

I-TỔNG QUAN
Khi một loại
Coronavirus mới bắt đầu lây nhiễm sang con người phát nguồn từ Vũ
Hán vào cuối năm 2019 khiến hệ thống miễn dịch của chúng ta đă mất
cảnh giác. Con virus này làm tắc nghẽn phổi rồi nó gây ra các vấn đề
về đông máu và tim đập bất thường. Nó lây lan nhanh chóng và giết người
một cách thê thảm. Những ai đă chiến đấu và sống sót với con virus
này đều phải đối đầu với các vấn đề sức khỏe dài lâu trong đó vấn đề
chính là hô hấp.
Khi bệnh dịch bùng
phát, các nhà khoa học trên khắp thế giới bắt đầu nghiên cứu cơ cấu
h́nh thành của con virus này ngỏ hầu t́m kiếm phương cách để trừ nó.
Hiện nay trên thế
giới có trên 200 loại vaccines do các nhà nghiên cứu đang thực hiện.
Tính đến hôm nay, ngày 23 tháng 11, 2020 th́ có trên 190 loại
vaccines đang được thử nghiệm. Trong đó 15 loại ở giai đoạn 1, 15
loại ở giai đoạn 2, 10 loại ở giai đoạn 3 và chưa có loại nào được
chứng nhận.
16 tháng 11,
2020 hăng Moderna của Hoa Kỳ tuyên bố rằng vaccine của họ có kết
quả gần 95% dựa theo những phân tích đầu tiên.
20 tháng 11,
2020 hăng Pfizer cũng của Hoa Kỳ cũng tuyên bố vaccine của họ
với độ an toàn và hiệu nghiệm cũng lên đến 95% và họ đang chờ cứu
xét để được chứng nhận cho ứng dụng khẩn cấp từ FDA có lẽ vào ngày
8 tháng 12 năm nay.
23 tháng
11, 2020 th́ hăng AstraZeneca của Hoàng gia Anh thông báo rằng
vaccine của họ cũng hiệu lực trên 90%.
Nh́n chung th́ tiến
tŕnh phát triển vaccine để chống lại coronavirus năm nay (2020)
tiến hành quá nhanh trên dưới 11 tháng mà các nhà khoa học gọi là
“Operation Warp Speed”. Đây được xem như là một thành công vượt bực
cho khoa học nhằm chống lại bệnh tật.
Trong quá khứ, phải
cần đến 7 năm mới t́m ra vaccine cho Polio (bại liệt), 9 năm cho
bệnh Measles (bệnh sởi), 34 năm cho bệnh Chickenpox (bệnh đậu mùa),
4 năm cho Mumps (bệnh quai bị) và 15 năm cho HIV (Human
Immunodeficiency virus)(virus suy giảm miễn dịch ở người).
II- CÓ BAO NHIÊU HĂNG CHẾ TẠO VACCINE SẮP ĐƯỢC PHÊ CHUẨN ?
Hiện nay có 3 hăng
nghiên cứu và chế tạo vaccines rất hiệu lực và có lẽ 3 loại này sẽ
được cung cấp trước cho nhân loại trong khi chờ kết quả của các loại
vaccine khác c̣n đang trong thời kỳ thử nghiệm. Tuy ba công ty cùng
sản xuất vaccine chống lại con coronavirus, nhưng tiến tŕnh để sản
xuất để giúp con người tạo ra chất kháng thể tự ḿnh chống lại con
virus th́ khác biệt. Không giống như những loại vaccine thông thường
là cấy những con virus không hoạt động (inactive form of the
antigen, typically a virus) vào trong người. Nó kích động hệ phản
ứng miễn dịch của cơ thể v́ vậy nó được khuyến khích để có phản ứng
nhanh hơn và hiệu quả hơn nếu tiếp xúc với tác nhân lây nhiễm trong
tương lai. Các khoa học gia bây giờ chuyển qua nghiên cứu và phát
minh một lối thuốc chủng ngừa mới mà họ chỉ áp dụng bản sao của gen
của con virus chớ không chích con virus thẳng vào người của chúng ta.
Hai hăng Moderna và
Pfizer của Hoa Kỳ dựa vào nghiên cứu và ứng dụng của mRNA trong khi
hăng AstraZeneca của Hoàng gia Anh th́ áp dụng phương pháp DNA.
III- VẬY THẾ NÀO LÀ mRNA VACCINE?
Chữ m là viết tắt
cho messenger nghĩa là người đưa tin. Thay v́ chích những con virus
không hoạt động vào trong người, bây giờ các khoa học gia chỉ lấy
những mật mă (codes) dựa theo DNA của nó rồi tạo thành một biểu đồ.
Sau đó họ chuyển mật mă trở thành một chuổi mật mă mới với nhiệm vụ
như người chuyển tin được gọi là mRNA. Sau đó họ chích chuổi mật mă
mới này vào người của chúng ta và các tế bào trong người của chúng
ta từ mật mă đó sẽ tái tạo ra virus (the antigen). Khi có sự xuất
hiện của virus th́ cơ thể bắt đầu phát sinh ra kháng thể để chống
lại và tiêu diệt chúng.
