GHÉ NHA TRANG XƯA ĂN BÁNH XÈO CHAY QUÁCH GIAO

  

 

Cách trung tâm thành phố Nha Trang chừng hơn hai cây số có một ngôi nhà cổ xưa chuyên bán những món ăn của Nha Trang ngày trước.

 

Một cổng nhà có mái cao cổ kính che kín đáo tấm bản hiệu có nét chữ bay bướm "Nha Trang Xưa". Trước cổng, những chiếc cối đá lâu năm đã mòn đi theo năm tháng ngữa lòng ra đón chào khách. Trong lòng cối, nước của trận mưa khi hôm còn lắng đọng, long lanh in sắc mây trắng trôi trên bầu trời xanh đẹp.

 

Con đường vào nhà, lát gạch chạy quanh co. Hai bên lề, những chòm  rau má xòe những vòng lá xanh rì như những núm đồng tiền trên má của các em trẻ thơ, mỉm cười chào khách. Những bụi ớt sừng, ớt bay, trái chín đỏ quằn cành như những con chuồn chuồn đỏ từ cánh đồng trước mặt nhà kéo nhau bay về tụ hội. Chen vào những cụm rau má là những cụm rau đắng, rau thơm xen lẫn với tía tô, rau húng.v.v..Tiếp đến là hàng đu đủ như đang xòe tàn đón khách. Ngoài xa, đôi trụ rơm vương thẳng lên trời cao như khoe một mùa lúa bội thu, dưới chân nhộn nhịp một đàn gà tranh nhau bới thóc.

 

Một chòm chuối lưa thưa nghiêng tàn bên một hồ sen vuông vức, hoa sen lơ thơ nghiêng mình soi bóng nước trong một vùng lá sen xanh rậm rạp.

 

 Sân gạch trước nhà có giàn tre cao che bằng lá dừa, trông như gian nhà tạm trong một ngày lễ hội. Bên dưới, những chiếc bàn gổ dài, hai bên có hai dãy ghế thường thấy ở hàng quán thôn quê. Tất cả đều sắp xếp ngồi song song, quay mặt vào nhau. Không một dãy bàn nào có người hướng đưa lưng vào trong ngôi nhà. Đây là một cách thức sắp xếp cách ngồi để tránh việc khách quay lưng vào chính diện bàn thờ khi ăn uống. Trên hiên hè phía tay phải  là một dãy lò than đang hừng lửa dùng làm nhà bếp. Những người thợ nấu đều ăn mặc như người nông dân lúc có đám hội: quần áo tuy là bà ba song sạch sẽ tươm tất. Chỉ có các cô phục vụ  điểm một vài tà áo dài có vạc ngắn gọn với màu vãi đơn sơ như nâu nhạt hoặc vàng sậm màu đất. Có một cô, với chiếc áo dài màu xám trông giống như một tà áo của cô bán chè gánh bên bờ sông Hương ở Huế. Khách muốn ngồi ăn theo thể cách bình dân xưa thì ngồi gần gian bếp để vừa được ngắm các cô nấu bếp vừa nhanh tay đón lấy đĩa bánh xèo mới vừa đúc ra khỏi bếp...

 

Bánh xèo chay là lối nói của các thực khách muốn ăn bánh xèo không có tôm thịt. Bánh xèo chay có từ xưa song ngày nay ít người muốn thưởng thức  vì bánh chỉ có bột không mà thôi. Bây giờ ăn một cái bánh xèo phải đầy đủ tôm, thịt, mực tươi trộn thêm nấm rạ, giá sống v.v… Bởi cần nhiều thức ăn nên có nơi phải xử dụng đến chảo để tạo thành một cái bánh xèo đầy đủ chất lượng và tạo cho bánh dòn thơm ngon, ý vị.

