
Texas dù là khu vực có thời tiết hè nóng nhất của Hoa Kỳ nhưng cũng có
những cơn gió lạnh buốt giá mùa đông. Houston vùng nắng đỗ, mưa dầm lại
đón Xuân dân tộc rất sinh động, nhộn nhịp. Hằng năm, cả tháng trước Tết
những buổi họp mặt, tiệc liên hoan, gặp gỡ thân mật được tổ chức gần như
thường ngày. Quảng cáo, bích chương ca nhạc mừng xuân tràn ngập thông báo
làm bừng lên sức sống của mùa hoa xinh tươi tô thêm nhiều sắc thắm. Đàn én
về gọi tiếng xuân ca vang cho ngày nắng ấm. Nhưng cũng có những tâm sự cay
đắng, ưu tư với Nguyễn Khuyến :
Có phải tiếc Xuân mà đứng gọi
Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ
Đêm đêm ḍng dă kêu ai đó
Giục khách giang hồ dạ ngẫn ngơ.
Cùng với giai đoạn cuộc đời, ta mừng xuân theo từng bối cảnh của thời
gian. Dù rằng lịch sử chỉ là chu kỳ xoay dần được lập lại bằng nhiều h́nh
thức, nhưng sắc thái đón mừng những ngày đầu hoa mai nở không bao giờ tái
tục.
Khi bước đi chập chửng, trong chiếc áo mới, nâng niu bao ĺ x́ với thương
yêu tràn ngập của ṿng tay mẹ cha; nhưng lại không khắc sâu vào tâm trí
nhỏ nhoi vô tư. Niềm yêu mến nồng nàn ấy được hiển hiện khi ta cảm nhận từ
h́nh ảnh người khác.
Lúc cắp sách đến trường, hân hoan cùng bạn bè lăng xăng tiệc tất, tân
niên hoặc băi trường cùng những gịng nhật kư xuyến xao đầy lưu luyến.
Cũng có những mối t́nh thơ ngây, vụng dại không thành nên đành ch́m vào
quên lăng theo tháng ngày xót xa.
Khoác trên vai áo trận, có mùa xuân nơi đồn vắng xa xăm, có mùa xuân lạnh
lẽo trên đỉnh Trường sơn ghép mây trời làm hoa. Hoặc đón xuân về trên
chiếc vơng đong đưa giữa rừng già thăm thẵm để nhớ về người bạn học mà
ḿnh yêu thầm làm niềm an ủi nơi hẻo lánh, hắt hiu.
Tết Mậu Thân - mùa xuân kỷ niệm đậm nét dấu yêu của riêng tôi. Đơn vị
vượt qua cầu Bạch Hổ, giải tỏa khu Kim Long và mối t́nh đă nẩy nở cùng em
gái xứ Huế mộng mơ. Dù được đáp ứng nhưng không thành tựu là vết xé tim.
Bây giờ, vào quán ăn Đông Ba đường Beechnut chấm nước mắm nguyên chất ḥa
cùng vài lát ớt mỏng vừa đủ tê đầu lưỡi là mỗi lần nhớ đến em thật nhiều .
Nhớ buổi chiều lành lạnh có chút ít sương mù giăng giăng vừa đủ làm mờ
khóm trúc vàng bên ḍng sông Hương không xa; được em chiêu đăi đĩa bánh
bột lọc nóng vừa mới hấp. H́nh ảnh đó dĩ nhiên làm sao quên được.
Chiến tranh chấm dứt, những uất nghẹn đếm từng mùa xuân trôi qua trong
các trại tù cải tạo. Mỗi lần nghe loan báo ẫm thực được tăng thêm vài
miếng thịt heo thừa th́ mới biết xuân sắp về. Miền Nam gạo thóc đầy bồ, c̣
bay thẳng cánh mà người miền Nam khi lễ lạc chỉ nhận thêm vài trái bắp,
độn thêm ít gạo mọt để giảm bớt khối lượng bo bo khó nuốt. Thật mỉa mai.
Ngày ra khỏi tù, bao mùa xuân quản chế. Tinh thần nơm nớp, âu lo sợ nghe
lại lịnh tập trung. Tiếng chó sủa ngoài cổng, tiếng gọi xét nhà giữa đêm
là những ác mộng triền miên đè lên cuộc sống đầy ác cảm, hận thù chủ nghĩa.
