Đặc San Xuân

Mỗi người ai cũng có cho mình một quê hương để thương để nhớ... Một vùng đồng núi bao la, những con sóng bạc đầu thương nhớ, hay dập dìu ngựa xe chốn thị thành đô hội...Để rồi sau này có đi đâu xa, đi vắng, ra đi không trở về thăm lần nào nữa, nhưng những hình ảnh của một thời vẫn cứ ám ảnh lấy tâm hồn, theo mãi vào trong những giấc ngủ chập chờn mộng mị. Đơn giản bởi lẽ nó đã là quê hương máu thịt của chính bản thân mình...

Khói Lam Chiều Quê Mẹ sẽ là những bài viết để tặng quê hương Ninh Hòa vương mùi khói bếp thuở thiếu thời...

Đĩa Bánh Thuẫn (Bánh Thửng) Của Ông Năm.

Mùng 1 Tết của...một năm nào xa xăm lắm, Ba mặc áo quần gọn ghẽ dắt chiếc xe đạp cũ mèm ra trước nhà.

- Tui chở thằng Tài đi thăm cậu 5 một tí. Bà nó ở nhà tiếp khách giùm tui.

Ông Nội Năm ở thôn 1 là anh ruột của bà Nội, ba kêu bằng Cậu. Quê Nội ngày xưa ở Phong Ấp- Ninh Bình, sau 1954 ông Nội bị Tây bắn, cả nhà chạy loạn, nội dắt díu bầy con vào Hòn Chồng- Nha Trang sinh sống. Trời run rủi thế nào, sau này Ba lấy Má ở quê cũ nhà xưa.

Đường vào nhà ông Năm đất bùn lầy lội. Trong miền kí ức, vẫn còn vương vấn hình ảnh căn nhà ngói đỏ trát bằng đất sét trộn với rơm, nền cũng đầm bằng đất sét giữa một rừng trúc xanh um. Ông Năm hiền lành, chất phác. Râu dài tóc bạc dáng gầy gầy ốm yếu. Mặc bộ bà ba trắng chân đi đôi guốc mộc sờn cả quai. Nhìn ông quắc thước như bậc hiền sĩ ngày xưa. Nhà Nội vốn khó khăn, khó từ thời ông Cố khó tới những người con và cho cả đời cháu ngày sau. Ba vẫn thường than "Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời" cũng chỉ mong một ngày nào đó đời con của Ba sẽ thoát khỏi kiếp nghèo ám ảnh.

Nhà đơn sơ trống trước trống sau. Nhưng ba ngày Tết, bàn thờ vẫn tươm tất với bộ lư đồng và mâm ngũ quả. Kiểu nhà cổ xưa bên trái có bộ phản (hay cái ván, chõng) để nằm, phía trước là cái bàn nhỏ để ấm trà tiếp khách. Bên phải là cái tủ đứng đựng áo quần. Chính giữa là bàn thờ tổ tiên ông bà hai họ với cái lục bình cắm nhánh mai vàng lung linh khoe sắc. Hai cha con tôi ngồi đối diện với ông bên ấm trà hoa nhài đựơc ủ ấm trong vỏ của trái dừa lửa to thiệt là to.

- Bây uống miếng trà, rồi ăn với ông cái bánh do sắp nhỏ tụi nó làm.

- Con cảm ơn ông.

Ông đưa tôi cái bánh nhìn như nụ hoa chớm nở, xù xì, đen đúa nhìn...xấu xí. Tôi vội cầm bỏ ngay vào miệng cho khỏi phiền lòng ông. Thế nhưng...bánh ngon đáo để.

- Tổ cha bây. Ăn từ từ thôi. Bánh thuẩn đó con. Nhà không có đường cát trắng, phải lấy đường vàng làm nên bánh nhìn không hấp dẫn cho lắm.