Trên thực tế đây là
tiến tŕnh rất phức tạp nghĩa là thay v́ chích con virus trực tiếp
vào người th́ họ copy h́nh bóng của nó rồi chuyển theo một hệ mới
gọi là mRNA. Sau đó họ chích cái h́nh bóng này vào trong người của
chúng ta. Các tế bào trong người của chúng ta khi nhận được h́nh
bóng đó th́ nó sẽ tái tạo từ h́nh bóng thành ra virus thật sự. V́
thế tiến tŕnh này ít nguy hiểm hơn là lối chích con virus (không
hoạt động) thông thường.
IV-CHUYỂN TỪ DNA SANG RNA
Đầu tiên, phân tử
DNA sợi đôi được 'giải nén' một phần và một loại enzyme có tên là
RNA polymerase sao chép theo nghĩa đen từng nucleotide của gen vào
một phân tử RNA. Giống như DNA, RNA được tạo ra từ một chuỗi
nucleotide cụ thể. Không giống như DNA, RNA chỉ có một sợi đơn và là
một phân tử tạm thời và mỏng manh hơn bên trong tế bào. Một điều rất
quan trọng là RNA nhỏ và có thể dễ dàng thoát ra khỏi nhân và đi đến
tế bào chất, nơi tạo ra protein.
Tiến tŕnh mă hóa
trong phân tử RNA được giải mă và chuyển đổi thành tŕnh tự Amino
Acid trong một quá tŕnh gọi là thông dịch mă số (translation).
Trong tế bào th́ thông dịch mă số là tiến tŕnh chuyển nucleotide
trở thành Amino Acid tức là chất đạm chứa virus.
Nói cách khác: Vắc
xin mRNA sử dụng một cách tiếp cận khác tận dụng quá tŕnh tế bào sử
dụng để tạo ra protein: tế bào sử dụng DNA làm khuôn mẫu để tạo ra
các phân tử RNA thông tin (mRNA), sau đó được dịch mă để tạo ra
protein. Vắc xin RNA bao gồm một sợi mRNA mă hóa kháng nguyên đặc
hiệu cho virus. Khi sợi mRNA trong vắc-xin ở bên trong tế bào của cơ
thể, các tế bào sẽ sử dụng thông tin di truyền để tạo ra kháng
nguyên. Kháng nguyên này sau đó được hiển thị trên bề mặt tế bào,
nơi nó được hệ thống miễn dịch nhận ra rồi cơ thể của chúng ta sẽ
tạo ra chất kháng thể để chống lại. Do đó khi đối diện với con virus
thật sự th́ chất kháng thể trong người của chúng ta sẳn sàng tiêu
diệt nó.
ỨNG DỤNG VÀO TIÊM CHỦNG
I-TỔNG QUAN
Vaccine COVID-19 của Pfizer và Moderna có hiệu quả thành công trên
90% trong các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3. Tuy nhiên, không phải
ai cũng có thể chích ngừa, có 3 loại người nguy cơ cao khi tiêm
chúng...
Kể từ khi bệnh viêm
phổi Vũ Hán lan ra toàn cầu, nó đă gây ra hàng triệu ca mắc bệnh và
hàng ngh́n ca tử vong. Trước sự khủng hoảng khắp nơi trên thế giới,
TT Trump và đội ngũ của ḿnh đă cam kết sẽ tạo ra một bước ngoặc
trước khi kết thúc nhiệm kỳ I, và năm 2020 đă đánh dấu sự ra đời
vaccine COVID-19.
Pfizer và Moderna
đă thành công bước đầu khi vaccine của họ đều đạt tỷ lệ hiệu quả cao
- trên 90% trong các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3. Đây chính là
những minh chứng cho lời hứa của Tổng thống trước người dân Mỹ, cũng
như thế giới.
II- VACCINE PFIZER và MODERNA hoạt động như thế nào?
Hệ thống miễn dịch
của người có khả năng mạnh mẽ để bảo vệ cơ thể chống lại tất cả các
loại virus và vi khuẩn xâm nhập. Chỉ khi một lượng quá lớn vi khuẩn
hay virus lạ đột ngột xuất hiện th́ hệ miễn dịch mới mất chức vụ tự
vệ, hoặc xuất hiện t́nh trạng bảo vệ quá mức. Điều này có thể khiến
cơ thể bị tổn thương, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Nếu cơ thể được
tiêm trước một mầm bệnh đă bị bất hoạt hoặc giảm độc lực, những tác
nhân không gây bệnh, nhưng lại có thể giúp hệ thống miễn dịch nhận
biết trước các loại virus tương tự, th́ cơ thể sẽ ghi nhớ và nhanh
chóng sản xuất kháng thể trong tương lai. Nhờ vaccine, hệ thống miễn
dịch có thể nhanh chóng loại bỏ virus khi chúng xuất hiện.
