Đi  Thăm Xứ DOMINICAN REPUBLIC
Chuyên Gia Phạm Thanh Khâm

 

Lời Dẫn Nhập:

Vừa đọc lại chương trình nuôi cá ở cao độ (cold fresh water fish species at higher altitudes) của A Phú Hãn bị ngưng lại từ năm 1989 do chiến tranh, tôi biết phải còn một thời gian nữa người dân của xứ này mới ăn được cá nuôi tươi ở cao độ qua một quá trình sản xuất, tiếp thị. Phần nhóm chuyên gia chúng tôi muốn ăn cá (cá đông lạnh), phải mua ở chợ PX, chợ “The Blue” đặt trong doanh trại của phi trường Kabul dành cho quân đội Đồng minh và người ngoại quốc. Đọc tài liệu về cá, tôi nhớ chuyện cá voi ở nước Dominican Republic. Để tìm nơi đi giải trí vào "weekend" đầu tháng 6 còn bị "cấm túc" ở Kabul, tôi xin mời quí bạn đi thăm nước Dominican Republic và xem cá voi.

Khi làm việc tại thủ đô Yaounde, nước Cameroon cho một dự án do Ngân Hàng Thế Giới tài trợ từ tháng 2, 1988, tôi quen biết một đồng hương Việt Nam du học từ đầu thập niên 1960 ở Pháp. Anh làm việc cho Bộ Tài Chính Cameroon trong khuôn khổ viện trợ Pháp. Anh thường than với tôi là anh không thích ở Tây và không thích ở Phi châu, muốn về hưu tại một nơi xa xăm, nên tôi thường đùa gọi tên Anh là "Ông Tây Giấy". Tháng 2, 1991 tôi từ giã Cameroon, anh còn ở lại tiếp tục công tác thêm nhiều năm nữa, luôn luôn giữ giao tình. Con kiến tôi đi Pháp ở nhà anh. Anh thích ăn Tết tây ở Mỹ, lấy vé máy bay qua ở nhà chúng tôi. Nhiều chuyến đi chơi ở Mỹ, tôi hỏi ý Anh có muốn về hưu sống ở Mỹ không. Tôi biết tiền dành dụm của Anh có thể mua được nhà cửa khang trang ở Mỹ. Anh cũng nói không muốn. Vì vậy mới có sự cố. Ông Tây Giấy muốn sống gần với cá voi.

Cá Voi Humpbacks

Lọai kình ngư này khi lớn có màu đen hay đen xám, có mảng trắng ở bụng, vi và đuôi, có kích thước dài từ 12 đến 15 thước nặng từ 30 đến 40 tấn. Cá con nặng từ 1.5 đến 2 tấn có kích thước từ 3 đến 4.5 thước, nuôi bằng sữa mẹ có lượng mỡ rất cao: 50-60% chất mỡ (fat) so với sữa mẹ của loài người chỉ có 2% chất mỡ, nên lớn như thổi. Mỗi con bú 200 lít sữa mỗi ngày để tăng sức nặng 50 ký. Mỗi năm bắt đầu từ 15 tháng giêng đến 15 tháng ba kình ngư Humpbacks từ Vùng Bắc Đại Tây Dương hẹn hò nhau (Winter rendez vous) về Vịnh Samana (Samana Bay) ven biển phía Đông nước Dominican Republic để làm tình và sinh con. Vùng nước phía ngoài Vịnh là nơi tranh hùng của các con cá voi đực: phô trương sức phóng cao trên mặt nước, nhào trộn kèn cựa, rượt đuổi. Cứ mỗi 20 con đực tranh làm tình với một con cái và có trung bình 300 cặp làm tình mỗi lần trên vùng biển này. Cá voi mẹ sinh nở và nuôi con ở vùng phía trong Vịnh. Khi cá con vừa đủ mạnh, theo mẹ ra khơi vào giữa tháng 3.

