Tính cách vô thường, vô ngã của cuộc đời
CŨNG MỘT CHỮ TÂM
Tâm
Đoan
Mùa thu vừa qua, cùng với vợ chồng người bạn lái xe đến miền Minnetonka,
chúng tôi có dịp ngắm phong cảnh thơ mộng của vùng này. Xe chạy ven bờ hồ
trải rộng, ngang qua những bãi thuyền nhỏ cắm neo ngăn nắp, lịch sự, những
ngôi nhà khang trang, đồ sộ, tôi mới thấy rõ sự giàu có của vùng này.
Chúng tôi dửng lại vài nơi để ngắm cảnh, bước chân đi dẫm lên lá khô
xào xạc. Nắng chiều óng ả mơn man mấy nhánh cây đượm lá vàng,
đang đợi chờ gió thu lạnh khẽ đưa về cõi đất.
Lá vàng rơi rụng bên đường làm tôi nhớ đến những người thân, những bạn bè
quen biết, mới thấy đó mà nay đã thành người thiên cổ. Tất cả, từ cát bụi
lại trở về với cát bụi. Có mang theo được gì đâu ngoài cái nghiệp cho kiếp
sau và những tốt xấu để đời nếu còn có người nhớ đến…
Thu tàn, Đông tới, rừng cây sẽ còn lại những thân nhánh lẻ loi phủ đầy
tuyết giá. Rồi hồi sinh vào mùa Xuân. Đâm chồi nẩy lộc. Lá tươi non hớn hở
trước nắng mai ấm cúng. Sinh hoa kết trái xum xê khi Hè đến. Cứ luân hồi
như thế đó. Tre già măng mọc, có người nằm xuống thì cũng có những đứa trẻ
ra đời, nối tiếp kiếp người trên cõi sống. Đó là quy luật tự nhiên của
cuộc đời, làm sao
tránh được.
Cách đây mấy năm, khi con tôi còn theo học đàn tại một gia đình người Mỹ,
chồng dạy piano còn vợ violin. Đó là một cặp vợ chồng già hiền lành, đời
sống đạo hạnh, ngăn nắp. Ông cao lớn, khoẻ mạnh, biết giữ gìn sức khoẻ,
mỗi lần dạy xong là đi bộ tập thể dục. Ông vui vẻ, thích cắt những tranh
hí họa trên báo đặt lên bàn nơi phòng khách để chia xẻ với mọi người những
chuyện vui dí dỏm. Bà vợ thì sức khoẻ có vẻ kém, lưng
đã lụm khụm, bước đi chậm chạp, tuy nhiên bà cũng như chồng,
vẫn dạy đều đặn, vẫn đàn địch trình diễn độc tấu.
Đầu năm 2005, một bữa nọ, bà gọi điện thoại báo tin ông không được khoẻ
nên tạm nghỉ dạy. Rồi độ một tuần sau, gia đình tôi nhận được thư đánh máy
của ông gởi cho tất cả mọi người báo tin rằng bác sĩ đã khám nghiệm và cho
hay ông mắc bệnh ung thư não ở thời kỳ cuối, chỉ còn sống độ ba đến sáu
tháng là cùng. Ông phải chọn lựa hoặc theo phương pháp Chemo, Radiation
trị liệu để may ra sống thêm vài tháng hoặc không chữa trị chờ ngày ra đi.
Ông đã cầu nguyện và khóc như mưa khi quyết định để số phận đưa đẩy theo ý
Trời đã định, và muốn tiếp tục dạy cho đến khi nào không thể được nữa.
Thế rồi tuần sau đó, tôi đem con đến học, ông chào hỏi, dạy dỗ bình thưởng,
vui vẻ, lắng nghe tiếng nhạc, chỉ chỗ này không đúng, đàn thế nào cho hay
hơn, không một dấu vết bệnh tật nào lộ ra và tuyệt nhiên không ai đá động
gì đến bệnh hoạn. Sau này tôi mới biết đại khái là phần nảo liên hệ đến
khả năng âm nhạc của ông lúc đó chưa bị ảnh hưởng.
