|
|
KABUL NHỮNG NGÀY CUỐI
ĐÔNG 2014
Chuyên gia PHẠM THANH KHÂM
|
|
Sau
tám năm tôi trở lại thành phố thân quen Kabul. Tuyết trắng xóa
c̣n bao phủ đồi núi bao quanh thủ phủ Kabul ở độ cao 1,800 m so
với mặt biển. Dù tôi đă viết nhiều về đời sống ở thành phố này
trong các chuyến đi trước, nhưng ở mỗi chuyến đi đều có những
họat cảnh xảy ra khác nhau. Lần này tôi thấy nhiều thay đổi.
Đường phố Kabul đông đúc hơn với dân số có 0.5 triệu người vào
năm tôi mới đến 2004, nay đă tăng lên 5 triệu người. Năm 2004
quân đội Afghanistan chưa có quân số, nay đă có trên 350,000
binh lính.
Nhờ các công
tŕnh trợ giúp của Liên Hiệp Quốc (UNAMA, ISAF, quân đội NATO và
các quốc gia kỹ nghệ) trong vài năm qua, đất nước này bắt đầu
thấy được ánh sáng ở cuối đường hầm với nhiều bất trắc. Phi
trường Kabul có thêm terminal do Nhựt xây cho. Phi đạo được sửa
chữa và nối dài nhờ công binh Mỹ. Hệ thống radar do Pháp gắn.
Đội ngủ quan thuế đến cảnh sát nhập cảnh do Đức huấn luyện. Viện
trợ Hoa Kỳ, Ngân Hàng Thế Giới, Ngân Hàng Á Châu giúp xây đường
xa lộ ṿng đai Afghanistan. Quân đội Mỹ gắn đường dây fiber
optic. Có điện nhưng không đủ ngay cả “điện sạch” do các tấm pin
mặt trời. Các đường điện cao thế từ Tajikistan, Ubezkistan với
nhiều trắc trở v́ c̣n vấn nạn ḿn chất nổ và các trận đánh nhau.
Ngành giáo
dục có dấu hiệu khá hơn. Đa số giới trẻ đều biết Anh Ngữ. Kabul
có trên 20 đại học công và tư và nhiều đại học công tư ở tỉnh.
Các lănh vực khác bắt đầu được điều nghiên lại để thích nghi cho
việc tái thiết vào thời kỳ hậu Karzai. Cộng đồng Âu Châu EU đi
tiên phuông trong công tác viện trợ. Các định chế tài chính thế
giới và các quốc gia kỹ nghệ khác đang điều chỉnh sự đóng góp
của họ. Là quốc gia hồi giáo, Afghanistan c̣n nhiều vấn đề nhạy
cảm giữa các bộ tộc lớn như Pasthun (gốc Pakiskan), Tajik (gốc
Hy Lạp từ thời Alexander đệ 1), Turkemen (gốc Thổ Nhĩ Kỳ),
Hazarra (gốc Mông Cổ từ thời Kubilai Khan), giữa Sunni và Shite.
Người càng
đông, dân ở thủ đô Kabul phải xây nhà trên núi bao quanh thành
phố như ảnh minh-họa sau đây.
Nhà xây ở
trên đồi Kabul đối diện Bộ Nông Nghiệp A-Phú-Hăn. Ảnh chụp ngày
20/3/2014
Dư âm của
cảnh cũ người cũ luôn vương vấn bên tôi. Những người tôi từng
làm việc chung với họ nay đă chuyển đi nơi khác hoặc c̣n ở trong
đất nước này hoặc đă trở về quê hương thứ hai khi họ trốn chạy
tỵ nạn trước đây như Thụy Sĩ, Canada… Có người đă đi về thế giới
bên kia như cựu Chủ tịch Jallal Gardizi của Ủy Ban Cải Tổ Hành
Chánh làm việc sát cánh với tôi năm 2005. Tôi ngậm ngùi nh́n lại
di ảnh của ông. Tôi và ông có chụp tấm ảnh chung năm 2005 in ở
trang 96 trong sách “Thuở Phiêu Bồng” của tôi do trang mạng
www.ninh-hoa.com xuất bản năm 2013. Nh́n ảnh và nh́n lại
thân phận của ḿnh, tôi cảm nhận cuộc đời thực phù du. C̣n giúp
ích được xă hội để thấy ḿnh c̣n sống.
