B Ạ N   C Ũ   T R Ư Ờ N G   X Ư A   V À
Đ Ờ I   T H A   H Ư Ơ N G

 

Tấm hình của Anh Đường Bình mở đầu trang Chùa Hải Nam và Trường Bình Hòa như con tàu vượt thời gian đưa tôi về những chuổi ngày thơ ấu êm ái ở Ninh-Hoà. Tôi đang nhớ lại từng bạn cũ, ngôi trường xưa, từng con đường phố chợ Ninh Hòa. Đọc danh sách 29 bạn cũ của niên khóa 1953-1954, tôi thương cảm 6 người đã từ giã lớp chúng tôi về thế giới bên kia. Những Anh Chị khác còn đang tản mác khắp năm châu. Tôi cám ơn Anh Đường Bình đã viết về kỷ niệm của lớp chúng tôi, kỷ niệm để tôi chia xẻ với các con, các cháu nội ngọai của tôi về cội nguồn của mình.

Đi Bộ 5 miles ở Houston cho ngày Mother's Day 2005
 Cháu nội Jared và con dâu Susan (Pharmacist)
Tác giả và con trai Phạm Thanh Mỹ (Lawyer)

Thời gian đi không bao giờ trở lại, nhưng tấm ảnh ngày xưa này cho tôi cảm giác phản phất tuổi thơ, cho tôi nỗi nhớ nhung về một móc thời gian của mảnh đời tôi. Bức ảnh đã làm ấm lại cuộc sống tha phương nơi xứ người. Ngày nay dù đã có hạnh phúc bên cạnh gia đình riêng, với các con, các cháu, nhưng tuổi thơ là của riêng mình, của riêng tôi ấp ủ, tiềm ẩn trân quí trong tim. Cám ơn các Anh Chị phụ trách Ninh-Hoa Dot Com đã giúp tôi nối lại những ngày xưa thân ái cùng với các bạn tôi. Tôi không quán triệt hết về tiếng Quan Thoại, ngay cả tiếng mẹ Việt của mình, nhưng khi đọc các bài viết của đồng hương nơi trang Web, tôi thấy sao nó phong phú quá, chan chứa đầy tình yêu thương quê hương Ninh Hòa.

Tôi có đi thăm quê quán của thân phụ tôi ở tỉnh Hải Nam Trung Quốc năm 2002. Do một tình cờ không có trong chương trình du lịch mà tôi đã mua trước khi lên đường. Sau 9 ngày ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Tô Châu, Hàng Châu, Vũ Hán, Nam Kinh, tôi đáp máy bay đi Hải Khẩu cho chuyến du lịch nối tiếp số hai. Chuyến du lịch nối tiếp số hai này đặc biệt dành cho các thương gia của người Nam California, Toronto gốc Hải Nam trở về quê xưa dự lễ khánh thành một trung tâm văn hóa do ngân khoảng của họ đóng góp mà tôi không được công ty du lịch cho biết chi tiết. Thống Đốc Hải Nam và các cấp chính quyền đã dành một buổi đón tiếp trọng thể với hơn 4,000 học sinh đồng phục, cờ, hoa, nhạc, pháo nổ dọc một cây số đưa tới địa điểm khánh thành. Đại tiệc liên miên trong 7 ngày. Tôi đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Ông Xã tôi được phong chức là Rể Hải Nam.

Cuối chuyến đi, tôi thuê xe về nhà củ của thân phụ của tôi, với số bó hoa nhận được từ các nữ sinh Hải Nam trong buổi lễ. Tuy vậy, nơi đây không ghi đậm trong tôi bằng nơi chôn nhau cắt rún của tôi ở Ninh Hòa. Lời viết trong quyển quốc văn giáo khoa thư không nơi nào đẹp bằng quê hương của mình là khuôn mẫu lời vàng ngọc cho những ai còn có quê hương của mình. Các con tôi có lần hỏi tôi, vì có con lớn sinh ở Nha trang, kế tiếp ở Sài gòn, đến Mỹ Tho, cháu nội, cháu ngoại sinh ra ở Mỹ; chúng hỏi tôi quê hương mình ở đâu. Tôi không do dự trả lời quê hương mình ở Ninh-Hòa.

 Cháu Ngọai:  Zack -7 tuổi (trái) và James - 3 tuổi (phải)
và  tác giả (giữa)

Trôi theo dòng đời lưu lạc, tôi định cư cùng gia đình ở Hoa Kỳ, đã được dịp theo Ông xã sống ở các nước Phi Châu. Tôi đã gặp gỡ nhiều đồng hương sinh sống tại các nước vùng Tây Phi Châu. Người Việt định cư ở lục địa này có nhiều dạng khác nhau. Có nhóm chỉ đến làm ăn rồi lại đi, những đợt nhiều ngàn người tỵ nạn Việt nam ở giữa thập niên 1980 tạm dừng chân ở thủ phủ Abidjan, Ivory Coast, hay Dakar nước Senegal trước khi đi định cư tại các quốc gia Âu Châu hay Bắc Mỹ. Những nhóm nhỏ khác đã chọn nơi này làm quê hương thứ hai mà tôi đã gặp rải rác tại các xứ nói tiếng Pháp, và lúc nào cũng mang nặng tình cố hương Việt Nam.