Được vài tuần thì bà gọi cho biết ông không thể nào dạy được nữa. Như
thường lệ, tôi vẫn đưa con tới học violin với bà, hỏỉ han sức khoẻ thì
biết ông lẩn thẩn nhiều. Một ngày nọ, ra khỏi phòng đàn, đi ngang qua
phòng khách, lần đầu tiên tôi nhìn lại ông, tôi đã sững sờ trước một con
người xa lạ, Ông không còn tinh tấn như xưa, mặt và thân dường như phì ra,
đờ đẫn không hồn, thật lả tội nghiệp. Tôi chào hỏi, ông trả lời ơ hờ rồi
thôi.
Sau đó ít lâu, bà phải đưa ông vào viện dưỡng lão vì ông không còn biết gì
cả rồi qua đời ở đó. Tính ra chỉ trong vòng ba tháng từ ngày bác sĩ chuẩn
bệnh. Gia đình tôi đã đến dự buổi lễ tưởng niệm ông tổ chức tại một nhà
thờ Tin Lành. Giữa tiếng nhạc piano êm ả, những hình ảnh ghi lại các giai
đoạn trong cuộc đời ông được trình chiếu. Thế là xong một đời người.
Ngày xưa mình cứ nghĩ thế nào bà cũng đi trước ông, đâu ngờ sự thật trái
ngược. Cuộc đời vô thường không sao đoán được. Lúc đó tôi thấy tội nghiệp
cho bà, thân còm cỏi, cô đơn, thiếu ông, chắc bà khổ biết dường nào. Nhưng
với thời gian, cái buồn nào rồi cũng phai. Bà điều chỉnh lại cuộc sống
không có ông, dạy đàn bình thường, điềm đạm, lịch sự. Tôi cảm kích thái độ
sống của bà, có ý chí và tự lập.
Trong đời sống, ngoài cái khổ thể chất sinh lão bịnh tử còn có cái khổ về
tinh thần. Vì không thấu hiểu tính chất vô thường, vô ngã cũa vạn vật nên
chúng ta thường hay tiếc nuối những gì đã mất, và mỗi người không ít thì
nhiều nặng nợ với cái “Tôi”; Tôi đúng, người sai, cái gì cũng cho Tôi, vì
Tôi nên mới chịu nhiều đau khổ.
Tôi nhớ đến mẩu slide show mà bạn chồng tôi gởi cho anh tựa đề “ A small
truth to make life 100%” tạm dịch là “một sự thật nhỏ tạo nên cuộc đời
100%”(1). Trong đó tác giả của nó đã dùng toán học để chứng minh cái thực
sự ảnh hưởng hoàn toàn đến cuộc đời của bạn. Dĩ nhiên đây chỉ là một cách
dẫn dụ đầy sáng
tạo để đưa tới kết luận mà ông muốn nói.
Ông đã dùng các con số theo thứ tự để tiêu biểu cho mỗi mẫu tự trong bộ
vần a b c : a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
rồi làm bài toán cộng cho mỗi chữ tiêu biểu một đặc tính để xem có bao
nhiêu phần trăm ảnh hưởng đến cuộc đời của ta. Kết quả như sau:
Love (tình yêu)=54% [l+o+v+e=12+15+22+5=54]
Hardwork (siêng năng) = 98% [ 8+1+18+4+23+15+18+11]
Knowledge (kiến thức) =96% [11+14+15+23+12+5+4+7+5]
Money (tiền) =72% [m+o+n+e+y=13+15+14+5+25]
Leadership (Tài lãnh đạo) =97% [2+5+1+4+5+18+19+8+9+16]
Luck (sự may mắn) =47% [12+21+3+11] cái mà chúng ta thường nghĩ là điều
quan trọng nhất.
