
Đoan
Chăm
Sóc
Người
Cao
Tuổi
BS Đỗ
Hồng
Ngọc
Ngày
Tết
Tôi
Đi
Nằm
Viện
Phan
Nho
Tâm
Bình
Thế
Giới
Bình
Trí Bửu
Nguyễn
Thừa
Số
Mạng
Nguyễn
Tính
Văn
Hóa
Ẩm
Thực
Món
Chay
Ngày
Tết
Lê
Thị Đào
Đừng
Quên
Xà
Lách
Xoong
Việt
Hải
Lucky
Money
Đinh
Thị
Lan
Kim
Chi
Hàn
Quốc
Hoàng
Lan
Rau
Muống
Ngâm
Chua
Hoàng
Lan
Thịt
Quay
Kho
Dưa Cải
Chua
Hoàng
Lan
Đậu
Hủ
Trứng
Nguyễn
Y
Lang
Bánh
Tét
Tôi
Gói...
Phi
-
Ròm
Sức
Khỏe
Viêm
Gan
Siêu
Vi
B
BS Nguyễn
Vĩ
Liệt
Biên
Khảo
Kinh
Tế
Việt Nam
Tổng
Kết Tình
Hình
Kinh
Tế
Của
Việt
Nam
Năm 2010
Nguyễn
Văn Thành
Hoa
Kỳ/Thế
Giới
Tổng
Kết Tình
Hình
Kinh
Tế
Của
Mỹ
Quốc Năm 2010
Nguyễn
Văn Thành
Tài Nguyên
Nghề
Dệt
Lá
Buồm
Dương
Công
Thi
Ruộng
Muối
Hòn
Khói
Lê
Phú
Thọ
Viết
về
Ninh
Hòa
Con
Mèo
Mun
Nơi
Lăng
Bà
Vú
Quách
Giao
Hòn Vọng Phu
Lê
Văn
Ngô
Phủ
Ninh Hòa
Lê
Văn
Ngô
Bưởi Trái Mùa
Dương
Công
Thi
Viết
về
ninh-hoa.com
Thư
Xuân
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Ninh
Hòa
Xa
Mà
Gần
Phan
Trang
Hy
Kỷ
Niệm
Về
Trường:
Trần
Bình Trọng
Ninh Hòa
Một
Mùa Xuân Vắng
Cành Mai
Trần
Hà Thanh
Ký
Ức
Liên
Trạch
Các Trường Khác
Tôi
Đi
Giữa
Trời
Bồi
Hồi
Lương
Lệ Huyền Chiêu
Bến
Sông
Xưa
Nguyễn
Thị
Tuyết
Hoa
Thi
Nhạc
Giao
Duyên
Ninh
Hòa,
Ninh
Hòa
LMST-Thơ:
LL
Huyền Chiêu
Văn
Học
Nghệ
Thuật
Ngày
Xuân Nói Chuyện
Trầu Cau
Nguyễn
Tấn Ka
Sự
Cô Đơn Và
Khát Vọng
Đợi Chờ...Trong
Thi Phẩm
BẾN ĐỢI
Lê
Miên
Khương
Đọc
BẾN ĐỢI 2 Của
Kim Thành
Và TT Phú Sĩ
Trần
Bình Nam
Tát
Nước
Đầu
Đình
Phạm
Thị
Nhung
Mộ
Xuân
Mạn
Hứng
Dương
Anh
Sơn
Xuân
Tiêu
Lữ
Thứ
Dương
Anh
Sơn
Giai
Thoại
Bài
Thơ
Phong
Kiều
Dạ
Bạc
Trí Bửu
Nguyễn
Thừa
Ý
Của Thơ
Nguyễn
Tính
Mùa
Xuân
Và
Thi
Ca
Người
Xứ
Vạn
Dạ Khúc Tình
Xuân
Tiểu
Vũ
Vi
Tưởng
Niệm
Anh
Ơi,
Đừng
Đi
Nguyễn
Thị
Thu
Thơ
Giao
Thừa
Đinh
Hữu
Ân
Gởi
Bạn
Thân
Dương
Công
Bản
Giông
Tố
Khắc
Họa
Nguyễn
Thị
Bảy
Tình
Biển
Thanh Bình
Viết
Cho Anh
Lê
Tấn
Cam
Hai
Chiếc
Áo
Nguyên
Chất
Tình
Yêu Buổi Sáng
Trần
Thị
Chất
Đổi
Thay
Hương
Đài
Cuối
Trời
Hương
Đài
Sầu
Đông
Lê
Thị
Đào
Thơ
Chờ
Xuân
Trần
Minh
Hiền
Tiễn
Con
Nguyễn
Thị
Tuyết
Hoa
Bềnh
Bồng Đón Xuân
Tường
Hoài
The
Poem Of NumBer
5
And Number
6
Vinh
Hồ
Nem
Chua
Ninh
Hòa
Nguyễn
Thế
Huy
Về
!