Trong nhiều năm, tôi đã gặp gỡ nhiều bà mang họ chồng như, Madame Sow, Madame Bary, v.v. ở Conakry Guinea, Madame M’Ngae, Madame Diallo ở Yaounde, Cameroon. Họ có những điểm chung như bắt đầu tuổi thanh xuân trong hoàn cảnh khiêm tốn do chiến tranh, theo chồng trong đoàn quân viễn chinh Pháp sau Hiệp Định Genève 1954 rời khỏi Việt Nam. Không kể những người nổi danh như Vua Bokassa ở xứ Trung Phi và Bà Huệ cùng cô con gái Ba Xí, những bà trong nhóm nhỏ này là những bông hoa tại quê chồng. Con lai có màu da bánh mật của họ đã có cơ hội đạt mức giáo dục cao nhứt trong xứ, họ không theo tập tục của bộ lạc nhà chồng khi chồng mất chỉ tái giá với anh em nhà chồng, họ không cho con trai họ rạch mặt ghi dấu tích nguồn gốc bộ lạc như đã thấy trên gương mặt của các ông bố. Họ không cho con gái họ chịu cảnh cắt phần âm đạo phía trước của phụ nữ. Và một điểm chung khác là các bà không chấp nhận chế độ đa thê tại quê chồng chưa tan biến trên lục địa này. Nhóm các bà này có lợi tức cao hơn mấy mươi lần các bà vợ người bản xứ vì họ đều làm chủ các nhà hàng, khách sạn nhỏ nơi họ định cư.

Những năm khi đường Hàng Không Bắc Nam Âu Châu – Phi Châu không đều, họ tự làm nước mắm và biến chế thực phẩm bản xứ theo khẩu vị Việt nam. Tôi đã được bà Bary tặng một chai nước mắm do bà tự làm ở Conakry. Từ khi đường không vận cải thiện, không thấy thiếu thực phẩm Á châu trong các siêu thị ở các thủ đô Phi Châu. Đã có lần tôi được em trai út của Cô Ba xí, Jean Bokassa II, cho biết Cô đã xử dụng chiếc máy bay phản lực riêng của vua cha đi chợ từ Bangui qua Abidjan. Các bà Việt nam ở Conakry lúc Tổng Thống Sekou Toure còn tại chức đã mời các bà ăn điểm tâm mỗi sáng thứ hai hàng tuần tại dinh Tổng Thống. Người bản xứ đã dành cho họ một vị thế kính trọng lúc nào cũng được gọi là “Maman”. Họ đã tìm thấy hạnh phúc trên lục địa đen.

Tôi nghĩ mình có được diễm phúc sinh sống ở quốc gia tiến bộ. Con cháu có cơ hội học hành đến nơi đến chốn. Còn nhiều hoàn cảnh thiếu thốn nơi quê nhà. Khi mở trang nối mạng ninhhoa.free.fr, tôi thấy các Anh Chị ở Pháp đang làm các nghĩa cử cao đẹp giúp các trẻ thơ quê Ninh Hòa. Cầu chúc các Anh Chị tiếp tục duy trì lòng từ tâm nhiệt thành này. Nghe tin Chùa Quảng Đông thu hẹp do việc mở đường, tôi đã trầm ngâm rất lâu. Ngôi chùa này cũng là nơi rong chơi của tôi ở tuổi thơ, đó là "phố Hội An" của tôi ở Ninh Hòa.

Tôi sinh trưởng trong gia đình buôn bán do thân phụ và các Anh tôi quán xuyến trên đường Trần Quí Cáp. Có một lần, ngoài giờ học tôi cũng tự tập làm trò chơi buôn bán trước chùa Quảng Đông. Một buổi sáng trời trong của ngày cuối tuần, tôi lẻn các Anh tôi với cái rổ và chiếc nắp sàn đậy phía trên đi xa hơn vài tiệm, đón mua một số bưởi ngọt, cẩn thận lột sạch hết vỏ, vào chùa xin một chén muối ớt. Tôi trưng bày số múi bưởi trên mặt rổ bên cạnh chén muối đợi khách chào hàng. Khách đi chợ Dinh tấp nập không ai để ý quán hàng tí hon của con bé bán hàng xinh xinh tí hon. Mấy người bạn của các Anh tôi đến làm áp lực con bé bán hàng tí hon:
- Này Chin cho ăn liền không phải trả tiền, nếu không sẽ đến tiệm mét tụi Anh của Chin. Tôi sợ bị phạt nên đành chịu mất hết vốn lẫn lời của ngày mở cửa hàng. Mấy lần sau tôi đều bị thua lỗ trong trường hợp giống nhau. Từ đó tôi từ giã trò chơi buôn bán.

Năm mươi lăm năm sau, thằng bé cháu ngoại lên bảy đòi cha mẹ nó lập một cửa hàng bán bánh mì thịt (hot dog stand) tại nhà đậu xe. Cha mẹ thằng bé chìu con mua sắm đủ thứ cần thiết kể cả máy tính tiền. Vốn chi ra 50 đô la. Khách tí hon ở hàng xóm, Ông Bà Nội Ngoại và bằng hữu đến từ 10 giờ sáng đến 1 giờ trưa. Thằng bé vất vả gói bánh, giao nước uống giá mỗi phần 75 cents, sau giờ đóng cửa hàng, tổng kết thu được 45 đô la. Nó không biết cha mẹ nó đã lỗ 5 đồng. Trò chơi buôn bán lập lại hơn sau nửa thế kỷ đã đưa tôi vào thế giới trẻ thơ mà ở tuổi vàng của tôi ngày nay cần có để nuôi dưỡng những ước mơ của cuộc sống.

Mỗi người chúng ta đều có nhiều chuyện riêng để kể. Và nếu kể thì nó dài dòng bất tận. Nhưng thôi, tôi xin ngưng ở đây để cám ơn các bạn đã theo dòng cảm nghĩ của tôi nhân mở trang Web: Cơ Sở Tôn Giáo, Chùa Hải Nam/Chùa Tàu.

Một Chiều Xuân Houston, Texas 2005

Phù Linh Trân

Nữ sinh niên khóa 1953-1954

Trường Bình Hòa, Ninh Hòa