Sao có được giây phút yên ổn trong tinh thần bị xâm chiếm, bởi Thà giết
lầm c̣n hơn bỏ sót.
Bây giờ, mấy mươi năm sau; nếu có biến động chính trị nào đó, chắc chắn
đối tượng bị gọi tŕnh diện giam giữ trước tiên không ai ngoài thành phần
từng phục vụ chính quyền VNCH. Bạo quyền thống trị sẵn sàng đàn áp bằng
mọi h́nh thức để đạt mục tiêu. Thiên đường mơ mộng cho kẻ mộng mơ.
Ba năm trong các trại tỵ nạn Sikiew Thái Lan; xuân về với đau
xót âm thầm vọng về cố quốc. Những bở ngỡ người quen không bao nhiêu mà lạ
th́ nhiều làm hao ṃn t́nh tự quê hương không ít.
Một lần về thăm nơi chôn nhau cắt rốn rồi chỉ thấy lặng thinh trong tâm
hồn. Cây đa cổ thụ cuối làng mà trẻ con thường chọi bi đánh đáo, con lạch
nhỏ tung tăng mùa hè, quán cốc giữa làng bán nước đá bào nay chẳng c̣n
chút vết tích nào. Thay vào đó những ngôi nhà gạch của người xa lạ. Không
t́m được những ǵ tôi muốn t́m đă in sâu tim óc. Tôi đang đứng trên xứ
người ngay chính trên quê hương ḿnh.
Dần dần lấy lại thăng bằng cho tâm hồn trên vùng trời tự do. Những rạo
rực niềm vui thuở thiếu thời như phục hoạt. Ngọn sóng tự tin dâng cao xóa
tan phần ám ảnh bạo ngược, xảo trá từ kẻ chiến thắng đồng chủng tộc, nhưng
khác tư duy. Chẳng có ǵ để hận thù nhưng không thể ḥa hợp.
Kỷ niệm nào cũng vậy; một ư nghĩa riệng biệt .
Mùa thu có lá vàng thướt tha đặc biệt nhẹ bay trong gió làm xao xuyến đôi
chút mênh mông.
Đông, hạ … mỗi mùa đều cho ta ấn tượng để nhớ đời đời dù niềm nhớ đơn
phương.
Buổi sáng những ngày đầu xuân có gió lạnh cuối đông rớt lại. Tiếng phone
reo: “ Hellô! Hương Thảo muốn gặp anh trước cổng chợ HồngKông 4“.“Sao?
phải chăng người từ Washington DC. Ngỡ ngàng quá!” Một bất ngờ thật khó
diễn tả. Điều ḿnh không nghĩ đến lại đến. Điều ḿnh chưa mong lại diễn ra.
Nhân xét bất chợt gặp nhau lúc đầu vẫn tồn tại. Người có ước vọng cao,
xông xáo, cởi mở, sẵn sàng góp ư với mọi khía cạnh. Điều kiện tối thiểu
của vai tṛ chủ bút tờ báo. Cuộc gặp mặt chỉ để thảo luận đề tài tâm trạng,
sức khỏe người cao niên. Một khám phá lư thú khi cùng Thảo đến viếng Chùa
Việt Nam trong ngày trời âm u có những giọt mưa nhẹ ḥa trong từng cơn gió
se tay trần. Một người con thuần đạo, những lời nguyện cầu chân thành, tâm
kính bao la. Thảo cầu mong ơn trên ban phát t́nh thương nồng nàn cho quảng
đại chúng sanh. Dưới chân tượng đài Phật Mẫu, tôi tin Thảo đang ḥa ḿnh
trong thế giới đại đồng hơn là khung nḥ hẹp cá nhân. Ngày về, trên xe đưa
ra phi trường, Thảo ngâm đôi câu thơ của Nhất Tuấn cho tôi nhiều cảm xúc
và hỏi tôi thích loại nhạc nào nhất. Chưa dám đi vào câu trả lời chính xác.