Nguyễn
Hương
Xuân
Gõ
Cửa
Quỳnh
Hương
Ninh
Hòa
Tôi
Mơ
Phan
Trang
Hy
Thị
Trấn
Bằng Lăng Tím
Nguyễn
Tấn Ka
Xuân
Trở
Về
Nam Kha
Ta
Muốn
Hỏi
Nguyễn
Y Lang
Chúa
Xuân
Có
Biết?
Hồn
Nhiên
Nguyễn
Liệp
Xuân
Nồng
Đàm
Thị
Ngọc
Lý
Sáu
Bài
Thơ
Xuân
Nguyễn
Thị
Khánh
Minh
Tình Thơ
Lê
Văn
Ngô
Cây
Cỏ Cũng Vui
Lây
Như
Nguyệt
Chùm
Thơ
Như
Nguyệt
Xuân
Nhớ
Mẹ
Phan
Nho
Ta
Về
Đêm
30
Phan
Tưởng
Niệm
Thư
Xuân
Cho
Con
Phan
Tưởng
Niệm
Núi
Cô Tiên
Nguyễn
Hoàng
Phi
Điệp
Khúc
Mùa
Xuân
Bích
Phượng
Dĩ
Vãng
Mùa
Xuân
Nguyễn
Quân
Hạnh
Phúc
Mùa
Xuân
Nguyễn
Quân
Tranh Cố Hương
NhàQuê
Đá Vàng
Cô
Kim
Thành
Thuở Ấy Học
Trò
Cô
Kim
Thành
Xuân Phai
Võ
Ngọc
Thành
Mùa Xuân Nhớ
Mẹ
Trần
Đình
Thọ
Anh
Là
Mùa
Xuân
Hoài
Thu
Em
Không
Về
Nguyễn
Thị
Thu (VN)
Nhớ
Quê
Ngô
Trưởng
Tiến
Sầu
Tha Hương
Nguyễn
Tính
Nỗi
Nhớ...Mùa
Xuân
Hoàng
Trang
Xuân
Chưa
Trọn
Vẹn
Nguyễn
Thị Tri
Thềm
Xuân
Luyến
Mộng
Du
Sơn
Lãng
Tử
Xuân
Viễn
Vọng
Du
Sơn
Lãng
Tử
Mộ Xuân
Hoài
Cảm
Tiểu
Vũ Vi
Văn
Đi
Qua
Ngày
Giông
Bão
Lê
Thị
Mỹ
Châu
Những
Ý
Nghĩ
Vụn
Cuối
Năm
Việt
Hải
Giữ
Lấy
Mùa
Xuân
Cao
Minh
Hưng
Người
Thầy
Dạy
Búp
Bê
Phan
Trang
Hy
Nẻo
Về
Đinh
Thị
Lan
Nhanh
Quá
Những
Mùa
Xuân
Lê
Thị
Lộc
Chuyện
Kể Trong Ngày
Xuân
Thục
Minh
Bạch
Miu
Topa
Panning
Khúc
Loanh
Quanh
Lê
Văn
Quốc
Bếp
Lửa
Chiều
Đông
Trương
Thanh
Sơn
Chuyện
Đầu
Năm
Lâm
Minh
Tài
Đi
Qua Những Bình
Yên
Hoa Cúc
Nguyễn
Hữu
Tài
Mỗi
Độ
Xuân
Về
Thi
Thi
Hạt
Bụi
Trong
Tim
Tiểu
Thu
Một Bông Hồng
Cho Đại Hội
Thụ Nhân
2010 Tại Úc
Người
Xứ
Vạn
Chuyện Xóm Cầu
Gỗ
Nguyễn
Thị
Cẩm
Vân
Thư từ,
bài vở, hình ảnh hoặc
ý kiến xây dựng, xin liên lạc:
RUỘNG MUỐI HÒN KHÓI
Lê Phú Thọ
Gánh Muối - Ảnh: Sử Xương Hải
C
uộc sống làm ăn của đa số người dân miền quê tôi lệ thuộc vào thời tiết. Những ngày mưa gió đã chấm dứt và tiếp theo là những ngày nắng ráo, cái nắng của miền nhiệt đới. Những đồng ruộng muối đang còn ngập nước sau mùa mưa lụt, được tháo nước ra để các bờ ngăn các đám ruộng muối trơ lên và nước chỉ còn lại rất ít trong mỗi đám ruộng muối. Nghề làm ruộng muối, ruộng muối Hòn Khói, khoảng thập niên 1950 theo lối tiểu công nghệ và có tính cách gia đình.