Cơ quan World Wildlife Fund cho biết Vinh Samana là nơi duy nhứt trên thế giới cho phép con người quan sát nhiều chi tiết về đời sống cá voi. Các chuyên gia về cá voi nhìn phần dưới đuôi (tail fluke) để “nhận diện” từng con như mỗi người có mỗi chỉ tay khác nhau. Cá voi Humpbacks phát ra những âm thanh như "i o o o o o o" làm thành bản nhạc có thể nghe xa 35 cây số dưới mặt nước. Du khách muốn xem cá voi, phải đi đến tỉnh Samana, thuê khách sạn, mua vé lên tàu thủy với trọng tải chở từ 50-80 du khách, có hướng dẫn viên. Giá vé mỗi người 35 đô la. Nhưng điều lệ đi xem cá voi rất nghiêm ngặt. Cơ quan thẩm quyền về du lịch muốn du khách an toàn sau chuyến viêng thăm để năm sau hay nhiều năm sau còn trở lại nuôi dưỡng ngành du lịch xứ này. Có nghĩa chỉ có số tàu giới hạn ra khơi mỗi đợt, khoảng cách tàu với đàn cá voi, và thời gian trên tàu không quá 3 giờ.

Chương Trình Về Hưu Của Ông Tây Giấy

Cơ hội đến khi Ông Tây Giấy đọc một quảng cáo trên Internet vào đầu năm 2003 có rao bán một khách sạn nhỏ gồm 15 phòng riêng biệt (lọai bungalow), ba gian loại phòng dính liền (loại apartment), một nhà ăn nhỏ (restaurant có quày rượu) tại Las Terrenas, tỉnh Samana, nước Dominican Republic. Ông Tây Giấy liên lạc và gặp được chủ nhân (Ông Tây Trắng) đã về hưu ở thủ đô Ba Lê. Chủ nhân ra giá cả sang nhượng nhưng hai người cùng thỏa thuận để Ông Tây Giấy đến xem tại chỗ, sau đó sẽ thương lượng tiếp. Chủ nhân cho địa chỉ và email của người đang trông coi khách sạn nhỏ này (nguyên văn từ ngữ: Directeur de l’Hotel). Ông Tây Giấy liên lạc với Ông "Directeur de l’Hotel" qua email và hẹn hò cuộc đón tiếp sắp tới.

Ông Tây Giấy không muốn đi một mình. Ông gọi điện thoại qua Houston rũ tôi và Bà Xã cùng đến xem để làm “cố vấn”cho Ông. Tôi nhớ đọc ở đâu đó trên báo Việt ngữ về định nghĩa hài hước chức cố vấn là xúi người khác làm công việc gì mình không phải tốn tiền. Tôi và Bà Xã nghĩ bụng khi Ông Tây Giấy làm chủ khách sạn nhỏ này thì về lâu về dài chúng tôi sẽ có dịp đi nghỉ mát hàng năm tại vùng biển Caribbean. Ông Tây Giấy chỉ thâu tiền phòng của du khách đến xem cá voi, hưởng thú tiêu khiển lặn scuba, nhìn ngắm mây nước hít thở không khí trong lành của đại dương. Khu du lịch chỉ hoạt động trong 5 tháng. Trung bình mỗi du khách thuê phòng ít nhất từ 1 đến 2 tháng. Bảy tháng còn lại Ông đi ngao du sơn thủy.

Hành Trình

Ông Tây Giấy đề nghị một chương trình thực hấp dẫn. Ông bảo tôi và Bà Xã chỉ cần mua vé máy bay khứ hồi Houston–Santo Domingo (thủ đô đô nước Dominican Republic). Mọi việc còn lại Ông và Ông Tây Trắng dàn xếp hết. Không giống định nghĩa hài hước ghi trên, hai chúng tôi chi tiền mua vé khứ hồi. Ông từ Ba Lê đáp máy bay đi thẳng đến Santo Domingo hai ngày trước để chuẩn bị đón vợ chồng nhà cố vấn từ Houston đến. Phần tôi vì được lãnh chức “đồng cố vấn”, nên phải chuẩn bị kỹ lưỡng để hiểu biết về xứ Dominican Republic. Chuyện này thì không khó. Quyển phúc trình mới nhứt của Ngân Hàng Thế Giới (country file) ghi hết mọi chi tiết muốn biết. Hai chúng tôi lên đường đúng hẹn, không cần xin chiếu khán vì nước hải đảo này muốn thu hút du khách cho ngành du lịch. Đến phi trường Santo Domingo (chỉ mất một giờ bay từ Miami của Hoa Kỳ) lúc 8 giờ tối, có Ông Tây Giấy chờ chúng tôi ngay cửa ra. Ông dẫn chúng tôi về khách sạn ngủ qua đêm để sáng hôm sau đi Las Terrenas.