Thú thật nhạc lư của tôi rất tồi. Tùy theo hứng thú nhất thời hoặc phù hợp
tâm trạng bất chợt nên dù nhạc tiền chiến, nhạc cũ, nhạc mới cũng là những
rạo rực cá biệt.
Đôi khi ta chỉ gặp nhau một lần trong đời rồi thôi; nhưng cũng có ngược
lại. Liên lạc trên phone mới biết được nhau nhiều hơn. Thảo đến định cư
Hoa Kỳ đầu thập niên 80 sau chuyến vượt biên đầy cam go. Trùng dương cuốn
trôi thân xác người thân yêu trong cơn băo tố hăi hùng. Người chị và cháu
trai 12 tuổi cùng vài đồng hành bị hất tung ra khỏi ghe mong manh khi sóng
nhồi làm mất thăng bằng. Đến đất tự do, được người bản xứ giàu ḷng nhân
ái bảo lănh nên Thảo hội nhập và theo đuổi việc học như ước vọng. Năm mất
nước 75, Thảo gần hết bậc trung học. Lúc giao thời nhiều thay đổi ngoài dự
đoán làm mọi người gặp khó khăn.. Chỉnh đốn sinh hoạt đôi năm Thảo ghi tên
theo học Nữ Hộ Sinh Nha Trang. Thất vọng quá nhiều về khả năng, kiến thức
nhóm người hướng dẫn cùng với chương tŕnh nặng nề về chính trị nhồi sọ,
bưng bít một chiều hơn cả nghiệp vụ nên nàng quyết định ra đi.
Trong tinh thần tự lực cánh sinh, Thảo vừa đi học trau dồi Anh ngữ vừa đi
làm thật chật vật và rồi cũng đạt được mục đích vào trường Y Khoa. Tiếp
tục theo chuyên khoa Nhi đồng và đang là chủ bút nguyệt san Y Khoa Thường
Thức vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn.
Giải đáp câu hỏi ṭ ṃ của tôi Thảo cho biết nàng là người con thứ 4 trong
gia đ́nh 7 chị em gái. Cha mẹ có cơ sở thương mại tại giao điểm QL1 và 21.
Các chị em nàng đều theo học trường Trần B́nh Trọng. Trường trung học công
lập duy nhất của thành phố được thực hiện và khánh thành tháng 9 năm 1960
theo lời hứa của ông Cố vấn Ngô Đ́nh Nhu khi ra tranh cử đại biểu 2 quận
Ninh Ḥa và Vạn Ninh.
Địa danh Ninh Ḥa- trong tôi trổi dậy kỷ niệm tưởng chừng mai một khi bước
chân ghé nơi nầy thời gian ngắn 40 năm trước. Hao ṃn v́ cát bụi phong
trần cũng không làm phai nhạt mối t́nh thanh xuân.
Người con gái tôi quen là nữ sinh duyên dáng. Lớn nhất trong gia đ́nh nên
nàng thường xuyên trông coi tiệm ăn giúp cha mẹ. Một dịp tôi vào đây
thưởng thức đặc sản địa phương nem chả, bánh căn, gỏi cá già.. cảm thấy
thích thú. Từ đó trở lại nhiều lần và chúng tôi quen nhau. Thường cuối
tuần cùng vui chơi ở các khu du lịch . Tung tăng đến Vịnh Nha Phu có Ḥn
Thị nơi trồng nhiều cây thị. Là trung tâm pḥng tuyến Ngũ Đài Sơn của
Nguyễn Huệ. Có miếu thờ liệt sĩ Tây Sơn, nghĩa quân Cần Vương cùng nhiều
cổ tháp trên 200 năm. Cũng là trung tâm du lịch nuôi hưu, nai, đà điểu thả
cho sống tự do. Vui đùa sóng nước vùng thủy tú sơn minh nơi biển Đại Lănh.
Nằm tắm nắng bên nhau trên băi cát trắng mịn cạnh làn nước trong xanh êm
ả. Nh́n Ḥn Nưa ngoài biển khơi xa xa ẩn hiện qua làn sóng nhấp nhô với
nhiều hẹn ước.
Trong khoảng thời gian cuồng nhiệt ngắn ngủi không kềm chế nàng đă trao
thân trong trắng trọn vẹn.