Mỗi sở ruộng muối gồm nhiều phần. Diện tích dùng để chứa nước mặn thường được qui định khoảng 2/3 toàn thể diện tích sở ruộng. Diện tích chứa nước được ngăn chia ra nhiều phần:
1- mương dẫn nước từ ngoài sông nước mặn vào ruộng,
2- hồ chứa nước chia làm nhiều hồ, chiếm ½ diện tích chứa nước,
3- ruộng chịu, chứa nước mặn với độ đông đặc cao, và sau cùng, nước mặn với nồng độ cao được cho vào
4- ruộng ăn, nơi thu hoạch được muối.
Nước mặn được đưa qua nhiều giai đoạn, dưới ánh nắng mặt trời, để nồng độ mặn của nước sẽ cao dần, để khi nước mặn cuối cùng được đưa vào ruộng ăn thì nồng độ đậm đặc cao và với mùa hè nắng tốt, khoảng bốn năm ngày nắng thì có thể thu hoạch được muối.
Về nhân sự, thường là một người coi nước, và tùy theo sở ruộng muối nhỏ hay lớn, ba hoặc bốn đầu bạn. Mỗi đầu bạn có đầu cào và đầu gánh. Mỗi đầu cào có thể có hai hoặc ba người cào muối. Đầu gánh có thể có ba, bốn người gánh muối tùy theo lượng muối dưới đồng ruộng muối mỗi lứa muối ít hoặc nhiều.
Bắt đầu một mùa muối, người coi nước hằng ngày hoặc cả đêm, theo dõi tháo nước từ trong sở ruộng muối ra ngoài sông nước mặn đến khi nào nước trong các đám ruộng muối còn rất ít, để bờ ngăn và mặt ruộng lộ hẳn ra. Người coi nước và ba bốn người bạn cùng nhau đắp các bờ của những đám ruộng muối. Những người bạn cuốc cào đất vun bờ, người coi nước cầm thêu làm láng mặt bờ. Làm bờ xong, mọi người cùng nhau cào đất bùn trong diện tích mặt các đám ruộng, thường là những đám ruộng ăn. Đất bùn được đẩy ra vùng chứa nước mặn. Toàn thể các đám ruộng ăn được cào hết đất bùn và được phơi dưới nắng. Phơi nắng vài ba hôm, các đám ruộng ăn được cho ít nước từ ruộng chịu vào và sau đó các đất bùn còn sót lại được cào đẩy ra vùng chứa nước mặn. Mặt các đám ruộng ăn được phơi nắng vài ba hôm nữa. Đến lúc mọi người dùng bàn đập, dàn hàng ngang để đập mặt đám ruộng ăn cho bằng phẳng. Đập ruộng được làm dưới trời nắng tốt vào buổi trưa khoảng 10, 11giờ trưa đến 3, 4 giờ chiều. Nắng càng tốt thì đập mặt ruộng mới phẳng và láng. Trời nắng gắt, nước mặn khô, mặt ruộng rất nóng. Trên nắng, dưới chân nóng buốc, không một tí gió, công việc làm rất vất vã. Sở ruộng muối đã đập xong và được phơi nắng vài ba hôm liền. Sau đó các miếng ruộng ăn được cho ít nước từ ruộng chịu vào để vừa trán trên mặt đám ruộng và để phơi nắng vài ba hôm nữa. Cũng dưới trời nắng tốt, mọi người bạn và coi nước dùng trang cào đẩy chút ít bùn đất còn lại và một ít muối để làm thật láng mặt ruộng. Mặt ruộng ăn láng phẳng phiu- cứ một đám ruộng chịu, hai miếng ruộng ăn- được phơi nắng bốn năm hôm dưới trời nắng tốt.