Lần này tôi
và Anh Đinh Xuân Quân cùng đến Afghanistan để đóng góp xây dựng
phần mềm việc phát triển nền nông nghiệp. Anh Quân là chuyên gia
kinh tế, tôi là chuyên gia nông nghiệp làm việc trong khuôn khổ
viện trợ EU.
Tiến sĩ Đinh
Xuân Quân và tôi tại Bộ Nông Nghiệp Kabul A-Phú-Hăn. Ảnh chụp
ngày 12/3/2014.
Trong tháng
đầu tiên, hai chúng tôi cùng ở tại một guest house có nhiều
pḥng với các chuyên gia ngọai quốc khác. Cơ quan bảo vệ an ninh
cá nhân cấp mỗi người một máy GPS nhỏ loại bỏ túi luôn luôn mang
theo trong người để lúc nào họ cũng biết được từng người ở đâu,
và trong trường hợp hữu sự họ kịp thời tiếp cứu.
Điều đặc biệt
cho chuyến đi này của tôi lại rơi vào thời điểm cuộc bầu cử Tổng
Thống và Hội Đồng Tỉnh ngày 5/4/2014. Báo chí, giới truyền thông
quốc tế loan tin đầy đủ diễn tiến cuộc bầu cử và bàn cờ chính
trị thời hậu Karzai. Tôi đă đi xem và viết chi tiết hai lần bầu
cử Tổng Thống ngày 9/10/2004, bầu cử Quốc Hội và Hội Đồng Tỉnh
ngày 18/9/2005 đăng trên trang mạng
www.ninh-hoa.com trong bốn chuyến đi 10 năm trước. V́ kỳ bầu
cử lần này có quá nhiều bất trắc, tất cả chuyên gia được điều
động rời khỏi Kabul trong thời gian từ 1/4/2014 đến 11/4/2014.
Do vậy tôi và Anh Đinh Xuân Quân đă có flight ticket details và
confirmed hotel reservation di tản với hành trang nhẹ đến Dubai
trong 10 ngày sau đó trở lại nhiệm sở ở Kabul. Tôi sẽ viết
chuyện đường xa 10 ngày ở Dubai kỳ tới.
Những ngày
cuối tháng 3, 2014 thủ đô Kabul lại đón tiếp hơn mười nguyên thủ
quốc gia đến dự “The Farewell Party” của Tổng Thống Karzai sắp
măn nhiệm kỳ. Mọi di chuyển giới hạn hơn, chỉ xảy ra lúc tối cần
thiết. Lực lượng an ninh làm việc khẩn trương hơn để cố kiểm
soát một thủ đô đông đúc như hiện nay Internet là phương tiện
được xử dụng cho công việc ở sở và liên lạc với thế giới bên
ngoài. Tôi có thể nói chuyên “on Skype” với gia đ́nh thường
xuyên. Nhờ có Skype đă giúp tôi tiếp tay một chuyện nhà khá ngộ
nghĩnh.
Câu chuyện
xảy ra như sau. Số là bà xă của tôi lái xe đi chợ ở Houston. Vào
tiệm mua xong tất cả những ǵ cần thiết. Ra xe tính chất đồ vào
xe để lái về nhà. T́m không thấy xâu ch́a khóa. Nh́n kỹ th́ thấy
đă bỏ quên bên trong xe. Bà xă gọi về bảo đứa con rể mang ra
ch́a khóa dự pḥng số 2. Ch́a khóa số 2 thất lạc không kiếm ra.
Bà xă của tôi tính gọi locksmith. Đứa con rể gọi tôi on skype
hỏi c̣n ch́a khóa nào nữa không. Tôi nói có cái thứ ba tôi vừa
làm xong trước khi đi Afghanistan cùng chi tiết nơi cất giữ cái
ch́a khoá này. Việc bỏ quên ch́a khóa bên trong xe của bà xă của
tôi được gỉải quyết nhanh chóng nhờ Skype liên lạc được với tôi
đang làm việc ở sở cách nhà 9.5 múi giờ. Thời buổi tân tiến là
vậy!
