

MƯỜI
NĂM CHÂN BƯỚC TRÊN ĐƯỜNG DÀI (*)
(ĐẦU NĂM 2010 LẠI TIẾP TỤC TR̉ CHUYỆN CÙNG NHÀ VĂN - BÁC SĨ
ĐỖ HỒNG NGỌC VỀ “HẠNH PHÚC B̀NH QUÂN ĐẦU NGƯỜI”) (**)
Thưa ông, nh́n lại mười năm đầu thế kỷ 21,
theo ông “b́nh quân hạnh phúc” của loài người tăng hay giảm?
Đỗ Hồng Ngọc: Chúng
ta biết rồi đó, vài năm gần đây là thời kỳ của khủng hoảng kinh tế nặng nề
trên toàn thế giới, “thu nhập b́nh quân đầu người” (per capita income) đă
giảm rơ rệt, số người thất nghiệp ngày càng đông, các chính phủ đều phải
dùng nhiều biện pháp vĩ mô để can thiệp mà cũng chưa đi đến đâu. Tuy vậy,
theo tôi, h́nh như nh́n chung th́ “hạnh phúc b́nh quân đầu người” (per
capita happiness) lại có vẻ… tăng lên đáng kể! Có lẽ nhờ khủng hoảng kinh
tế mà mọi người mới có cơ hội để giật ḿnh, thấy ra hạnh phúc không chỉ là
tiền bạc của cải, từ đó nh́n lại cách sống hưởng thụ vật chất, chạy theo
tiêu thụ bấy nay của ḿnh là phù phiếm, là vô nghĩa. Bây giờ người ta lại
nhận ra những giá trị “mới”, chẳng hạn tiết kiệm và thực chất… đă biết
tiết kiệm, ăn chắc mặc bền, tích cốc pḥng cơ... Đầu năm 2009, báo chí Mỹ
kêu gọi mọi người nên ăn uống lành mạnh, vừa để tránh béo ph́ (một đại
dịch hiện nay ở Mỹ và đang toàn cầu hóa…) vừa để tăng nghị lực, tăng ḷng
tự tín, một thứ hạnh phúc không ngờ! Báo chí Anh th́ khuyên mọi người nên
có nếp sống lành mạnh như năng đi nhà thờ nghe nhạc… miễn phí, năng tập
thiền định, quán từ bi và năng vận động thể lực, đặc biệt khuyên nên tự
trồng rau trong vườn nhà để ăn vừa “an toàn vệ sinh thực phẩm” , vừa tiết
kiệm, nhất là nhờ đó sẽ t́m thấy hạnh phúc, sự thanh thản trong tâm hồn!
Họ nói, lạ lắm, cứ cuốc đất trồng rau đi rồi khắc biết: lúc đó nó làm cho
ta không c̣n phải vướng bận so đo tính toán nát óc với những con số chứng
khoán, tiền vàng lên xuống chi nữa, trái lại t́m thấy niềm vui lạ lùng khi
nh́n những rau cải xanh tươi mơn mởn từ bàn tay ta làm nên… Như vậy, trên
toàn cục, ta thấy h́nh như có sự “tỉnh giác” chút đỉnh rồi đó, người ta đă
bắt đầu nói nhiều hơn tới bảo vệ môi trường sống, phát triển bền vững,
chăm lo đời sống tinh thần, làm từ thiện, phục vụ cộng đồng v.v…!
Nhiệt
độ của trái đất cứ tăng đều như thế th́ trong tương lai con người sẽ
đốt chính ngôi nhà của ḿnh vậy chúng ta phải làm ǵ trước một thảm hoạ
được báo trước?
Đỗ Hồng Ngọc: Th́
người ta đă chẳng phóng vệ tinh đi ḍ t́m các hành tinh khác trong vũ trụ
để chuẩn bị “bỏ của chạy lấy người” rồi đó sao? Nga, Mỹ, rồi bây giờ đến
Trung Quốc, Ấn độ… lần lượt t́m đường rồi đó. Có điều, các phi thuyền này
không to như chiếc tàu của ông Noe thuở nọ nên chỉ có một số ít tỷ phú và…
hoa hậu được đi thôi. Bây giờ họ đang tập đi cho quen dần rồi đó. Họ sẽ
trú ở một hành tinh băng giá, hoặc nóng đến khoảng 1200 độ C, đầy đá sỏi
hoặc cũng có chút đỉnh nước như nước đọng lỗ chân trâu vậy… Theo tính
toán của các nhà khoa học th́ cứ cái đà tiêu thụ như thế này ta cần phải
có đến 4 trái đất mới đủ cung phụng. Nhưng h́nh như kết quả là họ chẳng
t́m thấy hành tinh xanh nào đáng sống ngoài trái đất để di dân nên đành họp
nhau lại ở Copenhagen như chúng ta biết để bàn chuyện biến đổi khí hậu. Dĩ
nhiên, kết quả Copenhagen không đi đến đâu, nhưng ít nhất cũng đă tạo ra
một ư thức, phải làm cái ǵ đó trước khi qua muộn.
