BẢN
THÂN CHỮ QUỐC NGỮ
“CÓ TỘI”
VỚI DÂN TỘC VIỆT NAM KHÔNG?
Nguyễn Văn Nghệ
|
S áng
thứ bảy, ngày 3/10/2015 tại khu VietStar Resort, thành phố Tuy Ḥa, tỉnh
Phú Yên, Trường Đại học Khoa học Xă hội và Nhân văn- Đại học Quốc gia
TP. HCM phối hợp với Trường Đại học Phú Yên và Viện Nghiên cứu Phát
triển Phương Đông tổ chức Hội thảo Khoa học cấp quốc gia về “Chữ Quốc
ngữ: Sự h́nh thành, phát triển và đóng góp vào văn hóa Việt Nam”.
Hội thảo có sự tham gia của hơn 100 nhà khoa học, nhà nghiên cứu,
giảng viên, học viên, hội ngôn ngữ và các trường cao đẳng, đại học trong
cả nước. Hội thảo ghi nhận công lao của các giáo sĩ phương Tây trong
việc h́nh thành chữ Quốc ngữ: trong đó quyển Từ điển Việt- Bồ- La là
thành quả của một tập thể các giáo sĩ người Bồ đào nha như Francisco de
Pina, Gaspar de Amaral, Antonio Barbosa và người có công tập hợp, hệ
thống lại để quy tụ thành cuốn từ điển nói trên là giáo sĩ Alexandre de
Rhodes.
Sinh thời Wilhelm von Humboldt nói: Ngôn ngữ là linh hồn của dân tộc.
Quả vậy, với lịch sử 400 năm h́nh thành, vận động và cải tiến chữ Quốc
ngữ là tinh thần, là linh hồn của dân tộc Việt. Vốn quí ấy của dân tộc
cần được nuôi dưỡng để phát triển mạnh mẽ hơn.
Một số “trí thức” kết tội chữ Quốc ngữ.
Vào năm 2009, nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng có văn thư gởi cho Hội
đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và Hội Khoa học Lịch sử
Việt Nam nêu í nguyện muốn hiến tặng tượng giáo sĩ Alexandre de Rhodes
mà ông đă tạc, cho thủ đô Hà Nội nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long.
Với í nguyện hiến tặng của nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng đă gây nên
một sự phản đối của một số người. Tuần báo Giác Ngộ số 497, 498 và 500
có đăng bài phản đối việc làm của nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng và qua đó
kết tội giáo sĩ Alexandre de Rhodes cũng như chữ Quốc ngữ.
Sau khi đọc những bài báo ấy những người ít am tường về lịch sử trở
nên hoang mang nêu lên thắc mắc là : Giáo sĩ Alexandre de Rhodes và chữ
Quốc ngữ có công hay có tội với dân tộc Việt Nam?
Công – Tội của giáo sĩ Alexandre de Rhodes
Theo ông Nguyễn Đắc Xuân cũng như một số học giả khác th́ giáo sĩ
Alexandre de Rhodes “đă và đang bị các nhà sử học trong và ngoài nước
chứng minh rằng đấy là một trong những đầu mối thúc đẩy thực dân Pháp
vào cướp nước ta”(1).
Trước ngày miền Nam "hoàn toàn giải phóng" tại Thủ đô Sài G̣n có con
đường mang tên giáo sĩ Alexandre de Rhodes. Sau ngày đất nước hoàn toàn
thống nhất, theo như quan điểm của đảng ta, Nhà nước ta và các nhà sử
học mác xít th́ giáo sĩ Alexandre de Rhodes là người có tội với dân tộc
Việt Nam, v́ đă góp phần vào việc thực dân Pháp xâm lăng nước ta, cho
nên tên đường Alexandre de Rhodes bị hủy bỏ và thay vào đó là một tên
khác. Sau đó một thời gian, với nhiều cuộc hội thảo khoa học lịch sử đă
nh́n nhận lại công lao đóng góp cho dân tộc Việt Nam, nên đă cho phục
lại tên đường Alexandre de Rhodes. Hiện con đường mang tên giáo sĩ
Alexandre de Rhodes nằm phía trước dinh Thống Nhất.
Đối với người ít am tường về lịch sử, họ lí luận một cách rất đơn
giản: Việc đảng ta, Nhà nước ta cho phục lại tên đường Alexandre de
Rhodes là đă nh́n nhận công lao của giáo sĩ Alexandre de Rhodes, v́
không thể đem tên một người có tội với dân tộc đặt tên cho đường phố bao
giờ!
Ai là người sáng lập ra chữ Quốc ngữ?
Cũng theo ông Nguyễn Đắc Xuân: “Giả như chữ Quốc ngữ có giá trị to lớn
với dân tộc Việt Nam th́ Đắc Lộ cũng chỉ là một trong nhiều người sáng
lập ra. Vậy tại sao anh Hạng không dựng một cụm nhiều người mà chỉ tạc
có một ḿnh Alexandre de Rhodes?” (2)
Khi nhắc đến Nho giáo người ta chủ yếu nhắc đến Khổng tử mà thôi và
tôn kính Khổng tử là “Vạn thế sư biểu”, nhưng thực ra Nho giáo đă h́nh
thành trước thời Khổng tử nhưng chưa được hệ thống và Khổng tử là người
“Tập đại thành” các tư tưởng ấy lại có hệ thống. Khổng tử đánh giá công
lao của ḿnh: “thuật nhi bất tác”(thuật lại điều của người xưa và không
sáng tác ǵ mới cả!)