Tuy di chuyển
hàng ngày rất cẩn trọng, tôi và đồng nghiệp thưởng thức một buổi
ḥa tấu vĩ cầm do Violinist William Harvey cùng trú ngụ chung
guesthouse tŕnh diễn ba nhạc phẩm lừng danh của J.S. Bach,
Chopin, Paganini. Buổi ḥa tấu nhạc được Afghanistan National
Institute of Music và Institut Français d’Afghanistan bảo trợ.
Ảnh sau đây minh họa đêm tŕnh diễn âm nhạc và bữa cơm chiều
thường ngày của nhóm chúng tôi tại guest house.
Đứng b́a tay
trái là American violinist, composer, conductor, and arranger
William Harvey. Ảnh do tôi chụp tại Lycée Francaise Kabul ngày
13/3/2014
Một trong
những bữa cơm chiều hàng ngày tại guesthouse. Từ trái sang phải:
Giuliano Masini (đứng), Đinh-Xuân Quân (ngồi), Phạm Thanh Khâm
(đứng), Violinist William Harvey (ngồi), Edgardo Giordani
(đứng). Ảnh chụp ngày 14/3/2014 tại Kabul
Đất nước
A-Phú-Hăn được nhắc nhở là xứ trồng nhiều cây á-phiện nhứt thế
giới. Số liệu mới cho biết nông dân A-Phú-Hăn ngoài việc trồng
các loại ngũ cốc, khoai củ, cây ăn trái…, có đến 15.2% nông dân
thích trồng á-phiện v́ thu về lợi nhuận khá hơn. Trong buổi dự
thuyết tŕnh về chương tŕnh trồng cây ăn trái do EU tài trợ,
tôi biết thêm chi tiết về cây lựu được trồng rất nhiều sau bốn
lọai trái cây chính là nho, táo, hột điều, trái mơ ở xứ này.
Vào một sáng
đầu tuần, tôi bị đánh thức dậy sớm do tiếng đọc kinh Quran từ
đền thờ Hồi giáo cách không xa guesthouse. Vén màn cửa sổ thấy
tuyết của những ngày cuối đông rơi. Vào bàn mở cái máy PC đọc
e-mail, tôi rất vui đọc được thơ của Vinh-Hồ gửi từ Orlando,
Florida. Nhớ lại chuyến đi du lịch thăm xứ Vạn Hồ hồi tháng
8/2013, nhà thơ Vinh Hồ đă cho tôi nghe nhiều bài thơ cảm tác
dọc hành tŕnh. Nghe trên xe chưa hết, c̣n tiếp tục được nhà thơ
giữ lại ở cầu thang máy trong khách sạn trước khi vào pḥng
riêng từng người nghe tiếp cho hết các bài thơ. Thi sĩ Vinh Hồ
sao mà tài hoa vậy !
Chưa hết, lần
này anh c̣n ra đôi vé đối để mặc khách tao nhân tham dự. Anh bảo
tôi tham dự. Để đánh dấu cảnh tuyết rơi ở xứ nghèo đói loạn lạc
xa xôi, tôi loay hoay t́m vần t́m ư để viết ra th́ tài xế đến
đưa đi làm. Cũng may là nếu có th́ giờ chưa chắc tôi đă viết
đúng theo niêm theo luật vế đối. Ôi chao làm thơ như tôi sao vất
vả quá.Tuy vậy tôi ghi vội hai câu sau để Vinh Hồ muốn điều
chỉnh sao cũng được.
Sáng Kabul
lời kinh Quran vang động;
Tuyết cuối
đông rơi ở Afghanistan buồn.
V́ phải đi
vào sở hội họp liên miên, xin hẹn các bạn kỳ tới.
Tashakor wa
Khada hafiz
(Thank you &
Goodbye)
Ảnh của tôi
chụp ngày 12/3/2014 tại Bộ Nông Nghiệp Kabul A-Phú-Hăn
Viết tại Kabul ngày
20/3/2014
Senior
Policy/Institutional Development Adviser
Ministry of
Agriculture Irrigation and Livestock
Phạm Thanh Khâm
|