PHẬT HỌC 17:  Để Hiểu Rõ Về TỤNG KINH NIỆM PHẬT  - Lê Ánh

 

I-Quan niệm về tụng kinh siêu độ.

 

Thông thường trong dân gian, khi một người sắp lâm chung, tại địa phương có ban hộ niệm thì gia đình mời ban hộ niệm đến để hộ niệm (trợ niệm) mong người sắp lâm chung được vãng sanh tịnh độ. Quan niệm hộ niệm rất cần thiết nghĩa là trợ giúp người sắp lâm chung niệm Phật gieo được nhân lành trước khi lìa đời nếu người được hộ niệm (chính nhân) là một người đã có cuộc sống tốt, ăn ở hiền lành, làm những điều thiện lương, v. v.... Ngược lại, một người đã có cuộc sống độc ác gian tà ích kỷ,... ỷ có nhiều tiền để trước khi sắp lìa đời mời nhiều bậc chân tu đến hộ trì để mong được vãng sanh về cõi tịnh độ. Như vậy có được kết quả như ý không?

 

- Nếu tụng kinh hộ niệm mà “siêu độ” được thì người ta chẳng cần làm lành, lánh ác làm gì!

- Nếu tụng kinh hộ niệm mà “siêu độ” được thì người Phật tử chẳng cần phải tu tập bố thí, trì giới, thập thiện... làm gì cho mất thời giờ, tốn công phu, tiền bạc vô ích!.

- Nếu tụng kinh hộ niệm mà “siêu độ” được thì những kẻ làm ăn phi pháp, bất chánh - vốn lắm tiền nhiều của - có thể hối lộ cho định luật nhân quả thì kiếp sau sẽ được an vui, sung sướng hết hay sao?

 

Than ôi! các quan niệm tụng kinh siêu độ ấy thật là đáng phàn nàn làm sao! Chẳng biết vô tình hay hữu ý, chúng ta đã nhấn chìm tư tưởng thanh cao, thoát trần của đạo Phật xuống cho vừa tầm với ước mơ dung thường của con người!.

Ngoài ra, chúng ta còn cần phải hiểu rằng, các hình thức về chuông, trống, xướng, tán... đều là phương tiện của các bộ phái phát triển sau này. Các nước Phật giáo Theravāda đôi nơi có sử dụng chuông; nhưng mõ, trống, xướng, tán chỉ có mặt trong các quốc độ mang ảnh hưởng ít nhiều tinh thần “nhạc lễ” của Khổng Nho! Tinh thần nhạc lễ ấy rất hay, rất phù hợp với tâm địa đại chúng, rất khế hợp với tình cảm của con người nhưng đấy chỉ là phương tiện quyền biến mà thôi.

Người Phật tử thật sự có tu giới, tu định, có tham thiền niệm Phật, thì thật sự không cần các phương tiện bên ngoài ấy tác động hỗ trợ.

 

A-Để Hiểu Rõ Tụng Kinh

 

Tụng kinh là hai thời khóa công phu của chư Tăng Ni và chúng điệu ở bất kỳ một ngôi chùa, tự viện nào. Hành trì hai khóa lễ kinh tụng là sinh hoạt cần thiết không thể thiếu được, ngoại trừ những tu viện, thiền viện chuyên tu thiền định, thiền quán (thay vì tụng kinh là giờ thiền tọa hay kinh hành).

Người cư sĩ tại gia sau khi thọ quy giới, có tôn trí bàn thờ Phật, thì tụng kinh cũng là một cách tu tập giản dị nhưng lại có lợi ích thiết thực cho mình và gia đình mình vậy.

 

1-Tụng kinh là gì?

Tụng là đọc. Tụng kinh là đọc lên thành tiếng những bài kinh do Phật thuyết, hoặc bằng Phạn văn hoặc bằng Việt văn - đã dịch thể văn xuôi hay văn vần. Gọi chung là kinh nhưng gồm tất cả kệ ngôn hoặc kệ thơ được trích từ những bài kinh ngắn. Đôi khi cũng có thể là những bài kệ khuyến tu do những người học Phật sáng tác, tự nhắc nhở mình và đại chúng trên con đường giác ngộ, giải thoát.

 

2- Phải tụng kinh như thế nào?

Tụng kinh không nên đọc quá to, quá nhanh, cũng không nên đọc quá nhỏ, mà nên tụng chậm rãi, khoan thai, bình hòa, an tịnh...

