Chứng chỉ Y Tá ngày xưa của ba tôi
do Bs Lê Khắc Quyến kư năm 1960
Cùng tốt nghiệp khoá này c̣n có
cố Thượng sĩ Chương người gốc B́nh Định, bị Việt Cộng bắn chết trước đồn
GI đêm giao thừa Tết Mậu Thân 1968 và Thượng sĩ Chiêu nay là tu sĩ chùa
Phước Lễ ở Chấp Lễ, Ninh Thân, Ninh Ḥa với pháp danh Nguyên Hồi vẫn c̣n
đang tu tập.
Năm ấy tôi không nhớ rơ lắm về
cột mốc thời gian, các xă Ninh Thân, Ninh Thượng chưa có phương tiện đi
lại như bây giờ. Tại Ninh Thượng hầu như mỗi tuần chỉ có một chuyến xe
ngựa duy nhất xuất phát từ thôn Đồng Hương, xă Ninh Thượng để đi chợ
Ninh Ḥa. Ông dượng rể chồng cô năm của tôi tên Quợt vừa là chủ xe vừa
là “tài xế”.
Do cầu Cây Sao bắc qua con sông
vừa sâu vừa hẹp bị mục tấm ván lót, ngựa rủi ro rớt chân vào chỗ mục và
xe bị lật. Đương nhiên nhiều người trải một phen hú vía. Có mấy người bị
thương nhưng hầu hết trầy xước nhẹ, người bị thương nặng nhất tên là cô
Lem, mẹ của hai anh Đỗ Chương và Đỗ Độ (cựu phi công L19, trước là học
sinh trường Trần B́nh Trọng niên khoá 63-70). Anh Chương (tên ở nhà là
Tŕnh) trực thuộc Duyên đoàn 25 phụ trách từ Đông Hải/Ḥn Khói đến Vũng
Rô (nay thuộc Phú Yên) hay ǵ đó lâu rồi nên quên, dù tôi vẫn c̣n nhớ
Thiếu tá Hải, Duyên đoàn trưởng của anh ở Ḥn khói là người rất tốt với
thuộc cấp của ḿnh và với mọi người xung quanh. Rất may cho nạn nhân, là
ai đó đă chỉ giùm do biết ba tôi vừa nghỉ phép tại nhà, nên cô Lem đă
được 4, 5 người thay phiên nhau cáng trên vơng khiêng đến cho ba tôi cứu
giúp.
Với khả năng của một y tá quân
đội kinh nghiệm nhiều năm chiến trường th́ việc cầm máu, vệ sinh vết
thương băng bó… khỏi phải bàn ở đây; chỉ nói điều quan trọng nhất là hôm
ấy cô Lem đă mất rất nhiều máu do các vết thương có độ dài và sâu ở các
vị trí nguy hiểm: bắp thịt vai, bắp vế chân… nên ba tôi đă phải khâu
nhiều mũi mà không phải dùng đến thuốc gây mê. Chờ cô Lem hồi sức và
tỉnh táo, ngoài thuốc cầm máu đă được chích, ba tôi đă chích thêm mũi đề
pḥng phong đ̣n gánh/uốn ván. Khi chuyển đến bệnh viện Ninh Ḥa, ba tôi
đă không quên ghi tờ giấy gửi kèm chi tiết sơ cấp cứu đă làm. Người Y sỹ
đọc xong đă thốt lên: “Bệnh nhân thật may mắn v́ đă gặp đúng người
bạn đồng nghiệp của tôi. Anh ấy có chuyên môn cao, đă lấy chứng chỉ phẫu
thuật tại bệnh viên Trung Ương Huế do Bác sĩ Đại uư Vũ Công Duệ tốt
nghiệp ở Pháp về cấp”. Thời ấy bệnh viện Ninh Ḥa chưa có Bác sĩ mà
chỉ có Y sĩ trưởng bệnh viện là bác Hồ Đăng Đệ gốc người Tu Bông.
Biết bao nhiêu người đă được
bác Đệ cứu sống, có ai c̣n nhớ vị Y sĩ trắng trẻo đẹp trai, đeo kính
trắng nh́n rất trí thức này không?
Qua thời gian ngắn chăm sóc và
các vết thương đă lành hẳn, vài tháng sau nhân dịp Tết, người nhà cô Lem
và cô đích thân mang rất nhiều quà đến nhà tôi để biếu. Nhà tôi lúc đó
nghèo lắm: nhà tranh vách đất đêm đêm không cần ra ngoài vẫn được ngắm
ngàn sao, nên đến bây giờ những lúc vui tôi hay nhắc mẹ ḿnh: “Khách
sạn ngày nay 5 sao đă tưởng rằng sang, nhà ḿnh ngày xưa ngàn vạn sao mà
có ai biết đâu?”. Tôi hay tiếu lâm để mẹ già vui sống bền lâu với
con cháu. Quả vậy, những lần nhắc chuyện xưa th́ mẹ già năm nay đă gần
90 vẫn c̣n nhớ rơ và móm mém cười vui.