Vậy điều gì tạo được 100%?
Đó là Attitude (Thái độ).
A+T+T+I+T+U+D+E= 1+20+20+9+20+21+4+5= 100%
Sau đây là thông điệp mà ông muốn nhắn gởi mọi người: Every problem
has a solution, only if we perhaps change our attitude. It is our attitude
towards life and work that makes our life 100%. (Mỗi vấn đề đều có cách
giải quyết nếu chúng ta có thể thay đổi thái độ của mình. Chính thái độ
của mình đối với sự sống và công việc đã tạo nên cuộc đời chúng ta 100%).
Đức Phật đã chẳng dạy chúng sinh hướng về với Tâm của mình đó sao? Với cái
Tâm tham, sân, si, mù quáng, hoài nghi, vọng động, lo âu, khắc khoải…làm
sao mình có được một thái độ sống thích hợp để làm cho cuộc đời an lành,
tốt đẹp ? Trở về với cái Tâm thanh tịnh, với chánh niệm, với trí tuệ mở
rộng biết phân biệt phải trái, ta sẽ hiểu ta, hiểu người hơn để tìm cách
chuyển hoá. Nếu mình không có khả năng làm thay đổi người khác thì ít ra
phải chuyển đổi chính mình qua cách suy nghĩ, qua thái độ sống để làm cuộc
đời bớt khổ.
Bạn nghèo, lỡ bị mất tiền, có buồn khổ nhưng sau đó bỏ qua vì biết rằng
của mất làm sao lấy lại được, chi bằng giữ vững Tâm hy vọng “ sau cơn mưa
trời lại sáng “, lo làm ăn cần cù, liệu cơm gắp mắm, may ra có đủ tiền để
sống. Bà triệu phú kia cũng bị mất một số tiền, bà bực tức, tiếc của, ngảy
đêm cằn nhằn, hết nghi người này qua ngờ người kia, gia đình xáo trộn. Đầu
óc bà lúc nào cũng trong tình trạng báo động, tâm thần bất ổn, khổ sở rồi
mất ăn mất ngủ, bệnh hoạn. Cùng một sự kiện mất tiền mà hai cái Tâm suy
nghĩ khác nhau, đưa đến hai thái độ sống và những hậu quả khác biệt.
Attitude is everything. Change your attitude and you change your life. (Thái
độ là tất cả. Thay đổi thái độ, bạn sẽ thay đổi cuộc đời mình). (1)
Biển đời muôn mặt, thế giới đủ hạng người, phức tạp, hỗn độn nhưng trái
đất chúng ta đang ở thì tuyệt vời dưới ống kính chụp từ vệ tinh nhân tạo.
Một người bạn gởi e- mail cho tôi hình ảnh“ Blue Beauty”.(2) Trái đất xanh,
đẹp diễm ảo. Lục địa phía đang trong bóng đêm sáng lấp lánh ánh đèn, điểm
sáng to nhất, rực rỡ nhất
là
ở các thành phố lớn. Tôi hình dung nơi đó đang có người
trong giấc ngủ bình yên, có người đang sống thác loạn như thiêu thân; có
người đang đau khổ khóc than vì bệnh tật, vì cuộc đời bất trắc, ăn năn; có
người đang hạnh phúc, chia sẻ miền vui, từ bi hỷ xã; có người đang âm mưu
giết hại, cấu xé lẫn nhau; có người đang mở rộng tầm tay cứu vớt những kẻ
khốn khó; có người đang hấp hối chờ chết trong khi có những đứa bé oa oa
tiếng khóc chào đời.
Cũng chính trong hành tinh này, Phật, Chúa, đã ra đời, hướng dẫn chúng
sanh có cuộc sống đạo hạnh đúng ý nghĩa với tôn giáo, để sau khi chết đi
sẽ lên Thiên đàng vĩnh viễn, tránh rơi xuống Địa ngục tràn ngập khổ đau.