Vài Chi Tiết Về Nước Hải Đảo Dominican Republic

Ông Kha Luân Bố dự tính đi Ấn Độ, nhưng Ông lại cập bến vào đảo Hispaniola giữa Bắc Đại Tây Dương và Vùng biển Caribbean năm 1492, làm bàn đạp cho Tây Ban Nha chinh phục Mỹ Châu và vùng Caribbean sau này. Vào thời kỳ đó, Ông Kha Luân bố đã ghi nhận các bức tranh vẽ của thổ dân về cá voi Humpbacks. Hai phần ba hãi đảo Hispaniola về phía đông trở thành quốc gia Dominican Republic ngày nay. Một phần ba phía Tây trở thành nước Haiti năm 1804. Hai nước có chung biên giới dài 360 cây số. Độc lập từ Haiti năm 1844. Đánh nhau với Tây Ban Nha và được độc lập lần thứ hai năm 1865.

Cá voi Humpbacks mỗi năm đều đặn đến Vịnh Samana trong khi nước Dominican Republic tiến triển chậm chạp trong 100 năm. Tổng Thống Joaquin Balaguer gian lận bầu cử ngồi tại ghế 30 năm (1966-1996). Các chính phủ kế nhiệm bị khủng hoảng kinh tế, nặng nhứt vào năm 2003. Năm 2004 Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF cho vay 600 triệu đô la để cứu vãn, hoãn món nợ 7.74 tỉ đô la. Thất nghiệp hàng năm ở mức cao 17%. Mười phần trăm dân số chiếm giữ 40% tài sản quốc gia. Chênh lệch giàu nghèo quá xa. Ngày nay (2005), dân số có khỏang 8.9 triệu nói tiếng Tây Ban Nha sống trên diện tích 48,380 cây số vuông: người da trắng chiếm 16%, da den 11%, người lai 73%. Có 95% dân theo đạo Công Giáo. Hối xuất đổi tiền: 1 Đô la = 50 Pesos (đầu năm 2005). Tài nguyên ngoài thổ sản còn có nicken, bauxite, vàng, bạc. Nước có 31 tỉnh nằm giữa vòng đai bão nhiệt đới từ tháng 6 đến tháng 10. Tỉnh Samana có Vịnh Samana ở về phía Đông Bắc, có Las Terrenas là khu phố du lịch với khách sạn nhỏ của Ông Tây Trắng.

Sự Cố

Sáng hôm sau hẹn ăn sáng chung tại khách sạn ở thủ đô, chờ Ông “Directeur de l’Hotel” đến rước như đã hẹn, hai chúng tôi thấy Ông Tây Giấy có vẽ sốt ruột, nhưng Ông trấn an hai vợ chồng nhà cố vấn với cả quyết là Ông "Directeur de l’Hotel" đang bận chuyện gì khẩn cấp không đến được, rồi đề nghị tự sắp xếp đi Las Terrenas. Có hai phương tiện di chuyển đến khu du lịch Las Terrenas. Đi máy bay từ thủ đô Santo Domingo đến thủ phủ Portillo, lấy taxi đi 25 phút thì đến nơi; hoặc đi xe ô tô buýt khoảng hơn 4 giờ. Chúng tôi chọn phương tiện sau. Xe buýt đổ ngay trước cổng khách sạn nhỏ của Ông Tây Trắng. Ba du khách bước vào trước phòng lễ tân. Cửa đóng. Đi lòng vòng xem bên trong rồi đặt chiếc valise nhẹ trên thềm một hồ tắm rất xinh xắn nhỏ. Đang bán tín bán nghi, một người đàn ông địa phương lái chiếc xe Toyota đến tự giới thiệu là người phụ trách an ninh khu vực. Ông tưởng chúng tôi là khách du lịch cũ, nên mau mắn giới thiệu đến khách sạn cách đó không xa và cho biết Ông “Directeur de l’Hotel” đã thuê máy bay riêng rời khỏi Las Terrenas ngày hôm trước với tài sản riêng của Ông ta!