Virus
lạ, dịch bệnh bủa vây loài người như ma trận. Chúng ta sẽ chống trả thế
nào?
Đỗ Hồng Ngọc:
Việc ǵ
phải chống trả? Không phải tự nhiên mà virus lạ sinh ra. Nó vốn là những
virus “quen” với ta từ đời kiếp nào, lâu nay ta vẫn sống chung ḥa b́nh
với nó đó chứ, thế rồi ta phá hủy môi trường sống của nó, khai thác cạn
kiệt tài nguyên thiên nhiên, gây biến đổi khí hậu, trái đất nóng lên làm
cho nó hết đường sống sót nên nó phải biến thể để thích nghi, rồi sinh sôi
nẩy nở bất thường để tồn tại, do vậy mà độc lực cũng thay đổi làm ta không
kịp trở tay. Nó cũng đau khổ lắm đó chứ! Con người lâu nay sống ḥa hợp,
tuong tác trong một thế cân bằng sinh thái, nay bị xáo trộn nên sinh bệnh
hoạn là điều tất nhiên. Nhưng, thực ra bệnh tật lại chủ yếu do cách sống
của ta, cách ăn uống, cách sinh hoạt của ta, tạo điều kiện cho các vi
trùng virus tấn công. Vấn đề cốt lơi vẫn là ḷng tham không đáy của con
người. Chúng ta t́m cách… tận diệt các loài khác, nào phá hủy rừng rú,
tận diệt cỏ cây, đào bới đất đai, chặn nghẹt sông ng̣i… th́ chúng thế nào
cũng phải quật lại. Bởi rừng có thần rừng, sông có thần sông… mà! Bây giờ
chúng ta phải ru rú trong xó nhà với máy lạnh, với ánh sáng giả, với hoa
lá giả, và thậm chí phải mua Oxygen về để thở cũng là chuyện dễ hiểu. Có
lần về miền Tây, tôi đau nhói thấy người ta chặt mất mấy cây cổ thụ trăm
năm tuổi bên bờ sông Cửu Long để xây biệt thự ngói đỏ au, rồi mua mấy cây
cau kiểng về thay thế. Tôi bỗng nhớ chuyện anh em nhà họ Điền trong Quốc
văn giáo khoa thư. Cây cũng có thần cây chứ? Rồi thần sẽ phải lên tiếng
chứ! Khi có dịp thăm Đà lạt gần đây, tôi ngạc nhiên thấy ngày càng nhiều
đồi trọc, thông trụi lủi, thay vào đó là những buiding cao tầng. Chắc Noel
rồi, nhà nào cũng có một cậy thông giả trong pḥng khách sang trọng lập
ḷe ánh điện chớp tắt.
Trái đất th́ nóng lên nhưng t́nh người
h́nh như đang nguội dần. Tâm hồn người ngày nay hầu hết đều được đeo khẩu
trang . “mười năm chân bươc trên dường dài, gặp nhau không nói không nụ
cười, chút t́nh dường như hiu hắt bay)(*). Từ “vô cảm” mà báo chí báo dộng
nhiều gần đây có phải là một căn bệnh?
Đỗ Hồng Ngọc:
Nhờ khẩu trang mà mọi người phụ nữ đều trở
nên xinh đẹp như nhau đó chứ. Ở ngoài đường bây giờ không thấy ai ngoái
đầu nh́n lại như xưa. Họ cứ lạnh lúng ào ào đi như ḍng thác. Cái mũ bảo
hiểm cũng đă giúp cho “tóc gió thôi bay” rồi! Nhiều người gặp nhau giữa
đường chào nói rôm rả mà không ai biết ai là ai, ai cũng bịt mặt trùm đầu
cả, chẳng khoái lắm ru? Có người bảo hai người yêu nhau bây giờ ngồi bên
nhau phải nói chuyện qua điện thoại di động. Khi cần tỏ t́nh phải dặn nhau
tắt máy di động, nếu không th́ nó reo bất tử làm ta biến ngay thành người
khác. Nhưng h́nh như bù lại cho t́nh yêu, người ta phát triển… t́nh dục.
