Đây là dịp để các thế hệ thầy cô giáo, sinh viên, học viên Cao học,
Nghiên cứu sinh đă từng làm việc, học tập về lại mái trường thân yêu gặp
gỡ, ôn lại kỷ niệm, chia sẻ những t́nh cảm, thành công trong cuộc sống
của ḿnh và được nghe, được thấy sự thay đổi, trưởng thành của cán bộ,
sinh viên hiện đang làm việc, học tập tại Khoa Lịch sử hôm nay”.
-
55 năm theo ḍng lịch sử (1957-2012)
Do bận công việc
gia đ́nh nên tôi không thể ra Huế tham dự được. Nhưng sau đó vào ngày
11/05/2012 tôi nhận được hai cuốn sách từ Khoa Lịch sử “Kính biếu” gởi
vào, trong đó có cuốn “ 55 năm theo ḍng lịch sử (1957-2012)” của nhà
xuất bản Thuận Hóa do Khoa Lịch sử Trường Đại học Khoa học Huế làm chủ
biên. Sau khi đọc xong cuốn sách này, vào lúc 12h51’ ngày 16/05/2012 tôi
đă gởi E-mail đến Khoa Lịch sử có nội dung như sau: “ Kính gởi quư
thầy cô Khoa Lịch sử Trường Đại học Khoa học Huế.
Em đă đọc xong hai cuốn sách mà Khoa đă gởi biếu. Riêng cuốn “55 năm
theo ḍng lịch sử (1957-2012)” cho em biết thêm nhiều tư liệu mà em chưa
bao giờ biết. Nhưng khi đọc xong cuốn sách này em có chút buồn “theo
ḍng lịch sử”. Bởi v́ “55 năm theo ḍng lịch sử” chỉ nhắc đến cái ngọn
mà quên mất đi cái gốc. Để “ôn cố tri tân” em giở cuốn “Bên gịng lịch
sử” của linh mục Cao Văn Luận đọc từ trang 277- 301 để giải tỏa nỗi
buồn. Xin quư thầy cô tha thứ cho đứa học tṛ cũ ăn nói bộc trực này.
Chúc quư thầy cô luôn dồi dào sức khỏe!”.
Nếu cuốn “55 năm
theo ḍng lịch sử( 1957-2012) do Khoa Văn hoặc một Khoa nào khác biên
soạn th́ tôi sẽ không buồn “theo ḍng lịch sử”. Đằng này lại do Khoa
Lịch sử biên soạn nên mới buồn “theo ḍng lịch sử”. Cuốn sách dày 300
trang nhưng chỉ dành 3 trang nói về giai đoạn h́nh thành cho đến năm
1975. Hai nhân vật quan trọng trong việc thành lập Viện Đại học Huế là
Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và linh mục Cao Văn Luận nhưng không hề được
nhắc đến tên.
-
Bên gịng lịch sử(1940- 1965): Ông Diệm và văn hóa giáo dục.
Thế hệ trẻ trong nước chắc có nhiều người chưa bao giờ nghe, thấy và
đọc cuốn “Bên gịng lịch sử” của linh mục Cao Văn Luận. Có đọc qua mới
thấy công lao của Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm và linh mục Cao Văn Luận
trong buổi b́nh minh của việc thành lập Viện Đại học Huế.
Theo linh mục Cao
Văn Luận vào ngày mùng 3 Tết năm Đinh Dậu (1957) tại nhà từ đường của
Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm ở Huế, Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm đă nói với linh
mục Cao Văn Luận: “ Này cha, tôi thấy cần phải thành lập tại Huế một
viện Đại học lớn, v́ hai lư do chính. Thứ nhất là Huế từ trước đă là một
trung tâm văn hóa của nước ta. Ở Huế đă có những truyền thống văn hóa
sâu đậm, có những cơ sở văn hóa lâu đời, như trường Quốc tử giám, các
cuộc thi cử Hán học. Dân miền Trung lại hiếu học mà nghèo, có bao nhiêu
thanh niên ưu tú muốn lên Đại học mà không thể vào Sài G̣n học tiếp. Thứ
hai là hiện nay dân chúng xôn xao đồn đại rằng chính phủ một ngày nào đó
có thể bỏ Huế, v́ hiện nay Huế không quan trọng lắm về phương diên chính
trị, kinh tế. Vậy lập Viện Đại học Huế là chứng minh cách cụ thể với dân
chúng, với quốc tế cũng như với bên kia rằng chính phủ nhất định bảo vệ
Huế. Huế chỉ cách vĩ tuyến 17 khoảng 100 cây số, lập ở đây một Đại học
lớn chẳng khác nào thách đố với bọn cộng sản. Nếu bây giờ tôi quyết định
lập Đại học Huế, cha có bằng ḷng giúp tôi không?” Linh mục Cao Văn
Luận đă trả lời: “Thưa cụ, nếu tôi có thể làm được việc ǵ để góp
công vào việc thành lập một Đại học ở Huế, th́ cụ có thể tin rằng tôi
không ngần ngại chút nào”. Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm thấy linh mục
Cao Văn Luận nhận lời liền nói: “ Vậy th́ ít hôm nữa tôi sẽ sai một
phái đoàn ra đây gặp cha, để thảo luận và nghiên cứu các chi tiết cụ
thể”. Và khoảng một tháng sau, một phái đoàn từ Sài G̣n ra Huế gặp
linh mục Cao Văn Luận có các ông Ngô Đ́nh Nhu, Bộ trưởng Giáo dục Nguyễn
Dương Đôn, Viện trưởng Đại học Sài G̣n Nguyễn Quang Tŕnh và những giáo
sư chuyên viên khác.