Tôi c̣n nhớ như in các món quà
gồm có:
-
2 cặp vịt mập ú ù
-
Một con gà trống
thiến cũng rất mập
-
20 trứng gà
-
Khoảng 12 kư nếp
mới trắng và thơm phức (chừng 2 giạ nhà quê)
-
10 quả cam.
Tất cả đều xếp vô 2 đầu thúng
mà gánh.
Ba mẹ tôi, dù cô Lem và gia
đ́nh năn nỉ cỡ nào, cuối cùng cũng chỉ nhận đúng 10 quả cam. Ông nói với
cô Lem: “Thưa chị, nghề Y là để cứu người, gặp người khác em cũng
phải làm vậy. Em đă giúp chị là do các Bác sĩ thầy của em ở trường tại
bệnh viện Trung Ương Huế đă bắt buộc học thuộc lời thề của Thánh Tổ Tây
Y là ngài HYPOCRATES. Nếu chị bắt em làm trái lời thề th́ cuộc
đời em sẽ chẳng ra ǵ.”
Ông c̣n nói thêm: “Em đi
làm có lương, trước đây vợ con rất khổ v́ em phải trang trải việc học và
xa nhà, nay dù c̣n nghèo nhưng các thứ này chị nên đem ra chợ đổi lấy áo
quần mới trong ba ngày Tết cho các cháu, coi như em đă nhận và chuyển
thành quà Tết cho các cháu. Em đă nhận tấm ḷng của chị rồi đó. Làm nghề
này cứ thấy bệnh nhân khỏe mạnh là em vui rồi chị ơi!”.
V́
cả nể ba tôi đă phải nhận đúng 10 quả cam cho gia đ́nh cô Lem vui. Năm
đó là năm mà ba tôi vui nhất v́ được ăn Tết bên vợ con, và niềm vui nhân
đôi v́ vừa cứu được người làng (trước đó gia đ́nh cô Lem ngụ cách nhà
nội tôi chỉ một đám ruộng ở làng Đại Tập, gọi là nhà bà xă Bảy: nhà duy
nhất trong làng có cây nhăn lâu năm trái rất sai và rất ngọt).
Sau 30-4-1975 v́ đói khổ không
đủ gạo ăn nên sau khi tôi ở tù về, hai cha con lên rừng đào củ mài, củ
nần và phát rừng trồng bắp, trồng khoai, gieo đậu để chống đói… Ba tôi
đă chết v́ bệnh sốt rét ác tính tại bệnh viện Nha Trang năm 1976, hưởng
dương 44 tuổi (1932~1976). Lúc ấy Bác sĩ Trần Lâm Cao ôm ba tôi và khóc
lóc, tức tối tại sao không có đủ thuốc để cứu ba tôi chứ không phải v́
kém chuyên môn. Bác Cao vừa thương tiếc cho một đồng nghiệp ra đi quá
sớm mà cũng là anh em bạn thông gia (Bs Cao là anh vợ Bs Nguyễn Ngọc
Trân và bà nội tôi là chị ruột của mẹ Bs Trân).
Trong tang lễ tôi đă đọc lời
điếu văn và có trách móc trời cao sao nỡ để ba tôi ra đi quá sớm, để lại
người vợ ốm yếu v́ vừa bị mổ trước đó chưa được một năm, một lũ con thơ
non dại trong đó có hai đứa chưa đủ tuổi đến trường: “Ôi cuộc đời làm
nghề Y mấy mươi năm ba đă cứu không biết bao người, nay chỉ ḿnh ba thôi
sao các bác sĩ không ai cứu được… Trời cao có mắt hay không??? !!!”
Bây giờ đă trưởng thành tôi
không c̣n dám trách trời cao nhưng nghĩ lại nguyên nhân sâu xa cái chết
của ba tôi, tôi cảm thấy rất đau buồn: Thuốc đầy trong kho bệnh viện sao
nỡ để ba tôi chết v́ thiếu thuốc! Ai có thể trả lời cho tôi, một người
con mất cha trong cảnh ngộ đau ḷng ấy?!
Viết bài này để tưởng nhớ ba
tôi, một người Y TÁ NGÀY XƯA đă luôn cố gắng làm tṛn bổn phận của ḿnh
dù hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn. Và cũng để các bác sĩ, y sĩ trẻ họ
Nguyễn xuất thân làng Đại Tập hăy gắng giữ trọn lời thề Hypocrates.