Vaccine COVID-19
của Pfizer và Moderna là một loại vaccine mRNA.Cơ chế của vaccine
này là dùng RNA thông tin để chỉ đạo các tế bào tạo ra protein đột
biến trên bề mặt của virus Vũ Hán.Bằng cách này, hệ thống miễn dịch
sản xuất trước các kháng thể để chống lại các protein đột biến của
virus thực sự trong tương lai.
III- TIÊM PH̉NG HÀNG LOẠT có thể tạo ra "miễn dịch cộng đồng"
Lợi ích của việc
tiêm chủng là ǵ? Đầu tiên, nó có thể làm giảm nhiễm virus, kiểm
soát các triệu chứng bệnh và giảm tử vong. Cơ quan Quản lư Thực phẩm
và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) giám sát nghiêm ngặt chất lượng của
vaccine, v́ vậy nó an toàn cho hầu hết mọi người.
Tiêm vắc xin không
chỉ bảo vệ bản thân mà c̣n bảo vệ một số người xung quanh có sức
khỏe kém, không thể tiêm pḥng. Tuy nhiên, nếu vaccine thực sự có
hiệu quả th́ phải được sử dụng để đại đa số dân chúng có được miễn
dịch, hay c̣n gọi là “miễn dịch cộng đồng”.
IV- NHỮNG NGUY CƠ TIÊM CHỦNG
Mỗi loại vaccine đều có những nguy cơ tiềm ẩn như sau:
►
Vaccine chứa nhiều
thành phần khác nhau và mỗi thành phần đều có phản ứng khác nhau đối
với con người. Đặc biệt, một số người có thể bị dị ứng với một số
thành phần trong vaccine.V́ vậy, trước khi tiêm pḥng, bạn phải biết
vaccine có thành phần ǵ, bạn có bị dị ứng với các thành phần này
hay không, và vaccine này có dễ bị dị ứng hay không.
►
Khả năng miễn dịch
của một số người quá
yếu, nên không thể
tiêm vaccine bất hoạt và giảm độc lực. Nếu sử dụng bất cẩn, hậu quả
có thể nghiêm trọng.Ví dụ, những người được hóa trị, xạ trị, sử dụng
glucocorticoid trong thời gian dài, mắc bệnh AIDS, và những người
bẩm sinh đă bị suy giảm miễn dịch phải hết sức thận trọng khi tiêm
pḥng các loại vaccine này.
Cũng như các thuốc
chủng khác, chúng ta vẫn có khả năng mắc bệnh dù đă tiêm ngừa v́ tỷ
lệ hiệu quả của vaccine khó đạt 100%.Nhưng dù có mắc bệnh th́ cũng
nhẹ và sẽ qua được thôi.
V- NHỮNG VẤN ĐỀ HIỆN TẠI của vaccine COVID-19 là ǵ?
1- Không biết dữ
liệu đầy đủ về phản ứng của vaccine ở mọi lứa tuổi, hoàn cảnh khác
nhau và nhóm dân tộc khác nhau, chẳng hạn như trẻ em, phụ nữ có thai,
người suy giảm miễn dịch hay người cao tuổi.
2- Chỉ có kết quả
quan sát của giai đoạn thử nghiệm lâm sàng thứ 3. Về việc liệu
vaccine có thể thực sự ngăn chặn sự xuất hiện các ca bệnh nghiêm
trọng và kiểm soát hoàn toàn dịch bệnh hay không, vẫn c̣n là thử
thách của thời gian.
3- Thời gian
vaccine bảo vệ con người trong bao lâu, 3 tháng hay 6 tháng?Có thể
ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát không?Đây là những điều chưa biết.
Hiệu quả thực sự
của vaccine chỉ có thể được xác định sau khi hàng triệu người được
tiêm chủng, và hiệu quả của hai loại vaccine này không phải là 100%.
V́ vậy, việc đeo khẩu trang và giữ khoảng cách vẫn là cần thiết.
Những tác dụng phụ
thường nhẹ bao gồm các triệu chứng giống cúm như mệt mỏi, đau cơ,
đau khớp và sốt. Ngoài ra, có thể có phản ứng viêm tại chỗ tiêm bao
gồm: đỏ, sưng, nóng và đau, thường biến mất sau một hoặc hai ngày.
VII- BA NHÓM NGƯỜI CÓ NGUY CƠ CAO gặp tác dụng phụ sau khi tiêm
vaccine
1-Những người bị
suy yếu hoặc hệ thống đề kháng kém;
2-Tại thời điểm
tiêm chủng, những người mắc các bệnh cấp tính vừa, nặng hoặc các
bệnh măn tính khác đặc biệt đang điều trị bằng thuốc đặc hiệu chẳng
hạn như bệnh nhân ung thư đang hóa trị;
3-Tiền căn từng bị
dị ứng với vaccine hoặc có tiền sử gia đ́nh có người bị dị ứng.
Theo DailyMail,
trong bài phát biểu nhân dịp Lễ Tạ ơn hôm 26/11/2020, TT Trump cho
hay vaccine COVID-19 sẽ được phân phối từ đầu tháng 12, ưu tiên sử
dụng cho nhân viên y tế, những người ở tuyến đầu chống dịch và người
lớn tuổi.
Nguồn Tham Khảo:
TheoThiện Đức