 

Cách làm bánh xèo chay rất đơn giản.  Xay bột rồi đúc ăn liền.  Khuôn bánh xèo luôn luôn có một cặp; cặp này chỉ dùng chung một cái vung. Khi thoa dầu xong và đủ độ nóng trên khuôn thi dùng giá nhỏ múc vừa một giá gạo đổ đều vào khuôn rồi dùng nắp vung đậy lại Đậy xong thì tiếp tục thoa dầu khuôn thứ hai và đổ bột gạo vào khuôn. Thời gian này vừa đủ làm bánh chín bên khuôn kia nên lại chuyển tiếp nắp vung từ bên kia qua bên nọ. Lấy một thah tre vót thành một chiếc đủa  có mặt bằng mõng, mềm dùng để gở bánh khi bị dính. Phần nhiều bánh được người đúc bánh cầm khuôn đổ trực tiếp vào một chiếc sàng gạo để bên cạnh. Trút bánh xong thì lại tiếp tục thoa khuôn và đổ bột, rồi úp vung và lấy bánh ra khỏi khuôn. Như vậy người đúc bánh luôn luôn bận tay. Tuy nhiên bánh vẫn không cung cấp đủ cho những vị khách đói lòng đang chờ đợi và cố tranh nhận bánh với nhau trong niềm vui tuổi trẻ.

 

Nhìn các cô các câu tranh nhau ăn bánh nóng, lòng du khách chợt vui lên như gặp lại những ngày xưa nơi quê mẹ, mình cũng đã từng xúm xít cùng anh chị em vây quanh mẹ để chờ ăn từng chiếc bánh xèo, do mẹ đúc.

 

Tiếng bánh xèo reo vui như lời mẹ

Này các con hãy nhường nhịn chia vui

Vung úp lại sẳn sàng nghe lời nhé

Bánh vừa xong quên lửng…  mẹ ngồi cười.

 

Mẹ đúc mau kịp lòng con nóng đợi

Cả nhà vui như ngày hội đầu xuân

Về quê hương với tấm lòng vời vợi

Nghe tiếng bánh xèo nhớ mẹ muôn phần.

( Nhớ Mẹ  Q.G)

 

Ăn bánh xèo có hai thờigian thích thú:

Một là ngồi đợi đúc bánh, tranh nhau được nhận bánh trước và ăn bánh nóng hổi "vừa thổi vừa ăn". Thời gian chờ đợi càng lâu, bụng đói càng kêu gọi, cho nên sự thích thú càng gia tăng. Bánh tuy chỉ làm bằng bột gạo, thế mà khi cầm chiếc bánh trên tay, chấm vào chén nước tương ớt hoặc xì dầu chúng ta cảm nhận được hương vị đậm đà của đồng quê. Nếu bánh xéo đúc bằng gạo mới (loại gạo lấy từ lúa mới gặt) thì hương vị lại càng đậm đà hơn, vị bánh vừa dẽo lại thơm đầy mùi lúa mới.

 

Hai là được ăn bánh xèo đúc từ ngày hôm trước và để qua đêm cho đến sáng hôm sau. Khi thức dậy, bụng đói ngồi chung quanh bếp ăn bánh xèo. Bánh xèo tuy đã lạnh song độ dẽo như càng nhiều thêm. Cuốn chiếc bánh tròn như một chiếc ống, rồi chấm vào nước tương hoặc xì dầu, ăn thong thả, nói chuyện đời xưa và cười với nhau trong màn sương sớm buổi bình nơi thôn dã. Ôi thú biết là bao nhiêu!!!

 

Ăn bánh xèo chay là để nhớ đến những ngày bé thơ, những kỷ niệm khó phai mờ ta sống trong khung cảnh thiếu thốn mà niềm vui vẫn tràn đầy. Ăn bánh xèo chay để tận hưởng hương vị của đồng quê: qua cách ngồi, qua sự chờ đợi và qua sự chung vui cùng bè bạn dù đã có hay không một khoãng đời sống ở đồng quê.

 

Hiện nay ở khắp mọi nơi đều có bán bánh xèo, nhưng ở Nha Trang Xưa ngoài vị bánh xèo còn có khung cảnh đồng quê với lối đi đầy bóng lá, cách trang trí trong nhà ngoài sân tràn ngập phong cảnh thiên nhiên. Ngồi ăn chiếc bánh bên hè có màn mưa bụi từ thửa ruộng trước nhà bay vào, lẫn tiếng tục tục của con gà mái gọi con bên đống rơm vun ngọn, khiến ta nhớ đến cảnh mẹ già xưa ngồi đúc bánh xèo …

 

Ôi dĩ vãng xa xưa như trở về lại hôm nay. Tiếng bánh xèo vang dội xôn xao trong lòng. Nhìn các cô nước mắt đầm đìa vì ớt cay, ta cũng tưởng chừng như ta đang khóc vì nhớ lại cảnh  mẹ ta ngồi đúc bánh xèo chay cho đàn con ăn trong những ngày thơ ấu.

 

 

 

QUÁCH GIAO