Một cuộc họp được
tổ chức tại Ṭa Hành chánh tỉnh Thừa Thiên. Linh mục Cao Văn Luận tŕnh
bày trước cử tọa những lư do mà Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm đưa ra và kèm
theo những lư do thực tế của linh mục. Nhưng cuộc họp đă đi đến quyết
định “là v́ những hoàn cảnh đặc biệt những khó khăn trong ngành giáo
dục, chưa nên làm việc vội vàng hấp tấp quá. Họ nói rằng ở Huế chỉ nên
lập một chi nhánh của Viện Đại học Sài G̣n tùy thuộc hoàn cảnh vào viện
Đại học Sài G̣n và Bộ Quốc gia Giáo dục. Như vậy Đại học Huế sẽ không
thành một đơn vị độc lập mà chỉ là một số phân khoa đặt dưới quyền Viện
Đại học Sài G̣n mà thôi” và linh mục Cao Văn Luận được cử làm đại diện
cho ông Viện trưởng Viện Đại học Sài G̣n Nguyễn Quang Tŕnh để tổ chức.
Linh mục không đồng ư. “Nhưng đành khuất phục trước quyết định của đa
số”.
Phái đoàn về Sài
G̣n được mấy hôm th́ có nghi định thành lập Đại học Huế, nhưng với các
điều khoản đặt Đại học Huế lệ thuộc Viện Đại học Sài G̣n.
Linh mục Cao Văn
Luận đă ghi lại những khó khăn của Đại học Huế bị lệ thuộc Viện Đại học
Sài G̣n: “ Sau hai tháng hoạt động mỗi ngày tôi thấy thêm nhiều khó khăn
chỉ v́ Huế th́ xa Sài G̣n, tôi lại không có đủ thẩm quyền quyết định bất
cứ việc ǵ mà phải phúc tŕnh về Viện trưởng Đại học Sài G̣n, về Bộ Quốc
gia Giáo dục, rồi lên ông Nhu, ông Diệm. Các thủ tục đó làm cho công
việc chậm trễ, làm cả tôi và những người góp sức lúc đầu chán nản. Tôi
vào Sài G̣n tŕnh bày các khó khăn đó thẳng cho ông Diệm. Tôi nói với
ông Diệm rằng ư kiến đầu của ông Diệm là muốn có một Đại học Huế độc
lập, lớn quan trọng để thành một chứng minh và thách đố với thế giới và
bên kia nếu cứ phải chạy quấn trong những thủ tục giấy tờ rắc rối, và
những hành lang của giới giáo dục Sài G̣n, th́ không thể đi đến kết quả
tốt được. Tôi yêu cầu ông Diệm cho Đại học Huế quy chế riêng biệt và độc
lập, và tôi có quyền quyết định mọi việc trong phạm vi ích lợi cho Đại
học Huế. Tôi ngỏ ư nếu không được như vậy th́ xin ông Diệm chọn người
khác, và tôi nhận thấy không thể làm việc trong các điều kiện quá rắc
rối như vậy được. Tôi không phải là người có thể đi ṿng vo qua bao
nhiêu hành lang các bộ sở được măi”. Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm trả lời:
“Cha yên tâm. Tôi đồng ư với cha về những điều đó, và sẽ có nghị định
thành lập Viện Đại học Huế tự trị ngay cho cha, và tôi xin mời cha làm
Viện trưởng đầu tiên Viện Đại học Huế”.
Sau
khi linh mục Cao Văn Luận trở về Huế được ít hôm th́ có nghị định thành
lập Viện Đại học Huế cùng với sắc lệnh cử linh mục Cao Văn Luận làm Viện
trưởng.
- Giữa nói
thật và không nói thật
Giảng viên Hà Văn Thịnh công tác tại Khoa lịch sử Trường Đại học Khoa
học Huế từ năm 1978 đến nay đă có lần trả lời bà Mạc Việt Hồng trên báo
mạng Đàn Chim Việt trong bài viết “Nhà sử học Hà Văn Thịnh nói về Hồ Chí
Minh”: “Tôi nói thật với chị, lịch sử Việt Nam hiện đại chỉ có 30% sự
thật, 70% giả dối. Đó là điều rất đau ḷng. Ví dụ đánh nhau 30 năm với
Pháp và Mỹ mà Việt nam không thua trận nào là không thể chấp nhận được…
Sự dối trá đó làm cho sinh viên không thích sử nữa. Thấy sử là bịp
bợm, chán quá! Tôi đă viết trên báo Lao Động năm 2005, “ Lịch sử theo
trang sách học tṛ”, tôi vạch rơ, dạy sử mà suốt ngày phải nói dối, điều
đó đau ḷng lắm. Ở Việt Nam hiện nay, rất nhiều trí thức ở vào hoàn cảnh
nan giải giữa nói thật và không nói
thật” (Dan Chim Viet online 19/05/2010).
