(Lê Lai - Little Saigon, California, Mùa Đông 2005)

  

Kỳ 1

Trong bóng tối mịt mùng khoảng một giờ sáng ngày thứ bảy, tôi không thể nhìn thấy chính mình đã thổn thức như thế nào, nhưng quả thật lòng tôi lúc ấy rất bồi hồi và xúc cảm. Không phải tôi đang buồn cho thân phận của mình, càng không phải tôi đang than trách cho thân phận của đời, nhưng trong cái sâu thẩm của đêm khuya hôm đó, tôi đang bùi ngùi và xót xa về hai mối tình vừa được đưa vào thơ văn của trang web ninh-hoa chỉ vài tiếng đồng hồ vừa qua. Hai mối tình không ủy mị sướt mướt như chuyện tình "Love Story" hay "Romeo-Juliet" nhưng vẫn không kém phần keo sơn gắn bó. Hai mối tình của những đồng hương thân hữu mà đối với họ, tôi chỉ là hàng "hậu bối". Hai mối tình được ấp ủ qua những con người mà tôi chưa bao giờ gặp mặt. Tôi xin trang trọng nói đến hai mối tình bằng hữu của "Vinh Hồ - Điềm Ca" và của "Phạm Tín An Ninh - Phạm Văn Nếp".

Kỳ thực, cách đây chỉ một tuần thôi, nếu có ai hỏi thì tôi cũng chẳng biết gì. Nhưng bây giờ, sau khi đọc "Hồn Đi Theo Người" của Vinh Hồ và "Người Bạn Làng Tam Ích" của Phạm Tín An Ninh rồi, thì theo tôi cho dù

Nhớ ai như nhớ thuốc lào
Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên

thì cũng chỉ nhớ đến mức như Vinh Hồ hoặc Phạm Tín An Ninh nhớ bạn thôi. Hay cho dù Bá Nha - Tử Kỳ có sống lại từ thời Xuân Thu Chiến Quốc và Bá Nha có đập vỡ hàng chục cây đàn quý như "Dao Cầm" để than khóc sinh ly tử biệt với Tử Kỳ thì tình bằng hữu của họ cũng chỉ buồn đến mức như hai ông anh đồng hương thân hữu của chúng ta, chứ không thể nào hơn được nữa!

"Hồn Đi Theo Người", đọc một lần thấy rất hay, đọc hai lần thấy thấm thía, và đọc đến lần thứ ba thì phải nói là tuyệt vời, tuyệt vời đến độ đau nhức cả tâm cang, tâm cang của những tâm hồn trân quý tình bằng hữu thâm giao cũng như tình tự quê hương. Ở đây tôi không dám phê phán thơ của Vinh Hồ, cũng không dám bàn luận đến lề luật khắc khe của thi ca mà một lần nào đó anh đã diễn giải, nhưng ở đây tôi thật sự xúc động vì Vinh Hồ đã đem một quy luật bất thành văn vào thơ của mình: quy luật của con tim. Chúng ta hãy xem khi Vinh Hồ nhớ bạn thì vật chất vô tri cũng phải chuyên chở đầy ấp tình người:

Ly bia, điếu thuốc, bình trà

Niềm vui chưa cạn đã qua một ngày

Một ngày qua chẳng ai hay

Chín mươi ngày bỗng sáng nay bay vèo

Ðêm qua ly rượu buồn thiu

Như ly rượu biết buồn vui theo người

Sáng nay điếu thuốc ngậm ngùi

Như điếu thuốc cũng nếm mùi biệt ly

Ly rượu điếu thuốc của Vinh Hồ có khác là bao so với "Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ" của thi hào Nguyễn Du ngày xưa. Thế thì tình người của chính con người thì sao? Còn nỗi buồn nào buồn hơn nỗi buồn khi Vinh Hồ nhớ bạn và có niềm vui nào vui hơn niềm vui khi Vinh Hồ gặp bạn. Những vệt khói in để lại trong bầu trời cao từ những chiếc phi cơ, anh cũng thấy chan chứa nhân duyên:

Tôi buồn hơn cả đỉnh buồn

Buồn tôi cộng nỗi cô đơn của người

Sáng nay người với mây trời

Đã bay mất hút sao tôi mãi nhìn?

Nhìn theo những vệt khói in

Trời cao thăm thẳm cầu xin một lời...

Tạ ơn Trời đã đưa người

Vượt ngàn/ biển rộng cùng tôi tương phùng

Mừng vui lên tới chín từng!

Mừng vui như thể chưa từng mừng vui.

Tôi còn nhớ ở Trần Bình Trọng ngày xưa, cô Túy Sen cho làm bình giảng bài "Kiều Ở Lầu Ngưng Bích", khi đọc:

Buồn trông cửa bể chiều hôm

Thuyền ai thấp thoáng cánh bườm xa xa

Buồn trông ngọn nước mới sa

Hoa trôi man mác biết là về đâu

tôi đã thấy buồn đứt ruột rồi. Thế mà ngày nay đọc điệp khúc buồn của Vinh Hồ xong, thú thật nếu đang vui trong một tiệc liên hoan nào đó thì tôi cũng phải khăn gói ra về thôi, chẳng còn hứng thú gì để tiếp tục cuộc vui.