Các người bạn được nghỉ ngơi và bắt đầu giờ đây người coi nước luôn luôn theo dõi cho nước vào các ruộng ăn, đồng thời phải lấy nước từ ngoài sông nước mặn vào hồ chứa mỗi lần có triều nước dâng lên. Vào mùa nắng tốt, cứ khoảng bốn năm ngày có muối trong các đám ruộng ăn. Khoảng ngày thứ năm, tất cả các người bạn cùng người coi nước dùng trang đẩy xới lớp muối vừa mới đóng để các hạt muối rời ra và các hạt muối sẽ kết tinh lại thành hạt lớn hơn trong vài ngày nắng tốt tiếp theo.
Khi lượng muối trong đám ruộng ăn khá nhiều, người coi nước thông báo cho các người bạn để chuẩn bị cào muối. Muối được cào thành đống trong từng đám ruộng ăn. Tùy theo lượng muối ít hoặc nhiều, mỗi đầu bạn có thể có từ một, hai người cào và bốn, năm người gánh muối từ đám ruộng đem lên bờ nơi có mặt gò rộng làm sân để chứa muối. Muối được vun thành đống hình thang bốn mặt và hai đáy (đáy lớn và đáy nhỏ) là hình chữ nhật. Muối đổ thành đống lớn và nếu chưa kịp tiêu thụ, đống muối được lợp những tấm tranh như lợp nhà để tránh trời mưa.
Vào khoảng thập niên 40, muối sản xuất từ các đồng ruộng muối được đưa đến kho dự trữ muối tại làng Đông Hà (Rớ) bằng ghe thuyền qua con sông đào nước mặn, mỗi khi nước thủy triều dâng cao. Khoảng năm 1950, chuyên chở muối bằng xe vận tải chạy bằng than củi (không phải than đá). Khoảng giữa thập niên 50, xe vận tải chạy bằng xăng được sử dụng trong việc chuyên chở muối từ đồng ruộng đến kho dự trữ muối.
Trong thời Pháp thuộc và đến trước khoảng thập niên 1950, Sở Thương Chánh của Pháp độc quyền thu mua hết muối. Thời ấy, ở mỗi vùng ruộng muối có các đại diện Sở Thương Chánh kiểm soát. Muối ở các đồng ruộng muối đều được đưa về tập trung thành đống lớn tại Đông Hà ( Rớ). Mỗi đợt chở muối xong, các chủ điền (chủ ruộng muối) lãnh tiền tại Sở Thương Chánh. Số tiền thu được chia đôi: chủ điền một nửa và một nửa là phần của coi nước và các đầu bạn. Coi nước được hưởng tiền cao hơn mỗi đầu bạn. Tiền mỗi đầu bạn chia hai cho đầu cào và đầu gánh. Khoảng những năm 1950, tôi có trực tiếp lãnh một đầu cào trong sở ruộng của ông chú tôi. Thực ra, làm một đầu bạn chắc là khá hơn. Nhưng ông chú tôi, chủ của sở ruộng ấy, lại lãnh phần đầu gánh của tôi để cho em và các con chú làm. Trong khi ấy, tới mùa muối, Mẹ và các chị tôi phải đi gánh muối thuê cho các đầu bạn khác.
Những ngày nắng tốt thường khoảng năm sáu nắng (5, 6 ngày nắng), muối được cào một lần. Gặp lúc trời sắp chuyển mưa, muối phải cào gấp, nếu không, qua một cơn mưa, muối sẽ tan mất. Đa số dân miền quê tôi rất cần cù và nhẫn nại trong đời sống. Họ làm ăn theo thời tiết. Làm nghề nông trong mùa mưa, mùa nắng họ làm ruộng muối. Lao động quanh năm, bất kể mưa nắng, nhưng vẫn thiếu thốn triền miên.
Sau khi Pháp rút khỏi Việt Nam, các đồng ruộng muối không còn bị cai quản qua Sở Thương Chánh của Pháp nữa. Những khách hàng trực tiếp mua muối tại gò muối của sở ruộng muối ấy.
Những năm gần đây, ruộng muối Hòn Khói mở rộng diện tích và muối đã trở nên hàng xuất khẩu. Kỹ nghệ làm muối vẫn chưa được tiến bộ lắm.
Lê Phú Thọ
Trang XUÂN 2011- Văn Học Nghệ Thuật Và Quê Hương