Đặc San Xuân

Marseille là thành phố lớn thứ hai nước Pháp và được mệnh danh là một trong những thành phố cảng đẹp nhất Châu Âu với nét đặc trưng văn hóa vùng Địa Trung Hái. Marseille cũng là một trong những thành phố có đông người Việt sinh sống nhất ở Pháp (sau Paris). Người Việt ở Pháp hầu như sống bằng nghề nhà hàng. Với bản chất chịu thương chịu khó, siêng năng tần tảo của người Việt, những nhà hàng Việt ở Pháp ngày càng khẳng định vị trí của mình trong lòng người dân bản xứ.

Vì mới ra trường, chưa tìm được việc làm nên tôi đành chấp nhận làm chân phụ bếp trong một nhà hàng Việt ở Marseille – nhà hàng Đông Dương. Ngày đầu tiên đến đây làm việc, mọi thứ đều lạ. Tôi phải làm quen với từng người, từng vật dụng trong bếp. Vẫn biết rằng công việc là công việc, nhưng với mảnh bằng Master trong tay mà phải suốt ngày hơn 10 tiếng đồng hồ lục đục trong bếp với mấy cái chén, đũa, heo, bò, gà, vịt … thì cũng cảm thấy ít nhiều ngậm ngùi, xót xa. Tất cả cũng chỉ vì …“cơm, áo, gạo, tiền”. Thế mới biết được cái giá của hai chữ …”quốc tịch”. Nếu có quốc tịch Tây, tôi đã có thể dễ dàng tìm được một công việc khác thích hợp với chuyên ngành và sở thích của mình. Thôi kệ, chỉ là công việc tạm thời thôi mà, tôi đành tự an ủi mình mỗi tối, khi nhà hàng đóng cửa. Dẫu sao thì cũng có được một công việc để làm. Ai đó đã từng nói: “có ba điều làm nên hạnh phúc ở đời. Đó là: có một việc gì đó để làm, có người nào đó để yêu và có điều gì đó để hy vọng”. Vậy thì ít ra tôi cũng là người hạnh phúc bởi tôi đang có cả ba.

Cùng phụ bếp với tôi là một chú già, tôi đoán chắc cũng trên dưới năm mươi tuổi. Tính tôi vốn trầm lặng nên tôi thấy thích gì đâu khi được làm việc chung với chú vì cả ngày chẳng thấy chú nói tiếng nào. Cứ lủi thủi làm hết việc này đến việc khác. Ngạc nhiên, hỏi ra mới biết chú bị câm. Cũng vì thế nên chẳng ai biết tên chú và mọi người ai cũng gọi chú là chú câm.

Cùng với làn sóng vượt biên của đầu những năm tám mươi, mọi người trong xóm chài ven biển Đại Lãnh – Tu Bông đã kéo chú đi theo trong một đêm tối trời. Số chú may mắn nên trót lọt. Trải qua bao gian nan, khốn khó của những ngày vượt biển, chú cũng đến được nơi “miền đất hứa” – nước Pháp đã khoan dung mở rộng vòng tay tiếp nhận chú và các bạn thuyền ngày đó. Không bà con, gia đình, bạn bè, người thân lại tật nguyền nên những người cùng thuyền đã đưa chú về đây sinh sống. Chú không nói được nhưng có đôi tay làm được nhiều việc và đôi mắt biết nói. Tuy không nói được nhưng chú có đôi mắt rất biết quan sát và làm việc cực kỳ hiệu quả, thế nên có khối người muốn thuê chú. Người ta lợi dụng, kiếm tiền trên sức lao động của chú.

Tôi là lính mới nên cũng còn lắm ngỡ ngàng; may mà có chú câm. Chú luôn quan sát tôi làm việc để chỉ vẽ, giúp đỡ tôi. Chú luôn dành làm những việc khó, việc nặng để tôi đỡ cực hơn. Tôi giao tiếp với chú bằng cách ra dấu. Nhiều lúc, chú ra dấu, than với tôi rằng người ta cho chú ăn đồ thừa, đồ thiu, tối về đau bụng, không ngủ được. Đúng là … trò đời! Cùng là thân phận người làm thuê, tôi chẳng giúp được gì cho chú. Tôi đành nhủ thầm: hãy cố lên nha chú! Dù sao thì mình cũng còn may mắn chán bởi mình còn có sức khỏe và đôi tay”.

Mấy ngày nay không hiểu sao ai cũng nói thấy chú lạ. Tôi thì thấy cũng bình thường vì chú có nói được đâu mà biết chú đang buồn hay đang vui. Nhưng hình như đúng thiệt, chú hơi khang khác. Cứ lầm lũi làm việc cả ngày, mời gì cũng không ăn. Đôi mắt chú vốn buồn, giờ càng trở nên đăm chiêu. Thôi thì mọi người tha hồ đoán, đoán già, đoán non rằng chú bệnh, chú mệt, chú chán đời…Tôi thì khác! Tôi lại nghĩ chú nhớ Việt Nam. Chằc chú nhớ cái tết Việt. Gần tết rồi mà. Cũng đã gần ba mươi năm rồi chú có được về thăm lại nơi chôn nhau cắt rốn đâu. Ngày chú ra đi, dù nghèo mấy vẫn có tiếng pháo nổ đì đùng ngày tết. Đâu đó, làng trên xóm dưới, mọi người quây quần bên nồi bánh chưng, bánh tét. Ở cái xứ Việt nghèo kiết xác kia, người trong làng cũng cho chú được bộ quần áo mới ăn tết hay bao lì xì với mấy đồng xu. Còn ở đây thì không: không tết, không nhà, không tình, không tiền … không tất cả. Chỉ có mười hai tiếng làm việc cật lực mỗi ngày để đổi lấy bát cơm.

Năm hết tết đến. Thôi thì không giao tiếp được, nên tôi chỉ còn biết nhủ thầm ở trong lòng cùng chúc nhau một năm mới an lành. Đặc biệt, chúc cho chú thật nhiều sức khỏe để sống nốt những ngày còn lại của kiếp người nha chú câm. Dẫu sao thì cuộc đời vẫn đẹp sao ha chú!

Lâm Thanh Nhàn

Marseille, 02/02/2010

Kỷ niệm Sapa

Kỷ niệm Sapa

Kỷ niệm Sapa - Mẹ và Con