Một lần viếng cảnh Ḥn Vọng Phu cách huyện lỵ 32 km về hướng bắc nàng khe
khẻ đọc thơ :
Bồng con ngồi dựa trên non
Trăng thu vằng vặt , dạ c̣n nhớ trông
Tuổi vừa ngoài đôi mươi kém suy nghĩ sâu sắc, tôi chỉ nghe qua loa rồi
đưa mắt chăm chú vào 2 khối đá hoa cương khổng lồ như h́nh tượng mẹ con
cao vút giữa trời xanh. Trách nhiệm tương lai chưa dự kiến nên không cảm
nhận tâm ư chân thành ẩn chứa trong âm thanh dịu dàng của nàng.
Mối t́nh cùng cô gái mỹ miều trên con đường Nguyễn Trường Tộ gần Xóm Rượu
nhiều cố chấp, dể tan vỡ dù chỉ một lư do đơn giản. Sự kiện nổ bùng vào
buổi chiều đưa nàng về trên cầu sắt bắt ngang sông Dinh. Lời trang nghiêm.
Nàng muốn có Lễ Thành hôn sớm. Tôi thối thác. Viện lư do chinh nhân không
biết tử sinh thế nào sợ để nàng trở thành Tô Thị. Nàng dỗi hờn bước nhanh.
Tôi tự ái dừng lại. Trong sự bướng bỉnh, tôi lặng lẽ nh́n xuống gịng sông
từ Vĩnh Phú cuồn cuộn đem đất phù sa đầy màu mở nuôi sống ruộng đồng rồi
ra cửa Hà Liên. Tôi hằn học giữ lập trường mặc kệ nàng với nước mắt ướt
mi. Tôi phớt lờ chẵng để ư đôi môi mấp máy như có điều quan trọng muốn
giải bày. Th́nh ĺnh những tràng AK dồn dập khởi đầu cho cuộc tấn công.
Nàng sợ hăi chạy về phía trước gần đầu cầu hơn. Tôi phải lui về sau ẩn trú
trong đồn canh. Sau cuộc giao tranh, không c̣n được gặp lại nàng dù tôi
dốc công t́m kiếm.
Trong câu hỏi bất chợt thay đổi đề tài của Thảo, tôi lúng túng giải nghĩa
chữ “Vẹm”. Vẹm tương âm với vẹt cũng là két. Thảo biết con két chứ ! Con
vật chỉ lập đi lập lại ngh́n lần câu nào người chủ dạy mà thôi Ví dụ “Lạy
ông đi qua, lạy bà đi lại; bố thí cho con ít tiền“. Ngoài ra, không biết
ǵ khác hơn.
Một tâm sự của Thảo về người chị yêu dấu. Năm 18 tuổi chị nàng v́ bất khả
kháng bắt phải đi theo ra rừng cùng nhóm dân bị lùa làm lá chắn cho bọn vô
thần rút lui. Học lực lớp 12, chị nàng là người có kiến thức cao nhất, trở
thành thầy dạy cho đám cán bộ. Tám tháng sau đứa con trai đầu ḷng chào
đời trong cḥi tranh dột nát giữa rừng sâu. Là kết quả của mối t́nh đẹp
thỏa thuận trọn vẹn nên chị nàng thương yêu con vô vàng dù rằng người yêu
đang ở thành phố. Khi Miền Nam bị cưỡng chiếm hoàn toàn chị trở về với xác
thân tiều tụy cùng đứa con mang bệnh sốt rét vàng da. Thời gian đầu; nhiều
tên trở cờ chiêu dụ chị nàng ra phục vụ hành chánh nhưng không được đáp
ứng. Một dứt khoát cùng lời khuyên chị em chúng tôi: Đừng bao giờ tin lời
đám vẹm. Có lẽ từ ngữ thắc mắc nay được giải tỏa.
Tương đồng cùng nhận xét của tôi. Phải rồi anh ạ ! Sự sum họp đầy đủ nào
cũng là niềm hạnh phúc lớn lao v́ phá bỏ được bao sầu muộn chất chứa từ
lâu. Nhất là ba má Thảo thương nhớ con mà đôi ḍng lệ tuôn rơi không ngăn
được nhiều năm. Ông bà thường đem những bức ảnh khi bé thơ, những câu nói
nũng nịu ngây ngô, những ao ước của chị mà nhắc đi nhiều lần trong sầu tủi
khôn nguôi.
