ặc dù tôi không đặt
mua Tuần báo Giác Ngộ, nhưng lại là độc giả của Tuần báo Giác Ngộ, do
tôi thường xuyên đến đọc báo ở pḥng đọc báo chí của Thư viện tỉnh Khánh
Ḥa.
Có cần phải biết ơn các giáo sĩ ngoại quốc không?
Tuần báo Giác
Ngộ số 1028 ngày 6/12/2019 trang 18 có bài viết “Tiếng nói&chữviết”
của tác giả Thích Thanh Thắng. Tác giả đă viết:“Tôi cám ơn chữ Quốc
ngữ được hoàn thiện bởi bao nhiêu thế hệ người Việt, nhưng bảo tôi nhất
định phải cảm ơn thực dân Pháp, chấp nhận đặt tên đường cho Alexandre de
Rhodes th́ rất buồn cười, bởi thực dân Pháp cưỡng bức thủ tiêu một cái
vỏ ngôn ngữ và thay bằng một cái vỏ khác xa lạ cắt đứt gốc nguồn với tổ
tiên tôi”(1).
Theo quan niệm
của người Việt Nam, kết quả của một sự việc ǵ cũng phải có căn nguyên,
có nguồn gốc, không thể tự dưng mà có được.
Đọc xong đoạn trên,
tôi cảm thấy chữ Quốc ngữ mà chúng ta đang sử dụng hiện nay giống như“từ
dưới đàng nẻ chui lên” rồi “được hoàn thiện bởi bao nhiêu thế hệ
người Việt”. Lời văn trên như có vẻ né tránh sự biết ơn các giáo sĩ
ngoại quốc đến truyền giáo ở Việt Nam đă đem chữ La tinh để sáng chế ra
chữ Quốc ngữ mà chúng ta đang sử dụng.
Tiến sĩ Lê Văn
Phong, hiện công tác tại Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa viết: “Khi
đến Việt Nam truyền đạo, các giáo sĩ không sử dụng chữ Hán, chữ Nôm sẳn
có, họ t́m cách sáng chế ra một thứ chữ viết mới ghi âm tiếng Việt tiện
lợi cho công cuộc truyền giáo, mà sau này gọi là chữ Quốc ngữ”(2)
Ngày 22/12/1995,
tại Hà Nội, Trung tâm Khoa học Xă hội và Nhân văn Quốc gia, Bộ Văn hóa-
Thông tin tổ chức Hội thảo khoa học kỷ niệm 335 ngày mất của Alexandre
de Rhodes. Hội thảo đă khẳng định:“Sự ra đời của chữ Quốc ngữ không
phải là một sự kiện ngẫu nhiên hay chỉ do ư muốn của một cá nhân tài
năngnào đó, mà là kết quả của một quá tŕnh giao lưu văn hóa giữa Việt
Nam và phương Tây” và thừa nhận “Alexandre de Rhoes là một trong
những người có công sáng tác ra chữ Quốc ngữ, một nhà hoạt động văn hóa
có cống hiến quư giá cho sự phát triển ngôn ngữ Việt Nam, và cũng là cho
sự phát triển nền văn hóa Việt Nam”.(3)
Trên đây là những
phát biểu từ những cơ quan của Đảng và Nhà nước chứ không phải của Giáo
hội Công giáo Việt Nam.
Hai tác giả Hoa
Bằng và Tiến Đàm có nhận xét: “ Nay có chữ Quốc ngữ làm lợi khí để
xây dựng một nền Quốc văn, ta không thể không thật t́nh cảm ơn người đặt
ra nó: ông Alexandre de Rhodes” (4)
Trong ngày khánh
thành nhà bia Alexandre de Rhodes gần đền Bà Kiệu, Hội trưởng Hội Truyền
bá Quốc ngữ là cụ Nguyễn Văn Tố đă phát biểu: Chính các giáo sĩ Bồ Đào
Nha đến nước ta trước đă cùng với một số người Việt Nam phần lớn là các
thầy giảng đă sáng chế ra cách phiên âm và cách viết tiếng Việt. Nhưng
họ không để lại tên tuổi như Alexandre de Rhodes. Chính Alexandre de
Rhodes là người kế tiếp quá tŕnh sáng chế chữ Quốc ngữ, dùng chữ cái
latinh ghi âm tiếng Việt và đưa ra một hệ thống gần hoàn chỉnh chữ Quốc
ngữ như hiện nay (5)
Chữ Quốc ngữ không hề cắt đứt nguồn gốc với tổ tiên
Tác giả Thích
Thanh Thắng nuối tiếc chữ Hán Nôm: “ bởi thực dân Pháp cưỡng bức thủ
tiêu một cái vỏ ngôn ngữ và thay bằng một cái vỏ khác xa lạ cắt đứt
nguồn gốc với tổ tiên tôi”.