Ấm Ức

Sau khi ghi tên vào khách sạn Reef Village Las Terrenas, chúng tôi lại đi lòng vòng vào một tiệm ăn Pháp. Thưởng thức bữa cơm chiều đầu tiên tại khu du lịch để xem cá voi Humpbacks. Hai chúng tôi nâng ly chúc mừng Ông chủ hụt và để đánh dấu sự từ chức cố vấn của hai chúng tôi. Lời kết sau cùng của cố vấn từ nhiệm: Không thể sinh sống và làm ăn theo kiểu chụp giựt tại đây. Chúng tôi có nhiều trận cười muốn vỡ bụng. Tôi và Bà Xã sắp xếp lại chương trình du lịch tại thành phố này. Ông Tây Giấy còn ấm ức về việc bị cho leo cây nên không còn để tâm về cá voi. Ông gọi điện thoại cho Ông Tây Trắng. Hai người hẹn gặp nhau tại khách sạn nhỏ. Trong khi chờ đợi, Ông Tây Giấy tháp tùng hai chúng tôi hòa nhập cùng các du khách phần lớn từ Âu châu đến. Được biết có khỏang 800 người Pháp, vài chục người Ý, Gia Nã Đại, chỉ có vài người Mỹ đảm trách cung cấp mọi dịch vụ du lịch tại Las Terrenas. Có khoảng 80 tiệm ăn và một tiệm Việt Nam đặt tên là Saigon do một Pháp kiều có vợ Việt quán xuyến. Bờ biển Las Terrenas rất dài chỉ có vài bãi tắm, phần lớn bãi cát gần bờ có nhiều đá ngầm không mịn bằng Dốc Lết, Ninh-Hòa. Mấy ngày sau Ông Tây Trắng đến.

Tây Trắng Tây Giấy Chia Tay

Sau bữa cơm trưa ở một quán người Ý, Ông Tây Trắng cho người tìm và mời chúng tôi đến khách sạn nhỏ của Ông "tham quan". Thấy mặt mũi Ông bí xị vưà bị mất của vừa bị mất khách hàng sộp Tây Giấy, Ông cáo lỗi đã không có nước mời khách uống vì chén ly, tủ lạnh, dụng cụ nhà bếp, khăn, gối, nệm, v.v... đều được Ông “Directeur de Hotel” tháo gỡ đem bán hết. Tôi hỏi khổ chủ về Ông “Directeur de l’Hotel” là người nước nào. Ông trả lời với giọng buồn thiu: -"Tây Trắng như ta"!". Ông còn cho biết thêm mấy tháng tiền thuê phòng thu được cũng mất luôn. Không lẽ ngồi nghe Ông vừa tố khổ người đồng hương vừa than nào là tiền lương nhân công, tiền điện nước chưa thanh toán, tôi hỏi sang chuyện khác như trước khi về hưu Ông làm gì. Khổ chủ nói đã từng làm luật sư riêng cho cố Tổng Thống Boigny nước Ivory Coast. Thấy không còn ở tư thế thương lượng giá cả, Ông bắt tay chúc chúng tôi thượng lộ bình an và xin lỗi Ông Tây Giấy một lần nữa về sự số ngoài vòng kiểm soát của Ông.

Về Tắm Ao Ta

Trở lại nhà, bạn hiền gọi điện thoại qua thăm hỏi chúng tôi đường trở về Mỹ bính an ra sao. Bạn kể lại khi còn ngồi trên máy bay trở lại Pháp, liên tửơng đến thành tích của Ông "Directeur de l’Hotel", bạn tự vấn tại sao vị luật sư này không tiếp tục sống những ngày về hưu còn lại ở Las Terrenas. Tự hỏi rồi tự trả lời: Las Terrenas chỉ là nơi để "làm business" mà từ này không còn trong ngữ vựng ở tuổi về chiều của bạn. Muốn xem cá voi, mua vé tàu đi một chuyến, năm sau hay nhiều năm sau còn khỏe đi chuyến kế tiếp, hà cứ gì phải vất vả lảnh gánh của kẻ khác (của Ông Tây Trắng). Sau khi nghe bạn hiền "giải tỏa" (debriefing) xong về chuyến đi, tôi và bà xã dặn dò: - Lần sau đi du lịch ở đâu nhớ cho chúng tôi biết để sắp xếp nhập đoàn không cần nhận chức cố vấn.

Trở Lại Kabul

Ngày thứ sáu weekend qua mau, tôi phải bắt đầu một tuần lễ mới làm việc vào sáng thứ bảy. Chuyến hướng dẫn các bạn đi thăm khu du lịch Las Terrenas quá ngắn nên còn thiếu nhiều danh lam thắng cảnh khác của xứ hải đảo. Người viết xin hẹn một dịp khác. Gracias.

 

  

 Phạm Thanh Khâm
Viết tại Kabul chiều ngày thứ sáu 03/06/2005