Khi tụng, phải hoàn toàn chú tâm vào lời kinh, lời kệ; phải hoàn toàn tự chủ, ổn định, chánh niệm.Không nên kéo dài hơi ê, a... ngân nga như ngâm thơ.Chỉ cần giữ nhịp nhàng vần điệu, không nên chú trọng quá đến hình thức “nhạc lễ” của Trung Quốc. Nói tóm lại là phải giữ cho được tinh thần trong sáng, thanh thoát và giản dị của đạo Giác Ngộ.

 

3- Lợi ích của tụng kinh.

Tụng kinh là pháp môn tu tập tương đối dễ dàng, không những dành cho đại chúng, những kẻ sơ cơ mà người học Phật lâu năm cũng không nên xem thường. Tụng kinh có những lợi ích sau đây:

        ► 3-1- Thấy được lý kinh.

Cứ tụng đi tụng lại mãi những câu kinh, với nghĩa lý đôi khi không hiểu hết, nhưng chợt trong một lúc nào đó, ta trực nhận ra một vài ý nghĩa rất sâu xa ở bên trong.Đôi khi lại từ thường ngữ, thường nghĩa của kinh, ta lãnh hội được pháp ngữ, pháp nghĩa của kinh nữa vậy.

      ► 3-2- Huân tập vào vô thức những hạt giống lành.

Nếu không trực nhận được những nghĩa lý sâu xa, vi diệu của kinh thì tiềm thức ta cũng có dịp ghi nhận và khắc sâu câu kinh, tiếng kệ ấy. Có nhiều người tụng kinh nhiều, tiềm thức họ đã thuộc làu nên có thể tụng kinh cả trong giấc ngủ. Có trường hợp nằm thấy mộng dữ - kinh hoàng, ghê sợ - có thể tụng kinh ngay trong giấc mộng ấy, tức khắc được an lành, an toàn.

Câu kinh tiếng kệ khi đã khắc sâu vào tiềm thức rồi thì chính tiềm thức ấy sẽ tác động ý thức, dẫn dắt ý thức, ảnh hưởng ý thức và chuyển hóa được ý thức.Và rồi đến một lúc nào đó, tiềm thức đã được huân tập bởi lời kinh tiếng kệ ấy, sẽ thay tâm đổi tánh con người. Biến một con người xấu ra tốt, biến người ác độc, hung dữ thành người hiền lành, từ ái; biến người bộp chộp, nóng nảy thành người trầm tĩnh, ổn định...

      ► 3-3. Đối trị với tạp niệm, phiền não.

Tâm ý chúng sanh giống như con vượn chuyền cành, con khỉ nhảy nhót lung tung, con ngựa bất kham ham thích dong ruổi (tâm viên, ý mã). Tâm ý ấy luôn lăng xăng, phóng dật, buông lung... đúng như mấy câu Kinh Lời Vàng:

“- Tâm ta khinh động bất an,

Kiếm tìm dục lạc chạy quàng, chạy xiêng.”

“- Khó thay trì nhiếp tâm người,

Chập chờn, dao động vạn đời không yên.”

Rõ ràng là tâm ý ấy không bao giờ yên được, bình lặng được, nó luôn lăng xăng, loay hoay tìm kiếm đối tượng ngoại trần ưa thích. Đau khổ từ đó có mặt mà phiền não cũng từ đó mà dấy sinh.

Khi tụng kinh với tâm biết an trú, chánh niệm - thì phiền não, tạp niệm không có cơ hội xen vào mà nó sẽ tự động lắng dứt vậy.

      ► 3-4- Ba nghiệp thân khẩu ý trọn lành.

Khi tụng kinh thì:

- Thân không sát sanh, trộm cắp, tà hạnh.

- Khẩu không nói dối, hai lưỡi, ác độc, ỷ ngữ.

- Ý không tham, sân và tà kiến.

Như vậy cả 10 nghiệp lành đều được trọn hảo, tốt đẹp, thanh tịnh.

      ► 3-5- Tạo năng lực hỗ trợ cho thường nghiệp và tập quán nghiệp

Thường nghiệp hay tập quán nghiệp là những nghiệp thường làm trong đời sống hàng ngày mà thành thói quen, thành tập quán. Là một trong những nghiệp quan trọng quyết định tâm thức tái sinh.

Ví như người đồ tể do thói quen giết vật, lúc lâm chung thường thấy cảnh đâm giết, máu đổ.

Ví như người hay lễ lạy, cúng hoa, tụng kinh, chiêm bái xá-lợi Phật... lúc lâm chung thấy bảo tháp, đức Phật, cảnh giới đẹp đẽ, huy hoàng.