Xin thưa với tác
giả Thích Thanh Thắng, ông cho rằng chữ Quốc ngữ là “một cái vỏ khác xa
lạ cắt đứt với nguồn gốc với tổ tiên tôi”’ th́ tại sao khi ông viết bài
“Tiếng nói & chữ viết” gởi đăng trên Tuần báo Giác Ngộ lại sử dụng chữ
Quốc ngữ là thứ chữ theo như ông là “xa lạ cắt đứt với nguồn gốc của tổ
tiên”?
Trước đây khi
trả lời nhóm Sinh viên Khoa Sử Trường Đại học sư phạm Huế, “Nhà nghiên
cứu” Nguyễn Đắc Xuân đă nói: “ Từ chữ Hán, chúng ta sáng tạo ra chữ
Nôm. Trong vốn ngôn ngữ vốn có của ta mang đậm hồn dân tộc Việt: “ Thị
tại môn huyền náo/ Nguyệt lai môn hạ nhàn”. C̣n chữ Quốc ngữ chỉ ghi lại
âm củatừ ngữ đó chứ không mang nghĩa lóng như chữ Hán- Nôm trước đây.
Chữ Quốc ngữ có thể nói làm mất cả hồn dân tộc, việc dịch truyện Kiều ra
chữ Quốc ngữ đă làm mất đi một phần, nếu không nói mất đi rất nhiều giá
trị của tác phẩm này”(6).
Nay ông Thích
Thanh Thắng lại viết: “Trong thế kỷ XVII nửa đầu thế kỷ XVIII biết
bao nhà nho trí thức tài tử phong lưu của chúng ta vẫn thăng hoa trong
trước tác văn học Nôm mà đỉnh cao là Truyện Kiều của Nguyễn Du kia mà”(7).
Xin thưa với “Nhà
nghiên cứu” Nguyễn Đắc Xuân và ông Thích Thanh Thắng là nếu dùng chữ Hán-
Nôm đúng trường lớp th́ không sao, c̣n nếu dùng theo kiểu “Thị tại môn
huyền náo/ Nguyệt lai môn hạ nhàn” th́ đúng là “làm mất cả hồn
dân tộc”, làm ảnh hưởng đến tiếng tăm của cụ Nguyễn Công Trứ!(8)
Khi dùng chữ Quốc
ngữ để viết lại Truyện Kiều không hề làm “mất đi rất nhiều giá trị của
tác phẩm này”, bởi chữ Nôm hay chữ Quốc ngữ là dùng để ghi âm (kư âm)
tiếng Việt mà thôi. Ví dụ câu: “ Trăm năm trong cơi người ta” khi viết
bằng chữ Nôm hoặc chữ Quốc ngữ đều phát âm là “Trăm năm trong cơi người
ta” không có ǵ khác biệt cả! Ngay cả Truyện Kiều khi được Nguyễn Du
sáng tác bằng chữ Nôm th́ không mấy người đọc được. Để đọc được chữ Nôm
đâu phải dễ, do chữ Nôm “không có mẹo mực ǵ, ai muốn viết thế nào
th́ viết, thường th́ phải cao đoán mới đọc được thông”(9) .Ngược lại
Truyện Kiều chép lại bằng chữ Quốc ngữ th́ trẻ em lên 6, lên 7 đều đọc
được.Nhận định về ngôn ngữ học như “Nhà nghiên cứu” Nguyễn Đắc Xuân rất
là non nớt.
Theo suy nghĩ
của tôi những ai mà hiện nay cho rằng chữ Quốc ngữ là “một cái vỏ
khác xa lạ cắt đứt với nguồn gốc với tổ tiên”và chữ Nôm“mang đậm
hồn dân tộc” hơn chữ Quốc ngữ chính là những kẻ tự dối với ḷng
ḿnh!