Không thấy văn chương phim ảnh bây giờ muốn nổi tiếng mau, muốn có người
xem đông phải có sex đó sao? Nhưng tôi tin, rồi đây con người sẽ nhận ra
t́nh ngỡ đă phôi pha, nhưng t́nh bỗng lại về… để vẫn măi c̣n thấy
sóng lao xao bờ tôi…
Đúng là “có điều ǵ gần như niềm tuyệt vọng”(*)
nhưng rồi mỗi sớm mai thức dậy vẫn “mây che trên đầu và nắng trên vai”(*)
nh́n quanh vẫn “những giọt mưa, những nụ hoa , hẹn ḥ gặp nhau trước sân
nhà”chúng ta vẫn c̣n hy vọng?
Đỗ Hồng Ngọc:
Thấy không, tuyệt vọng chỉ là “gần
như” thôi. Bởi chả có ǵ phải tuyệt vọng cả. Con người khôn lắm. Mà nếu
không khôn th́ thiên nhiên sẽ dạy khôn cho nó ngay thôi. Một trận băo
khủng khiếp không phải là một bài học sao? Một trận động đất kinh hoàng
không phải là một bài học sao? Rồi các dịch bệnh thế kỷ đang đe dọa toàn
cầu… không phải cũng là một bài học sao? Người mà thấy được những giọt
mưa những nụ hoa hẹn ḥ gặp nhau trước sân nhà hẳn là những người hạnh
phúc nhất. Bởi v́ hạnh phúc vốn rất đơn sơ. Anh chàng phi công bị rớt máy
bay giữa sa mạc của St-Exupery đă t́m thấy hoàng tử bé của ḿnh, anh
chàng chăn cừu xứ Provence cũng chưa bao giờ hết những cô tiểu chủ ngủ
trên vai khi có một v́ sao đi lạc. Cuộc sống rồi vẫn măi tươi xanh cho dù
đôi khi con người ráng nhuộm lên nó màu đen hay màu đỏ, màu trắng hay màu
xanh cho thoả ḷng tham, ḷng sân của họ. Đừng
tuyệt vọng, tôi ơi đừng tuyệt vọng… Em hồn nhiên rồi em sẽ b́nh ḿnh!
Vâng
. Loài người tiến bộ đang tự vấn và tỉnh ngộ.Người ta đă bắt đầu giảm đi
sự sùng bái vật chất và mọi giá trị được nh́n lại.Sự hào nháng bên ngoài
đă bớt đi sức hấp dẫn.Ông nghĩ ǵ khi h́nh tượng của chiếc xe đạp, Obama
và Susan Boyle được rất nhiều ái mộ?
Đỗ Hồng Ngọc:
Đó là đời sống chân chính. Đó là những con người b́nh
thường. Đời sống chân chính được làm nên bởi những con người b́nh thường.
André Maurois đă nói như vậy. Một người b́nh thường lên làm tổng thống,
một người b́nh thường trở thành một ca sĩ hát lên tiếng ḷng của ḿnh làm
thổn thức cả thế giới. Những con người b́nh thường th́ luôn có những ước
mơ cao đẹp mà..
Cám ơn ông . Chúc ông hạnh phúc bước vào
tuổi “trẻ vĩnh viễn”
Đỗ Hồng Ngọc:
Xin cảm ơn. Trong “Những người trẻ
lạ lùng” tôi có viết khi người ta bước vào tuổi bảy mươi người ta… trẻ
vĩnh viễn, bởi hoàn toàn không có cái gọi là thời gian khi người ta biết
sống trong sát- na hiện tại đó vậy...
…………………………
(*) Lời ca của Trinh
Công Sơn
(**) “Mùa
xuân chuyện tṛ cùng nhà văn Đỗ Hồng Ngọc”
www.Ninh-hoa.com 2009

L
ương
Lệ
Huyền
Chiêu

Trang XUÂN 2010- Văn Học Nghệ Thuật
Và Quê Hương