Tụng kinh lâu ngày thành thói quen tốt, tập quán nghiệp tốt sẽ quyết định, hỗ trợ cho kiết sanh thức tìm kiếm cảnh giới thanh lương, cao sáng, an lành.

      ► 3-6- Cảm hóa được gia đình và mọi người xung quanh

Nhờ câu kinh, tiếng kệ hàng ngày mà trong gia đình và mọi người chung quanh bớt những câu chuyện vô ích, phù phiếm, những chuyện “ngồi lê đôi mách”, “đâm bị thóc, thọc bị gạo”, những chuyện nhạt nhẽo vô duyên - đôi khi chúng là nguyên nhân của bất hòa và phiền não. Gia đình và mọi người xung quanh như được bao trùm bởi những năng lượng tốt lành, không khí hướng thượng, thanh cao và mát mẻ.

      ► 3-7- Được nhiều quả báu tốt đẹp.

Người tụng kinh thường hưởng được những quả báu tốt đẹp cho đời này và đời sau:

- Miệng thơm tho.

- Phiền não lắng dịu.

- Có uy tín trong gia đình và ngoài xã hội.

- Tâm hồn luôn định tịnh, mát mẻ.

- Nhân sanh nhàn cảnh...

Nói tóm lại, với những lợi ích như vậy, người Phật tử tại gia dù trăm công nghìn chuyện, nhưng cũng phải cố gắng công phu.Không thường xuyên hàng ngày được thì cũng nên giữ mỗi tháng 2 ngày, 4 ngày... hoặc vào những ngày Bát quan trai giới.

Pháp môn này dễ thực hiện nhưng công năng của nó không thua kém các pháp môn thiền định khác.

 

B-Niệm Phật.

Tụng kinh và niệm Phật thường đi đôi với nhau, nhưng chúng có chỗ giống nhau, có chỗ khác nhau.

- Tụng kinh vừa hiểu được lý nghĩa của kinh vừa đối trị với loạn tâm - tức là cũng đưa đến định tâm (với nghĩa tâm không loạn).

- Niệm Phật đòi hỏi sự tập trung tâm ý chuyên nhất hơn nên sẽ đưa đến định (cận hành định).

- Tụng kinh không thuộc đề mục thiền định, nhưng mà niệm Phật thì thuộc 1 trong 40 đề mục thiền định.

- Niệm Phật nằm trong “Thập tùy niệm” sau đây: Niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm thí, niệm Giới, niệm thiên, niệm tịch tịnh(Niết-bàn), niệm sự chết, niệm thân (32 thể trược), niệm hơi thở.

Lưu ý: Trong 10 niệm nầy, 8 đối tượng đầu chỉ đưa đến cận hành định; niệm 32 thể trược đắc sơ thiền; niệm hơi thở có thể đắc đến tứ thiền, và nếu kết hợp với minh sát, có thể đắc tứ đạo quả.

 

1- Niệm Phật là niệm như thế nào?

Niệm do từ “sati” là ghi nhớ, ghi nhận, chú tâm - thường sử dụng trong các đề mục thiền, có khả năng đạt an chỉ định, tức sơ thiền. Niệm Phật không dùng “sati” mà phải sử dụng “anussati”, nghĩa là tùy niệm, theo dõi niệm, niệm luôn luôn, niệm liên tục.

Niệm Phật nhưng ta phải hiểu là có cả thảy 9 hồng danh sau đây:

- Araham: A-la-hán, Ứng Cúng; Sammāsambuddho: Chánh Biến Tri; Vijjācaranasampanno: Minh Hạnh Túc; Sugato: Thiện Thệ; Lokavidū: Thế Gian Giải; Anuttaro purisadammasārathi: Vô thượng Điều Ngự Trượng Phu; Satthādevamanussānam: Thiên Nhơn Sư; Buddho: Phật; Bhagava:Thế Tôn

Trong 9 hồng danh này, tùy theo tâm cảm, sở thích, người tu Phật lựa chọn cho mình một hồng ân thích hợp làm đề mục tùy niệm cho mình. Như vậy, khi đã lựa chọn rồi thì mình phải chuẩn bị tu tập như một hành giả đang khởi sự tu tập thiền định vậy.

 

2- Có bao nhiêu cách niệm?

Ví dụ: Hành giả chọn “Araham”, sau đó có thể niệm theo nhiều cách sau đây:

2.1- Danh niệm: Là đọc cái tên lên. Đọc “Araham, Araham”... liên tục, không gián đoạn. Cách niệm này là giai đoạn sơ khởi giúp hành giả xua đuổi tạp niệm và an trú tâm.