Hoàng Xuân Việt
nhận định về những người có lối suy nghĩ trên: “ hễ ghét đạo Chúa,
ghét Tây th́ ghét luôn cả chữ Quốc ngữ”(10)
Các cụ trong
phong trào Duy tân đă nhận ra “Chữ Quốc ngữ là hồn trong nước”
chứ không phải chữ Hán hay chữ Nôm! Do đó “Đầu thế kỷ XX, giới trí
thức Việt Nam đă vượt qua tâm lư nghi ngờ, đố kỵ của người dân mất nước,
mà nhận ra cái hay, cái tiện và phép “màu nhiệm” của chữ Quốc ngữ đối
với dân tộc Việt Nam. Họ bắt đầu công cuộc cổ vũ, truyền bá thứ chữ viết
này ra khỏi phạm vi Công giáođến với quần chúng nhân dân lao động, chống
lại chính sách “ngu dân” của chính quyền cai trị” (11)
Đôi lời với tác giả Thích Thanh Thắng
Tác giả Thích
Thanh Thắng không chấp nhận đặt tên đường Alexandre de Rhodes với lư do:
“chỉ với nội dung khi nói về Tam giáo trong Phép giảng tám ngày,
đă tạo nên những xung đột tôn giáo một cách gay gắt, mà chúng tôi, những
người Phật tử thấy bị tổn thương, khó có thể chấp nhận được”(12).
Nếu tên tác giả
bài viết chỉ ghi “Thanh Thắng” th́ không có vấn đề, đằng này, tên tác
giả lại thêm họ “Thích” (họ nhà Phật) nên tôi mới mạo muội có đôi lời
với tác giả: Từ lúc nhỏ tôi có nghe kể một câu chuyện về Đức Phật : Một
hôm trên đường đi thuyết pháp, Đức Phật bị một nhóm người đi theo chưởi
bới, nói những lời tục tĩu xúc phạm đến Đức Phật, nhưng Đức Phật vẫn nín
lặng không nói lại lời nào. Khi về đến tịnh xá, đệ tử mới hỏi lư do tại
sao Đức Phật không phản bác lại. Đức Phật bèn nói: Khi người ta cho anh
một cái bánh mà anh không nhận, th́ cái bánh ấy sẽ thuộc về ai? Cũng vậy,
khi người ta chưởi bới ḿnh mà ḿnh không phản đối đáp trả th́ những lời
chưởi bới ấy quay về với kẻ chưởi bới.
Nếu Đức Phật hiện
tiền mà nghe giáo sĩ Alexandre de Rhodes mạ lỵ th́ Đức Phật sẽ chọn
phương pháp “thủ khẩu như b́nh”. Từ bi- Hỷ xả để thân tâm an lạc!
Đừng để mang tiếng: “đồ vô ơn”
Ông bà ta luôn dạy
con cháu chớ vong ân, bội nghĩa, chớ trở thành kẻ “ăn cháo đá bát”, kẻ
“ăn rồi quẹt mỏ như gà” mà phải luôn là người “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”,
“Ăn một bát cơm / Nhớ người cày ruộng”
Chú thích:
1; 7; 12-Tuần báo
Giác Ngộ số 1028 ngày 6/12/2019, trang 18
2;3;5; 11-TS. Lê
Văn Phong, Lịch sử Hội Truyền bá Quốc ngữ (1938-1945) (Sách
chuyên khảo), Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, tr 11; 16; 190; 200
4-Hoa Bằng, Tiến
Đàm: “Ông Alexandre de Rhodes 1591-1660” Tạp chí Tri Tân, số 2- 1941,
trang 21
6- sachhiem.net/index.php?content=showrecipe&id=7387
8- Lời bài thơ Chữ
Nhàn (Nguyễn Công Trứ)[ xem kỹ chú thích 1 của bài thơ.
poem.tkaraoke.com/11221/Chu_Nhan.html
9- chungta.com/nd/tu-lieu-tra-cuu/nguyen-van-vinh-voi-tieng-me-de-va-chu-quoc-ngu.html
10- Hoàng Xuân
Việt, T́m hiểu lịch sử chữ Quốc ngữ, Nxb Văn hóa- Thông tin, Hà
Nội, 2007, trang 338