Việc sáng lập ra chữ Quốc ngữ là công tŕnh của nhiều giáo sĩ phương
Tây như: Francisco de Pina, Gaspar de Amaral, Antonio Barbosa…là điều
không ai phủ nhận cả, nhưng chính giáo sĩ Alexandre de Rhodes mới là
người “tập đại thành” cuốn Từ điển Việt – Bồ- La. Do đó, khi nhắc đến
việc sáng lập chữ Quốc ngữ, hậu thế thường nhắc đến giáo sĩ Alexandre de
Rhodes là vậy.
Bản thân chữ Quốc ngữ không hề “có tội”.
Ông Nguyễn Đắc Xuân c̣n đưa ra í kiến phê phán chữ Quốc ngữ: “Sự
thật chữ Quốc ngữ có công trong việc truyền đạo Thiên Chúa ở Việt Nam và
có tội là đă dựa vào thực dân Pháp đẩy chữ Hán- Nôm của dân tộc Việt Nam
vào quên lăng”(3)
Nhiều quốc gia xung quanh nước ta đang mơ ước có chữ viết theo mẫu
tự Latin, riêng ông Nguyễn Đắc Xuân lại nuối tiếc chữ Hán- Nôm!
Thực dân Pháp xây dựng cầu Long Biên với mục đích xấu là khai thác
thuộc địa mà thôi, nhưng sau 1954 nó trở thành hữu ích trong giao thông
vận tải của nước ta, ngoài ra cầu Long Biên c̣n là biểu tượng, là niềm
tự hào của người dân Thủ đô Hà Nội, đến nỗi vừa qua chính quyền có kế
hoạch phá bỏ cầu Long Biên v́ đă quá cũ kỹ nhưng đă bị nhiều người dân
Thủ đô Hà Nội phản bác.
Mục đích của người sáng lập ra chữ Quốc ngữ với mục đích để truyền
đạo mà thôi, nhưng sau đó chúng ta có thể tiếp thu và biến nó thành
“linh hồn” của dân tộc. PGS. TS. Vơ Văn Sen – Hiệu trưởng Trường Đại học
Khoa học Xă hội & Nhân văn- Đại học Quốc gia TP. HCM trong bài phát biểu
tại Hội thảo ở Phú Yên ngày 3/10/2015: “Tiếng Việt ngày nay như một
chiếc cầu nối đưa văn hóa Việt Nam ra ngoài thế giới và góp phần đưa văn
hóa thế giới đến với dân tộc Việt Nam. Có được diện mạo và có được một
sức hút mănh liệt như hiện nay, tiếng Việt cũng như nhiều ngôn ngữ khác
trên thế giới cũng trải qua bao thăng trầm cùng với dân tộc”
Cách nay khoảng hơn trăm năm, các cụ trong phong trào Duy tân (các cụ
đều xuất thân cửa Khổng, sân Tŕnh đều ghét thực dân Pháp) đă đề cao chữ
Quốc ngữ và xem chữ Quốc ngữ là hồn, là tinh hoa của dân tộc. Bài “Chiêu
hồn nước” ghi: “Chữ Quốc ngữ là hồn trong nước, / Phải đem ra tỉnh
trước dân ta/ Sách Ây Mỹ, sách Chi na, / Chữ kia, chữ nọ dịch ra tỏ
tường/ Công, nông, cổ trăm đường cũng thế/ Họp bày nhau th́ dễ lo toan/
Á Âu chung lại một ḷ/ Đúc nên tư cách mới cho rằng người”.
Sau phong trào Duy tân một thời gian, Hội Truyền bá chữ Quốc ngữ
được thành lập và cụ Ứng Ḥe Nguyễn Văn Tố đă từng là Hội trưởng và cụ
La Sơn Hoàng Xuân Hăn từng là Hội viên.
Như vậy bản thân chữ Quốc ngữ không hề “có tội”. Nếu nước ta cho
trưng cầu dân í chọn chữ Quốc ngữ hay chữ Hán- Nôm làm chữ viết chính
thức cho dân tộc Việt Nam th́ không biết những người cho rằng chữ Quốc
ngữ “có tội” sẽ chọn chữ viết nào đây? Và không biết lâu nay các công
tŕnh nghiên cứu của ông Nguyễn Đắc Xuân được viết bằng chữ Quốc ngữ hay
Hán –Nôm? Và ông có duy tŕ việc dạy chữ Hán- Nôm cho con cháu của ông
không?
Cho dù giáo sĩ Alexandre de Rhodes cũng chỉ là một trong những người
đóng góp vào việc sáng tác chữ Quốc ngữ mà thôi, chúng ta cũng phải trân
trọng biết ơn giáo sĩ. Chúng ta không nên đưa ra những í kiến phê phán
ngược với đạo lí “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây” của dân
tộc ta.
o0o
Chú thích:
(1), (2), (3) Tuần báo Giác Ngộ số 498 ra ngày 15/08/2009, trang
14-15.
Nguyễn
Văn Nghệ
12/2015
|