2.2- Tâm niệm: Là niệm thầm, niệm trong tâm (không thành lời còn được gọi là mặc niệm) “Araham, Araham”... một cách liên tục, không gián đoạn. Mục đích cũng tương tự danh niệm nhưng tâm được an trú sâu hơn.

2.3- Ân đức niệm: Là niệm ân đức, đức tánh của vị A-la-hán.

 

Đấy là 3 đức tánh sau:

- Vô Sanh: Bậc đã hoàn toàn thanh tịnh, đã diệt tận nhiễm ô, không còn dấy khởi sanh niệm phiền não, không còn trôi lăn, chìm đắm trong 3 cõi, 6 đường nữa.

- Ứng Cúng: Bậc ấy đã dứt sạch tất cả mọi lỗi lầm, thân khẩu ý của ngài đều được trọn lành, xứng đáng cho chư thiên và nhân loại tán thán, cung kính, cúng dường.

- Sát Tặc: Bậc ấy đã phá hủy tất cả căm xe sinh tử, đã chiến thắng tất cả giặc phiền não...

Ân đức niệm này thuộc về “tưởng niệm”, giúp cho hành giả tăng trưởng đức tin, lìa triền cái, bớt tham đắm, tâm lắng dịu tham sân phiền não, được an lạc và thanh tịnh.

 

3- Lợi ích của niệm Phật.

“Danh niệm” hoặc “tâm niệm” (mặc niệm) tuy là đề mục thiền định nhưng cốt ý để đối trị tạp niệm, thất niệm, loạn niệm; tuy tâm được an trú nhưng cao nhất chỉ đạt cận hành định chứ không thể đạt an chỉ định (tức định sơ thiền).

Sở dĩ như vậy, là vì muốn đắc định Sắc Giới, đối tượng phải là sắc pháp (ví dụ đất, nước, lửa...). Trong trường hợp ấy, hành giả lần lượt đoạn trừ 5 triền cái do 5 thiền chi phát sanh:

Tầm (vitakka) ® Hôn trầm, thụy miên

Tứ (vicāra) ® Nghi

Phỉ (pīti) ® Sân

Lạc (sukha) ® Trạo cử

Sau lạc (sukha), tức là sau an tĩnh nội tâm, đối tượng sắc pháp ấy, ví dụ bát đất do tưởng sinh, nó sẽ tròn sáng như mặt trăng giữa bầu trời không mây; hành giả trú vào “quang tướng” ấy để đi vào cận hành định rồi an chỉ định. Cận hành định thuộc thiện Dục Giới tâm, còn an chỉ định đã vào cõi Sắc Giới.

Còn các đối tượng như 8 tùy niệm ở trên không thể gom thành “nhất điểm tròn sáng” được nên tạm thời lắng dịu tham sân, phiền não, nội tâm an lạc, tĩnh chỉ của cận hành định.

Ân đức niệm, cũng tương tợ vậy, do quá nhiều đức tính chi phối nên cũng không thể gom thành nhất điểm nên chỉ đạt cận hành định.

Tuy nhiên, pháp môn niệm Phật là một thành trì ngăn giữ hữu hiệu tội lỗi, tàm quý tăng trưởng, tấn, định, đức tin... đều được thêm sức mạnh.Ngoài ra, giữa cuộc đời, trong những lúc tương giao, ứng xử; người có pháp môn niệm Phật dễ dàng vượt qua nghịch cảnh, dễ dàng đối trị với những phiền não từ xung quanh mang đến.

 

Để kết luận.

 

Tụng kinh, niệm Phật mới nghe qua tưởng là tầm thường, nhưng nếu học hiểu và thực hành cho thấu đáo thì chúng thường mang đến kết quả tức thời, hữu hiệu. Lại nữa, một pháp môn dẫu có sơ cơ, đại chúng; nhưng nếu hiểu trọn vẹn lý nghĩa, biết cách áp dụng, ứng dụng, chăm chuyên hành trì thì lợi ích của nó rất thù thắng vậy.

 

Thật đúng như câu thơ:

“ - Ai ơi! niệm Phật tụng kinh,

Nghe ra thì dễ, thực hành khó thay;

Chuyên tâm tụng niệm hằng ngày,

Phúc lành trổ quả đầy cây, đầy lòng.”

 

 

  

LÊ ÁNH
(11/2019)