Riêng với đạo Phật, đó chính là kiếp sau của con người với Nhân Duyên
Nghiệp Báo hoặc đỉnh cao nhất là miền Cực lạc hàm ý trạng thái chấm dứt,
không tái sinh luân hồi, một khi Nghiệp không còn tạo nữa.
Thiên đàng, Địa ngục, Cực lạc đó ở đâu? Có hay không sau khi ta đã chết?
Với tôi, ngay ở hành tinh bé nhỏ này trong vũ trụ bao la, huyền bí, cũng
có biết bao cảnh giới Thiên đàng, Địa ngục đang hiện hữu. Chỗ nào thanh
bình, mọi người sống hạnh phúc, chia xẻ, từ bi bác ái, đó là Thiên đàng hạ
giới; chỗ nào khốn khó, sa đọa, trản ngập hận thù, ganh tỵ, âm mưu...thì
đó là Địa ngục trần gian.
Và tối hậu nhất là ở mỗi con ngưòi cũng có những Thiên đàng, Địa ngục
trong tâm hồn. Khi Tâm an lạc, không vọng động, không vướng bận khổ đau,
lòng từ bi hỹ xã thì đó là Thiên đàng Cực lạc. Khi tâm đắm chìm trong dục
vọng, tham sân si, bị dày xéo, đau khổ, tính toán không ra lối thoát thì
dù giàu sang phú quý, thế gian này vẫn là Địa ngục tối tăm. Tất cả là
tùy ở
chữ TÂM mà ra.
Tâm hồn khắc khoải, thì dù đi giữa phố sá đông người, cảnh có đẹp, bạn bè
có vui, có ấm cúng nhưng ta vẫn thấy cô đơn, lạnh lẽo. “Người buồn cảnh có
vui đâu bao giờ”(3). Đó cũng là lý do tại sao có những người sống trong
hoàn cảnh mà người khác thèm muốn lại tuyệt vọng, đôi khi hủy hoại thân
mình chỉ vì Tâm họ tràn ngập chán chường, không tìm ra lẽ sống có ý nghĩa.
Nhà thơ Nguyển Công Trứ (1778-1859) đã có một triết lý, một thái độ sống
đầy lạc quan thể hiện qua mấy câu thơ sau đây:
Tri túc, tiện túc,
đãi túc, hà thời túc. Tri nhàn, tiện nhàn, đãi nhàn, hà thời nhàn.
(Biết đủ là đủ, đợi cho đủ thì bao giờ mới đủ? Biết nhàn là nhàn, đợi cho
nhàn thì bao giờ mới nhàn?(4)
Sau khi đi dạo một vòng thăm cảnh đẹp Minnetonka vào mùa thu lá rụng,
chúng tôi lên xe tiếp tục đi. Ngồi vào chỗ ấm cúng, chuyện trò thân mật,
chúng tôi nhắc nhớ đến cuộc đời đã qua. Bỗng nhiên chị bạn, vốn là người
sùng đạo Phật, khẽ hỏi: “Chị có thấy mình phước đức may mắn mới được ở nơi
này không? Thật là một cảnh giới tốt đẹp!”. Tôi gật đầu đồng ý. Bất giác,
tôi nghĩ đến những cõi khổ ở thế giới Ta Bà sinh tử luân hồi bất tận này,
trong đó có cõi Người, rồi nhủ thầm: ” Nhưng chiều nay, tại nơi đây, thân
tâm mình an lạc, quên hết mọi ưu phiền, cảnh vật thanh bình, xinh đẹp. Quả
thật, mình đang sống những phút giây nơi Thiên Đàng Cực lạc.”
Tài liệu tham khảo:
(1) Mathematics- Majed H. Al-Dossary
(2) Blue Beauty- JM
(3) Chuyện Kiều - Nguyễn Du
(4) Chữ Nhàn- Nguyễn Công Trứ

Tâm
Đoan
Minnesota,
12/2007
---š
{ › ---