Chiều nay tôi thật biết buồn

Dù hôm qua biết sẽ còn buồn hơn

...

Sáng nay tôi thật biết buồn

Mười năm cứ ngỡ nỗi buồn đã hoai

Nào ngờ buồn nỗi buồn dài

Buồn nỗi buồn ngắn, buồn hai phương trời

Buồn gần buồn lại xa xôi

Niềm vui kia đã thúc thôi buồn này

Người đi rồi, tại nơi đây

Tôi châm đóm lửa buồn lây xứ người

Không biết còn bao nhiêu loại buồn mà Vinh Hồ chưa nhắc đến. Hơn nữa, tình bạn của Vinh Hồ không chỉ dừng lại ở giới hạn của tình bạn, mà nó còn vượt cả không gian để trở về với tình tự quê hương xóm làng. Khi đọc tình cảm quê hương của anh, tôi cứ tưởng tâm tình của chính mình như cũng đang quyện vào trong cảnh. Bao nhiêu kỷ niệm xa xưa lần lượt hiện ra xâu xé liên hồi, đau buốt cả tâm hồn. Ai trong chúng ta mà không từng nhớ về quê hương, nếu không muốn nói là nhớ đến rơi nước mắt. Vinh Hồ cũng nhớ quê, nhưng cái nhớ của anh tưởng chừng như không bỏ sót một góc cạnh nhỏ nào trong khung trời quá khứ:

Nay người từ cõi nhớ mong

Mang quê hương tới cả lòng sắt son

Đời tôi lưu lạc tha phương

Gặp người như gặp quê hương xóm làng

Gặp dòng sông, gặp con đường

Gặp đồng lúa chín, gặp hàng cau xinh

Gặp tán gạo đứng bên đình

Gặp cây cầu ván gập ghình bắt ngang

Gặp tình chị, gặp nghĩa em

Gặp lời ru mẹ giữa ngàn tiếng ca

Gặp trưa hè tiếng tu qua

Gặp trăng thu sáng ngõ hoa êm đềm

Gặp câu hò giọng ngọt mềm

Gặp tuổi thơ, gặp những đêm thanh bình

Bồi hồi chiêng trống hội đình

Mơ màng tiếng đại hồng chung lễ chùa

Nồng nàn ly rượu đón, đưa

Rộn ràng tiếng pháo giao thừa nổ vang

Dạt dào tình nghĩa xóm làng

Xuyến xao én liệng, hân hoan sen hồng

Bâng khuâng sương phủ kín đồng

Ngậm ngùi chiếc lá sầu đông rơi đầy

Bồi hồi nhìn tháng ngày bay

Tình quê kỳ diệu ngất ngây tâm hồn

May mắn thay cho Điềm Ca đã có một tri kỷ hiếm có. Khi đến Orlando Điềm Ca càng vương vấn Vinh Hồ bao nhiêu:

                               (Đêm Orlando)

Một đêm một, đêm mênh mông

Bạn cùng cạn rượu lời không cạn lời

...

Lênh đênh chiếc lá về đâu?

Quê người hương sắc nhớ màu quê hương

Dẫu xa cách vạn dặm trường

Một đêm một để lòng vương vấn lòng.

thì khi giã biệt anh càng để lại cho Vinh Hồ những nỗi trống vắng thê thảm bấy nhiêu:

Chín mươi ngày thoắt qua mau

Chiêm bao hay thật để sầu riêng tôi?

Nửa đêm tôi vẫn còn ngồi

Nơi ba tháng trước người, tôi vui buồn

Tôi phà khói thuốc quay tròn

Khói bay vòng lại vui buồn có nhau?

Một ly bia giữa đêm thâu

Ly bia sủi bọt lệ đâu chảy dài?

Mười năm biệt xứ xa người

Chua cay nghìn nỗi thân tôi rã mòn

Mười năm không gặp tưởng tình đã cũ.... Mười năm không gặp tưởng tình đã quên.... Cũ làm sao được, quên làm sao được, một khi:

Gặp người vui nỗi vui hoan

Xa người buồn với mối buồn nguyên xi

Chiếc xe vụt đến rồi đi

Còn tôi pho tượng hồn đi theo người.

Xin cám ơn Ninh Hòa đã có làng Điềm Tịnh, xin cám ơn làng Điềm Tịnh đã cưu mang những con người, xin cám ơn những con người đã sáng tác những vần thơ hay, và xin cám ơn những vần thơ hay đã ca tụng tình yêu quê hương và tình bạn hữu. Ở lứa tuổi ý thức được "ba vạn sáu ngàn ngày là mấy", tôi cầu chúc tình bạn của các anh luôn luôn gắn bó khắp mọi nơi, khắp mọi thời, và cũng là một trong những mối tình tiêu biểu của tất cả những người Ninh Hòa đơn giản mà thủy chung.

Nhưng nói chỉ có thơ của Vinh Hồ mới có quy luật của con tim có lẽ không công bằng cho lắm khi chúng ta thấy quy luật này cũng bàng bạc trong tình bạn của Phạm Tín An Ninh.

 

Còn tiếp...

      Lê Lai
      California, Mùa Đông 2005