Không biết chỉ
riêng những đồng nghiệp trong Khoa Lịch sử Trường Đại học Khoa học Huế
có đồng ư với nhận định của giảng viên Hà Văn Thịnh không? Tôi là sinh
viên Khoa Lịch sử K.19 (1995-1999) của Trường Đại học Khoa học Huế, cũng
từng là học tṛ của giảng viên Hà Văn Thịnh. Trong bốn năm đại học khi
học đến Hiệp định Genève và Paris, tôi muốn đọc nguyên văn Hiệp định
bằng tiếng Việt mà thôi nhưng lục lọi khắp thư viện của Khoa cũng như
của Viện Đại học Huế mà không thấy một văn bản nào cả! Đảng Cộng sản
Việt Nam lănh đạo nhân dân đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, buộc
chúng ngồi vào bàn hội nghị để kư Hiệp định nhưng không biết tại sao
trong thư viện của Khoa Lịch sử cũng như thư viện của Viện Đại học Huế
không có một văn bản Hiệp định nào để sinh viên nghiên cứu kỹ từng điều
khoản trong Hiệp định? C̣n nếu t́m tài liệu liên quan đến Cải cách ruộng
đất hoặc vụ Nhân văn giai phẩm…th́ nói theo ngôn ngữ dân gian đến “Tết
Ma rốc” mới t́m thấy! Theo tôi nghĩ chắc là sinh viên chưa đủ tŕnh độ
nhận thức những tài liệu ấy cho nên chưa cho tiếp cận!
Những người làm
công tác dạy lịch sử Việt Nam hiện đại có nhận ra ḿnh dạy điều giả dối
như giảng viên Hà Văn Thịnh đă thố lộ không? Chắc là có người nhận ra
nhưng cũng có lắm người chưa nhận ra. Giảng viên Hà Văn Thịnh khẳng định:“Ở
Việt Nam hiện nay, rất nhiều trí thức ở vào hoàn cảnh nan giải, giữa nói
thật và không nói thật”. Đúng là nan giải, bởi v́ “ đang làm quan
mà nói thật, th́ mất hết, thân có thể vào nhà lao, tinh thần có thể bị
dày xéo, nhục mạ, đă và đang có bao nhiêu điển h́nh! V́ thế mà không thể
nói thật. Nói dối cưỡng bức, lâu ngày thành nói dối hồn nhiên, bạo dạn,
trơn tru…” (Lời ông Hạ Đ́nh Nguyên- Boxitvn online 27/09/2013). Ngay
cả giảng viên Hà Văn Thịnh cũng ở trong t́nh trạng nan giải khi trả lời
phỏng vấn một cách ấp a ấp úng với bà Mạc Việt Hồng về điều IV- Hiến
pháp: “ Cái đó th́…thực sự trả lời không được đâu, chị ạ. Nguyên tắc của
nhà nước này, chế độ này, bắt dân phải nghe theo như vậy, nên tôi không
thể chống lại điều IV- Hiến pháp được. Tôi là công dân của nhà nước này
nên không thể chống lại Hiến pháp được. Có điều ai cũng muốn tự do dân
chủ cả…”
Để hưởng bổng lộc
và bảo toàn mạng sống nên nhiều người chấp nhận “nói dối cưỡng bức”.
Trong bài viết “Tôi đi cải táng thầy tôi” của tác giả Phạm Tuân viết về
việc cải táng học giả Phạm Quỳnh đăng trên Tễu- blog, có một độc giả nặc
danh nhận xét về nhạc sĩ Phạm Tuyên, con trai học giả Phạm Quỳnh vào lúc
19:22 ngày 09/09/2015: “ Anh Phạm Tuyên đă phải chui vào vỏ ốc để tồn
tại. Cũng như cụ nhà văn Nguyễn Tuân đă nói: “Tôi sống được là nhờ biết
sợ!”.
Giáo sư Hà Văn Tấn
nhận định: “Lịch sử là khách quan, sự kiện lịch sử là những sự thật
được tồn tại độc lập ngoài ư thức của chúng ta. Nhưng sự nhận thức lịch
sử lại là chủ quan. Và người ta chép sử v́ những mục đích khác nhau”
và “ các nhà sử học chúng ta thường tự coi là mác xít nhưng bệnh
thiên lệch lại hay dễ mắc. Mà thiên lệch cường điệu một cách phiến diện
một mặt nào đó, lại là đặc trưng của chủ nghĩa duy tâm. Cũng chính v́
vậy nhiều sự thật lịch sử đă bị bỏ qua”( Gs Hà Văn Tấn, Lịch sử, sự
thật và sử học, đăng trên Tạp chí Tổ quốc tháng giêng năm 1988, In lại
trong: Một số vấn đề lư luận sử học, Nxb ĐHQGHN, 2007)
Nguyễn
Văn Nghệ