Mãi sau này tôi mới biết, đó là thứ bánh không thể thiếu trong gia đình những người dân quê vào ba ngày Tết. Những ngày cuối năm, nhà nào cũng cố đổ mẻ bánh để trước cúng ông bà sau lại chia cho bọn con cháu ăn lấy lộc. Trứng gà ta bỏ tròng trắng trước và tròng đỏ sau vào thau nhựa dùng những chiếc đũa to bó vào nhau đánh cho thật nổi. Đường, bột thơm, bột mì được từ từ cho vào thau trứng. Sau đó cho thêm tí màu vàng để bánh nhìn bắt mắt. Bột đánh càng nhiều, đều tay, bánh càng nở.

Khuôn bánh thuẩn làm bằng sắt hay đồng. Một cái khuôn lớn hình tròn trong đó chia ra nhiều khuôn nhỏ. Lấy miếng bông gòn thấm tí dầu ăn thoa vào từng ô khuôn nhỏ. Múc từng miếng bột đổ vào khuôn, đậy nắp thật chặt rồi bắt lên lò lửa than đỏ rực. Khoảng độ mười lăm phút, mùi bánh chín thơm nồng lan tỏa khắp mọi nơi, người ta lấy cây chân nhang cắm vào một bánh xem thử bánh đã chín đều hay chưa. Nếu chưa thì ráng chờ thêm tí nữa. Nếu chín rồi thì chỉ cần lấy đôi đũa gắp ra để vào trong cái rổ to. Bánh chín, vàng ươm nở đều 4 góc. Bánh thơm lừng mùi đường, mùi trứng, mùi bột, lẫn chút bột thơm. Khi ăn, cắn một miếng mềm mượt. Để vị ngọt tan nhè nhẹ vào từng...kẽ răng. Ngon đáo để.

Bao năm sau, cũng chẳng còn ai mỗi độ Xuân về cặm cụi đánh bột, đánh trứng, rồi ngồi canh lò lửa đỏ. Cứ ra chợ là có mớ bánh mua về cúng ông bà. Trong mâm bánh mứt hàng năm cũng chả ai đãi cho nhau món bánh quê mùa nhưng thơm lừng ấy. Mới biết thời gian vô tình đến thế nào...

Cái bánh thuẩn đầu tiên của nhà ông Nội Năm đã gần 20 năm vẫn thoang thoảng đâu đây chút vị nồng của nó. Cái bánh không vàng, đen đúa, xấu xí tiêu biểu cho cái thời cực khổ nhất của gia đình nội ngoại. Ba tôi tới trước bàn thờ, thắp cho ông bà nén nhang, móc túi lấy cái bao lì xì dúi vào tay ông Nội.

- Cậu cất đi! Con mừng tuổi. Ráng sống đời với con cháu nha cậu.

Ông Năm rơm rớm nước mắt, nắm tay Ba tôi thật chặt.

- Cảm ơn bây! Khi nào rảnh nhớ vào thăm Cậu luôn. Tao già cả rồi, đi không nổi nữa đâu. Kêu Má bây có rảnh thì ghé thăm tao. Anh Em tụi tao giờ mỗi người mỗi ngả.

Ông cũng móc túi rồi xoa đầu tôi bảo:

- Lại đây ông Nội lì xì cho. Ăn mau chóng lớn nha con!

Ba chở tôi về. Ông Năm đứng lặng yên bên cây mai vàng trước cửa nhà dõi mắt nhìn cha con tôi cóc cách trên chiếc xe đạp cà tàng từ từ khuất vào những bụi cây rậm rạp ven đường.

***

Khoảng 2, 3 năm sau cuộc viếng thăm ấy ông Nội Năm mất. Tuổi già, sức yếu không cho phép ông chống chọi với những cơn bệnh tật xế chiều. Từ dạo ấy Ba cũng ít chở tôi đi thăm bà con vào những ngày Tết. Tôi cũng không biết mình có còn nhớ con đường đất lầy lội ấy nữa không để thêm một lần ghé bước. Mà nếu có, thì sau bao vật đổi sao dời, căn nhà vách đất đơn sơ ấy cũng chẳng còn hiện hữu nữa. Tấc đất, tấc vàng, cơn sốt cũng đã lan về tới từng ngóc ngách của thôn quê. Và nó cũng cuốn theo đi cái tình người vốn dĩ rất mong manh ấy...

Hữu Tài