Với sự hiện diện của chị, gia đ́nh có sức sống trổi dậy mănh liệt dù rằng
bị thiệt hại rất nhiều trong chiến dịch cướp tài sản nhân dân Miền Nam
lồng trong danh nghĩa đánh tư bản của chính quyền mới. Chị giúp cha mẹ đắc
lực tái gầy dựng cơ nghiệp. Sắc diện tươi vui trở lại, nhưng cũng không
tránh khỏi nhiều trạng thái thơ thẩn khi vuốt tóc con cùng những thầm th́
âu yếm.
Quán
xuyến hăng say công việc nên cửa hàng tạm yên ổn. Hai mẹ con thư thả, dành
ngày cuối tuần sống riêng rẻ với nhau. Thường xuyên đến Chùa Linh Sơn ở
thôn Hiền Lương có quả Tiểu Hồng Chung. Chuông được đúc năm 1761. Sau mỗi
lần thăm viếng thắng cảnh trở về, bé Hoàng Thịnh hay hỏi: “Ba con đâu sao
không về đi chơi chung với ḿnh hả Mẹ ?”. Như trả lời thắc mắc các em: “
sẽ về cho ḿnh gặp “.
“Sẽ về “ âm vọng vang xa chẵng hồi đáp.
Người chị bất hạnh không bao giờ được gặp lại người yêu một lần. Đơn
phương đau thương miên viễn.
Một vô thức kết luận bất dụng của tôi: Thân phận làm người đều có nghiệt
ngă trầm luân khác nhau Tựu trung là nghiệp chướng khổ lụy. Có người một
đời không thấy được màu xanh , chỉ vươn sức sống bằng ảo tưởng. Nhưng có
người khá hơn lại không nghĩ điều ấy sẽ xăy đến cho ḿnh.
Trong phần truy vấn cảm nhận so sánh của Thảo, nàng hỏi tim tôi rướm máu
bao nhiêu lần. Tôi lưỡng lự chưa dám xác quyết v́ sợ có những sai lầm nào
đó vượt ngoài ư muốn suy tư hoặc vô t́nh hời hợt mông lung hay chối bỏ
hững hờ. Có ǵ duy thuần theo biến động liên hồi đâu !
Khích động về mối t́nh thủy chung tôi thêm ṭ ṃ : ” Phải chăng danh tánh
người của chị Thảo yêu cũng ch́m sâu vào ḷng đại dương “. Không bị thất
thoát bất cứ kỷ vật nào cả. Thảo đang lưu giữ giấy tờ của chị, trong đó có
nhiều tấm h́nh chụp hai người trẻ trung tươi vui hồn nhiên với ghi chú
phía sau: Những ngày thần tiên bên nhau trước Lầu đài T́nh ái tại băi biển
Ḥn Khói của Trần thi Hương Thanh và thiếu úy Nguyễn Trọng Hoàng Tuấn.
Tiểu đoàn .... KBC….
Một choáng váng nổ tung đầu óc. Tiếng phone im bặt. Vài ngày sau đường
dây bị cắt.
Không bao lâu căn nhà của người đàn ông ly dị nhiều năm, sống độc thân có
người của cơ quan xă hội đến thu nhận đồ đạc. Trống vắng lại trống vắng,
lặng lờ hơn.
Cũng chẵng bao lâu- nơi quê nhà - một tiệm ăn tại huyện lỵ giao điểm Tuy
Ḥa / Ban Mê Thuộc có nhận thêm người giúp việc ít nói, không nhận thù lao
nhưng nhiều suy tư, đăm chiêu, hằn nét đau buồn ray rức. Một tuyệt thư
luôn giữ trong ḿnh:“sau khi chết, tro cốt mong được đem rải ngoài biển
Vịnh Vân Phong “.
Ư định nhận nơi đây làm quê ngoại thứ 2 không thành
Nhớ về những người bạn: N.N.H.…….

NGHĨA H NGUYỄN

Trang XUÂN 2010- Văn Học Nghệ Thuật
Và Quê Hương